Vragen en antwoorden over het 18e sanctiepakket tegen Rusland

LIJST

Op wie heb je je gericht?

In het 18e pakket EU-sancties worden 14 personen en 41 entiteiten aangewezen in het kader van de sanctieregeling voor territoriale integriteit van Oekraïne en 8 entiteiten in het kader van de sanctieregeling voor Belarus. Ze zijn nu onderworpen aan bevriezing van tegoeden en het verbod om tegoeden en economische middelen ter beschikking van hen te stellen. De nieuwe lijsten hebben voornamelijk tot doel de Russische energie-inkomsten en militaire capaciteit te verstoren en degenen te treffen die verantwoordelijk zijn voor de indoctrinatie van Oekraïense kinderen, Russische propaganda en manipulatie van Oekraïens cultureel erfgoed. Met al deze toevoegingen is het aantal individuele vermeldingen meer dan 2.500.

Hoe zal de beursgang de inkomsten van Rusland beïnvloeden?

De 18e pakketaanduidingen beperken de werking van de schaduwvloot verder door zich te richten op meerdere actoren in het hele ecosysteem. Vermeldingen omvatten verschillende ondernemingen die vaartuigen van de schaduwvloot exploiteren of beheren, zowel uit Rusland als uit derde landen. Bovendien zijn twee belangrijke multinationale handelaren in Russische ruwe olie, evenals een belangrijke klant van de schaduwvloot, een raffinaderij in India met Rosneft als hoofdaandeelhouder, ook het doelwit. Voor het eerst wijzen we ook een kapitein aan van een door de EU gesanctioneerd schaduwvlootschip en een exploitant van een open vlagregister. Een entiteit in de Russische LNG-sector is ook opgenomen in de lijsten van vandaag.

Hoe ga je achter de militaire sector aan?

We blijven ons rechtstreeks richten op het Russische militaire industriële complex en op de steun van derde landen. Om de militaire capaciteiten van Rusland te beteugelen, richten lijsten zich op de toeleveringsketen van het militaire industriële complex, inclusief entiteiten in China die goederen overbrengen die op het slagveld worden gebruikt. Daarnaast omvat het pakket acht bedrijven die actief zijn in het Belarussische militaire industriële complex, dat de Russische oorlogsinspanningen ondersteunt.

ENERGIEMAATREGELEN

Welke wijzigingen zijn er aangebracht met betrekking tot het olieprijsplafond?

Het plafond is verlaagd van 60 naar 47,6 USD en er is een automatisch en dynamisch mechanisme ingevoerd om het toekomstige prijsplafond voor ruwe olie vast te stellen. Het nieuwe prijsplafond zal van toepassing zijn op 3 september 2025. Dit zal ervoor zorgen dat het plafond altijd 15% lager ligt dan de gemiddelde marktprijs voor ruwe Oeral in de vorige referentieperiode. Dit systeem is ontworpen om ervoor te zorgen dat het prijsplafond wordt aangepast aan de realiteit van de oliemarkten en onder alle marktomstandigheden effectief blijft.

Het plafond zal om de zes maanden regelmatig door de Commissie worden geëvalueerd, evenals buitengewone evaluaties indien dit naar behoren wordt gerechtvaardigd door ontwikkelingen op de oliemarkten of andere onvoorziene omstandigheden. Het plafond zal niet veranderen als de fluctuatie van de marktprijs tijdens de referentieperiode minder dan 5 % bedraagt, wat de marktdeelnemers stabiliteit en voorspelbaarheid biedt.

Er geldt een overgangsperiode van 90 dagen voor bestaande contracten die in overeenstemming zijn met het maximum dat reeds is gesloten op het moment van de inwerkingtreding van de wijzigingsverordening*.

Dit dynamische systeem zal de Russische energie-inkomsten verminderen door een aanzienlijke verlaging onder het prijsplafond, terwijl het mechanisme robuuster wordt voor toekomstige veranderingen in de marktomgeving. Door EU-marktdeelnemers toe te staan Russische olie te vervoeren onder de strikte voorwaarden van het olieprijsplafondmechanisme en tegelijkertijd vaartuigen van de schaduwvloot streng te bestraffen, zal de maritieme veiligheid toenemen en het voor Rusland moeilijker worden om het prijsplafondmechanisme via de schaduwvloot te omzeilen.

