Meer documenten
Commissie coördineert maatregelen van nationale consumentenbeschermingsautoriteiten tegen Meta met betrekking tot het “betaal of stem toe”-model
Vandaag heeft het samenwerkingsnetwerk voor consumentenbescherming (SCB-netwerk) Meta een brief gestuurd naar aanleiding van bezorgdheid dat het “betaal of stem toe”-model van het bedrijf een inbreuk zou kunnen vormen op het EU-consumentenrecht. De Commissie coördineerde deze actie die wordt geleid door het Franse directoraat-generaal voor Mededinging, Consumentenzaken en Fraudepreventie. De actie ging in 2023 van start, onmiddellijk nadat Meta consumenten plots had verzocht om zich tegen betaling te abonneren op Facebook en Instagram of om erin toe te stemmen dat Meta hun persoonsgegevens zou gebruiken voor gepersonaliseerde advertenties en daaruit inkomsten zou halen (“betaal of stem toe”).
De consumentenbeschermingsautoriteiten onderzochten verschillende praktijken die misleidend of agressief zouden kunnen zijn, en gingen met name na of Meta de consumenten vooraf correcte, duidelijke en voldoende informatie heeft verstrekt. Zij analyseerden of deze informatie de consumenten in staat stelde inzicht te krijgen in de gevolgen die hun beslissing om te betalen of de verwerking van hun persoonsgegevens voor commerciële doeleinden te aanvaarden kan hebben voor hun rechten als consument. Bovendien vrezen de SCB-autoriteiten dat veel consumenten mogelijk onder ongepaste druk zijn komen te staan om snel te kiezen tussen de twee modellen, uit angst om onmiddellijk de toegang tot hun accounts en contacten te verliezen.
Deze gecoördineerde actie van het SCB-netwerk tegen Meta komt bovenop andere lopende nationale en EU-procedures met betrekking tot dit bedrijfsmodel. De maatregelen van vandaag zijn specifiek gericht op de beoordeling van de praktijken van Meta in het kader van het EU-consumentenrecht en staan los van de lopende onderzoeken van de Commissie naar het “betaal of stem toe”-model van het bedrijf dat mogelijk in strijd is met de digitalemarktenverordening, het formele verzoek om informatie van de Commissie in het kader van de digitaledienstenverordening en de beoordeling door de Ierse commissie voor gegevensbescherming in het kader van de algemene verordening gegevensbescherming (AVG).
Kernpunten van de maatregelen tegen Meta:
De SCB-autoriteiten hebben in het kader van de uitrol van het nieuwe bedrijfsmodel van Meta verschillende praktijken vastgesteld die aanleiding geven tot bezorgdheid en mogelijk als oneerlijk en in strijd met de richtlijn oneerlijke handelspraktijken en de richtlijn oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten kunnen worden beschouwd:
- consumenten misleiden door het woord “gratis” te gebruiken, terwijl Meta van gebruikers die zich niet tegen betaling willen abonneren, eist dat zij aanvaarden dat Meta inkomsten kan halen uit het gebruik van hun persoonsgegevens om hen gepersonaliseerde advertenties te tonen;
- gebruikers in verwarring brengen door hen te verplichten om via verschillende schermen te navigeren in de Facebook/Instagram-app of webversie en te klikken op hyperlinks die hen naar verschillende delen van de voorwaarden van de dienst of het privacybeleid sturen om na te gaan hoe Meta hun voorkeuren, persoonsgegevens en door gebruikers gegenereerde gegevens zal gebruiken om hen gepersonaliseerde advertenties te tonen;
- het gebruik van onnauwkeurige termen en taal, zoals “uw informatie”, om te verwijzen naar de “persoonsgegevens” van consumenten of de suggestie dat consumenten die besluiten te betalen helemaal geen advertenties zullen zien, terwijl zij misschien nog steeds advertenties zien wanneer zij in contact komen met inhoud die via Facebook of Instagram door andere leden van het platform wordt gedeeld;
- het onder druk zetten van consumenten die Facebook/Instagram altijd gratis hebben gebruikt tot het nieuwe bedrijfsmodel werd ingevoerd en voor wie Facebook/Instagram vaak een aanzienlijk deel van hun sociale leven en interacties vormt om onmiddellijk een keuze te maken, zonder hen een voorafgaande waarschuwing en voldoende tijd te geven, en een reële kans om te beoordelen hoe die keuze hun contractuele relatie met Meta kan beïnvloeden door hen geen toegang te verlenen tot hun accounts voordat zij hun keuze maken.
