Vragen en antwoorden over het voorstel voor de EU-klimaatdoelstelling voor 2040

1. Waarom stelt de Commissie nu een nieuwe EU-klimaatdoelstelling voor 2040 voor? 

In het kader van de Europese klimaatwet hebben de EU en haar lidstaten zich ertoe verbonden van de EU tegen 2050 het eerste klimaatneutrale continent te maken. De klimaatwet heeft een eerste tussentijdse doelstelling vastgesteld om de nettobroeikasgasemissies tegen 2030 met ten minste 55 % te verminderen en vereist dat de Commissie een volgende tussentijdse doelstelling voor 2040 voorstelt om de overeengekomen weg naar klimaatneutraliteit voort te zetten. Dit voorstel is nodig naar aanleiding van de eerste algemene inventarisatie van de Overeenkomst van Parijs, die in december 2023 plaatsvond.

Vandaag heeft de Commissie een wijziging van de Europese klimaatwet voorgesteld, waarbij een EU-klimaatdoelstelling voor 2040 wordt vastgesteld van een nettoreductie van de broeikasgasemissies van 90 % ten opzichte vanhet niveau van 1990. Het voorstel voorziet in de mogelijkheid om gebruik te maken van een aantal flexibiliteitsmogelijkheden en ondersteunt de totstandbrenging van de juiste faciliterende omgeving. Dit pragmatische en flexibele traject naar een koolstofvrije economie zal de nodige voorspelbaarheid en stabiliteit bieden voor investeringen in de transitie van de EU naar schone energie en het stimuleren van het concurrentievermogen van de industrie.

Op internationaal niveau moet de EU een geactualiseerde nationaal bepaalde bijdrage (NDC) indienen in het kader van de Overeenkomst van Parijs, voorafgaand aan de VN-klimaatconferentie (COP 30) in november 2025 in Brazilië. De Commissie zal nu met het voorzitterschap van de Raad samenwerken om de mededeling van de NDC van de EU af te ronden.

De wijziging van de Europese klimaatwet komt ook tegemoet aan de sterke steun van de bevolking voor klimaatactie in Europa. Uit de op 30 juni gepubliceerde klimaat-Eurobarometer 2025 blijkt dat 85 % van de EU-burgers klimaatverandering als een ernstig probleem beschouwt en 81 % de doelstelling van de EU steunt om tegen 2050 klimaatneutraal te zijn.

Bovendien heeft de Commissie dit wetgevingsvoorstel grondig voorbereid alvorens het formeel voor te leggen aan de EU-lidstaten en het Europees Parlement. Het is gebaseerd op een gedetailleerde effectbeoordeling en advies, zoals de Intergouvernementele Werkgroep inzake klimaatverandering en de Europese wetenschappelijke adviesraad inzake klimaatverandering. Dit wetgevingsvoorstel volgt op een aanzienlijke periode van overleg en betrokkenheid met de EU-landen, het Europees Parlement, belanghebbenden, het maatschappelijk middenveld en burgers, die in februari 2024 is gestart met de mededeling en aanbeveling van de Commissie over de klimaatdoelstelling voor 2040.

 

2. Wat zijn de belangrijkste elementen en voordelen van het nu vaststellen van deze klimaatdoelstelling?

Het voorstel van vandaag voor een EU-klimaatdoelstelling voor 2040 geeft een sterk signaal van stabiliteit en voorspelbaarheid aan de Europese industrie en investeerders om zakelijke beslissingen en investeringen te stimuleren. Hieruit blijkt dat de EU op koers blijft met een duidelijk transitietraject en ernaar streeft een pad naar welvaart en concurrentievermogen in Europa uit te stippelen ter ondersteuning van een eerlijke transitie voor iedereen.

