EU stelt 20 miljoen euro ter beschikking van start-ups in Oekraïne, via de Europese Innovatieraad

De Europese Commissie heeft een ambitieuze actie van 20 miljoen euro gelanceerd om de Oekraïense innovatiegemeenschap te ondersteunen. Het initiatief voorziet in rechtstreekse financiële steun aan ten minste 200 Oekraïense “deep tech”-start-ups van maximaal 60 000 euro ieder, door middel van een gerichte wijziging van het werkprogramma van de Europese Innovatieraad voor 2022. Daarnaast zal de Europese Innovatieraad niet-financiële ondersteuning bieden, zoals bedrijfsadviesdiensten en matchmaking. Dit zal de interactie van Oekraïense innovatoren met het Europese innovatie-ecosysteem verbeteren en hen helpen nieuwe markten te betreden en te profiteren van de Europese financieringsinstrumenten.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: “Het is voor Oekraïne van vitaal belang om tijdens de bestrijding van de Russische militaire agressie ook vooruit te kijken. Het land heeft een levendige startersgemeenschap en het potentieel voor innovatieve bedrijven is groot. Het is van groot belang deze economische capaciteit te behouden en Oekraïense technologie-innovatoren in staat te stellen te groeien en verder te integreren in het Europese innovatie-ecosysteem. Wij willen dat zij hun activiteiten zullen kunnen uitbreiden naar de Europese markten en daarbuiten.”

Margrethe Vestager, uitvoerend vicevoorzitter voor een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “Wij streven ernaar alle mogelijke middelen te mobiliseren en steun te verlenen aan Oekraïne. Vandaag roepen wij de Europese innovatieactoren, zoals verenigingen van start-ups, centra voor bedrijfsondersteuning, incubatoren en acceleratoren, op om zich bij ons aan te sluiten en de Oekraïense “deep tech”-gemeenschap te ondersteunen zodat die gemeenschap sterker, veerkrachtiger en concurrerender wordt.”

Mariya Gabriel, commissaris voor Innovatie, Onderzoek, Cultuur, Onderwijs en Jeugd: “Vóór de Russische invasie had Oekraïne een levendige gemeenschap van technologische start-ups, met meer dan 1600 startende ondernemingen. Deze nieuwe actie heeft tot doel de al geboekte vooruitgang veilig te stellen, de banden met het Europese innovatie-ecosysteem te versterken en ervoor te zorgen dat Oekraïense start-ups zich in een goede positie bevinden om een doorslaggevende rol te spelen bij het herstel van de Oekraïense economie.”

De steun van 20 miljoen euro zal worden uitbetaald via een vergelijkende oproep tot het indienen van voorstellen voor een pan-Europees netwerk van verenigingen van start-ups, ter ondersteuning van Oekraïense belanghebbenden op het gebied van innovatie. Er zal worden gezorgd voor synergieën met relevante EU-initiatieven, zoals het Enterprise Europe Network. Met deze oproep, die op 23 juni van start gaat, streeft de Europese Innovatieraad ernaar de bedrijfscontinuïteit van de Oekraïense technologiebedrijven te waarborgen en hun groei te bevorderen. De actie kan Oekraïense start-ups helpen om mee te dingen naar toekomstige financieringsmogelijkheden van de Europese Innovatieraad. De Europese Innovatieraad beschikt over 17,5 miljoen euro om start-ups via subsidies en participaties te financieren en kan verdere particuliere investeringen aantrekken tot driemaal het bedrag dat met overheidsmiddelen wordt geïnvesteerd.

Vandaag treedt bovendien de overeenkomst in werking die tijdens de EU-Oekraïne-top van 12 oktober 2021 is ondertekend en die intussen ook door Oekraïne is geratificeerd, waarbij Oekraïne bij de onderzoeks- en opleidingsprogramma's van Horizon Europa en Euratom wordt betrokken. Nu hebben Europese en Oekraïense onderzoekers en innovators, universiteiten en bedrijven, met inbegrip van kleine en middelgrote ondernemingen (kmo's), alle kansen om op voet van gelijkheid samen te werken om gemeenschappelijke doelen te bereiken en kritieke uitdagingen aan te pakken. In het licht van de aanhoudende Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne en de toezegging van de EU om de Oekraïense onderzoeks- en innovatiegemeenschap concrete middelen ter beschikking te stellen, zal Oekraïne aan de programma's van Horizon Europa en Euratom deelnemen zonder een financiële bijdrage te hoeven leveren voor de jaren 2021 en 2022, wat neerkomt op een vrijstelling ter waarde van ongeveer 20 miljoen euro.

Deze steun vormt een aanvulling op de lopende initiatieven “Europese Onderzoeksruimte voor Oekraïne” (ERA4Ukraine), Horizon 4Ukraine en ERC voor Oekraïne, alsook op de specifieke beurzenregeling van 25 miljoen euro in het kader van de Marie Skłodowska-Curie-acties (MSCA) voor ontheemde onderzoekers uit Oekraïne.

Achtergrond

In februari 2022 heeft de Commissie het jaarlijkse werkprogramma van de Europese Innovatieraad goedgekeurd, dat in 2022 financieringsmogelijkheden biedt ter waarde van meer dan 1,7 miljard euro. De Europese Innovatieraad is in maart 2021 van start gegaan als een belangrijk initiatief in het kader van het programma Horizon Europa en beschikt over een totale begroting van meer dan 10 miljard euro voor de periode 2021-2027. Om alle mogelijke middelen te mobiliseren en steun te verlenen die Oekraïne in deze moeilijke tijden kan helpen, is het werkprogramma van de Europese Innovatieraad gewijzigd met het oog op een aanvullende oproep tot het indienen van voorstellen voor de “deep tech”-gemeenschap in Oekraïne, die een groot potentieel heeft om baanbrekende innovaties te creëren. De afgelopen jaren is de Oekraïense startersgemeenschap gestaag gegroeid en heeft zij haar bijdrage aan de economische groei in Oekraïne vergroot. Deze actie moet de Oekraïense technologische ecosystemen versterken en innovatieve oplossingen voor het herstel van de Oekraïense economie en infrastructuur na de oorlog ondersteunen.

De betrekkingen tussen de EU en Oekraïne op het gebied van onderzoek en innovatie dateren van 2002, toen de Europese Gemeenschap en Oekraïne een overeenkomst voor wetenschappelijke en technologische samenwerking ondertekenden. In 2015 werd Oekraïne volledig geassocieerd met Horizon 2020, het onderzoeks- en innovatieprogramma van de EU (2014-2020). 170 Oekraïense entiteiten ontvingen bijna 46 miljoen euro aan EU-financiering, namen het voortouw op het gebied van innovatie, en presteerden uitstekend op het gebied van mobiliteit van onderzoekers, vervoer en energie. In 2016 sloten Oekraïne en de EU ook een overeenkomst over de associatie van het land met het Euratom-programma voor onderzoek en opleiding, dat als doel heeft het niveau van nucleaire veiligheid en stralingsbescherming te verbeteren. Op 10 mei 2022 kondigde de Commissie de start aan van MSCA4Ukraine, een initiatief dat deel uitmaakt van de Marie Skłodowska-Curie-acties. Met een totale begroting van 25 miljoen euro zal de nieuwe regeling wetenschappers uit Oekraïne in staat stellen hun werkzaamheden in Europa en de met Horizon Europa geassocieerde landen voort te zetten en zo het onderzoeks- en innovatiesysteem van Oekraïne en de vrijheid van wetenschappelijk onderzoek in het algemeen veilig te stellen.