Staatssteun: Commissie verzamelt opmerkingen over voorgestelde herziening van de EU-staatssteunregels voor de uitrol van breedbandnetwerken

De Europese Commissie heeft vandaag een gerichte openbare raadpleging gepubliceerd waarin alle belanghebbenden worden uitgenodigd opmerkingen te maken over een voorgestelde herziening van de richtsnoeren betreffende staatssteunregels voor breedbandnetwerken (de “breedbandrichtsnoeren”). Belanghebbenden kunnen op de raadpleging reageren tot en met 11 februari 2022.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid: Wij nodigen nu alle belanghebbenden uit om hun standpunten mee te delen over de voorgestelde gerichte wijzigingen van de breedbandrichtsnoeren. Wij willen het voor de lidstaten gemakkelijker maken de uitrol van breedbandnetwerken, waaronder gigabit- en 5G-netwerken, te bevorderen en tegelijk bij marktfalen de concurrentieverstoringen beperken.”

De breedbandrichtsnoeren moeten de uitrol en het gebruik van breedbandnetwerken vergemakkelijken in gebieden met onvoldoende connectiviteitsdiensten, zoals afgelegen en dunbevolkte regio's van de EU. Zij stellen de lidstaten in staat om onder bepaalde voorwaarden moderne infrastructuur te ondersteunen waarmee zij eindgebruikers hoogwaardige en betaalbare connectiviteitsdiensten kunnen aanbieden en de digitale kloof kunnen verkleinen wanneer het voor commerciële exploitanten niet aantrekkelijk is om te investeren. Tegelijkertijd moeten de richtsnoeren ook particuliere investeringen beschermen door te bepalen dat er geen overheidsinterventie kan plaatsvinden wanneer particuliere marktdeelnemers investeren, en eerlijke concurrentie bevorderen via op concurrentie gebaseerde selectieprocedures, technologische neutraliteit en verplichtingen inzake open toegang.

De Commissie heeft een evaluatie uitgevoerd van de huidige breedbandrichtsnoeren. Uit die evaluatie is gebleken dat de huidige richtsnoeren goed werken, in grote lijnen geschikt zijn voor het beoogde doel en een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de uitrol van breedbandnetwerken. Tegelijkertijd is uit de evaluatie gebleken dat een aantal gerichte aanpassingen van de bestaande regels nodig zijn om rekening te houden met de meest recente ontwikkelingen van de markt en de technologie en de snel veranderende connectiviteitsbehoeften die in de huidige EU-prioriteiten tot uiting komen.

In dit verband stelt de Commissie een aantal gerichte wijzigingen voor, met name:

• Invoering van nieuwe snelheidsdrempels voor overheidssteun aan vaste gigabitnetwerken en nieuwe richtsnoeren voor steun voor de uitrol van mobiele netwerken. Dit moet i) de toenemende connectiviteitsbehoeften van eindgebruikers weerspiegelen; en ii) verduidelijken onder welke voorwaarden steun kan worden verleend, met name wanneer er sprake is van marktfalen en welke prestaties de netwerken moeten leveren.
• Invoering van een nieuwe categorie van mogelijke steun in de vorm van maatregelen aan de vraagzijde ter ondersteuning van het gebruik van vaste en mobiele netwerken (vouchers). Het doel is de rechtszekerheid te waarborgen door duidelijkheid te verschaffen over de verenigbaarheidsvoorwaarden die de Commissie op deze maatregelen toepast, op basis van de recente praktijk.
• Verdere verduidelijking van bepaalde begrippen die belangrijk zijn wanneer de Commissie de staatssteun beoordeelt, zoals onder meer het in kaart brengen, openbare raadplegingen die moeten worden georganiseerd voordat de steun wordt toegekend, de op concurrentie gebaseerde selectieprocedure, de wholesaletoegangsverplichtingen en de uitbreiding van de gesubsidieerde netwerken met particuliere middelen.

De ontwerp-breedbandrichtsnoeren en nadere informatie over de openbare raadpleging zijn online beschikbaar.

