Samenwerking bij screening van buitenlandse directe investeringen versterkt de veiligheid van de EU

Zoals blijkt uit een verslag van de Commissie dat vandaag verschijnt, versterken de EU-lidstaten en de Commissie hun samenwerking bij het identificeren en aanpakken van investeringen uit derde landen die een bedreiging vormen voor de veiligheid of de openbare orde van de EU.

Volgens de cijfers in het vierde jaarverslag over de screening van buitenlandse directe investeringen in de Unie is het aantal kennisgevingen aan het samenwerkingsmechanisme van de EU met 18 % toegenomen sinds het EU-kader voor die samenwerking in 2020 werd ingevoerd.

In het verslag wordt benadrukt dat er tegenwoordig meer aandacht wordt besteed aan de risico's die bepaalde investeringen uit derde landen kunnen inhouden voor de veiligheid of de openbare orde in de EU en/of voor EU-projecten en -programma's van gemeenschappelijk belang. Daarnaast laat het verslag zien dat steeds meer lidstaten buitenlandse investeringen aan een screening onderwerpen.

Als de Europese Commissie overgaat tot een gedetailleerde beoordeling, gebeurt dit doelgericht en alleen in uitzonderlijke gevallen: van de 488 zaken die in 2023 werden aangemeld, werd de overgrote meerderheid (92 %) binnen 15 dagen door de Commissie afgesloten, terwijl voor slechts 8 % een zogeheten tweede fase nodig was met een meer gedetailleerde veiligheidsbeoordeling.

De EU blijft openstaan voor mondiale investeringen. Dit wordt verder bevestigd door het feit dat buitenlandse investeringen in de EU de afgelopen tien jaar een positieve cumulatieve trend lieten zien, zo blijkt uit het verslag.

De screening is in 2023 bijzonder relevant geweest in het licht van de toegenomen geopolitieke spanningen en een groeiend bewustzijn van zaken die te maken hebben met economische veiligheid, wat heeft geleid tot een gezamenlijke mededeling waarin de eerste strategie voor economische veiligheid van de EU wordt uiteengezet.

Nationale screeningmechanismen, collectieve veiligheid

De afgelopen vier jaar heeft de Europese Commissie de lidstaten met succes aangemoedigd doeltreffende nationale screeningmechanismen op te zetten en in te voeren om de collectieve veiligheid van de EU, haar lidstaten en de EU-projecten en -programma's van gemeenschappelijk belang te beschermen. Nadat nog eens zes lidstaten in 2023 de wetgeving ervoor hadden vastgesteld, hebben momenteel 24 EU-lidstaten een screeningmechanisme, terwijl de overige drie (Kroatië, Cyprus en Griekenland) al concrete stappen daartoe hebben gezet.

Zo hebben de lidstaten sinds de inwerkingtreding van de EU-verordening in 2020 al meer dan 1 500 transacties bij het samenwerkingsmechanisme van de EU kunnen aanmelden. Tegelijkertijd wordt in het verslag opgemerkt dat niet alle lidstaten evenveel transacties aanmelden — in 2023 was 85 % van de kennisgevingen afkomstig uit zeven lidstaten.

Tijdens de eerste jaren dat het mechanisme actief was, en na een uitgebreide evaluatie, konden ook bepaalde tekortkomingen van het huidige systeem worden vastgesteld. Deze worden door de Commissie gecorrigeerd in haar wetgevingsvoorstel voor een herziene verordening, dat in januari 2024 is ingediend. Dat voorstel, dat momenteel bij de Raad van de EU en het Europees Parlement ligt, zou een screeningmechanisme voor buitenlandse directe investeringen verplicht maken voor alle EU-lidstaten, een minimumniveau van harmonisatie voor de nationale screeningswetgeving in de hele EU invoeren en de procedures van het samenwerkingsmechanisme verbeteren.

Achtergrond

Dankzij de verordening inzake de screening van buitenlandse directe investeringen, die in oktober 2020 in werking is getreden, kunnen de EU-lidstaten buitenlandse investeringen op hun grondgebied toetsen om redenen van veiligheid en openbare orde, en ook maatregelen nemen om specifieke risico's aan te pakken. De verordening voorziet ook in een samenwerkingsmechanisme tussen de Europese Commissie en de screeningautoriteiten van de lidstaten, zodat informatie over individuele investeringstransacties in een lidstaat kan worden uitgewisseld om mogelijke risico's voor de veiligheid of de openbare orde in andere lidstaten of voor programma's op EU-niveau op het spoor te komen.

Meer informatie

Vierde jaarverslag over de screening van buitenlandse directe investeringen in de EU

Werkdocument van de diensten van de Commissie

Screening van investeringen in de EU

Factsheet over de herziening van de verordening inzake buitenlandse directe investeringen