Vragen en antwoorden over het 8e indicatieve programma voor kernenergie (PINC)

Wat is de rol van kernenergie in de toekomstige energiemix van de EU?

Binnenlandse, betaalbare en schone energie is van cruciaal belang voor de EU om haar doelstellingen op het gebied van decarbonisatie, concurrentievermogen en veerkracht te verwezenlijken. Om een kosteneffectief en duurzaam energiesysteem tot stand te brengen, heeft de EU een gediversifieerde energiemix nodig waarin zowel hernieuwbare als koolstofarme technologieën zijn opgenomen.

In het klimaatdoelstellingsplan van de EU voor 2040 wordt benadrukt dat verdere elektrificatie nodig is met het oog op een volledig koolstofvrij elektriciteitssysteem. Uit de effectbeoordeling van de Commissie die aan het plan ten grondslag ligt, blijkt dat hernieuwbare energie in de eerste plaats, aangevuld met kernenergie, tegen 2040 meer dan 90 % van de in de EU verbruikte elektriciteit zal opwekken.

De EU-Verdragen geven elke lidstaat het recht om zijn eigen energiemix te kiezen. Voor sommigen van hen is kernenergie een belangrijk middel om hun economie koolstofvrij te maken en draagt het bij tot de continuïteit van de energievoorziening. Uit de geactualiseerde nationale energie- en klimaatplannen die de lidstaten hebben ingediend, blijkt dat kernenergie een belangrijke bijdrage zal blijven leveren aan de opwekking van schone elektriciteit, industriële en residentiële warmte en waterstofproductie voor de lidstaten die ervoor hebben gekozen deze te gebruiken.

Kernenergie moet op de meest kosteneffectieve manier worden ontwikkeld en worden gebruikt in overeenstemming met de hoogste normen op het gebied van veiligheid, beveiliging en waarborgen. Even belangrijk is een verantwoordelijke houding ten aanzien van een veilig en duurzaam beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstof, met inbegrip van de definitieve berging ervan in diepe geologische opslagplaatsen.

De lidstaten moeten ook blijven werken aan diversificatie, de voorzieningszekerheid van erts tot splijtstof waarborgen en programma's voortzetten om de huidige afhankelijkheden weg te nemen en nieuwe afhankelijkheden in de toekomst te voorkomen. Alle lidstaten moeten ook rekening houden met het strategische belang van de voorzieningszekerheid van radio-isotopen, die essentieel zijn voor zowel de gezondheidszorg als diverse industriële toepassingen.

Hoe gaat de Commissie ervoor zorgen dat kernenergie in Europa aan de hoogste veiligheidsnormen voldoet?

De EU beschikt over een alomvattend en strikt kader voor nucleaire veiligheid en afvalbeheer dat haar leiderschap in deze sector ondersteunt.

Alle nucleaire investeringsprojecten moeten voldoen aan de hoogste normen op het gebied van nucleaire veiligheid, beveiliging, stralingsbescherming, beheer van radioactief afval en veiligheidscontrole die in de EU van toepassing zijn. Nieuwe nucleaire projecten moeten voldoen aan de hoogste veiligheidsdoelstellingen en ervoor zorgen dat innovatieve reactorontwerpen aan deze strenge eisen voldoen. Volgens het PINC moeten de lidstaten hun inspanningen opvoeren om langetermijnoplossingen te bieden voor het beheer van hoogradioactief afval en verbruikte splijtstof. Om de hoogst mogelijke normen op het gebied van nucleaire veiligheid te waarborgen, is het van cruciaal belang dat sterke en onafhankelijke instanties voor nucleaire veiligheid worden gewaarborgd. Dit betekent dat nationale regelgevers op het gebied van nucleaire veiligheid moeten beschikken over voldoende personeel en financiële middelen om hun taken doeltreffend uit te voeren.

Het maatschappelijk middenveld en het grote publiek betrekken bij een transparante en open dialoog in alle stadia van de ontwikkeling van nucleaire projecten zal ook van cruciaal belang zijn voor het succes en de aanvaarding ervan.

Tot slot zullen inspanningen nodig zijn om te zorgen voor een doeltreffend beleid voor de ontmanteling en het beheer van radioactief afval en verbruikte splijtstof.  De EU-lidstaten zijn verplicht beleid vast te stellen dat vooruitgang stimuleert bij de ontmanteling en de berging van radioactief afval, met inbegrip van de voorbereiding van diepe geologische bergingsfaciliteiten voor verbruikte splijtstof en hoogactief afval. De planning en investeringen op dit gebied moeten parallel lopen met de ontwikkeling van de nucleaire capaciteit.

Hoe zal de Commissie de nodige investeringen helpen stimuleren?

Sommige EU-lidstaten stellen nucleair programma's op om de levensduur van bestaande reactoren te verlengen en nieuwe gebouwen aan te kondigen, terwijl andere, in het licht van de nieuwste technologische ontwikkelingen, overwegen om kernenergie voor het eerst in hun energiemix op te nemen.

Op basis van geactualiseerde nationale energie- en klimaatplannen en door de lidstaten gerapporteerde investeringsprojecten raamt de Commissie een scenario van 109 GWe netto-elektriciteitsopwekkingscapaciteit uit grootschalige kernreactoren tegen 2050 (met een onzekerheidsmarge tussen 70 GWe en 144 GWe). Hiervoor zouden investeringen van ongeveer 241 miljard EUR in contante waarde nodig zijn: 205 miljard euro voor de ontwikkeling van nieuwe grootschalige reactoren en 36 miljard euro voor de verlenging van de levensduur van bestaande reactoren.

Het realiseren van deze investeringen vereist een combinatie van diverse bronnen van publieke en private financiering, aangevuld met risicobeperkende instrumenten. De instrumenten van de hervorming van de opzet van de elektriciteitsmarkt, met name de “tweerichtingscontracten ter verrekening van verschillen”, stellen de lidstaten in staat projectontwikkelaars te ondersteunen door de risico's voor de elektriciteitsmarkt en de bouw opnieuw toe te wijzen. Daarnaast kan de financiering van een project berusten op stroomafnameovereenkomsten (PPA's), die de lidstaten kunnen ontwerpen als steuninstrumenten die gericht zijn op de producent.

Om de nodige investeringen te vergemakkelijken, zal de Commissie de lidstaten richtsnoeren verstrekken voor het ontwerpen van CfD's voor energiegerelateerde projecten, met inbegrip van de mogelijke combinatie ervan met PPA's, in overeenstemming met de staatssteunregels, zoals aangegeven in het verslag van Draghi en aangekondigd in de Clean Industrial Deal.

Voor meer informatie

Persbericht