Meer documenten
Commissie brengt verslag uit over de algemene vooruitgang inzake de veiligheidsunie
Vandaag heeft de Commissie het zevende voortgangsverslag over de uitvoering van de EU-strategie voor de veiligheidsunie 2020-2025 aangenomen.
Het verslag geeft een overzicht van de uitvoering van de strategie voor de veiligheidsunie sinds de aanneming ervan in 2020. In het verslag wordt de balans opgemaakt van de vooruitgang op vijf belangrijke gebieden: bescherming van de fysieke en digitale infrastructuur van de EU; bestrijding van terrorisme en radicalisering; bestrijding van georganiseerde criminaliteit; versterking van rechtshandhaving en justitiële samenwerking, en samenwerking met internationale partners.
De Commissie is alle verbintenissen in het kader van de strategie voor de veiligheidsunie nagekomen en heeft ook nieuwe initiatieven genomen om in te spelen op de veranderende veiligheidsproblemen die zich in de loop der jaren hebben voorgedaan. Na vier jaar uitvoering van de strategie is het veiligheidsinstrumentarium van de EU geconsolideerd en is er een stevige basis gelegd voor de bescherming van de Europeanen in de toekomst.
Meer concreet:
- Versterking van de fysieke en digitale infrastructuur van de EU
De toename van hybride aanvallen op kritieke infrastructuur in de EU heeft duidelijk gemaakt dat de bescherming en veerkracht ervan moeten worden verbeterd teneinde de impact van verstoringen van de door deze infrastructuur ondersteunde essentiële diensten te voorkomen of te beperken. Sinds 2020 heeft de Commissie nieuwe horizontale regels voorgesteld om de kritieke infrastructuur van de EU zowel online als offline in een groter aantal sectoren te versterken, namelijk de richtlijn betreffende de weerbaarheid van kritieke entiteiten en de richtlijn betreffende de beveiliging van netwerk- en informatiesystemen (NIS II), die beide in januari 2023 in werking zijn getreden. De Commissie heeft ook een aantal maatregelen op sectoraal niveau genomen om de veerkracht van kritieke infrastructuur te vergroten, bijvoorbeeld in de sectoren energie, vervoer, maritieme veiligheid, connectiviteit, klimaat, ruimtevaart, financiën en gezondheid.
Gezien de toename van het aantal cyberaanvallen in de afgelopen jaren heeft de Commissie belangrijke stappen ondernomen om de cyberbeveiliging in de lidstaten en bij de EU-instellingen, -organen en -instanties te versterken, de beveiliging van toeleveringsketens en producten te verbeteren en de capaciteit voor de opsporing van en de respons op cyberincidenten op EU-niveau te vergroten. Het gaat onder meer om de verordening cyberweerbaarheid, die ervoor zal zorgen dat hardware- en softwareproducten qua ontwerp cyberveilig zijn, en de verordening cybersolidariteit, die de EU beter in staat zal stellen om significante en grootschalige cyberdreigingen en -aanvallen op te sporen, erop voorbereid te zijn en erop te reageren.
- Bestrijding van terrorisme en radicalisering
Gedurende het hele mandaat van de huidige Commissie is terrorismebestrijding een prioriteit geweest van de EU-strategie voor de veiligheidsunie 2020-2025 en ook de uitvoering van de EU-terrorismebestrijdingsagenda van 2020 ligt goed op schema. De Commissie heeft maatregelen genomen om terrorisme in al zijn vormen te bestrijden: van het voorkomen van radicalisering online en offline tot het ondersteunen van de lidstaten bij de bescherming van openbare ruimten en het beperken van de toegang van terroristen tot wapens en financiering.
Ter voorkoming van radicalisering heeft de Commissie de lidstaten ondersteund via het netwerk voor voorlichting over radicalisering en heeft zij nieuwe rechtsinstrumenten ingevoerd om burgers online en offline te beschermen tegen schadelijke extremistische en terroristische inhoud. Krachtens de verordening terroristische online-inhoud moeten platforms terroristische inhoud binnen een uur verwijderen. Daarnaast blijft de Commissie via het EU-internetforum samenwerken met technologiebedrijven om het misbruik van het internet door gewelddadige extremisten en terroristen aan banden te leggen.
Om terroristen de middelen voor het plegen van aanslagen te ontnemen, beperkt de in 2021 aangenomen wetgeving de toegang tot precursoren die kunnen worden gebruikt voor de vervaardiging van explosieven. Voorts ondersteunt de Commissie via het programma voor EU-veiligheidsadviseurs de lidstaten bij de bescherming van openbare ruimten en heeft zij sinds 2020 meer dan 30 miljoen euro uit het Fonds voor interne veiligheid beschikbaar gesteld voor de bescherming van openbare ruimten, waaronder gebedshuizen.
