De EU vergroot de paraatheid op defensiegebied met de allereerste financiële steun voor gemeenschappelijke overheidsopdrachten op defensiegebied

De Commissie heeft financiering goedgekeurd voor vijf grensoverschrijdende projecten ter ondersteuning van meer gecoördineerde en efficiënte overheidsopdrachten op defensiegebied tussen de EU-lidstaten. Uitgevoerd in het kader van het instrument voor de versterking van de Europese defensie-industrie door middel van gemeenschappelijke aanbestedingen (EDIRPA) zal elk van de vijf geselecteerde projecten 60 miljoen EUR ontvangen, wat neerkomt op een totaalbedrag van 300 miljoen EUR aan financiering.

De gemeenschappelijke aanbesteding zorgt voor meer kosteneffectiviteit door schaalvoordelen en zal kritieke defensievermogens betaalbaarder maken voor de strijdkrachten van de lidstaten. Met producten die gezamenlijk worden aangekocht, zullen de strijdkrachten van de lidstaten de interoperabiliteit hebben verbeterd. De duidelijkere perspectieven en de grotere voorspelbaarheid, die gepaard gaan met grotere contracten, zullen de Europese industrie versterken en haar in staat stellen haar productiecapaciteit aan te passen aan de Europese defensiebehoeften. Al met al zal de gemeenschappelijke aanbesteding de paraatheid op defensiegebied in de EU-lidstaten versterken.

Inkoop van defensieproducten ter waarde van meer dan 11 miljard euro voor de strijdkrachten van de lidstaten

In een nieuw tijdperk van Europese defensiesamenwerking heeft de Commissie de allereerste door de EU gefinancierde projecten aangekondigd ter ondersteuning van de gemeenschappelijke aanbesteding van kritieke defensieproducten door de lidstaten, op drie gebieden:

Aankoop van lucht- en raketverdedigingssystemen

Twee projecten zullen de gezamenlijke lucht- en raketverdedigingscapaciteit versterken. Het “MISTRAL”-project ondersteunt de gemeenschappelijke aanbesteding van “Mistral”-luchtverdedigingssystemen voor zeer korte afstand door negen lidstaten (FR, BE, CY, EE, ES, HU, SI, RO, DK). Een ander project, “JAMIE” (voor het “Joint Air Missile Defence Initiative in Europe”), zal leiden tot de gemeenschappelijke aanbesteding van IRIS-T SLM-luchtverdedigingssystemen voor de middellange afstand door zes lidstaten (DE, SI, BG, AT, EE, LV). Dit zijn systemen voor bescherming tegen luchtbedreigingen zoals gevechtsvliegtuigen, aanvalshelikopters en onbemande luchtsystemen.

Aanschaf van moderne gepantserde voertuigen

EDIRPA zal ook steun verlenen aan de aanschaf van het gemeenschappelijk pantservoertuigsysteem (CAVS), een moderne gepantserde drager voor het vervoer van beschermde troepen, door vier lidstaten (FI, LV, SE, DE). De moderne gepantserde voertuigen bieden hoge prestaties en ongekende mobiliteit.

Aankoop van munitie

In twee andere projecten zal EDIRPA de gemeenschappelijke aanbesteding van verschillende soorten 155 mm artilleriemunitie ondersteunen, namelijk het project “CPoA 155 mm” waarbij zes lidstaten betrokken zijn (NL, IT, PL, LT, DK, HR) en het project “HE 155 mm” waarbij vier lidstaten betrokken zijn (DE, DK, NL, EE).

De vijf geselecteerde projecten vertegenwoordigen een gecombineerde aanbestedingswaarde van meer dan 11 miljard EUR, wat de grote hefboomwerking van EU-financiering illustreert. De investering van € 300 miljoen van EDIRPA heeft een toezegging gestimuleerd die meer dan 36 keer groter is, wat aantoont dat het programma doeltreffend is in het stimuleren van substantiële defensie-investeringen in de hele EU.

De vijf geselecteerde EDIRPA-projecten, voor alle drie de gebieden, zullen nu de voorbereidingsfase van de subsidieovereenkomst ingaan, met gedetailleerde coördinatie tussen de Commissie en de consortia van overheidsinstanties van de lidstaten.

