Vragen en antwoorden: EU-missies

Wat zijn EU-missies?

Missies zijn een nieuw, ambitieus instrument om sommige van onze grootste problemen aan te pakken. Zij hebben duidelijke doelstellingen die binnen een specifiek tijdsbestek bereikt moeten worden. Zij zullen een impact hebben door onderzoek en innovatie een nieuwe rol te geven, nieuwe vormen van governance en samenwerking toe te passen en burgers bij de missie te betrekken.

Missies zijn een nieuw concept binnen Horizon Europa, het programma voor onderzoek en innovatie. Vertrekkende van onderzoek en innovatie en met krachtige, concrete en meetbare doelstellingen en een welomschreven termijn moeten EU-missies tot tastbare resultaten voor alle Europeanen leiden. Ze worden door de Commissie gecoördineerd, zodat de nodige middelen — zoals financieringsprogramma's, beleidsmaatregelen en regelgeving alsook andere activiteiten om de doelstellingen te bereiken — kunnen worden gebundeld. Missies moeten ook publieke en particuliere actoren, zoals EU-lidstaten, regionale en lokale autoriteiten, onderzoeksinstellingen, ondernemers en investeerders, mobiliseren om een reële en duurzame impact te creëren. Een essentieel aspect van missies is de betrokkenheid van burgers, zodat de toepassing van nieuwe oplossingen en benaderingen in de samenleving wordt gestimuleerd.

Waarom zijn missies nodig?

We moeten op nieuwe en innovatieve manieren samenwerken om het hoofd te bieden aan de klimaat- en gezondheidscrisissen. We moeten voortbouwen op het samenhorigheidsgevoel en de bereidheid om samen te werken waarvan Europa blijk heeft gegeven tijdens de COVID-19-pandemie en de natuurrampen die zich deze zomer in veel delen van het continent hebben voltrokken. De status quo handhaven is geen optie. We hebben een krachtig en ambitieus beleid met duidelijke doelstellingen nodig om vorm te geven aan de toekomst waarin we willen leven.

Het uitgangspunt van de EU-missies is dat de aanpak van complexe maatschappelijke problemen een gecoördineerde inspanning in heel Europa vereist om de vijf belangrijkste uitdagingen tegen 2030 aan te gaan. De EU-missies ondersteunen de ambitieuze prioriteiten van deze Commissie en gaan verder dan de bestaande instrumenten waarover we beschikken.

Hoe zullen missies bijdragen tot de prioriteiten van de EU?

De EU-missies zullen ondersteuning bieden bij de transformatie van Europa tot een groener, gezonder, inclusiever en veerkrachtiger continent. Zij beogen tastbare voordelen voor mensen in Europa en de betrokkenheid van Europeanen bij het ontwerp, de uitvoering en de monitoring.

De missies zijn zo opgezet dat zij bijdragen aan de belangrijkste beleidsprioriteiten van de Commissie, zoals de Europese Green Deal, een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk, de Europese gezondheidsunie, een economie die werkt voor de mensen en het Nieuw Europees Bauhaus. Zo is de klimaatmissie al een concreet element van de nieuwe strategie voor aanpassing aan de klimaatverandering, maakt de kankermissie deel uit van het Europees kankerbestrijdingsplan en kadert de bodemmissie in de langetermijnvisie voor plattelandsgebieden.

Om welke missies gaat het?

De Commissie lanceert vijf missies om de volgende doelstellingen te bereiken:

1. Aanpassing aan klimaatverandering: ten minste 150 Europese regio's en gemeenschappen helpen om tegen 2030 klimaatbestendig te worden.

Deze missie zal de dringende uitdaging van aanpassing aan de klimaatverandering omvormen tot een kans om Europa veerkrachtig en rechtvaardig te maken en voorbereid te zijn op klimaatverstoringen zoals extreme weersomstandigheden, bosbranden en besmettelijke ziekten. De missie zal de Europese regio's helpen zich voor te bereiden op onvermijdelijke veranderingen en extreme weersomstandigheden, en ervaringen en oplossingen uitwisselen om verlies van mensenlevens en bestaansmiddelen te voorkomen.

