Staatssteun: Commissie stelt regels voor om de procedures voor staatssteun voor groen vervoer te vereenvoudigen

De Europese Commissie heeft een voorstel gedaan voor een verordening van de Raad waarmee zij binnen de regels voor staatssteun bepaalde vormen van steun voor vervoer per spoor, vervoer over de binnenwateren en multimodaal vervoer kan vrijstellen van voorafgaande aanmelding, om zo groen vervoer te bevorderen.

Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid: “Met het voorstel dat de Commissie vandaag heeft aangenomen kunnen wij de procedures vereenvoudigen voor staatssteun aan groene vervoerswijzen - zoals vervoer per spoor, vervoer over de binnenwateren en multimodaal vervoer - die duurzamer en minder vervuilend zijn dan vervoer dat alleen over de weg gaat. Het voorstel stroomlijnt niet alleen de regels die van toepassing zijn op staatssteun, maar past ook binnen de doelstellingen van de Green Deal van de EU en de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit.”

Het voorstel voor een verordening van de Raad bouwt voort op de uitgebreide ervaring die de Commissie in de loop der jaren heeft opgedaan met de toepassing van artikel 93 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU) over de coördinatie van het vervoer en de spoorwegrichtsnoeren 2008. Het ligt ook in het verlengde van de in 2020 uitgevoerde geschiktheidscontrole inzake staatssteun, waarin werd geconcludeerd dat de bestaande regels over vervoer moeten worden aangepast, aangezien de spoorwegrichtsnoeren verouderd zijn en belangrijke ontwikkelingen op het gebied van regelgeving en markten niet weerspiegelen. Een paar belangrijke ontwikkelingen zijn onder meer het feit dat de spoorwegsector is opengesteld voor concurrentie en de beleidsprioriteiten van de EU in het kader van de Europese Green Deal, die het belang van een modal shift van wegvervoer naar groenere vervoerswijzen hebben vergroot om de emissiereductiedoelstelling van de EU tegen 2050 te bereiken.

Met de nieuwe verordening van de Raad, die wordt voorgesteld in het kader van de herziening van de richtsnoeren staatssteun voor spoorwegondernemingen (spoorwegrichtsnoeren), kan de Commissie bepaalde soorten steunmaatregelen om het vervoer te vergroenen, verenigbaar met de interne markt verklaren. Dat zijn onder meer steunmaatregelen voor vervoer per spoor, vervoer over de binnenwateren en multimodaal vervoer, en met name voor de coördinatie van het vervoer, die slechts een beperkt risico inhouden op concurrentieverstoring.

Na goedkeuring van het verordeningsvoorstel door de Raad is de Commissie voornemens een groepsvrijstellingsverordening aan te nemen om de lidstaten vrij te stellen van de verplichting tot voorafgaande aanmelding bij de Commissie van steunmaatregelen die onder deze categorieën vallen. Dit zal rechtszekerheid bieden, de procedures vereenvoudigen en de administratieve rompslomp voor de lidstaten verminderen, terwijl de Commissie haar staatssteuntoezicht kan toespitsen op de potentieel meest verstorende zaken. Bovendien zal de vervoerssector hiermee de groene en digitale transitie kunnen omarmen in overeenstemming met de strategische doelstellingen van de EU, met name die van de Europese Green Deal en de strategie voor duurzame en slimme mobiliteit.

De voorgestelde verordening wordt nu besproken in de Raad.

Achtergrond

Artikel 108, lid 3, VWEU vereist dat de lidstaten alle staatssteun aanmelden bij de Commissie en slechts uitvoeren na goedkeuring ervan door de Commissie. Volgens artikel 108, lid 4, en artikel 109 VWEU kan de Raad, op voorstel van de Commissie, de Commissie toestaan specifieke categorieën steun die slechts een beperkt risico vormen op concurrentieverstoring, vrij te stellen van voorafgaande aanmelding bij en goedkeuring door de Commissie. Hiertoe neemt de Commissie groepsvrijstellingsverordeningen aan waarin zij criteria bepaalt die waarborgen dat de steun verenigbaar is met de EU-regels inzake staatssteun. Steun die aan de criteria voldoet, kan zonder aanmelding worden verleend.

Het vandaag door de Commissie vastgestelde voorstel heeft betrekking op steun uit hoofde van artikel 93 VWEU, dat bepaalt dat steun voor vervoer per spoort, vervoer over de weg en vervoer over de binnenwateren verenigbaar is met de interne markt als die steun beantwoordt aan de behoeften van de coördinatie van het vervoer of overeenkomt met de vergoeding van openbaredienstverplichtingen.

De routekaart voor de voorgestelde machtigingsverordening van de Raad werd op 1 oktober 2021 gepubliceerd.

Daarnaast werkt de Commissie aan de herziening van de spoorwegrichtsnoeren. Na de publicatie van de routekaart voor dit initiatief op 1 oktober 2021, heeft de Commissie op 22 december 2021 een openbare raadpleging gelanceerd waarbij alle belanghebbenden werden uitgenodigd opmerkingen te maken over de voorgestelde herziening van de richtsnoeren.