Wat houdt het transactieverbod voor Nord Stream 1 en Nord Stream 2 in?

Het pakket voegt een transactieverbod voor Nord Stream 1 en 2 toe om de hervatting of de totstandbrenging van aardgasleveringen via die pijpleidingen te voorkomen. Dit betekent dat geen enkele EU-exploitant transacties kan aangaan met betrekking tot de Nord Stream 1- en Nord Stream 2-pijpleidingen. Dit omvat transacties voor de voltooiing, de exploitatie, het onderhoud of het gebruik van de pijpleidingen of delen van de pijpleidingen. Het transactieverbod geldt ook voor de aankoop van aardgas dat via beide pijpleidingen wordt getransporteerd.

Hoe zal het importverbod op geraffineerde producten gemaakt van Russische ruwe olie werken?

Na een overgangsperiode van zes maanden is het EU-marktdeelnemers verboden in een derde land uit Russische ruwe olie verkregen aardolieproducten aan te kopen, in te voeren of in de Unie over te dragen, en daarmee verband houdende technische of financiële bijstand te verlenen. De Commissie zal richtsnoeren verstrekken voor de uitvoering van dit verbod, met name wat betreft het bewijsmateriaal dat moet worden verstrekt door marktdeelnemers die geraffineerde aardolieproducten invoeren.

Partnerlanden die invoerverboden voor Russische olie en aardolieproducten hebben ingesteld, zijn vrijgesteld van dit verbod. Bovendien worden aardolieproducten die worden ingevoerd uit een netto-exporteur van ruwe olie – een land dat meer ruwe olie uitvoert dan het in het voorgaande kalenderjaar invoerde – geacht te zijn verkregen uit hun binnenlandse ruwe olie en niet uit ruwe olie van oorsprong uit Rusland. Dit zal nader worden uitgewerkt in de leidraad.

Het pakket voegt ook de mogelijkheid toe om een transactieverbod in te stellen voor entiteiten uit derde landen die oliegerelateerde bepalingen omzeilen, waardoor EU-marktdeelnemers geen transacties met dergelijke entiteiten mogen verrichten.

LIJST VAN VESSELS

Welke vaartuigen zijn getroffen en wat is de reikwijdte van de maatregelen tegen vaartuigen?

De EU heeft 105 extra vaartuigen van de Russische schaduwvloot op de lijst geplaatst. Deze schepen proberen het olieprijsplafond te omzeilen en voeren andere onveilige scheepvaartpraktijken uit. Deze komen bovenop de 342 schepen die al zijn gesanctioneerd.  

Voor een op de lijst geplaatst vaartuig geldt een verbod op haventoegang en een verbod op het ontvangen van een breed scala aan maritieme en andere diensten. Deze omvatten financiering en financiële bijstand, met inbegrip van verzekering en tussenhandel vlag registratie, technische bijstand, bunkeren, levering van schepen, verandering van bemanning diensten, en andere diensten, waaronder lading laden en lossen diensten, spatborden en sleepdiensten.

Dit betekent dat dergelijke diensten niet kunnen worden verleend door EU-exploitanten, in havens of buiten de territoriale wateren. De volledige lijst van verboden diensten is opgenomen in artikel 3 vicies van Verordening (EU) nr. 833/2014 van de Raad.

Waarom staan er schepen op de lijst?

EU-sancties stellen de EU in staat een lijst op te stellen van vaartuigen die de Russische oorlogvoering tegen Oekraïne direct of indirect ondersteunen. Dergelijke schepen kunnen op een lijst worden geplaatst op basis van criteria zoals het vervoer van militaire uitrusting, het vervoer van gestolen Oekraïense goederen zoals graan, hun deelname aan de schaduwvloot die Russische olie vervoert en hun steun voor de exploitatie of ontwikkeling van de Russische energiesector, zoals het vervoer van lng-infrastructuur of de overslag van Russisch lng.

Welke outreach voert de EU uit naar aanleiding van de opneming van vaartuigen in de lijst?

