Commissie vraagt om opmerkingen over ontwerp van staatssteunkader ter ondersteuning van Clean Industrial Deal

De Europese Commissie start vandaag een raadpleging waarin ze alle belanghebbenden uitnodigt opmerkingen te maken over het ontwerp van het staatssteunkader bij de Clean Industrial Deal (CISAF).

De Commissie heeft op 26 februari 2025 haar mededeling over de Clean Industrial Deal gepubliceerd. Daarin wordt aangekondigd dat in het tweede kwartaal van 2025 een nieuw staatssteunkader zal worden vastgesteld. De Europese Commissie start vandaag een raadpleging over de ontwerptekst van het CISAF. De vaststelling is gepland voor juni 2025.

De Clean Industrial Deal zal vergezeld gaan van dit staatssteunkader, waarin wordt uiteengezet hoe de lidstaten staatssteunmaatregelen kunnen opzetten om de doelstellingen ervan te ondersteunen, en waarin wordt voortgebouwd op de ervaring met de overgangsbepalingen (d.w.z. de afdelingen 2.5, 2.6 en 2.8 ) van het tijdelijk crisis- en transitiekader (“TCTF”). Zodra het staatssteunkader is aangenomen, zal het in de plaats komen van het tijdelijk crisis- en transitiekader. Het moet van kracht zijn tot en met 31 december 2030, wat resulteert in een langere planningshorizon voor de lidstaten en voorspelbaarheid en zekerheid op het gebied van investeringen voor bedrijven. Bepaalde standaardeisen worden versoepeld, zoals de verplichte biedprocedure om staatssteun toe te wijzen. Zo wordt het gebruik van de regelingen versneld zodra de lidstaten die opzetten. 

Belanghebbenden kunnen op de raadpleging reageren tot en met 25 april 2025. Het voorstel en alle bijzonderheden over de openbare raadpleging zijn hier te vinden. 

Het nieuwe ontwerpkader

Het ontwerp-CISAF bepaalt onder welke voorwaarden steun voor bepaalde investeringen en doelstellingen verenigbaar is met de interne markt. De Commissie moedigt de lidstaten aan om waar nodig steunregelingen in te stellen. Zodra de Commissie die regelingen heeft goedgekeurd, kunnen specifieke subsidies snel worden ingezet. Op die manier wordt een bijdrage geleverd om de staatssteunregels te vereenvoudigen voor projecten die helpen om de doelstellingen van de Clean Industrial Deal te versnellen.

Het ontwerp-CISAF bevat bepalingen voor verschillende soorten steunmaatregelen:

• Maatregelen om de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen. De lidstaten kunnen regelingen opzetten voor investeringen in hernieuwbare energie en energieopslag met vereenvoudigde aanbestedingsprocedures die snel kunnen worden uitgevoerd. Ze bevatten ook voldoende waarborgen om het gelijke speelveld te beschermen. De lidstaten kunnen regelingen voor specifieke technologieën uitwerken, naargelang hun nationale energielandschap. Ze zouden dan ook steun kunnen bieden voor minder ontwikkelde technologieën – zoals hernieuwbare waterstof – via een vereenvoudigde procedure zonder aanbesteding. De lidstaten moeten ervoor zorgen dat de projecten die in aanmerking komen, binnen een specifieke termijn worden uitgevoerd om een doeltreffend versnellingseffect te waarborgen. Het voorstel bevat ook specifieke versoepelingen voor staatssteun voor niet-fossiele flexibiliteits- en capaciteitsmechanismen.
• Maatregelen om de industrie koolstofvrij te maken. De lidstaten kunnen investeringen steunen in alle technologieën die helpen om koolstofvrij te worden. Ze kunnen ofwel i) regelingen op basis van aanbestedingen opzetten, ofwel ii) projecten rechtstreeks ondersteunen, zonder aanbesteding, met bepaalde beperkingen. Voor zeer grote projecten moeten de lidstaten aantonen dat de overheidsfinanciering het financieringstekort van het project niet overschrijdt. De lidstaten moeten er ook hier voor zorgen dat de projecten die in aanmerking komen, binnen een specifieke termijn worden uitgevoerd om een doeltreffend versnellingseffect te waarborgen.
• Maatregelen om te zorgen voor voldoende productiecapaciteit voor schone technologieën. Volgens dit voorstel zouden de lidstaten steun kunnen bieden voor de productie van bepaalde apparatuur voor schone technologie (momenteel gedefinieerd als batterijen, zonnepanelen, windturbines, warmtepompen, elektrolyse-installaties en apparatuur voor koolstofafvang, -gebruik en -opslag), en voor de belangrijkste componenten en grondstoffen die nodig zijn om die apparatuur te produceren. De lidstaten kunnen steunregelingen opzetten voor de noodzakelijke investeringen, tot bepaalde grenzen. Die grenzen worden verhoogd voor investeringen in steungebieden. Ze kunnen ook – onder strikte voorwaarden – hogere steunbedragen verstrekken die overeenkomen met het niveau van de steun die in derde landen voor een bepaald project wordt geboden, zodat dergelijke investeringen niet uit Europa worden weggesluisd.
• Maatregelen om de risico's bij particuliere investeringen te verminderen. De lidstaten kunnen maatregelen nemen om de risico's te verminderen bij particuliere investeringen in hernieuwbare energie, industriële koolstofvrijmaking, productiecapaciteit voor schone technologieën en bepaalde energie-infrastructuur.

Volgende stappen

De raadpleging loopt tot 25 april 2025. Zo krijgen zowel de lidstaten als andere belanghebbenden voldoende gelegenheid om opmerkingen over de ontwerpvoorstellen van de Commissie te maken, en blijft er nog genoeg tijd over voor de vaststelling. Het ontwerp-CISAF staat open voor opmerkingen over alle aspecten en gaat vergezeld van een vragenlijst met een aantal specifieke vragen.

Naast de raadpleging die vandaag van start is gegaan, zal het voorstel worden besproken op een bijeenkomst met de lidstaten.

Achtergrond

Het voorstel volgt op een enquête onder de lidstaten om informatie te verzamelen over hun ervaringen met de overgangsbepalingen van het TCTF. Uit de enquête is gebleken dat het TCTF over het algemeen nuttig is geweest en voor snellere investeringen heeft gezorgd. Het ontwerp-CISAF dat vandaag wordt voorgesteld bouwt voort op de informatie die onder de lidstaten is verzameld en op de ervaring van de Commissie met de uitvoering van het TCTF.

Op 20 februari heeft de Commissie de meest recente staatssteunnota gepubliceerd met gegevens over het gebruik van het TCTF. Daarin wordt benadrukt dat de Commissie tegen juni 2024 €47 miljard aan steun had goedgekeurd in het kader van die bepalingen van het TCTF. €2,4 miljard was daadwerkelijk door de lidstaten toegekend. Uit de gegevens blijkt ook dat de meeste lidstaten waarvoor dergelijke maatregelen waren goedgekeurd, al in de eerste helft van 2024 waren begonnen om die maatregelen uit te voeren.

De andere staatssteunmededelingen (bv. de richtsnoeren voor het klimaat, milieubescherming en energiesteun) blijven ook van toepassing. De lidstaten kunnen ze gebruiken voor andere, complexere maatregelen.