Werkgelegenheid: uit een verslag van de Commissie blijkt dat vooral jongeren hun werk hebben verloren tijdens de economische crisis als gevolg van de COVID-19-pandemie

Vandaag heeft de Commissie haar Employment and Social Developments in Europe (ESDE) review 2022 gepubliceerd. Uit het verslag blijkt onder meer dat vooral jongeren hun werk hebben verloren tijdens de economische crisis als gevolg van de COVID-19-pandemie. Jongeren hebben zich ook langzamer van de crisis hersteld dan andere leeftijdsgroepen. Mogelijke verklaringen zijn dat veel jongeren een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd hebben en na het verlaten van school, universiteit of opleiding moeilijk een eerste baan vinden. Mede dankzij het nieuwe verslag kan een sociaal en werkgelegenheidsbeleid worden ontwikkeld dat tot doel heeft jongeren economisch onafhankelijk te maken in het licht van de verslechterende sociaal-economische situatie als gevolg van de Russische invasie van Oekraïne.

Volgens Nicolas Schmit, commissaris voor Werkgelegenheid en Sociale Rechten, “zijn veel jongeren hoog opgeleid, digitaal vaardig en actief geïnteresseerd in milieukwesties. Ze zijn zo goed uitgerust om de kansen te grijpen die het herstel en de digitale en de groene transitie bieden. 2022 is het Europees Jaar van de Jeugd, omdat de Europese Unie het belangrijk vindt naar jongeren te luisteren en hun betere kansen in het leven te bieden. Dit betekent ook dat steun aan jonge Oekraïense oorlogsvluchtelingen moet worden verleend bij hun integratie in het onderwijs en de arbeidsmarkt van de EU.”

Uit het ESDE-verslag – dat gebaseerd is op de meest recente jaarlijkse gegevens – blijkt dat:

• niet alle bevolkingsgroepen zich in gelijke mate van de COVID-19-pandemie hebben hersteld. Jongeren (jonger dan 30 jaar) hebben het nog steeds erg moeilijk om werk te vinden en vooral om werk te vinden dat bij hun vaardigheden en ervaring past. De jeugdwerkloosheid is in 2021 vooral tegen het einde van het jaar gedaald, maar bedraagt nog steeds één procentpunt meer dan vóór de crisis (in 2019). Bijna de helft van de jongeren met een baan heeft een tijdelijke arbeidsovereenkomst (45,9 %), vergeleken met 10,2 % van alle werkenden.
• jongeren gemiddeld vaker met sociale en financiële problemen te kampen hebben. Reeds vóór de pandemie was het inkomen uit arbeid van jongeren minder stabiel dan dat van oudere werknemers. Jonge gezinnen hebben vaker met armoede te kampen, hoewel er op dit punt duidelijke verschillen zijn tussen de EU-landen. Jongeren hebben het moeilijk om hun dagelijkse kosten te dekken (bijvoorbeeld rekeningen en huur) en 61 % van de jongeren is bang dat ze de komende tien jaar geen huisvesting zullen vinden of hun huisvesting zullen verliezen.
• de problemen waarmee jongeren worden geconfronteerd, van hun opleidingsniveau en sociaal-economische achtergrond afhangen. Jongeren die middelbaar onderwijs hebben gevolgd, lopen 19 procentpunten minder kans om in een situatie terecht te komen waarin ze niet werken en geen onderwijs of opleiding volgen, dan jongeren met een lager opleidingsniveau. Voor jongeren die tertiair onderwijs hebben gevolgd, is dit risico 28 procentpunten kleiner. De kans dat jongeren uit kansarme milieus werken of onderwijs of een opleiding volgen, is nog kleiner.
• gender een andere factor is van ongelijkheid onder jongeren. Bij het begin van hun loopbaan verdienen jonge vrouwen in de EU gemiddeld 7,2 % minder dan hun mannelijke collega's en deze kloof wordt met de leeftijd groter. Op EU-niveau is slechts een klein deel van deze kloof (0,5 procentpunt) te wijten aan de onderwijsresultaten, de beroepskeuze, de werkervaring en het soort arbeidsovereenkomst van vrouwen.

Succesvolle beleidsmaatregelen op EU-niveau om jongeren te ondersteunen

Het ESDE-verslag biedt een op wetenschappelijke gegevens gebaseerde analyse van de wijze waarop de problemen van jongeren moeten worden aangepakt. Het sociaal en werkgelegenheidsbeleid moet met name:

• de integratie van jongeren op de arbeidsmarkt bevorderen;
• jongeren de kans geven vaardigheden te verwerven;
• de arbeidsmobiliteit – een bouwsteen voor een succesvolle en weerbare loopbaan – bevorderen;
• de risico's voor jongeren (bijvoorbeeld werkloosheid, ziekte, armoede en schulden) verminderen;
• jongeren helpen eigen vermogen op te bouwen en eigendom te verwerven.

Nieuwe EU-initiatieven voor jongeren staan al op stapel. In 2023 is de Commissie van plan de aanbeveling van de Raad inzake een kwaliteitskader voor stages te herzien (met name wat betreft de arbeidsvoorwaarden). Een groep deskundigen onderzoekt momenteel hoe de sociale bescherming (onder meer van jongeren) kan worden verbeterd en zal de resultaten begin volgend jaar voorleggen.

Achtergrondinformatie

Het jaarlijks verslag Employment and Social Developments in Europe (ESDE) is de belangrijkste analyse van de Europese Commissie over werkgelegenheid en sociale zaken. Het bevat een actuele economische analyse en beleidsvoorstellen.

De EU steunt jongeren onder meer via de volgende beleidsprogramma's:

• De jongerengarantie – met inbegrip van het jongerenwerkgelegenheidsinitiatief – heeft veranderingen op de arbeidsmarkten van de EU teweeggebracht. Uit gegevens blijkt dat meer dan 36 miljoen voor de jongerengarantie geregistreerde jongeren sinds 2014 een aanbod hebben gekregen in de vorm van een baan, voortgezet onderwijs, een leerlingplaats en/of een stage.
• Het Europees Sociaal Fonds Plus (ESF+) is het belangrijkste instrument van de EU om in mensen te investeren (en dus ook om de werkgelegenheid van jongeren te bevorderen).
• Het nieuwe initiatief ALMA (Aim, Learn, Master, Achieve) richt zich vooral op kansarme jongeren die geen werk hebben en geen onderwijs of opleiding volgen.
• Het Europees instrument voor tijdelijke steun om het risico op werkloosheid te beperken in een noodtoestand (SURE) heeft een budget van 100 miljard euro en is in april 2020 opgestart om de gevolgen van de pandemie voor de arbeidsmarkten van de EU (en dus ook voor de werkgelegenheid van jongeren) op te vangen. In 2020 heeft SURE steun verleend aan ongeveer 31 miljoen mensen en 2,5 miljoen bedrijven. In 2021 heeft het ongeveer 3 miljoen mensen en 400 000 bedrijven ondersteund.
•  In de plannen voor herstel en veerkracht van de EU-lidstaten wordt vooral aandacht geschonken aan beleidsmaatregelen voor de volgende generatie conform de versterkte jongerengarantie.

Meer informatie

Employment and Social Developments in Europe (ESDE) review

Analyse van arbeidsmarkt en samenleving op de website van DG EMPL

Europees Jaar van de Jeugd