Door nu de klimaatdoelstelling voor 2040 vast te stellen, zal de EU de nodige beleidsmaatregelen en investeringen kunnen invoeren om ervoor te zorgen dat de transitie naar klimaatneutraliteit hand in hand gaat met een sterke en stabiele economie, een concurrerende industrie en toekomstbestendige banen in Europa. een economie die beter bestand is tegen toekomstige crises, prijsschokken en de gevolgen van de klimaatverandering, met duurzame en betaalbare energie, voedsel en materialen; en waarbij de strategische onafhankelijkheid van Europa wordt versterkt, weg van ingevoerde fossiele brandstoffen.

Het voorstel van vandaag biedt de nodige pragmatisme en flexibiliteit. Het erkent dat er verdere maatregelen zijn om de EU-lidstaten en het bedrijfsleven te ondersteunen bij het halen van de klimaatdoelstelling voor 2040.

Het introduceert nieuwe flexibiliteit in de manier waarop de doelstellingen kunnen worden bereikt. Deze omvatten een mogelijke beperkte rol voor hoogwaardige internationale koolstofkredieten in het tweede deel van het decennium 2030-2040, het gebruik van binnenlandse permanente verwijderingen in het EU-emissiehandelssysteem (EU-ETS) en meer flexibiliteit tussen sectoren. De Commissie zal ervoor zorgen dat deze flexibiliteit tot uiting komt in het ontwerpen van de sectorale wetgeving voor de periode na 2030 die nodig is om de klimaatdoelstelling voor 2040 op kosteneffectieve wijze te verwezenlijken en een rechtvaardige en sociaal rechtvaardige transitie voor iedereen te waarborgen.

De Commissie heeft een breed scala aan randvoorwaarden gecreëerd, met name om het industriële concurrentievermogen van de EU, een eerlijke transitie voor alle EU-burgers en een gelijk speelveld met internationale partners te waarborgen.  De vandaag ingediende klimaatdoelstelling van 90 % gaat hand in hand met de Clean Industrial Deal en met het concurrentiekompas en het actieplan voor betaalbare energie.

In februari 2025 presenteerde de Commissie de Clean Industrial Deal met uitgebreide maatregelen om de decarbonisatie en het concurrentievermogen van de Europese industrie verder te stimuleren. Het zal ervoor zorgen dat de EU een aantrekkelijke locatie wordt voor de productie, ook voor energie-intensieve industrieën, en zal schone technologie en nieuwe circulaire bedrijfsmodellen bevorderen. Volledige uitvoering ervan is van het grootste belang om deze doelstellingen te bereiken. Vandaag heeft de Commissie een mededeling gepubliceerd over de uitvoering van de Clean Industrial Deal, met een overzicht van de eerste reeks uitgevoerde acties, lopende werkzaamheden en de nadruk op de vastberadenheid om resoluut vooruitgang te boeken met betrekking tot de resterende maatregelen.

Internationaal gezien toont het voorstel voor een klimaatdoelstelling van 90 % aan dat de EU zich blijft inzetten voor de Overeenkomst van Parijs en het multilaterale systeem, wat bredere geopolitieke voordelen oplevert. Het stimuleren van wereldwijde ambitie creëert ook nieuwe kansen voor Europese bedrijven en investeerders over de hele wereld. Bovendien geven we, door een beperkt gebruik van hoogwaardige internationale koolstofkredieten te overwegen, ook een impuls aan duurzame investeringen die wereldwijd zijn afgestemd op de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs.

 

3. Is de EU in staat om tegen 2040 de emissiereductiedoelstelling van 90 % te halen en wat is de rol van de Clean Industrial Deal?

De EU sluit zich nu al aan bij de verwezenlijking van haar klimaat- en energiedoelstellingen voor 2030 en collectief bij de bindende vermindering van de broeikasgasemissies met 55 %. Dit is een sterke basis om de voorgestelde doelstelling van 90 % vermindering van de nettobroeikasgasemissies tegen 2040 te verwezenlijken en tegelijkertijd het industriële concurrentievermogen te bevorderen via de Clean Industrial Deal.