2. Kanker: het leven van meer dan 3 miljoen mensen tegen 2030 verbeteren door middel van preventie en behandeling en kankerpatiënten en hun familieleden een beter en langer leven bieden.

De missie zal lidstaten, regio's en gemeenschappen ondersteunen op het gebied van kankerbestrijding, des te meer in het licht van de ontwrichtende gevolgen van de COVID-19-pandemie. Zij zal het inzicht in kanker vergroten, preventie stimuleren, diagnoses en behandelingen optimaliseren, de levenskwaliteit van patiënten en hun gezinnen verbeteren en zorgen voor gelijke toegang tot zorg in heel Europa. De missie zal burgers, met inbegrip van patiënten, centraal stellen in onderzoek en innovatie, en onderzoek en innovatie op hun beurt centraal stellen in de beleidsontwikkeling.

3. Gezonde oceanen, zeeën, kust- en binnenwateren: onze oceanen en wateren tegen 2030 herstellen.

Door de mens veroorzaakte, klimaatgedreven veranderingen brengen voor onze oceanen en wateren, en bijgevolg onze samenlevingen, een ernstig risico met zich mee. De nieuwe, systemische aanpak van de missie zal de oceanen en wateren als één geheel benaderen en een belangrijke rol spelen bij het bereiken van klimaatneutraliteit en het herstellen van de natuur. De missie zal aquatische ecosystemen en biodiversiteit beschermen door 30 % van het zeegebied van de EU te beschermen en mariene ecosystemen en 25,000 km vrij stromende rivieren te herstellen, verontreiniging te voorkomen en te elimineren door kunststofzwerfvuil op zee, nutriëntenverlies en het gebruik van chemische pesticiden met 50 % te verminderen en de blauwe economie klimaatneutraal en circulair te maken, met broeikasgasneutraliteit voor de scheepvaart.

4. Klimaatneutrale en slimme steden: 100 tegen 2030.

Steden produceren meer dan 70 % van de wereldwijde CO₂-uitstoot en spelen een cruciale rol bij het bereiken van klimaatneutraliteit tegen 2050. Via “klimaatstadcontracten" waarbij burgers nauw worden betrokken, zullen ten minste 100 steden worden ondersteund in hun ambitie om tegen 2030 klimaatneutraal te worden. Zij zullen het voortouw nemen op het gebied van klimaat en digitale innovatie en zullen oplossingen aandragen die alle andere steden in staat zullen stellen dit voorbeeld tegen 2050 te volgen.

5. Bodemdeal voor Europa: 100 "levende laboratoria" en "vuurtorens" om het voortouw te nemen in de transitie naar gezonde bodems tegen 2030.

Het leven op aarde is afhankelijk van gezonde bodems, maar ze worden bedreigd, waardoor we kwetsbaarder worden voor voedselonzekerheid en extreme weersomstandigheden. De missie zal mensen sterk betrekken en doeltreffende partnerschappen tussen sectoren en gebieden tot stand brengen om de bodem te beschermen en te herstellen. Zij zal bijdragen tot het behalen van de doelstellingen van de Green Deal met betrekking tot duurzame landbouw, klimaatbestendigheid, biodiversiteit en nulverontreiniging.

Hoe verschillen de missies van het traditionele onderzoeks- en innovatiebeleid?

EU-missies stellen een nieuwe rol voor onderzoek en innovatie voor. Onderzoek en innovatie bepalen de koers van de missies, zodat resultaten kunnen worden geboekt, maar de reikwijdte van de missies gaat veel verder dan die van één enkel onderzoeksproject. De portefeuille van onderzoeks- en innovatieacties omvat fundamenteel en toegepast onderzoek in verschillende sectoren en gebieden. Daarbij zal ook de nadruk worden gelegd op het demonstreren en opschalen van oplossingen en het aanpassen ervan aan de lokale omstandigheden.