Volgende stappen
Meta heeft tot 1 september 2024 de tijd om te antwoorden op de brief van het SCB-netwerk en de Commissie en oplossingen voor te stellen. Als Meta niet de nodige stappen onderneemt om de genoemde problemen op te lossen, kunnen de SCB-autoriteiten besluiten handhavingsmaatregelen te nemen, waaronder sancties.
Achtergrond
Grensoverschrijdende samenwerking op het gebied van handhaving in het kader van de SCB-verordening (EU) 2017/2394
Het SCB-netwerk bestaat uit autoriteiten die verantwoordelijk zijn voor de handhaving van EU-wetgeving op het gebied van consumentenbescherming. In het kader van de verordening betreffende samenwerking met betrekking tot consumentenbescherming en met de coördinatie van de Europese Commissie kan het netwerk actie ondernemen om grensoverschrijdende kwesties op EU-niveau aan te pakken. Bovendien kunnen consumentenorganisaties zoals het Europees Bureau van Consumentenverenigingen (BEUC) binnen hetzelfde kader waarschuwingen over opkomende marktdreigingen sturen, zodat hun informatie rechtstreeks beschikbaar is voor de handhavingsautoriteiten.
Op 30 november 2023 heeft het BEUC het SCB-netwerk gewaarschuwd voor mogelijk misleidende en agressieve praktijken in het nieuwe abonnementsmodel van Meta. Daarnaast hebben de SCB-autoriteiten van verschillende lidstaten meerdere klachten in dit verband ontvangen van nationale organisaties.
Relevante materiële bepalingen van het consumentenrecht
De artikelen 5 tot en met 9 van de richtlijn betreffende oneerlijke handelspraktijken van ondernemingen jegens consumenten op de interne markt verbieden oneerlijke handelspraktijken in de vorm van misleidende of agressieve handelingen en omissies. De richtsnoeren van de Europese Commissie voor de interpretatie en toepassing van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken bevatten specifieke informatie over de claims die in het kader van die richtlijn als misleidend kunnen worden beschouwd.
Artikel 3 van de richtlijn betreffende oneerlijke bedingen in consumentenovereenkomsten verbiedt bedingen in overeenkomsten die, in strijd met de goede trouw, het evenwicht tussen de uit de overeenkomst voortvloeiende rechten en verplichtingen van de partijen ten nadele van de consument aanzienlijk verstoren. De richtsnoeren van de Europese Commissie voor de interpretatie en toepassing van de richtlijn oneerlijke handelspraktijken bevatten specifieke informatie over de bedingen die als oneerlijk moeten worden beschouwd.
Op 1 maart 2024 heeft de Commissie Meta formeel een verzoek om informatie in het kader van de digitaledienstenverordening gestuurd om meer informatie te verstrekken over de opties “abonnement voor reclamevrij Facebook en Instagram” die Meta in november 2023 heeft ingevoerd voor gebruikers in de EU.
Op 25 maart 2024 heeft de Commissie een procedure tegen Meta ingeleid om te onderzoeken of het in november 2023 voor gebruikers in de EU ingevoerde “betaal of stem toe”-model in overeenstemming is met artikel 5, lid 2, van de digitalemarktenverordening, op grond waarvan poortwachters, zoals Meta, toestemming moeten krijgen van gebruikers wanneer zij van plan zijn de persoonsgegevens van gebruikers te combineren tussen aangewezen kernplatformdiensten en andere diensten. Op 1 juli 2024 heeft de Commissie Meta haar voorlopige bevindingen toegezonden en Meta ervan in kennis gesteld dat het reclamemodel “betaal of stem toe” niet in overeenstemming is met de digitalemarktenverordening.
Meer informatie
Sociale media en zoekmachines — Europese Commissie
Meer informatie over de handhavingsmaatregelen op het gebied van consumentenbescherming