Commissie stuurt Meta voorlopige bevindingen over model “betaal of stem toe” wegens inbreuk op digitalemarktenverordening

Vandaag heeft de Commissie Meta op de hoogte gebracht van de voorlopige bevinding dat haar reclamemodel “betaal of stem toe” niet aan de digitalemarktenverordening (DMA) voldoet. De Commissie is van oordeel dat deze keuze gebruikers ertoe dwingt om met de combinatie van hun persoonsgegevens in te stemmen, en dat gebruikers geen minder gepersonaliseerde maar gelijkwaardige versie van de sociale netwerken van Meta kunnen krijgen.

Voorlopige bevindingen over het model “betaal of stem toe” van Meta

Online platformen verzamelen vaak persoonsgegevens voor hun eigen diensten en diensten van derden voor online reclame. Poortwachters hebben een sterke positie op de digitale markt en leggen gebruikers voorwaarden op waardoor ze enorme hoeveelheden persoonsgegevens kunnen verzamelen.  Dat heeft hun mogelijke voordelen opgeleverd tegenover concurrenten die geen toegang tot die grote hoeveelheden gegevens hebben. Dat maakt het moeilijker om online reclame en sociale netwerken aan te bieden.

In artikel 5, lid 2, van de DMA is bepaald dat poortwachters de toestemming van gebruikers moeten vragen om hun persoonsgegevens tussen aangewezen kernplatformdiensten en andere diensten te combineren. Als een gebruiker die toestemming weigert, moet hij toegang krijgen tot een minder gepersonaliseerde maar gelijkwaardige versie. Poortwachters mogen het gebruik van de dienst of bepaalde functies ervan niet afhankelijk maken van de toestemming van de gebruikers.

Na wijzigingen in de EU-wetgeving heeft Meta in november 2023 twee opties ingevoerd in de vorm van het model “betaal of stem toe”. Daarbij moeten EU-gebruikers van Facebook en Instagram kiezen tussen i) een betalend abonnement voor een versie zonder reclame of ii) gratis toegang tot een versie met gepersonaliseerde reclame.

De Commissie is voorlopig van oordeel dat het model “betaal of stem toe” van Meta niet met de DMA overeenkomt, aangezien het niet voldoet aan de vereisten van artikel 5, lid 2. Het is namelijk zo dat het model:

1. gebruikers niet toestaat om te kiezen voor een versie waar minder persoonsgegevens worden gebruikt, maar die verder gelijkwaardig is aan de versie met gepersonaliseerde reclame; 
2. gebruikers hun recht op vrije toestemming niet kunnen uitoefenen voor de combinatie van hun persoonsgegevens.

Om de DMA na te leven, moeten gebruikers die geen toestemming geven nog steeds toegang krijgen tot een gelijkwaardige dienst waar minder persoonsgegevens worden gebruikt, in dit geval voor de personalisering van reclame.

Tijdens haar onderzoek heeft de Commissie samengewerkt met de autoriteiten voor gegevensbescherming.

Volgende stappen

Met de voorlopige bevindingen brengt de Commissie Meta op de hoogte van haar huidige standpunt, namelijk dat de onderneming de DMA schendt. De definitieve uitkomst van het onderzoek wordt niet door deze bevindingen beïnvloed. Meta kan zich nu verdedigen door het dossier van de Commissie te onderzoeken en schriftelijk te antwoorden op de voorlopige bevindingen. De Commissie rondt haar onderzoek binnen een jaar na de inleiding van de procedure op 25 maart 2024 af.

Als het voorlopige standpunt van de Commissie wordt bevestigd, zal de Commissie een besluit vaststellen waarin staat dat het model van Meta niet aan artikel 5, lid 2, van de DMA voldoet.

Als Meta dat besluit niet naleeft, kan de Commissie Meta boetes tot 10% van haar totale wereldwijde omzet opleggen. Bij herhaaldelijke inbreuken kunnen die boetes oplopen tot 20% en bij systematische niet-naleving kan de Commissie bovendien aanvullende maatregelen nemen. Ze kan Meta bijvoorbeeld dwingen een bedrijf of delen daarvan te verkopen, of Meta verbieden om aanvullende diensten te verwerven die met de systematische niet-naleving verband houden.

De Commissie blijft constructief met Meta samenwerken om een bevredigend traject naar een doeltreffende naleving te bepalen.