Vragen en antwoorden over de herziening van de diepe en brede vrijhandelsruimte met Oekraïne

Waarom heeft de Commissie over deze herziening onderhandeld?

Met het verstrijken van de autonome handelsmaatregelen op 5 juni 2025 hebben de EU en Oekraïne onderhandeld over de herziening van hun diepe en brede vrijhandelsruimte (DCFTA) met het oog op voorspelbaarheid en stabiliteit op langere termijn voor de marktdeelnemers uit de EU en Oekraïne. Deze herziening is voorzien in artikel 29 van de associatieovereenkomst EU-Oekraïne.

Deze herziening zal de banden tussen beide partijen verder versterken, hen dichter bij elkaar brengen en Oekraïne geleidelijk integreren in de eengemaakte markt van de EU. Dit draagt bij tot de niet-aflatende steun aan Oekraïne, ook met het oog op de toetreding van Oekraïne tot de EU.

Wat is de inhoud van de overeenkomst?

Het bereikte beginselakkoord is evenwichtig en houdt rekening met de toezegging van de EU om marktdeelnemers een langetermijnoplossing te bieden, de noodzaak om Oekraïne te blijven steunen en tegelijkertijd de verwachting van Oekraïne om zijn dynamische handelsbetrekkingen met de EU verder te versterken, rekening houdend met de gevoeligheden van bepaalde landbouwsectoren.

De principiële overeenkomst omvat het volgende:

• Gelijk speelveld: alle nieuwe concessies voor markttoegang zullen afhankelijk worden gesteld van de geleidelijke aanpassing van Oekraïne aan de relevante EU-productienormen tegen 2028, bijvoorbeeld op het gebied van dierenwelzijn, het gebruik van pesticiden en diergeneesmiddelen. Oekraïne zal naar verwachting elk jaar verslag uitbrengen over de vooruitgang die het op dit gebied heeft geboekt.
• Een robuuste vrijwaringsclausule: beide partijen kwamen overeen te voorzien in de mogelijkheid om een beroep te doen op een vrijwaringsmaatregel in geval van negatieve gevolgen als gevolg van de verdere liberalisering van hun bilaterale handel. Dit kan worden beoordeeld op het niveau van een of meer lidstaten.
• Verbeterde handelsstromen, waarbij ten volle rekening wordt gehouden met gevoelige landbouwsectoren in de EU: Oekraïne zal de contingenten voor varkensvlees, pluimvee en suiker verhogen en zijn tarieven voor uit de EU ingevoerde goederen afschaffen of verlagen. Van haar kant zal de EU haar markt verder openstellen voor Oekraïense producten in vergelijking met vóór de oorlog, waarbij zij ten volle rekening zal houden met de gevoeligheden van bepaalde agrovoedingssectoren in de EU. Dit betekent dat tariefcontingenten voor zeldzame producten zullen worden gehandhaafd voor alle gevoelige producten, terwijl de handel in minder gevoelige producten of categorieën waarin de EU en Oekraïne elkaar aanvullen, in sommige gevallen zal worden verhoogd of zelfs volledig geliberaliseerd.
• flankerende maatregelen: de EU zal zich buigen over specifieke flankerende maatregelen van de EU om Oekraïense exporteurs te helpen hun traditionele markten te herwinnen en hun producten op de wereldmarkt te brengen.
• Herzieningsclausule: gezien het dynamische karakter van de handelsbetrekkingen tussen de EU en Oekraïne en de geleidelijke integratie van Oekraïne in de interne markt van de EU, bevat de overeenkomst in beginsel een clausule om de situatie opnieuw te bezien, met name in het licht van de vooruitgang die het land boekt op het gebied van economische integratie en zijn toetredingsvooruitzichten.

Wat zijn de hoeveelheden die aan Oekraïne zijn aangeboden?

De overeengekomen wijzigingen zullen Oekraïne in staat stellen het uitvoerniveau van de afgelopen jaren voor veel producten te handhaven. Deze ontwikkelingen weerspiegelen immers economische integratie op basis van complementariteit die beide partijen ten goede komt. Gezien de gevoeligheid van sommige landbouwsectoren werden beperktere wijzigingen aangebracht voor granen (met name tarwe en maïs), suiker en honing, vlees van pluimvee en eieren. Er werden geen extra hoeveelheden toegekend voor ander vlees.

Anderzijds zullen minder gevoelige producten, zoals gefermenteerde melk of druivensap, volledig worden geliberaliseerd. Al deze producten zullen onder het nieuwe vrijwaringsmechanisme vallen, dat niet alleen op EU-niveau van toepassing zal zijn, maar ook in het geval dat specifieke lidstaten worden getroffen.

Tegelijkertijd zullen EU-exporteurs profiteren van lagere tarieven of volledige liberalisering en extra contingentvolumes tegen preferentiële tarieven voor pluimvee, varkensvlees en suiker.

Wat zijn de flankerende maatregelen?

flankerende maatregelen kunnen betekenen dat Oekraïne wordt ondersteund om zijn marktaandeel op zijn traditionele markten te herwinnen dat verloren is gegaan als gevolg van de Russische aanvalsoorlog. De Commissie heeft zich ertoe verbonden de haalbaarheid van dergelijke maatregelen te onderzoeken, in nauwe samenwerking met Oekraïne.