Naast de geselecteerde projecten werden ook andere veelbelovende voorstellen ingediend. Ze zijn toegevoegd aan een reservelijst, waardoor ze identificeerbaar zijn voor mogelijke toekomstige financiering. De lidstaten die bij deze voorstellen betrokken zijn, zouden bijvoorbeeld kunnen proberen hen financieel te ondersteunen door ongebruikte EU-middelen die aan hen zijn toegewezen onder gedeeld beheer over te dragen.

Indrukwekkend aantal deelnemende EU-lidstaten

Bij de geselecteerde EDIRPA-projecten zijn 20 lidstaten betrokken, waarvan sommige voor het eerst deelnemen aan projecten voor gemeenschappelijke overheidsopdrachten op defensiegebied. Dit weerspiegelt de rol van EDIRPA bij het aanmoedigen van samenwerking tussen de lidstaten om kritieke vermogenstekorten aan te pakken, met name die welke zijn verergerd door de overdracht van defensieproducten aan Oekraïne. Gemiddeld nemen zes lidstaten deel aan elk project — een verdubbeling van de wettelijke minimumeis van drie lidstaten — waaruit blijkt dat zij belangstelling hebben voor een meer uniforme Europese aanpak van overheidsopdrachten op defensiegebied.

Steun aan Oekraïne

De meeste geselecteerde projecten omvatten ook de aankoop van defensieproducten voor Oekraïne, met inbegrip van lucht- en raketafweersystemen en munitie, ter versterking van de defensiecapaciteit van het land in de context van de aanhoudende Russische agressie.

Achtergrond

De selectie van EDIRPA-projecten is een reactie op de oproepen tot het indienen van voorstellen die de Commissie in maart 2024 heeft gedaan. Met de vaststelling van EDIRPA en de daaropvolgende uitvoering ervan via het werkprogramma, en de lancering van de respectieve oproepen tot het indienen van voorstellen, stimuleert de Unie de lidstaten en Noorwegen voor het eerst om defensieproducten gezamenlijk aan te schaffen, waarmee wordt voorzien in de meest dringende en kritieke behoeften, met name die welke worden versterkt door de Russische agressie tegen Oekraïne. De bundeling van de vraag zorgt voor voorspelbaarheid en stimuleert de industrie derhalve om de productiecapaciteit op te voeren en zal de interoperabiliteit van de nationale strijdkrachten verbeteren.

Het EDIRPA-werkprogramma ondersteunt gemeenschappelijke aanbestedingen op drie gebieden: 1) munitie, 2) lucht- en raketverdediging, en 3) platforms en vervanging van verouderde systemen. Deze financieringsprioriteiten zijn samen met de lidstaten vastgesteld om in dringende defensiebehoeften te voorzien en defensievoorraden aan te vullen.

Op de uiterste indieningsdatum van 25 juli 2024 heeft de Commissie in totaal 12 voorstellen ontvangen, waaruit de aanzienlijke belangstelling van de lidstaten en Noorwegen blijkt. De diensten van de Commissie hebben de ontvankelijkheid en subsidiabiliteit van de ontvangen voorstellen gecontroleerd en beoordeeld overeenkomstig de bepalingen van de EDIRPA-verordening.

Het EDIRPA-programma is een instrument voor de korte termijn dat is vastgesteld na de Russische agressie tegen Oekraïne en dat tot 2025 moet duren om de samenwerking voor de meest dringende defensieproducten te stimuleren. Het programma ondersteunt de aankoop van defensievermogens door de strijdkrachten van de lidstaten en Noorwegen. De EDIRPA-begroting betaalt niet voor defensieproducten, maar compenseert de lidstaten voor de extra administratieve kosten van gemeenschappelijke aanbestedingen. In maart 2024 presenteerde de Commissie het voorstel voor een programma voor de Europese defensie-industrie (EDIP) om de EDIRPA-logica na 2025 te verlengen, de Europese vraag te blijven aggregeren en de interoperabiliteit te vergroten.