Naast de lijsten van deze tankers richt de EU zich tot de betrokken staten om ervoor te zorgen dat scheepsregisters hun toezicht vergroten en dat landen niet toestaan dat niet-zeewaardige tankers onder hun vlag varen of hun havens aandoen.

De activiteiten van de schaduwvloot dienen niet alleen om de Russische olie te vervoeren, die de illegale oorlog van het Kremlin in Oekraïne voedt, maar brengen ook het maritieme milieu en het leven van mensen op zee wereldwijd in gevaar vanwege het risico op olielekkages en andere verontreiniging door schepen. Deze risico's worden consequent benadrukt in de uitwisselingen van de EU met deze landen.

In het kader van de Internationale Maritieme Organisatie werken de EU en haar lidstaten aan verschillende initiatieven om ondermaatse scheepvaart aan te pakken, bijvoorbeeld om ervoor te zorgen dat schepen die in en rond de EU varen verzekeringsinformatie rapporteren.

Waarom werden drie LNG-tankers van de lijst geschrapt?

Voor het eerst heeft de EU ermee ingestemd drie vaartuigen van haar lijst van gesanctioneerde vaartuigen te schrappen na vaste toezeggingen dat deze LNG-tankers niet langer Russische energie zullen vervoeren naar de Russische Yamal- en Arctic 2-projecten waarvoor zij oorspronkelijk opdracht hadden gekregen. Uit deze actie blijkt het effect van de aanwijzing van EU-vaartuigen en dat vaartuigen na vaste toezeggingen weer in gebruik kunnen worden genomen.

Financiële maatregelen

Wat zijn de praktische gevolgen van de uitbreiding van het verbod op het aanbieden van gespecialiseerde diensten op het gebied van financieel berichtenverkeer aan bepaalde Russische banken en financiële instellingen tot een volledig transactieverbod?

Het 18e pakket is gericht op 22 extra Russische banken. EU-banken en andere marktdeelnemers mogen geen transacties uitvoeren met of gespecialiseerde diensten op het gebied van financieel berichtenverkeer verlenen aan deze banken en aan de 23 eerder gesanctioneerde banken. Het verbod voor deze 22 nieuwe banken treedt op 8 augustus 2025 in werking.

Het aanpakken van deze banken is van cruciaal belang omdat zij de Russische oorlogsmachine ondersteunen of de EU-sancties omzeilen, met name door grensoverschrijdende transacties uit te voeren, waarvoor zij in de EU gevestigde gespecialiseerde diensten voor financieel berichtenverkeer nodig hebben. Tot de doelwitten behoren banken die actief zijn in de tijdelijk bezette oblasten van Oekraïne, die niet kunnen worden getolereerd. We sluiten ook mogelijke mazen, omdat sommige van die banken al door onze bondgenoten zijn gesanctioneerd.  

Het transactieverbod kent een beperkt aantal vrijstellingen, bijvoorbeeld voor de afstoting uit Rusland of de liquidatie van bedrijfsactiviteiten in Rusland, de werking van diplomatieke en consulaire vertegenwoordigingen van de Unie en van de lidstaten of van partnerlanden in Rusland, of internationale organisaties in Rusland die immuniteiten genieten overeenkomstig het internationaal recht, of ook voor activiteiten van onderdanen van een lidstaat die sinds vóór 24 februari 2022 in Rusland woonachtig zijn.

Wat is er gedaan met betrekking tot kredietverstrekkers uit derde landen en financiële actoren die sancties overtreden?

De voorwaarden om sancties op te leggen aan banken, financiële exploitanten en aanbieders van cryptoactiva die in derde landen zijn gevestigd, zijn vereenvoudigd. Nu kan de Raad een lijst opstellen van niet-Russische, niet-EU-banken die eenvoudigweg zijn aangesloten op SPFS, het Russische systeem voor financieel berichtenverkeer, alsook van banken in derde landen die een van de EU-sancties tegen Rusland frustreren of van banken die de Russische aanvalsoorlog steunen. Twee Chinese financiële actoren zijn onderworpen aan sancties op grond van de nieuwe criteria omdat zij hebben bijgedragen tot het omzeilen van EU-sancties. Het is EU-marktdeelnemers verboden transacties met deze entiteiten te verrichten.

