Verklaring van uitvoerend vicevoorzitter Virkkunen en commissaris McGrath over de Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van alle totalitaire en autoritaire regimes

Om de Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van alle totalitaire en autoritaire regimes morgen te herdenken, hebben uitvoerend vicevoorzitter voor Tech Soevereiniteit, Veiligheid en Democratie, Henna Virkkunen, en commissaris voor Democratie, Justitie, Rechtsstaat en Consumentenbescherming, Michael McGrath, de volgende verklaring afgelegd:

“86 jaar geleden ondertekenden nazi-Duitsland en de Sovjet-Unie het Molotov-Ribbentroppact, een alliantie van bloed tussen twee van de meest brutale regimes in de geschiedenis, waardoor Europa een diep litteken achterliet. De onderdrukking van deze totalitaire en autoritaire regimes en het lijden van talloze slachtoffers blijven levendige herinneringen voor veel Europeanen.

Op 23 augustus eren we hun verhaal. We vieren het meedogenloze streven naar vrijheid en democratie door Europeanen door de geschiedenis heen, die zich hebben verzet tegen tirannie, gerechtigheid hebben geëist en hebben geijverd voor een rechtvaardiger, gelijker en vrijer Europa. We zijn het hun verschuldigd dat elk EU-land nu voor het eerst in de geschiedenis een generatie herbergt die vrij is opgegroeid van de schaduw van tirannie.

Toch is deze strijd geen verre herinnering. De zaden van haat, onverdraagzaamheid en onderdrukking kunnen nog steeds worden gezaaid, en onze tegenstanders staan te popelen om ze uit te buiten. Vrijheid, democratie, de rechtsstaat en grondrechten zijn zuurverdiende beginselen, maar ze kunnen worden uitgehold als ze niet naar behoren worden gehandhaafd en bewaakt. De Europese Unie zal altijd aan de kant staan van degenen die de bodem van menselijke waardigheid, rechtvaardigheid en gelijkheid koesteren. Het is onze collectieve verantwoordelijkheid om deze waarden te beschermen.”

Achtergrond

In 2009 nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin werd opgeroepen tot de "proclamatie van 23 augustus als een Europese herdenkingsdag voor de slachtoffers van alle totalitaire en autoritaire regimes, die met waardigheid en onpartijdigheid moet worden herdacht". Sindsdien wordt in de hele EU elk jaar de herdenkingsdag voor de slachtoffers van alle totalitaire en autoritaire regimes gevierd, waarbij de herinnering aan de slachtoffers levend wordt gehouden.

Volgens een in mei 2025 gepubliceerde Eurobarometer zijn bijna zeven op de tien respondenten (69 %) het erover eens dat de Europese Unie een plaats van stabiliteit is in een onrustige wereld. Bijna negen op de tien Europeanen (88%) zijn het erover eens dat er meer op regels gebaseerde samenwerking tussen landen en regio's van de wereld moet komen. In maart 2025 bleek uit een Eurobarometer dat bijna twee derde (65 %) van de jonge Europeanen tevreden is over de werking van de democratie in de EU, terwijl meer dan een derde (34 %) valse en misleidende informatie als de grootste bedreiging voor de democratie beschouwt. 

De Europese Commissie steunt projecten in heel Europa die de geschiedenis van totalitaire misdaden aanpakken en herdenking aanmoedigen. Het programma Burgers, gelijkheid, rechten en waarden ondersteunt initiatieven ter bevordering van de herinnering aan de oorzaken en gevolgen van totalitaire regimes, met name van het nazisme, maar ook van fascisme, stalinisme en andere totalitaire regimes.