Internationale dag van nultolerantie voor vrouwelijke genitale verminking: Commissie roept op een einde te maken aan dit misdrijf, dat een schending van de mensenrechten vormt

Vooruitlopend op de internationale dag van nultolerantie voor vrouwelijke genitale verminking op 6 februari 2023 hebben Josep Borrell (hoge vertegenwoordiger van de Unie voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid/vicevoorzitter van de Commissie), Věra Jourová (vicevoorzitter voor Waarden en Transparantie), Dubravka Šuica (vicevoorzitter voor Democratie en Demografie), Helena Dalli (commissaris voor Gelijkheid) en Jutta Urpilainen (commissaris voor Internationale Partnerschappen) nogmaals gezamenlijk bevestigd dat de EU vastberaden streeft naar uitbanning van genitale verminking van vrouwen overal ter wereld. Zij legden de volgende verklaring af:

“Vrouwelijke genitale verminking is een schending van de mensenrechten en een vorm van geweld tegen vrouwen en meisjes. Vrouwelijke genitale verminking heeft geen gezondheidsvoordelen en veroorzaakt levenslange schade voor vrouwen en meisjes.

Wereldwijd worden er meer dan 200 miljoen mensen door getroffen, van wie er naar schatting 600 000 in Europa wonen. We moeten doortastend optreden om verandering teweeg te brengen en deze praktijk uit te roeien, willen we tegen 2030 duurzameontwikkelingsdoelstelling 5.3 bereiken, te weten vrouwelijke genitale verminking uit de wereld te helpen.

Het transformeren van sociale en gendernormen door daarbij mannen en jongens te betrekken, is van cruciaal belang om een einde te maken aan vrouwelijke genitale verminking. De EU heeft sinds 2016 voor 18,5 miljoen euro steun verleend aan het gezamenlijk programma van UNFPA en UNICEF voor de uitbanning van vrouwelijke genitale verminking, waarbij 1 758 coalities van mannen en jongens zijn opgezet.

Vorig jaar heeft de Commissie EU-brede regels voorgesteld om geweld tegen vrouwen tegen te gaan. De nieuwe regels zullen vrouwelijke genitale verminking in de hele EU strafbaar maken. Dit jaar zullen we ook een aanbeveling doen over hoe schadelijke praktijken tegen vrouwen en meisjes in de eerste plaats kunnen worden voorkomen.

Vrouwelijke genitale verminking vindt vaak niet in de EU plaats, maar meisjes worden daartoe naar een derde land gebracht. Vanaf maart zullen politie en grenswachters dankzij het verbeterde Schengeninformatiesysteem worden gewaarschuwd wanneer zij te maken hebben met een persoon die risico loopt op gendergerelateerd geweld, waaronder vrouwelijke genitale verminking.

Nu we dit jaar de 75e verjaardag van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens vieren, is het tijd dat vrouwen en meisjes voorgoed gevrijwaard worden van geweld. Het is onze verantwoordelijkheid om hun recht op veiligheid en lichamelijke autonomie te beschermen. Er moet een einde worden gemaakt aan vrouwelijke genitale verminking.” 

Achtergrond

Vrouwelijke genitale verminking wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie gedefinieerd als alle handelingen waarbij de externe geslachtsorganen van een vrouw gedeeltelijk of geheel worden verwijderd, of andere schade die zonder medische redenen aan vrouwelijke geslachtsorganen wordt toegebracht. Alleen al in zeventien Europese landen lopen naar schatting 190 000 meisjes het risico verminkt te worden, terwijl ca. 600 000 vrouwen in Europa de gevolgen van vrouwelijke genitale verminking ondervinden. Elk jaar komen ten minste 20 000 vrouwen en meisjes uit landen waar vrouwelijke genitale verminking wordt toegepast, naar Europa als asielzoekers. Deze handelingen worden ten onrechte om diverse redenen van culturele of sociale aard uitgevoerd op jonge meisjes tot de leeftijd van 15 jaar. Vrouwelijke genitale verminking is een vorm van geweld tegen vrouwen en meisjes, die een leven lang ernstige fysieke en psychologische gevolgen heeft.

De Europese Commissie heeft het vaste voornemen om alle vormen van gendergerelateerd geweld uit te bannen in overeenstemming met het gelijkheidsbeleid van de Unie. Dit voornemen wordt uiteengezet in het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie 2020-2024, de EU-strategie voor gendergelijkheid 2020-2025, het EU-genderactieplan III en de EU-strategie voor de rechten van het kind, die tot doel heeft een einde te maken aan geweld tegen kinderen, met inbegrip van vrouwelijke genitale verminking, zowel binnen als buiten de EU. In overeenstemming met dit beleid en ons voornemen om vrouwelijke genitale verminking in Europa en wereldwijd uit te bannen, ondersteunen wij overlevenden, getroffen gezinnen en gemeenschappen, deskundigen en beleidsmakers, en werken we met hen samen.

Vrouwelijke genitale verminking is strafbaar gesteld door het Verdrag van de Raad van Europa inzake het voorkomen en bestrijden van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld. Dat verdrag is door alle EU-lidstaten ondertekend en tot dusver door 21 lidstaten geratificeerd. De Commissie werkt samen met de Raad aan de toetreding van de EU tot het verdrag en blijft zich ten volle inzetten voor toetreding van de EU.