Wat is het Russisch Fonds voor directe investeringen (RDIF) en waarom hebt u besloten om het aan te pakken in het 18e sanctiepakket?

Het Russian Direct Investment Fund (RDIF) is het Russische staatsinvesteringsfonds dat door de Russische regering is opgericht om investeringen te doen en aan te trekken in toonaangevende en nieuwe ondernemingen in snelgroeiende sectoren van de Russische economie. Het is een poging van de Russische autoriteiten om binnenlandse en derde landen aan te trekken en naar de economie te leiden, vaak in bedrijven in de militaire en defensiesector. Het RDIF is een belangrijk instrument voor het Russische buitenlands en economisch beleid en wordt gebruikt om beperkende maatregelen te omzeilen en de oorlogseconomie in stand te houden.

Het pakket van vandaag stelt de EU in staat om EU-exploitanten te verbieden transacties uit te voeren met het Russische Fonds voor directe investeringen (RDIF), zijn dochterondernemingen, bepaalde beursgenoteerde entiteiten waarin het RDIF heeft geïnvesteerd en financiële instellingen die hen ondersteunen.

In het kader van deze nieuwe maatregel heeft de EU een verbod toegevoegd op vier Russische ondernemingen waarin het RDIF heeft geïnvesteerd. Dit geeft voor EU-exploitanten duidelijk aan dat de beursgenoteerde ondernemingen waarin het RDIF heeft geïnvesteerd, verboden activiteiten zijn en geeft derde landen aan dat mede-investeringen met het RDIF aanzienlijke gevolgen kunnen hebben. Deze maatregelen zullen Rusland beletten het RDIF te gebruiken om toegang te krijgen tot mondiale financiële markten, EU-sancties te omzeilen, vreemde valuta te verkrijgen, financiering en investeringen aan te trekken en zijn oorlogsinspanningen voort te zetten.

ANTI-CIRCUMVENTIEMAATREGELEN

Wat is de “Catch-all”-bepaling en waarom is deze opgenomen in de nieuwe maatregelen?

Het aanpakken van omzeiling van sancties is een topprioriteit voor de EU. De "vangnetbepaling" is bedoeld om het risico van ontwijking via derde landen van de uitvoer van geavanceerde technologische producten aan te pakken. Het biedt de lidstaten, en met name douaneautoriteiten en uitvoercontroleautoriteiten, een aanvullend instrument om zendingen naar derde landen te controleren en stelt hen in staat verdachte zendingen te stoppen en te onderzoeken in geval van een risico op omleiding naar Rusland en om te voorkomen dat sancties worden omzeild.

HANDELSMAATREGELEN

Wat zijn de nieuwe uitvoerbeperkingen en -verboden die zijn opgenomen in het 18e sanctiepakket?

Het pakket voegt nieuwe uitvoerbeperkingen en -verboden toe om het militair-industriële complex van Rusland verder te verstoren en te verzwakken. Het gaat onder meer om:

• Beperkingen op aanvullende items en technologieën (bijlage VII bij Verordening (EU) nr. 833/2014), namelijk:
  • zes chemische verbindingen die worden gebruikt voor de productie van vastestofstuwstoffen, en
  • twee soorten werktuigmachines voor computer numerieke besturing (CNC) die worden gebruikt voor de productie van slagveldapparatuur, bv. Kh-59-kruisraketten, onbemande luchtvaartuigen, helikopteronderdelen en tanks.

• Verdere uitvoerverboden (bijlage XXIII) voor i) machines en apparaten, met name machines die in de energiesector worden gebruikt, zoals gasturbines, ii) chemische stoffen, met name die welke als grondstof in de industrie worden gebruikt; iii) bepaalde metalen zoals geraffineerd koper en werken van koper, aluminium en werken van aluminium, en werken van staal en iv) kunststoffen. Zij komen overeen met bijna 2,1 miljard EUR aan EU-uitvoer in 2024.
• Lijst van 26 entiteiten  (bijlage IV) vanwege hun nauwe banden met het Russische industriële militaire complex of hun betrokkenheid bij het omzeilen van sancties waarvoor strengere uitvoerverboden gelden.