Zo zal de missie Aanpassing aan de klimaatverandering 100 miljoen euro ter beschikking stellen voor grootschalige demonstraties van aan lokale omstandigheden aangepaste oplossingen voor door de klimaatverandering veroorzaakte gevaren zoals overstromingen. De missie Kanker zal een nieuw model voor gezamenlijk bestuur ontwikkelen om te zorgen voor een systematische en doeltreffende integratie van onderzoek, innovatie en beleidsontwikkelingen op het gebied van kanker in Europa. De missie Gezonde oceanen, zeeën, kust- en binnenwateren zal een netwerk van “vuurtorens” op zee- en rivierbekkenschaal tot stand brengen om de missie uit te voeren en de netwerken van beschermde mariene gebieden uit te breiden. In het kader van de missie Klimaatneutrale en slimme steden zullen de geselecteerde steden hun inwoners betrekken bij het opstellen van “klimaatstadcontracten” om tegen 2030 klimaatneutraal te zijn. En met de missie Bodemdeal voor Europa worden mensen gestimuleerd om deel te nemen aan burgerwetenschapsinitiatieven om de bodemgezondheid collectief te verbeteren.

Hoe zullen missies worden aangestuurd?

De EU-missies zorgen voor nieuwe vormen van governance. Maatschappelijke uitdagingen vereisen een systemische respons die de kunstmatige grenzen van beleid, programma's en verschillende bestuursniveaus overstijgt. De missies starten vanuit een concrete en haalbare doelstelling en zullen de steun trachten te verwerven van alle actoren – verschillende bestuursniveaus, onderzoekers en innovatoren, kleine en grote ondernemingen, investeerders en maatschappelijke organisaties.

De missie Kanker zal bijvoorbeeld een nieuw model voor gezamenlijk bestuur ontwikkelen om te zorgen voor een systematische en doeltreffende integratie van onderzoek, innovatie en beleidsontwikkelingen op het gebied van kanker in Europa.

Wat is de rol van burgers in de EU-missies?

EU-missies brengen de EU dichter bij alle Europeanen, aangezien zij deel uitmaken van de oplossing. Zij zullen mensen op Europees, regionaal en lokaal niveau bij de vormgeving van onze toekomst betrekken, hen het roer van de beleidsvorming in handen geven en de visie van de Conferentie over de toekomst van Europa in de praktijk brengen.

Bij het medeontwerpen van de missies waren burgers betrokken en de Commissie wil hen ook bij de hele verdere levenscyclus van de missies betrekken, zoals bij projecten en de beoordeling van de resultaten van de missies. Dit medeontwerpen blijft niet beperkt tot raadpleging, maar verwijst in bredere zin naar het smeden van nauwe banden door te luisteren, feedback te geven en actie te ondernemen. Bovendien hebben sociale innovatie en burgerwetenschap een enorm potentieel om bij te dragen aan het behalen van de doelstellingen van de missie. In het kader van de missie Klimaatneutrale en slimme steden zullen de geselecteerde steden bijvoorbeeld hun inwoners betrekken bij het opstellen van “klimaatstadcontracten” om tegen 2030 klimaatneutraal te zijn. De burgers zullen actief worden betrokken bij de uitvoering, waardoor zij een gevoel van persoonlijke betrokkenheid bij en verantwoordelijkheid voor de door de lokale autoriteiten geïnitieerde acties zullen opbouwen en deze aan legitimiteit zullen winnen.

Hoe werden de missies voorbereid?

Er zijn vijf missieraden met topdeskundigen opgericht om de missies voor Horizon Europa te helpen omschrijven, ontwerpen en uitvoeren. Op basis van hun voorstellen, die in september 2020 bij de Commissie zijn ingediend, zijn in het strategisch plan van Horizon Europa vijf missies geïdentificeerd.

De Commissie heeft de vijf voorgestelde missies in oktober 2020 goedgekeurd. Tijdens de voorbereidingsfase zijn vijf gedetailleerde uitvoeringsplannen opgesteld, met inbegrip van doelstellingen, interventielogica en prestatie-indicatoren. De Commissie heeft deze plannen aan de hand van specifieke criteria beoordeeld en heeft vandaag groen licht gegeven voor de start van de missies.

