Wereldwaterdag: gezamenlijke verklaring van hoge vertegenwoordiger/vicevoorzitter Josep Borrell en commissaris Virginijus Sinkevičius

De gezondheid en voorspoed van mens en planeet zijn afhankelijk van de stabiliteit van de watercyclus.

Klimaatverandering, verlies aan biodiversiteit, niet-duurzaam beheer en vervuiling hebben gevolgen voor de watervoorraden over de hele wereld. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en het Kinderfonds van de Verenigde Naties (Unicef) heeft één op de vier mensen in de wereld nog steeds geen toegang tot veilige drinkwatervoorzieningen. Bijna de helft van de wereldbevolking heeft geen toegang tot veilige sanitaire voorzieningen.

Naarmate water schaarser wordt, vormt de toenemende concurrentie om slinkende zoetwatervoorraden een bedreiging voor de stabiliteit tussen en in landen, met conflicten, ontheemding of migratie tot gevolg. Bovendien wordt water veel te vaak als oorlogswapen gebruikt.

Zonder toegang tot veilig en schoon drinkwater en sanitaire voorzieningen voor iedereen kan er geen vrede zijn.

Het centrale thema van Wereldwaterdag dit jaar is “water voor vrede”. Waterbeheer en samenwerking op het gebied van grensoverschrijdende wateren zijn krachtige instrumenten om conflicten te voorkomen en vrede te behouden. De Europese Unie werkt eraan om uiterlijk in 2030 de toegang tot water en/of sanitaire voorzieningen voor 70 miljoen mensen te verbeteren. Ze is ook druk doende om watergerelateerde ecosystemen te beschermen, te behouden en te herstellen.

Voortbouwend op de resultaten van de VN-waterconferentie van 2023 moedigt de EU gezamenlijke inspanningen aan voor een doeltreffend multilateraal bestuur. Water, en het verband tussen water en veiligheid, moet een prioriteit zijn in alle multilaterale processen. Waterweerbaarheid is cruciaal om de duurzameontwikkelingsdoelstellingen te behalen en klimaatverandering tegen te gaan.

De EU vraagt partners en belanghebbenden deze besprekingen voort te zetten, ook tijdens de Groene Week van de EU van 2024 op 29 en 30 mei. Aan de hand van de slogan “Een andere kijk op water” roept de EU ons allemaal op om anders te kijken naar water en ons gebruik en beheer ervan, om ons zo bewust te maken van de vele oplossingen die er zijn als het om water gaat.

Het is een mensenrecht om universele toegang tot water en sanitaire voorzieningen te hebben. Het veiligstellen van water helpt bij het waarborgen van vrede en duurzaamheid.

Achtergrond

In de conclusies van de Raad over groene diplomatie van 2024 erkende de Raad dat de stabiliteit van de mondiale watercyclus wereldwijd een punt van zorg is en van essentieel belang is om alle duurzameontwikkelingsdoelstellingen te halen. De Raad benadrukte opnieuw het belang van een strategische EU-aanpak voor weerbaarheid en zekerheid op het gebied van water, en onderstreepte de noodzaak van meer diplomatie in dit verband. De Raad riep verder op tot gezamenlijke inspanningen voor een doeltreffend multilateraal bestuur, onder meer door de benoeming van een speciale VN-gezant voor water, een betere integratie van watergerelateerde prioriteiten in relevante multilaterale processen en een regelmatige intergouvernementele dialoog over water.

In de mededeling van 2024 “Klimaatrisico's beheren - De bevolking en de welvaart beschermen” staat hoe de EU en haar lidstaten beter kunnen anticiperen op de toenemende klimaatrisico's en hoe zij hun inzicht en aanpak hieromtrent kunnen verbeteren. Er staat ook in hoe zij beleidsmaatregelen kunnen ontwikkelen en uitvoeren die levens redden, de kosten verlagen en de welvaart in de hele EU beschermen. Op zes belangrijke gebieden, waaronder water, worden concrete voorstellen voor maatregelen gedaan.

In de gezamenlijke mededeling over het verband tussen klimaat en veiligheid uit juli 2023 is ingegaan op de gevolgen van klimaatverandering en de aantasting van het milieu voor vrede, veiligheid en defensie. Er is een aanpak voorgesteld die zowel de onderliggende oorzaken als de gevolgen van klimaatverandering op wereldschaal aanpakt.

Factsheet over het verband tussen klimaat en veiligheid

In 2023, tijdens de VN-waterconferentie van 2023, presenteerde de EU 33 beloften om mondiale waterproblemen op een concrete manier aan te pakken en te veranderen. Deze maatregelen worden op dit moment uitgevoerd.

In de conclusies van de Raad uit 2021 over “Water in het externe optreden van de EU” wees de EU opnieuw op het grote strategische belang van water voor de menselijke ontwikkeling, de armoedebestrijding, het milieu en de biodiversiteit, maar ook voor humanitair optreden, vrede en veiligheid. De EU zal daarom blijven investeren in regionale en multilaterale samenwerking zodat waterbeheer op alle niveaus essentieel is voor vrede, stabiliteit en veerkracht op de lange termijn.