Maatregelen ter bescherming van de lidstaten tegen arbitering

Waarom zijn de bepalingen inzake arbitrage tussen investeerders en staten (bv. in het kader van bilaterale investeringsverdragen (BIT's)) nodig?

Rusland heeft de ernstigste schendingen van het internationaal recht begaan en onze sancties vormen een gerechtvaardigde reactie op dergelijke schendingen. Met de nieuwe maatregelen van vandaag voegen we extra procedurele waarborgen toe tegen onwettige schadeclaims en arbitrages die zijn ingediend of gestart door Russische investeerders en hun volmachten voor de gevolgen van onze maatregelen. Deze waarborgen zijn vastgesteld in volledige overeenstemming met het internationaal recht en bieden de nodige geruststellingen en sturen tegelijkertijd een krachtige afschrikwekkende boodschap. Zij zijn ook volledig in overeenstemming met de maatregelen inzake schadevergoeding en niet-erkenning die reeds in eerdere sanctiepakketten zijn vastgesteld.

Overige maatregelen

ARMS EMBARGO

Met het pakket van vandaag herhalen we het wapenembargo in het besluit van de Raad in de verordening van de Raad, in overeenstemming met de jurisprudentie van het Hof van Justitie. Dit weerspiegelt soortgelijke maatregelen die zijn genomen met betrekking tot andere sanctieregelingen, zoals de regimes van Libië, Haïti en de Centraal-Afrikaanse Republiek. Daarnaast hebben we ook de relevante sectorale maatregelen van Belarus op elkaar afgestemd.

BELARUS VERPAKKING

Welke nieuwe maatregelen hebben betrekking op Wit-Rusland?

Het pakket omvat aanvullende maatregelen ten aanzien van Belarus. Het is een herhaling van het wapenembargo dat in Besluit 2012/642/GBVB van de Raad is opgenomen in Verordening (EG) nr. 765/2006 van de Raad, in overeenstemming met de jurisprudentie van het Hof van Justitie, en verbiedt wapenaankopen vanuit Belarus. Het pakket voegt de "catch-all"-bepaling voor geavanceerde technologische producten toe. 

Wat de handel betreft, komen de maatregelen overeen met die welke aan Rusland zijn opgelegd en hebben zij betrekking op uitvoerbeperkingen voor gevoelige goederen en technologieën (bijlage V bis bij Verordening (EG) nr. 765/2006), alsook voor goederen die kunnen bijdragen tot de versterking van de industriële capaciteit van Belarus (bijlage XVIII), machines (bijlage XIV bis) en goederen waarvoor een doorvoerverbod geldt (bijlage XIX). Daarnaast hebben wij één Wit-Russische entiteit toegevoegd aan de lijst van aan beperkingen onderworpen organisaties (bijlage V).  

Met het pakket wordt het verbod op gespecialiseerde diensten op het gebied van financieel berichtenverkeer dat van toepassing is op vier Belarussische banken verder omgezet in een volledig transactieverbod. Het pakket bevat ook maatregelen om de lidstaten te beschermen tegen arbitrage tussen investeerders en staten.

Ten slotte werd een bevriezing van tegoeden opgelegd aan nog eens acht entiteiten.

ALGEMEEN

Impact van onze sancties

EU-sancties blijven de kern van de krachtige reactie van de EU op de illegale en militaire agressie van Rusland tegen Oekraïne. Ze hebben een duidelijk doel - het ondermijnen van het vermogen van Rusland om zijn oorlog te financieren en te ondersteunen. Uit economische gegevens blijkt duidelijk dat de EU-sancties werken.

De Russische economie heeft een aanzienlijk deel van haar reserves besteed aan het stimuleren van de economie en de militaire sector. De economie vertraagt dan ook. De bbp-groei in het eerste kwartaal van 2025 bedroeg 1,4 %, terwijl het IMF voorspelt dat het bbp in 2026 +0,9 % zal bedragen. PMI-productiegegevens wijzen op krimp.

Rusland verkoopt nu zijn middelen met korting en koopt wat het nodig heeft tegen een premie, wat resulteert in een negatieve impact op zijn economie. De Russische economie draait bijna op volle capaciteit en de inflatie is nog steeds erg hoog. In mei 2025 daalde de inflatie tot iets minder dan 10 % (9,88 %), ruim boven de doelstelling van 4 %.

