Defensie: €500 miljoen en nieuwe maatregelen om de capaciteit van de defensie-industrie van de EU op het gebied van munitieproductie zo snel mogelijk te versterken

Vandaag heeft de Commissie de wetgeving ter ondersteuning van de productie van munitie (ASAP) goedgekeurd, als invulling van traject 3 van het door de Raad op 20 maart overeengekomen plan om zo snel mogelijk munitie en raketten aan Oekraïne te leveren en de lidstaten te helpen hun voorraden aan te vullen. Door gerichte maatregelen, waaronder financiering, in te voeren, beoogt de wetgeving de productiecapaciteit van de EU op te voeren en het huidige tekort aan munitie en raketten en de componenten daarvan aan te pakken. De wet zal steun bieden voor het gebruik van bestaande voorraden uit de lidstaten (traject 1) en de gezamenlijke aankoop van munitie (traject 2).

Dit zal met name leiden tot een versterking van de reactiviteit en het vermogen van de defensie-industrie van de Unie om een snelle levering van munitie en raketten in Europa te waarborgen. Nu zich in Europa na lange tijd weer een hevig conflict voordoet, is de snelle beschikbaarheid van voldoende hoeveelheden van deze producten cruciaal voor onze veiligheid en voor onze voortdurende inspanningen om Oekraïne te ondersteunen. Dit voorstel voor een nieuwe verordening omvat:

een instrument om de versterking van de industriële productiecapaciteit van de Unie voor de relevante defensieproducten financieel te ondersteunen;
een mechanisme om knelpunten in de desbetreffende toeleveringsketens in kaart te brengen, in het oog te houden en er beter op te anticiperen;
de invoering van een tijdelijk regelgevingskader om het leveringstekort voor munitie aan te pakken.

De Commissie stelt voor een budget van €500 miljoen in lopende prijzen toe te wijzen. Dit budget is afkomstig uit de herschikking van verschillende instrumenten, met name het Europees Defensiefonds en het toekomstige Edirpa.

Ursula von der Leyen, voorzitter van de Europese Commissie: “Oekraïne verzet zich heldhaftig tegen de brute Russische aanvaller. Wij staan onverminderd achter onze belofte om Oekraïne en zijn bevolking te steunen, zolang als dat nodig is. Maar de moedige soldaten van Oekraïne hebben voldoende militair materieel nodig om hun land te verdedigen. Europa intensiveert zijn steun langs drie trajecten. Ten eerste leveren de lidstaten extra munitie uit hun bestaande voorraden, met nieuwe steun van de Europese Vredesfaciliteit ter hoogte van 1 miljard euro. Ten tweede zullen we samen met de lidstaten samen meer munitie voor Oekraïne aankopen – en daarvoor stellen we een extra miljard euro ter beschikking. En vandaag komen we met resultaten op het derde traject. De productie van munitie door de Europese defensie-industrie opvoeren en versnellen.

Dit zal ertoe bijdragen dat Oekraïne meer munitie geleverd krijgt om zijn burgers te beschermen en zal ook onze Europese defensievermogens versterken. Samen met de lidstaten zullen we nog eens 1 miljard euro mobiliseren om de capaciteit in heel Europa op te voeren. Dit is een cruciaal onderdeel van het strategische vermogen van Europa om zijn belangen en waarden te verdedigen en de vrede op ons continent te helpen handhaven.”

Financiële steun om meer en sneller te produceren

De voorgestelde verordening omvat maatregelen om de industriële productie van munitie en raketten in de EU te versterken, met inbegrip van de daarvoor benodigde productiemiddelen. Financiële steun zal worden verleend in de vorm van subsidies voor verschillende soorten acties die bijdragen tot de inspanningen van de Europese defensie-industrie om haar productiecapaciteit te vergroten en vastgestelde knelpunten aan te pakken. Financiële steun zal worden verleend voor maatregelen die bijdragen tot:

het optimaliseren, uitbreiden, moderniseren, verbeteren of herbestemmen van bestaande productiecapaciteit;
het creëren van nieuwe productiecapaciteit;
het opzetten van grensoverschrijdende industriële partnerschappen, onder meer via publiek-private partnerschappen, die bijvoorbeeld gericht zijn op het veiligstellen van de toegang tot of het reserveren van voorraden strategische componenten of grondstoffen;
het opbouwen en beschikbaar stellen van gereserveerde piekproductiecapaciteit;
procedures voor het testen of opnieuw conditioneren (om veroudering aan te pakken) met het oog op de bruikbaarheid van bestaande munitie en raketten;
om- en bijscholing van betrokken werknemers.

Daarnaast zal de wetgeving de toegang tot financiering voor EU-bedrijven op het gebied van munitie en raketten vergemakkelijken, mogelijk via een speciale faciliteit, het “opschalingsfonds”. Dit fonds is bedoeld om ondernemingen in de toeleveringsketens voor munitie en raketten te ondersteunen bij het verkrijgen van toegang tot zowel publieke als particuliere financiering, teneinde de investeringen te versnellen die nodig zijn om de productiecapaciteit te vergroten.