Volgende stappen

Naast de raadpleging die vandaag van start is gegaan, volgt ook een bespreking van de voorgestelde tekst van de breedbandrichtsnoeren tijdens een vergadering tussen de Commissie en de lidstaten, die zal plaatsvinden aan het einde van de raadplegingsperiode. Zo krijgen zowel de lidstaten als andere belanghebbenden voldoende gelegenheid om over het ontwerpvoorstel van de Commissie opmerkingen te maken.

De vaststelling van de nieuwe breedbandrichtsnoeren is gepland voor midden 2022.

Achtergrond

Volgens de bestaande richtsnoeren inzake staatssteun voor breedband van 2013 zijn overheidsinvesteringen toegestaan wanneer er sprake is van marktfalen en wanneer deze investeringen een aanzienlijke verbetering teweegbrengen (stapsgewijze verandering). Daarbij moeten ook bepaalde andere parameters vervuld zijn om de mededinging en de stimulansen voor particuliere investeringen te beschermen.

De bepalingen van de richtsnoeren worden aangevuld door de algemene groepsvrijstellingsverordening (AGVV), waarin wordt vastgesteld op basis van welke ex-ante verenigbaarheidsvoorwaarden de lidstaten steunmaatregelen ten uitvoer kunnen leggen zonder voorafgaande aanmelding bij de Commissie.

Tussen 2014 en 2019 hebben de lidstaten ongeveer 30 miljard EUR aan overheidsfinanciering uitgekeerd, in overeenstemming met de EU-staatssteunregels, om de investeringstekorten in de uitrol van breedbandinfrastructuur aan te vullen en de doelstellingen van de Digitale Agenda voor Europa voor 2020 te verwezenlijken.

Volgens de Digital Economy and Society Index,(index van de digitale economie en maatschappij) had halfweg 2020 al 87,2 % van de huishoudens in Europa toegang tot snelle breedband met een downloadsnelheid van ten minste 30 megabits per seconde (Mbps), en maakte 59,3 % gebruik van netwerken die gigabitsnelheden aankunnen. Eind juni 2020 werden bijna alle huishoudens in de EU (99,6 %) gedekt door mobiele 4G-LTE-netwerken en 13,9 % door 5G-netwerken.

In haar mededeling over de gigabitmaatschappij heeft de Commissie de connectiviteitsbehoeften vastgesteld waarin tegen 2025 moet zijn voorzien om een Europese gigabitmaatschappij tot stand te brengen, namelijk: i) alle Europese huishoudens moeten internetconnectiviteit hebben met downloadsnelheden van ten minste 100 Mbps, die kunnen worden opgewaardeerd tot 1 Gbps, ii) sociaaleconomische actoren, zoals scholen, ziekenhuizen en overheidsinstellingen, alsook digitaal intensieve ondernemingen moeten kunnen profiteren van gigabitconnectiviteit (1 Gbps upload en download); iii) alle stedelijke gebieden en alle belangrijke transportroutes over land moeten worden gedekt door een ononderbroken 5G-netwerk.

In februari 2020 heeft de Commissie de digitale prioriteiten van de EU bekendgemaakt, waaronder de mededeling De digitale toekomst van Europa vormgeven en heeft zij eraan herinnerd dat connectiviteit om de EU 2025-doelstellingen te verwezenlijken de meest fundamentele bouwsteen van de digitale transformatie van Europa blijft.

In de mededeling over het digitaal kompas wordt gesteld dat tegen 2030 alle huishoudens in de Unie aangesloten moeten zijn op een gigabitnetwerk, en alle bevolkte gebieden door 5G moeten worden gedekt. In het voorstel van het programma voor het digitale decennium wordt benadrukt dat de maatschappelijke behoefte aan upload- en downloadbandbreedte voortdurend toeneemt. Daarin wordt gesteld dat tegen 2030 netwerken met gigabitsnelheden beschikbaar moeten komen die toegankelijk zijn voor iedereen die een dergelijke capaciteit nodig heeft of wenst te krijgen.