De centrale bank van Rusland verlaagde haar belangrijkste beleidsrente in juni met 100 basispunten tot 20%, maar het monetaire beleid blijft zeer krap. De achterstallige betalingen nemen toe, zowel in de sector huishoudens als in de sector ondernemingen.

Het tekort van de regering schiet omhoog. Rusland heeft ook aanzienlijk gebruik gemaakt van zijn nationale rijkdomfonds om zijn begrotingstekort te financieren en banken en infrastructuurprojecten te ondersteunen. Het liquide deel van het Nationaal Rijksfonds is nu lager dan een derde van wat voor de oorlog beschikbaar was.

Bovendien zijn de olie- en gasinkomsten van Rusland dankzij de energiesancties van de EU en de G7 en het REPowerEU-beleid van diversificatie van de voorziening en vervanging van de Russische invoer gedaald van 100 miljard EUR in 2022 tot 22 miljard EUR in 2024. Dit is een daling van bijna 80% ten opzichte van voor de oorlog.

Door exportbeperkingen wordt de Russische economie afgesneden van de toegang tot goederen voor tweeërlei gebruik, kritieke technologieën en industriële goederen die essentieel zijn voor haar oorlogsinspanningen, zoals reserveonderdelen, machines en elektronica.

De EU handhaaft een sterke internationale coördinatie inzake sancties binnen de G7 en met andere gelijkgestemde partners. Als hoedster van de EU-Verdragen houdt de Europese Commissie toezicht op de handhaving van EU-sancties door de EU-lidstaten.

Rusland is voortdurend op zoek naar manieren om sancties te omzeilen. Dit is duidelijk bewijs dat dergelijke maatregelen effect hebben, maar betekent ook dat verdere inspanningen nodig zijn om omzeiling tegen te gaan. EU-gezant voor sancties David O'Sullivan zet zijn contacten met belangrijke derde landen voort om omzeiling tegen te gaan. In samenwerking met gelijkgestemde partners hebben we ook overeenstemming bereikt over een lijst van gemeenschappelijke goederen met hoge prioriteit waarop bedrijven bijzondere zorgvuldigheid moeten betrachten en die derde landen niet opnieuw naar Rusland mogen uitvoeren. Daarnaast hebben we binnen de EU ook een lijst opgesteld van gesanctioneerde goederen die economisch kritiek zijn en waarop bedrijven en derde landen bijzonder waakzaam moeten zijn.

Wat is de toegevoegde waarde van het opleggen van dergelijke sancties?

De EU staat volledig achter Oekraïne en zijn bevolking en zal de economie, de samenleving, de strijdkrachten en de toekomstige wederopbouw van Oekraïne krachtig blijven steunen. De EU-sancties voldoen aan de belangrijkste doelstelling van de EU, namelijk blijven werken aan een rechtvaardige en duurzame vrede voor Oekraïne.

EU-sancties vormen de kern van de reactie van de EU op deze ongerechtvaardigde militaire agressie tegen Oekraïne, aangezien zij gericht zijn op concrete en meetbare resultaten in verband met de verzwakking van de economische capaciteit van Rusland, waardoor het vermogen van Rusland om de oorlog te financieren wordt beperkt.

De huidige gegevens tonen aan dat sancties onmiddellijke, hoge en groeiende kosten hebben opgelegd aan de Russische economie. Het gaat niet alleen om de EU-uitvoer naar Rusland, die tussen 2021 en 2024 met 60 % is gedaald. Het gaat er ook om dat Rusland die export niet kan vervangen.

De sancties moeten naar behoren worden uitgevoerd. Het waarborgen van een doeltreffende en zorgvuldige uitvoering van sancties is van cruciaal belang om omzeiling te voorkomen. Dit is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van de lidstaten. In dit proces zet de Europese Commissie zich ten volle in om de nationale autoriteiten bij te staan en te zorgen voor een consistente uitvoering in de hele Unie.

Voor meer informatie

Persbericht

Website van de Europese Commissie over Oekraïne

Q&A over beperkende maatregelen

EU-helpdesk voor sancties

*Bijgewerkt op 18 juli, om 18:10 uur