Staatssteun: Commissie raadpleegt lidstaten verder over verlenging en aanpassing van tijdelijk crisiskader

De Europese Commissie raadpleegt de lidstaten verder over een verlenging en aanpassing van de tijdelijke kaderregeling voor crisissteun om de economie te ondersteunen tegen de achtergrond van de Russische oorlog tegen Oekraïne. Die regeling is op 23 maart 2022 door de Commissie aangenomen en op 20 juli 2022 een eerste keer gewijzigd. De lidstaten zijn al een eerste keer geraadpleegd op 5 oktober 2022.

Gezien de aanhoudende agressie van Rusland tegen Oekraïne en de directe en indirecte gevolgen daarvan voor de economie en de energiesituatie, heeft de Commissie de lidstaten al geraadpleegd over onder meer de mogelijke verlenging van het tijdelijke crisiskader en over nieuwe instrumenten om de vraag naar elektriciteit te verminderen.

Rekening houdend met de antwoorden van de lidstaten, met de recente verordening betreffende een noodinterventie in verband met de hoge energieprijzen (Verordening (EU) 2022/1854) en het voorstel van de Commissie voor een nieuwe noodverordening, raadpleegt de Commissie de lidstaten nu verder, vooral over eventuele wijzigingen in verband met:

• een gerichte aanpassing waardoor de lidstaten meer mogelijkheden krijgen voor het verstrekken van overheidsgaranties aan energiebedrijven om de financiële zekerheden voor hun handelsactiviteiten te dekken in het licht van de huidige marktprijzen en volatiliteit, en
• extra aanpassingen waardoor de lidstaten meer steun kunnen verlenen aan bedrijven die worden getroffen door de hoge energieprijzen. Het hoofddoel van het voorstel is nog meer flexibiliteit creëren met het oog op snellere en doeltreffendere steun voor bedrijven die geconfronteerd worden met een aanzienlijke stijging van hun energiekosten, en tegelijk het gelijke speelveld op de eengemaakte markt beschermen.

De voorgestelde wijzigingen vormen een aanvulling op Verordening (EU) 2022/1854. Ze moeten garanderen dat de lidstaten dankzij het tijdelijke crisiskader de economie de nodige en proportionele steun kunnen blijven verlenen, terwijl een gelijk speelveld gewaarborgd blijft.

De Commissie is van plan het herziene tijdelijke crisiskader eind oktober aan te nemen, rekening houdend met de antwoorden van de lidstaten en, waar nodig, met elementen van het voorstel van de Commissie voor een nieuwe noodverordening om de hoge gasprijzen in de EU aan te pakken en deze winter de voorzieningszekerheid te waarborgen.  

Achtergrond

Door het tijdelijke crisiskader voor staatssteun, dat op 23 maart 2022 is aangenomen, kunnen de lidstaten de flexibiliteit van de staatssteunregels gebruiken om de economie te ondersteunen tegen de achtergrond van de Russische oorlog tegen Oekraïne.

Het tijdelijke crisiskader werd gewijzigd op 20 juli 2022 ter aanvulling van het winterparaatheidspakket en conform de doelstellingen van het REPowerEU-plan.

Het tijdelijk crisiskader, zoals dat momenteel van kracht is, voorziet in de volgende vormen van steun die de lidstaten kunnen toekennen:

• Beperkte steunbedragen, in om het even welke vorm, voor ondernemingen die door de huidige crisis of door de daaropvolgende sancties en tegenmaatregelen worden getroffen, tot het verhoogde bedrag van 62.000 euro in de landbouw en 75.000 euro in de visserij en aquacultuur, en tot 500.000 euro in alle andere sectoren;
• Liquiditeitssteun in de vorm van staatsgaranties, en gesubsidieerde leningen;
• Steun ter compensatie van de hoge energieprijzen. De steun, die in welke vorm dan ook kan worden toegekend, zal ondernemingen, met name intensieve energiegebruikers, gedeeltelijk compenseren voor extra kosten als gevolg van uitzonderlijke stijgingen van de gas- en elektriciteitsprijzen. De totale steun per begunstigde mag niet meer bedragen dan 30% van de in aanmerking komende kosten en mag, om energiebesparing te stimuleren, slechts betrekking hebben op hoogstens 70% van het gas- en elektriciteitsverbruik in dezelfde periode van het voorgaande jaar, tot een maximum van 2 miljoen euro op een gegeven moment. Als een onderneming operationeel verlies lijdt, kan verdere steun nodig zijn om een economische activiteit te kunnen voortzetten. Daarom is de steunintensiteit voor energie-intensieve gebruikers hoger en kunnen de lidstaten steun verlenen die deze plafonds overschrijdt: tot 25 miljoen euro, en voor ondernemingen die actief zijn in bijzonder getroffen sectoren en subsectoren tot 50 miljoen euro;
• Maatregelen om de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen. De lidstaten kunnen regelingen opzetten voor investeringen in hernieuwbare energie, met inbegrip van hernieuwbare waterstof, biogas en biomethaan, opslag en hernieuwbare warmte, onder meer via warmtepompen, met vereenvoudigde aanbestedingsprocedures die snel kunnen worden uitgevoerd, en toch voldoende waarborgen bevatten om het gelijke speelveld te vrijwaren. In het bijzonder kunnen de lidstaten regelingen opstellen voor een bepaalde technologie die steun nodig heeft in het licht van de specifieke nationale energiemix; en
• Maatregelen om industriële processen koolstofvrij te maken. Om de diversificatie van de energievoorziening verder te versnellen, kunnen de lidstaten steun bieden voor investeringen in de uitfasering van fossiele brandstoffen, met name door elektrificatie, energie-efficiëntie en de overschakeling op hernieuwbare en op elektriciteit gebaseerde waterstof die aan bepaalde voorwaarden voldoet. Zo kunnen de lidstaten ofwel i) nieuwe, op aanbestedingen gebaseerde regelingen opzetten, ofwel ii) projecten rechtstreeks ondersteunen, zonder aanbesteding, waarbij een aantal beperkingen gelden voor het aandeel overheidssteun per investering. Ook zou worden voorzien in specifieke extra bonussen voor kleine en middelgrote ondernemingen en voor bijzonder energie-efficiënte oplossingen.

Entiteiten die aan sancties onderworpen zijn en door Rusland worden gecontroleerd, worden van deze maatregelen uitgesloten.

Het huidige tijdelijke crisiskader blijft tot en met 31 december 2022 van kracht voor de maatregelen ter ondersteuning van de liquiditeit en de maatregelen ter dekking van de hogere energiekosten. Steun voor de uitrol van hernieuwbare energie en het koolstofvrij maken van de industrie kan worden verleend tot eind juni 2023.

Meer informatie over het tijdelijk crisiskader en andere maatregelen die de Commissie heeft genomen om de economische gevolgen van de Russische oorlog tegen Oekraïne in te perken, is hier te vinden.