In kaart brengen van knelpunten en tekorten, deze in het oog houden en erop anticiperen

Deze wetgeving zal ervoor zorgen dat op EU-niveau de nodige informatie wordt verzameld en zal de Commissie en de lidstaten in staat stellen te anticiperen op tekorten die de voorzieningszekerheid van munitie en raketten in gevaar kunnen brengen. Daartoe zal de Commissie, samen met de lidstaten en in overeenstemming met de taskforce voor gezamenlijke aanbestedingen op defensiegebied, overgaan tot een inventarisatie om de beschikbaarheid van munitie en raketten, alsmede de onderdelen daarvan en de bijbehorende inputs, in kaart te brengen en in het oog te blijven houden. Dankzij deze inventarisatie zal de inzet van financiële steun en regelgevingsmaatregelen beter kunnen worden onderbouwd.

Waarborgen van de voorzieningszekerheid

De regelgevende maatregelen waarin deze wetgeving voorziet, zullen de interne markt beschermen tegen reeds bestaande of potentiële verstoringen en zo de veerkracht van de technologische en industriële defensiebasis van de EU (EDTIB) versterken en de voorzieningszekerheid van munitie en raketten waarborgen. De Commissie stelt met name het volgende voor:

tijdelijke noodmaatregelen, zoals de mogelijkheid om op verzoek van een inkopende lidstaat en in overeenstemming met de betrokken lidstaten orders met prioriteit te activeren ten aanzien van relevante Europese bedrijven;
gerichte maatregelen om de administratieve processen op nationaal niveau te versnellen, door de prioritering van relevante vergunningverlenings- en certificeringsprocessen aan te moedigen;
op maat gesneden maatregelen om gemeenschappelijke aanbestedingen te versnellen (de lidstaten zullen de mogelijkheid hebben om een bestaande kaderovereenkomst open te stellen voor andere lidstaten die er oorspronkelijk geen partij bij waren) en overdrachten (overdrachten worden vrijgesteld van voorafgaande toestemming binnen de Europese Unie).

Volgende stappen

In reactie op de urgentie van de situatie heeft de Commissie dit voorstel voor een verordening binnen vijf weken nadat in de Raad van de Europese Unie overeenstemming was bereikt over de drieledige aanpak met hoge prioriteit goedgekeurd om het vervolgens aan de medewetgevers te doen toekomen. De Commissie rekent op een snelle goedkeuring, vóór de zomer van 2023, om te kunnen beginnen met steunverlening voor het opvoeren van de productiecapaciteit van de defensie-industrie van de EU voor munitie en raketten. Het instrument zal van toepassing zijn tot medio 2025.

Achtergrond

Op 20 maart heeft de Europese Raad overeenstemming bereikt over een drieledige aanpak, waarbij de lidstaten worden opgeroepen gezamenlijk munitie en desgevraagd raketten aan te schaffen, zodat de steun aan Oekraïne kan worden voortgezet. Aangezien deze gezamenlijke inspanningen alleen doeltreffend kunnen zijn als de EU op tijd aan de vraag naar de benodigde defensieproducten kan voldoen, heeft de Raad de Commissie opgedragen concrete voorstellen in te dienen om dringend het opvoeren van de productiecapaciteit van de Europese defensie-industrie te ondersteunen, toeleveringsketens veilig te stellen, efficiënte aankoopprocedures te faciliteren, tekortkomingen in productiecapaciteiten aan te pakken en investeringen te bevorderen, onder meer door, waar passend, een beroep te doen op de EU-begroting. De drie trajecten zijn onderling verbonden en zullen gelijktijdig worden gevolgd.

Zoals aangegeven in de gezamenlijke mededeling over de analyse van de lacunes op het gebied van defensie-investeringen en de te volgen koers, hebben jaren van onderinvestering op het gebied van defensie geleid tot lacunes in de defensievermogens en -industrie in de Europese Unie. De onrechtmatige aanvalsoorlog van Rusland tegen Oekraïne heeft bijgedragen tot een aanzienlijke toename van de wereldwijde vraag naar specifieke defensieproducten, met name munitie en raketten, wat heeft geleid tot een discrepantie tussen productiecapaciteit en vraag.

In juli 2022 heeft de Commissie de wetgeving ter versterking van de Europese defensie-industrie door middel van gemeenschappelijke aanbestedingen (Edirpa) gepresenteerd, die tot doel heeft de samenwerking tussen de lidstaten in de aanbestedingsfase te ondersteunen om de meest dringende en kritieke lacunes op een coöperatieve manier op te vullen. De Commissie moedigt de medewetgevers aan om snel tot een akkoord te komen.

In dit verband heeft de taskforce voor gezamenlijke aanbestedingen op defensiegebied (Europese Commissie, Europese Dienst voor extern optreden en Europees Defensieagentschap) het afgelopen jaar de coördinatie van de meest dringende en kritieke behoeften van de lidstaten ondersteund en een inventarisatie gemaakt van de leveringscapaciteit van de Europese defensie-industrie om aan de vastgestelde vraag te voldoen.