Hoelang duurt een missie?

Een missie duurt zolang als nodig is om de doelstellingen te bereiken. Er is geen duur vastgesteld, maar gezien de ambitie en schaal van de EU-missies zouden zij voortdurend voordelen moeten opleveren en zou het eindresultaat rond 2030 worden behaald.

Hoe zullen missies worden uitgevoerd?

De fase van volledige uitvoering van de EU-missies begint nu. Het eerste werkprogramma van Horizon Europa voor de periode 2021-2022, dat in juni 2021 is gepubliceerd, bevat een reeks acties die de basis voor de uitvoering van de missies vormen. Het wordt voor het einde van dit jaar bijgewerkt met een volledige onderzoeks- en innovatieagenda.

Bij de missies worden deelnemende regio's, steden en organisaties alsook burgers betrokken. Om succesvol te zijn moeten missies ook publieke en particuliere actoren, zoals EU-lidstaten, regionale en lokale autoriteiten, onderzoeksinstellingen, ondernemers en investeerders, mobiliseren om een reële en duurzame impact te creëren. Een essentieel aspect van missies is het contact met lokale gemeenschappen en de betrokkenheid van burgers, zodat de toepassing van nieuwe oplossingen en benaderingen in de samenleving wordt gestimuleerd.

Hoe groot is het budget voor missies?

Er is geen vast budget voor elke missie; dit zal worden bepaald door de omvang van de uitdaging. Naar verwachting zullen missies financiering ontvangen vanuit verschillende bronnen en niveaus, waaronder de nationale en regionale niveaus.

Wat de onderzoeks- en innovatiecomponent betreft, is in de wetgeving inzake Horizon Europa bepaald dat in de eerste drie jaar van het programma maximaal 10 % van de jaarlijkse begroting van pijler II (Wereldwijde uitdagingen en Europees industrieel concurrentievermogen) wordt geprogrammeerd middels specifieke oproepen tot het indienen van voorstellen voor de uitvoering van de missies. Concreet betekent dit dat de Commissie 1,9 miljard euro van het programma Horizon Europa voor de periode 2021-2023 ter beschikking zal stellen om met de uitvoering van de vijf missies te beginnen.

De financiële bijdrage van de clusters van Horizon Europa aan de missies gedurende de eerste drie jaar is bepaald op basis van een analyse van de specifieke O&I-behoeften voor elke missie en hoe die zich verhouden tot de prioriteiten van de clusters. Het budget voor de daaropvolgende jaren zal parallel met een evaluatie in 2023 van de vooruitgang van de missie worden bepaald, zoals gespecificeerd in de wetgeving over Horizon Europa.

Hoe zullen de missies innovatie en groei ondersteunen?

De EU-missies zijn van dien aard dat zij innovatie en verandering ondersteunen. Wat technologische innovatie betreft, zullen de missies met name activiteiten van een uitgebreide reeks niveaus van technologische paraatheid omvatten, in combinatie met andere vormen van aanvullende maatregelen, zoals de vaststelling van nieuwe normen of regels of de ontwikkeling van nieuwe beleidsinstrumenten om marktfalen te corrigeren. De EU-missies zullen financiering en particuliere investeringen voor bestaande innovatieve markten aantrekken, maar zullen ook leiden tot de creatie van nieuwe markten voor duurzame Europese groei, waardoor het dagelijks leven van de Europeanen zal verbeteren.

Nadere informatie

Persbericht: Commissie lanceert EU-missies om grote uitdagingen aan te pakken

Factsheets:

• EU-missies
• Missie Aanpassing aan klimaatverandering
• Missie Kanker
• Missie Gezonde oceanen, zeeën, kust- en binnenwateren
• Missie Klimaatneutrale en slimme steden
• Missie Bodemdeal voor Europa

Mededeling betreffende EU-missies

Uitvoeringsplannen voor de EU-missies

Website over de EU-missies