Hoe zit het met de overgangsregelingen die vanaf 6 juni 2025 van toepassing zijn?

Toen de geldautomaten afliepen, werden de huidige DCFTA-tariefcontingenten op 6 juni heropend, waardoor de continuïteit van de handelsmogelijkheden voor de Oekraïense uitvoer van agrovoedingsmiddelen naar de EU werd gewaarborgd. Deze overgangsregelingen blijven van toepassing totdat de herziening van de DCFTA is uitgevoerd.

Wat zijn de verwachte gevolgen voor de EU, en voor de landbouw in de EU in het bijzonder?

De EU-uitvoer van agrovoedingsmiddelen naar Oekraïne is de afgelopen jaren gestaag toegenomen en bedroeg in 2024 3,6 miljard EUR, wat neerkomt op ongeveer 9 % van de totale EU-uitvoer naar Oekraïne. De EU voert een breed scala aan producten uit, met name levensmiddelen en andere verwerkte landbouwproducten, waaronder zuivelproducten (bijna 300 miljoen EUR in 2024), verse groenten en fruit (280 miljoen EUR in 2024), en vlees en vleesbereidingen.

De algehele handelsbalans met Oekraïne is positief voor de EU en sommige lidstaten hebben een positieve handelsbalans met Oekraïne ontwikkeld in sectoren zoals zuivel, groenten en fruit of andere meer verwerkte levensmiddelen. Met de herziening van de diepe en brede vrijhandelsruimte zal de EU profiteren van lagere rechten of volledige liberalisering voor de uitvoer van producten naar Oekraïne, naast de rechten die reeds waren verlaagd ten tijde van de overeenkomst over de oorspronkelijke diepe en brede vrijhandelsruimte.

Oekraïne zal blijven profiteren van preferentiële toegang tot de EU-markt, die geleidelijk zal worden geïntegreerd in de eengemaakte markt van de EU. Voor veel producten zal Oekraïne ten minste dezelfde volumes kunnen blijven uitvoeren als in de afgelopen jaren.

Voor de meest gevoelige EU-producten zijn de wijzigingen in de toegang voor Oekraïne met betrekking tot de DCFTA beperkter om het risico van marktverstoringen te voorkomen. Een vrijwaringsmaatregel zal ook de EU-markt beschermen tegen negatieve effecten. Bovendien is de onderhandelde markttoegang afhankelijk van de geleidelijke aanpassing van Oekraïne aan de desbetreffende productienormen van de EU. Oekraïne zal elk jaar verslag uitbrengen over de vooruitgang die het op dit gebied heeft geboekt.

Zullen de landbouwers in de buurlanden van Oekraïne bijzonder zwaar worden getroffen?

Over het geheel genomen zijn de concessies voor aanvullende preferentiële markttoegang voor Oekraïne in het kader van deze evaluatie zorgvuldig gekalibreerd. Dit zal met name landbouwers beschermen in buurlanden van Oekraïne, die het zwaarst getroffen waren toen de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne begon, en de uitvoer van Oekraïne naar de EU-markt werd verlegd.

Nu Oekraïne zich ertoe verbindt zich aan te passen aan de productienormen van de EU met het oog op toetreding tot de EU, zullen EU-landbouwers profiteren van een gelijk speelveld. De Commissie heeft zich er ook toe verbonden na te gaan hoe Oekraïense exporteurs kunnen worden geholpen hun marktaandeel op hun traditionele markten te herwinnen. Ten slotte kan een vrijwaringsmechanisme in werking worden gesteld in geval van nadelige gevolgen in een of meer lidstaten.

Hoe werkt de waarborg?

Beide partijen kwamen overeen een bilaterale vrijwaringsmaatregel op te nemen in het kader van de herziening van de DCFTA. Op deze vrijwaringsmaatregel kan een beroep worden gedaan indien de invoer van een product waarop de aanvullende concessies in het kader van het nieuwe onderzoek van toepassing zijn, voor beide partijen nadelige gevolgen heeft. Voor de EU omvat dit ook het geval van nadelige effecten in een of meer lidstaten.

Hoe komt deze overeenkomst Oekraïne ten goede en draagt zij bij aan de ondersteuning van het land?

Oekraïne is en blijft een belangrijke handelspartner van de EU. Zij zal blijven profiteren van een preferentiële toegang tot de EU-markt voor al haar producten. Door de EU-normen voor de productie van agrovoedingsmiddelen aan te nemen, zal Oekraïne een nieuwe stap dichter bij de toetreding zijn.

EU-landbouwers en -exporteurs zullen blijven profiteren van stabiele en voorspelbare toegang tot een belangrijke handelspartner, waarbij sommige toegang in het belang van beide partijen verder zal worden verbeterd.

Wat zijn de volgende stappen?

Zodra de details van de evaluatie zijn gestabiliseerd, zal de Commissie een voorstel voor een besluit van de Raad aannemen, zodat de Raad het akkoord kan bekrachtigen. De overeenkomst zal vervolgens formeel worden aangenomen door het Associatiecomité EU-Oekraïne in zijn samenstelling voor handelsvraagstukken.

Inwerkingtreding volgt zo spoedig mogelijk.

Voor meer informatie

Persbericht