Volgens de beoordeling door de Commissie van de nationale energie- en klimaatplannen (NECP's) van de lidstatenzou de volledige uitvoering van deze definitieve nationale plannen, samen met bestaande nationale maatregelen en reeds bestaande EU-wetgeving, de nettobroeikasgasemissies tegen 2030 met ongeveer 54 % verminderen ten opzichte van het niveau van 1990, en de maatregelen inzake hernieuwbare energie en energie-efficiëntie aanzienlijk uitbreiden. Uit de geactualiseerde plannen blijkt ook dat de afstemming op het “Fit for 55”-pakket is verbeterd en dat de coördinatie tussen de sectoren is verbeterd. Er blijven echter ambitielacunes bestaan — met name op het gebied van energie-efficiëntie, koolstofverwijderingen in de landsector en aanpassing — die de noodzaak van verdere beleidsversterking en investeringen benadrukken.

Als onderdeel van het faciliterende klimaat voor de doelstelling van 90 % wordt de verwezenlijking van de Clean Industrial Deal van cruciaal belang als motor voor groei en het koolstofvrij maken van de economie. Het biedt gerichte steun aan de productie van schone technologie en energie-intensieve industrieën, onder meer via infrastructuur voor koolstofbeheer, vereenvoudiging van vergunningen en specifieke financiële instrumenten. De schone transitie moet gepaard gaan met passende financieringsmogelijkheden, waarbij bestaande ondersteuningsmechanismen worden gecombineerd met nieuwe en innovatieve financieringsbronnen.

In een specifieke mededeling heeft de Commissie vandaag de stand van zaken en de lopende werkzaamheden met betrekking tot de uitvoering van de Clean Industrial Deal gepresenteerd, alsook de toezegging om de rest van de acties door middel van toekomstige maatregelen uit te voeren. Het staatssteunkader voor de Clean Industrial Deal, de vereenvoudiging van het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie, maatregelen inzake betaalbare energie om de productie van netcomponenten op te schalen en stroomafnameovereenkomsten te ondersteunen, het proefproject voor de komende bank voor het koolstofvrij maken van de industrie, het komende actieplan voor de chemische industrie of de voortzetting van de sectorale dialogen met belanghebbenden behoren tot de acties die zullen bijdragen tot de uitvoering van deze EU-strategie.

Een van de belangrijkste resultaten is dat de Commissie op 25 juni het nieuwe kader voor staatssteun in het kader van de Clean Industrial Deal heeft goedgekeurd om investeringen in de transitie naar schone energie verder te ondersteunen, het proces voor de lidstaten om steun te verlenen aan energie-intensieve industrieën en sectoren van schone technologie te vereenvoudigen, de investeringsrisico's voor decarbonisatieprojecten te verminderen en particuliere financiering aan te trekken.  

Ter aanvulling van dit kader heeft de Commissie de aanbeveling inzake belastingprikkels uitgebracht om investeringen in schone technologieën en het koolstofvrij maken van de industrie aan te moedigen, door middel van maatregelen zoals versnelde afschrijving en belastingkredieten. In de mededeling van de Commissie werden ook aanbevelingen en richtsnoeren gepresenteerd om het gebruik van innovatieve technologieën en vormen van de uitrol van hernieuwbare energie te versnellen, de elektriciteitsnetten uit te breiden en te versterken in combinatie met de uitrol van opslagoplossingen en een flexibeler en efficiënter gebruik van het net.

Vereenvoudiging is een andere belangrijke pijler van de Clean Industrial Deal. Op 18 juni is overeenstemming bereikt over de vereenvoudiging van het mechanisme voor koolstofgrenscorrectie, waardoor 90 % van de importeurs wordt vrijgesteld om de administratieve rompslomp te verminderen en een soepele uitvoering te waarborgen. Deze vereenvoudiging is de eerste stap voor een meer algemene evaluatie van het CBAM aan het eind van het jaar, vergezeld van wetgevingsvoorstellen om het CBAM uit te breiden tot downstreamproducten, antiontwijkingsmaatregelen in te voeren en een nieuwe regeling in te voeren om het risico van koolstoflekkage bij uitvoer te voorkomen. In de mededeling van vandaag worden de resultaten geschetst van de analyse van de Commissie over hoe een oplossing kan worden geboden voor de koolstoflekkage bij uitvoer. Deze oplossing zal aan het eind van het jaar worden voorgesteld en zal steun verlenen aan de producties die aan een dergelijk risico zijn blootgesteld.