Op 8 maart 2022 heeft de Commissie een nieuw voorstel ter voorkoming en bestrijding van geweld tegen vrouwen en huiselijk geweld op tafel gelegd, en in 2023 zal zij een specifieke aanbeveling doen over het voorkomen van schadelijke praktijken, waaronder vrouwelijke genitale verminking. Het zou onder meer gaan om aanvullende, gespecialiseerde ondersteuning en bescherming van de slachtoffers.

Het programma “Burgers, gelijkheid, rechten en waarden” (CERV) biedt financiering voor projecten ter bestrijding van gendergerelateerd geweld, waaronder vrouwelijke genitale verminking. Na de oproep tot het indienen van voorstellen in het kader van Daphne werden in 2022 tien projecten geselecteerd waaraan 5,6 miljoen euro werd toegekend om kwesties aan te pakken zoals de preventie van kindhuwelijken in de Romagemeenschap in Bulgarije, veilige ruimten voor migrantenvrouwen en -meisjes om hun ervaringen te delen in Luxemburg, en meer in het algemeen het betrekken van jongeren bij het voorkomen van vrouwelijke genitale verminking in Europa.

Uiterlijk op 7 maart zullen de nationale autoriteiten een beroep kunnen doen op het vernieuwde Schengeninformatiesysteem. Het zal de nationale autoriteiten een nieuwe waarschuwingscategorie bieden om te voorkomen dat potentiële geïdentificeerde slachtoffers reizen. Zo zullen kwetsbare vrouwen en meisjes die het risico lopen slachtoffer te worden van gendergerelateerd geweld, met inbegrip van vrouwelijke genitale verminking, worden beschermd.

Ook het VN-verdrag inzake de rechten van het kind van 1989, waarbij alle EU-lidstaten partij zijn, veroordeelt geweld tegen kinderen, waaronder vrouwelijke genitale verminking. In 2021 stelde de Commissie een EU-strategie voor de rechten van het kind vast, met concrete maatregelen en aanbevelingen om alle vormen van geweld tegen kinderen, met inbegrip van vrouwelijke genitale verminking, een halt toe te roepen.

In de context van het externe optreden en ontwikkelingssamenwerking is uitbanning van vrouwelijke genitale verminking nog steeds een kernactie in het kader van het EU-actieplan inzake mensenrechten en democratie 2020-2024 en het genderactieplan 2021-2025. Dit komt tot uiting in politieke dialogen en in concrete acties, zoals de steun aan het gezamenlijk programma van UNFPA en Unicef Global voor de uitbanning van vrouwelijke genitale verminking, het Team Europa-initiatief Seksuele en reproductieve gezondheid en rechten in Afrika en het regionale programma Spotlight Africa, waarmee 7,5 miljoen euro werd uitgetrokken voor het bestrijden van vrouwelijke genitale verminking in 17 partnerlanden. Ondanks de beperkingen tijdens de COVID-19-pandemie kregen ca. 650 000 vrouwen en meisjes hulp van diensten die zich inzetten tegen gendergerelateerd geweld en onder meer steun verlenen voor de preventie van schadelijke praktijken. Via haar Europees instrument voor democratie en mensenrechten steunt de EU nationale projecten ter bestrijding van vrouwelijke genitale verminking. In Somalië steunt de EU bijvoorbeeld de empowerment van maatschappelijke organisaties om te lobbyen en te pleiten voor de vaststelling van beleid ter bestrijding van vrouwelijke genitale verminking, terwijl de EU in Sudan de hervorming van de wetgeving voor de stopzetting van vrouwelijke genitale verminking in plattelandsgemeenschappen steunt.

De EU heeft sinds 2016 ook steun verleend aan het gezamenlijk programma van UNFPA-UNICEF voor de uitbanning van genitale verminking van vrouwen, met een totale bijdrage van 18,5 miljoen euro. De EU streeft ernaar de sociale en gendernormen te transformeren door daarbij mannen en jongens te betrekken, wat van cruciaal belang is om een einde te maken aan vrouwelijke genitale verminking. In 2021 waren in het kader van het programma 1 758 coalities van mannen en jongens opgezet om actief te pleiten voor de uitbanning van vrouwelijke genitale verminking in hun families en gemeenschappen.

Het migratie- en asielpact dat de Commissie in september 2020 heeft voorgesteld, heeft ook tot doel de bescherming van personen met bijzondere behoeften te versterken en ervoor te zorgen dat vrouwen en meisjes die voor vervolging vrezen of het risico op genitale verminking lopen, in aanmerking komen voor internationale bescherming.

Meer informatie

Webpagina's van de Europese Commissie over het uitbannen van gendergerelateerd geweld

Factsheet - Myth-Busting Female Genital Mutilation (FGM) (mythen over vrouwelijke genitale verminking ontkracht) 

Onderzoek van het Europees Instituut voor gendergelijkheid naar het aantal gevallen van vrouwelijke genitale verminking in de Europese Unie