84 procent van de Nederlanders vindt dat iedereen een rol heeft in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag

Seksueel grensoverschrijdend gedrag is een veelbesproken onderwerp. Bijna de helft van de samenleving erkent dat seksueel grensoverschrijdend gedrag een groot probleem is. Zo blijkt uit nieuw onderzoek van Ipsos I&O. 84% van de Nederlanders vindt dat iedereen een rol heeft in de aanpak van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Maar hoe doe je dat in het dagelijks leven? De Rijksoverheid roept met een nieuwe publiekscampagne op om te reflecteren op je eigen gedrag en dat van de mensen in je directe omgeving, met de vraag: wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?  

Ruim 6 op de 10 vrouwen en 2 op de 10 mannen hebben in hun leven seksueel grensoverschrijdend gedrag meegemaakt: van vervelende seksuele opmerkingen en ongewenste aanrakingen tot allerlei vormen van seks tegen de wil (Rutgers, 2023). Recente cijfers laten zien dat ruim 1,7 miljoen mensen van 16 jaar of ouder in 2024 een vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag hebben meegemaakt (CBS, WODC 2024). Het gebeurt overal: op school, tijdens het werk, bij het sporten, op straat, thuis, online en in de kroeg. De impact is groot. Het kan levens ontwrichten en beïnvloedt gezinnen, vriendschappen, families, relaties en carrières.

Mariëlle Paul, staatssecretaris Funderend Onderwijs en Emancipatie: ”Sissen op straat, ongevraagd een hand op je billen in de kroeg, een seksueel getinte opmerking in de sportschool. Onacceptabel en zo belangrijk dat we dit aanpakken. Dat begint bij bewustwording en het bespreekbaar maken. Met deze campagne vanuit het actieprogramma tegen seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld zet ik mij hier, samen met regeringscommissaris Mariëtte Hamer en mijn collega's in het kabinet, voor in. Want iedereen moet zich overal veilig voelen.''

“Seksueel grensoverschrijdend gedrag kan gaan over ongepaste berichten, opmerkingen, aanraken, betasten, maar ook aanranding of verkrachting”, vertelt Mariëtte Hamer, regeringscommissaris seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld. “Verschillende vormen kunnen in elkaar over gaan. Vaak gaat het ook om ingesleten patronen in onze omgangsvormen. We zijn dingen gewoon gaan vinden, die dat helemaal niet zijn. Wie te maken krijgt met seksueel grensoverschrijdend gedrag kan zich heel onveilig voelen en gaan twijfelen aan zichzelf. Het raakt je in wie je bent als persoon.” 

85% van de samenleving vindt dat we de afgelopen jaren anders zijn gaan kijken naar seksueel grensoverschrijdend gedrag. Zo blijkt uit het onderzoek van Ipsos I&O. Twee op de drie Nederlanders zeggen dat zij zelf ook anders naar het onderwerp kijken. Dat geeft aan dat er een verandering gaande is.

Verkramping in de omgang

Het is goed dat er in de media nog altijd veel wordt gesproken over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Al zijn de meningen over de manier waarop verdeeld, zo blijkt uit het onderzoek van Ipsos I&O. Een deel van de samenleving vindt dat sensatiebeluste verhalen te veel afleiden van de daadwerkelijke impact van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

47% vindt juist dat gedrag te snel als seksueel grensoverschrijdend wordt bestempeld. Dit leidt bij een deel tot onzekerheid over wat wel en niet meer kan en verkramping in de omgang, uit angst om iets verkeerd te doen of beschuldigd te worden. Soms leidt het zelfs tot scepsis richting melders en slachtoffers die hun verhaal doen.

We spraken mensen over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Peter: “Of iets seksueel grensoverschrijdend is, wordt bepaald door degene die het overkomt. Die grens wil ik respecteren, maar soms is het wel lastig om te bepalen waar die ligt. Een paar jaar geleden zei ik het nog weleens tegen vrouwelijke collega’s, als ze er leuk uit zagen. Maar zo’n flirterige opmerking durf ik niet meer te maken. Door alles wat je in de media ziet, ben ik een stuk voorzichtiger geworden.”

Een gesprek over omgangsvormen

Of gedrag een grens over gaat, hangt af van verschillende dingen. Zoals de relatie tussen de twee personen, de omgeving of de context waarin iets wordt gezegd of gebeurt, en het moment of de manier waarop. 'Leuke broek, komt je kont goed in uit!' kan heel leuk zijn om te horen van een vriendin waarmee je aan het shoppen bent, maar voelt al snel onveilig als je alleen over straat loopt en iemand dit naar je roept.

Door te reflecteren op hoe we met elkaar omgaan en het hierover te hebben, kunnen we leren van elkaars ervaringen. En krijgen we inzicht in de impact van gedrag op een ander. Dit is de eerste stap om bewust en onbewust gedrag te veranderen en ingesleten patronen te doorbreken. Want als jij zou weten dat je iemands grens over gaat, zou je het dan alsnog doen?

Hamer: “Het is niet de bedoeling dat we totaal verkrampen in onze omgang. Het gaat erom dat we ons bewust zijn van andermans wensen en grenzen en daar rekening mee houden. Dat we luisteren naar elkaar en respectvol met elkaar omgaan. Oftewel, dat we ons bedenken tot waar het leuk is voor allebei.”

Over de campagne  

De campagne van de Rijksoverheid laat verschillende gedragingen uit het dagelijkse leven zien. In de sportschool, het uitgaansleven, op het werk, online en op straat. Zoals ‘Wil je een drankje? Moet je wel mee naar huis.’ Of ‘Wow 100 squats! Krijg je een lekker kontje van’.

De campagne roept op te reflecteren op je eigen gedrag en dat van de mensen in je directe omgeving, met de vraag: ‘Wat vind jij? Tot waar is het leuk voor allebei?’. De campagne is onder andere te zien op sociale media, digitale schermen en abri’s op straat, in de horeca, sportscholen en op NS-stations. Ook is de campagne te horen op de radio. Meer informatie: metelkaartrekkenwedegrens.nl.

Bronnen

• Ipsos I&O (2024) Onderzoek probleembesef seksueel grensoverschrijdend gedrag
• Rutgers (2023) Monitor Seksuele Gezondheid
• CBS, WODC (2024) Prevalentiemonitor Huiselijk Geweld en Seksueel Grensoverschrijdend gedrag