Tot slot heeft de EU het EU-kader ter voorkoming en bestrijding van witwassen en terrorismefinanciering verder versterkt teneinde middelen die bestemd zijn voor de financiering van terroristische organisaties doeltreffender te kunnen opsporen.
- Bestrijding van georganiseerde criminaliteit
Sinds het begin van haar mandaat heeft de huidige Commissie haar inspanningen ter bestrijding van drugshandel en georganiseerde criminaliteit opgevoerd. De Commissie heeft verschillende initiatieven gelanceerd, waaronder de EU-strategie voor de aanpak van georganiseerde criminaliteit 2021-2025 en de EU-drugsstrategie 2021-2025.
In oktober 2023 heeft de Commissie de EU-routekaart ter bestrijding van drugshandel en georganiseerde criminaliteit ingevoerd, met 17 prioritaire acties, waaronder de EU-havenalliantie, die in januari 2024 van start is gegaan om havens veerkrachtiger te maken. De Commissie heeft ook het mandaat van het toekomstige EU-drugsagentschap verruimd en de samenwerking tussen rechtshandhavingsinstanties in de lidstaten en met Latijns-Amerikaanse landen versterkt.
Andere vormen van georganiseerde criminaliteit die de afgelopen jaren zijn aangepakt, zijn cybercriminaliteit, migrantensmokkel en mensenhandel, illegale handel in drugs en andere goederen, milieucriminaliteit, economische en financiële criminaliteit en corruptie. De Commissie heeft in mei 2023 nieuwe en aangescherpte regels voorgesteld om corruptiemisdrijven strafbaar te stellen en de straffen in de hele EU te harmoniseren. Voorts is het Europees Openbaar Ministerie in 2020 met zijn werkzaamheden begonnen. Eind 2023 had het al bijna 2 000 zaken onderzocht betreffende misdrijven die de EU-begroting schaden.
- Versterking van rechtshandhaving en justitiële samenwerking
De Commissie heeft de samenwerking tussen rechtshandhavings- en justitiële autoriteiten in de hele EU versterkt, met name door middel van het in 2024 aangenomen rechtskader voor politiële samenwerking, waarmee de belangrijkste instrumenten om grensoverschrijdende operaties in de EU te verbeteren, zijn gemoderniseerd. Dit omvat nieuwe regels voor informatie-uitwisseling en een herziening van het Prümkader voor geautomatiseerde gegevensuitwisseling ten behoeve van politiële samenwerking, nieuwe regels inzake vooraf te verstrekken passagiersgegevens en een grotere rol voor Europol. Dit zal de preventie, de opsporing, het onderzoek en de vervolging van terroristische misdrijven en ernstige criminaliteit versterken. De nieuwe regels inzake de overdracht van strafvervolging zullen een inefficiënte cumulatie van procedures en gevallen van straffeloosheid helpen voorkomen.
- Versterking van veiligheidssamenwerking met internationale partners
Tijdens haar mandaat heeft de huidige Commissie snel gehandeld om interne veiligheidsdreigingen als gevolg van de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne te voorkomen, onder meer door de oprichting van een steunpunt voor interne veiligheid en grensbeheer in Moldavië. De huidige situatie in het Midden-Oosten kan ook gevolgen hebben voor de interne veiligheid van de EU. Ter ondersteuning van onderzoeken in verband met terrorismefinanciering heeft de Commissie in 2021 ook een netwerk van financiële onderzoekers voor terrorismebestrijding opgericht. Dit netwerk, dat wordt voorgezeten door de Commissie, bevordert de uitwisseling van informatie tussen onderzoekers van de lidstaten over technieken en ervaringen bij de bestrijding van terrorismefinanciering. De EU heeft de samenwerking met partnerlanden opgevoerd, werkt nauw samen met de VN en heeft haar samenwerking met de NAVO uitgebreid.
- Samenwerking met EU-agentschappen bij de uitvoering van de veiligheidsunie
EU-agentschappen en -organen op het gebied van justitie, binnenlandse zaken en cyberbeveiliging, zoals Europol, Eurojust, Enisa, Frontex of het Europees Openbaar Ministerie, maar ook sectorale agentschappen (het EU-drugsagentschap, de antiwitwasautoriteit, het EU-Agentschap voor de veiligheid van de luchtvaart, het Europees Agentschap voor maritieme veiligheid en het Europees Bureau voor visserijcontrole) spelen een belangrijke rol bij het ondersteunen van de uitvoering van dit robuuste EU-veiligheidskader. Nauwere samenwerking tussen agentschappen heeft geleid tot concrete operationele resultaten en heeft de algemene veiligheidssituatie in de lidstaten verbeterd.
Meer informatie
Zevende voortgangsverslag over de uitvoering van de EU-strategie voor de veiligheidsunie