Voorts wordt in de gedetailleerde klimaatdoelstelling voor 2040 bevestigd dat een vermindering van de broeikasgasemissies met 90 % noodzakelijk en haalbaar is, mits het beleid volledig wordt uitgevoerd en de investeringen opschalen. Tegelijkertijd zou de transitie aanzienlijke langetermijnbesparingen op de invoer van fossiele brandstoffen opleveren en klimaatgerelateerde schade verminderen.

Nu de nationale energie- en klimaatplannen een routekaart bieden, de Clean Industrial Deal de industriële transformatie ontsluit en de economische en veerkrachtvoordelen opwegen tegen de kosten, is de EU goed gepositioneerd om tegen 2040 een nettobroeikasgasemissiereductie van 90 % te bereiken en zo haar mondiale industriële voorsprong te vergroten.

 

4. Welke rol zullen internationale koolstofkredieten en koolstofverwijderingen spelen bij het behalen van de klimaatdoelstelling voor 2040? 

Echte en tijdige reducties van de binnenlandse broeikasgasemissies binnen de EU moeten de hoeksteen van de klimaatactie van de EU blijven, aangevuld met de verbetering van koolstofverwijderingen, onder meer door middel van natuurlijke en technologische oplossingen. Het prioriteren van binnenlandse maatregelen zorgt ervoor dat investeringen in de Europese transitie naar schone energie stromen, innovatie en vaardigheden stimuleren en het concurrentievermogen en de veerkracht van de EU versterken.

Het voorstel van de Commissie voor de klimaatdoelstelling voor 2040 voorziet in de mogelijkheid van een beperkt gebruik van hoogwaardige internationale koolstofkredieten van partnerlanden met streefcijfers en klimaatactie die in overeenstemming zijn met de doelstellingen van de Overeenkomst van Parijs. Dit kan een vangnet bieden om ervoor te zorgen dat een streefcijfer van 90 % haalbaar is nu we klimaatneutraliteit naderen. Artikel 6 van de Overeenkomst van Parijs regelt specifiek vrijwillige internationale samenwerking op het gebied van mitigatie. De Commissie stelt voor om vanaf 2036 een beperkte bijdrage van 3 % van de netto-emissies van de EU in 1990 te gebruiken voor de verwezenlijking van de EU-doelstelling voor 2040, in overeenstemming met de boekhoudregels van de Overeenkomst van Parijs. Met deze toevoeging streeft de EU naar het juiste evenwicht tussen binnenlands optreden en internationale samenwerking. 

Elk potentieel gebruik van internationale koolstofkredieten zal worden onderworpen aan een gedetailleerde en grondige effectbeoordeling en de ontwikkeling van EU-regels waarin wordt bepaald wanneer en hoe deze in bestaande of toekomstige EU-klimaatwetgeving kunnen worden geïntegreerd. Deze regels zouden robuuste en hoge integriteitscriteria en -normen omvatten, evenals voorwaarden voor de oorsprong, het tijdstip en het gebruik van dergelijke kredieten. Deze internationale kredieten moeten daarom afkomstig zijn van geloofwaardige en transformatieve activiteiten, zoals directe afvang en opslag van koolstof in de lucht (DACCS) en bio-energie met koolstofafvang en -opslag (BioCCS) in partnerlanden waarvan de klimaatdoelstellingen en maatregelen in overeenstemming zijn met de temperatuurdoelstelling van de Overeenkomst van Parijs.

Wat koolstofverwijderingen betreft — zowel op de natuur gebaseerde als industriële — zullen deze ook een steeds belangrijkere rol spelen bij het bereiken van de streefcijfers voor nettobroeikasgasemissies, met inbegrip van binnenlandse permanente koolstofverwijderingen in het EU-ETS, om de resterende emissies van moeilijk te verminderen sectoren te compenseren. Zij zijn van essentieel belang om tegen 2050 klimaatneutraliteit te bereiken en zullen tegen 2040 aanzienlijk moeten worden opgeschaald. De EU-wetgeving omvat reeds specifieke kaders om verwijderingen te verbeteren, zoals de verordening inzake landgebruik, verandering in landgebruik en bosbouw (LULUCF) en het EU-certificeringskader voor koolstofverwijdering.

 

5. Hoe zal de EU-klimaatdoelstelling voor 2040 bijdragen aan de nationaal bepaalde bijdrage van de EU voor 2035?

In de eerste algemene inventarisatie in het kader van de Overeenkomst van Parijs in december 2023 werd geconcludeerd dat landen in toenemende mate een doeltreffend klimaatbeleid voeren, maar dat zij hun ambitie om zich aan te passen aan een traject dat de wereld op koers zet om de doelstelling van de Overeenkomst van Parijs om de temperatuurstijging tot 1,5 °C te beperken, aanzienlijk moeten opvoeren.

De EU moet, net als alle andere partijen bij de Overeenkomst van Parijs, in de aanloop naar de COP 30 in november 2025 in Belém (Brazilië) een geactualiseerde nationaal bepaalde bijdrage (NDC) in het kader van de Overeenkomst van Parijs indienen bij het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC).

De NDC van de EU zal een indicatief cijfer voor 2035 bevatten. De Commissie zal nu met het Deense voorzitterschap van de Raad van de EU en alle EU-lidstaten samenwerken om de mededeling van de NDC en de indiening bij het UNFCCC af te ronden.

 

6. Wat zijn de volgende stappen in de richting van een wetgevingskader voor 2040?

Het voorstel van de Commissie zal nu worden voorgelegd aan beide medewetgevers van de EU - het Europees Parlement en de Raad - voor onderhandelingen en goedkeuring volgens de gewone wetgevingsprocedure.

Zodra de klimaatdoelstelling voor 2040 is vastgesteld en op basis van deze ervaring en elementen, zal de Commissie onderzoeken hoe het nieuwe beleidskader voor 2040 eenvoudiger en flexibeler kan worden gemaakt en tegelijkertijd de naleving kan worden gewaarborgd en de convergentie tussen de lidstaten kan worden bevorderd, rekening houdend met hun specifieke kenmerken. De toekomstige architectuur moet ook de nodige investeringsbehoeften en -mogelijkheden weerspiegelen om de sociale, economische en milieueffecten van de transitie aan te pakken.

De voorgestelde doelstelling voor 2040 zou de belangrijkste benchmark vormen voor de ontwikkeling van het klimaatbeleidskader voor de periode na 2030. Dit zal worden opgezet op basis van voorstelspecifieke raadplegingen van belanghebbenden en burgers, specifieke effectbeoordelingen en lessen die zijn getrokken uit de uitvoering van het kader voor 2030.

De Commissie zal voorstellen opstellen voor het klimaat- en energiebeleidskader voor de periode na 2030 om de doelstelling voor 2040 te halen, rekening houdend met billijkheid, technologische neutraliteit en kostenefficiëntie. Het zal gericht zijn op het versterken van het concurrentievermogen van de EU, het waarborgen van een rechtvaardige transitie en het verbeteren van de ecologische duurzaamheid. De bestaande klimaatwetgeving bevat herzieningsbepalingen voor 2026. Daarom zal de Commissie nadere informatie verstrekken over het tijdschema van de voorstellen in het werkprogramma van de Commissie voor 2026.

 

Voor meer informatie

Persbericht - De klimaatwet van de EU presenteert een nieuwe manier om 2040 te bereiken

Factsheet over het voorstel voor de EU-klimaatdoelstelling voor 2040