Prinsjesdag: streep door bezuiniging op onderwijskansenregeling

Uitgaven in 2026

In totaal heeft OCW voor volgend jaar € 57 miljard aan uitgaven op de begroting. Daarvan is € 29 miljard voor primair en voortgezet onderwijs, 18 miljard euro voor het vervolgonderwijs, € 4,6 miljard voor studiefinanciering, € 2,7 miljard voor cultuur en media, en € 1,8 miljard voor onderzoek en wetenschap.

Door op ingeslagen weg

Minister Gouke Moes: “De Kamer heeft het kabinet verzocht goed op de winkel te passen. Dat ga ik doen. Onderwijs, cultuur, media en wetenschap zijn cruciaal voor ons land. We gaan door op de ingeslagen weg. Met bezuinigingen waar dat moet, maar ook met extra geld waar dat kan en nodig is. Dit is essentieel voor onderwijs in de regio, het mag in Nederland niet uitmaken waar je wieg staat. Iedereen moet toegang hebben tot goed onderwijs. Zo geven we komend jaar bijvoorbeeld meer geld uit om goed onderwijs te behouden in regio’s waar de bevolking krimpt.”

Onderwijs in de regio op peil houden

Het kabinet wil dat alle studenten overal in Nederland genoeg keuze hebben en dat het aanbod aan opleidingen aansluit op wat er nodig is op de arbeidsmarkt. Dat gaat niet vanzelf, want door dalende aantallen studenten dreigen belangrijke studies te verdwijnen. Het kabinet trekt daarom in 2026 € 30 miljoen uit voor het mbo in krimpregio’s, en € 26 miljoen voor het hbo in de regio’s waar sprake is van krimp.

Bezuinigingen

De ingezette bezuinigingen blijven staan, behalve die op de onderwijskansenregeling. Rijksbreed besluit het kabinet wel extra te bezuinigen. Er komt minder prijsbijstelling voor alle departementen. Dat betekent voor OCW dat er minder geld komt om onder andere scholen en culturele instellingen te compenseren voor de gestegen prijzen van bijvoorbeeld energie en huisvesting. Hoeveel OCW precies moet inleveren, wordt bij de voorjaarsnota 2026 bekend.
Daarnaast is het kabinet van plan vanaf 2029 Rijksbreed op de incidentele loonruimte te bezuinigen. Voor OCW betekent dit dat er vanaf dat jaar minder geld op de begroting bijkomt voor onder andere extra beloningen van onderwijspersoneel, zoals eenmalige bonussen.

Bezuiniging onderwijskansenregeling teruggedraaid

Het kabinet draait de bezuiniging op de onderwijskansenregeling terug, mede op verzoek van de Tweede Kamer. Dit wordt betaald met de eerder toegelichte Rijksbrede bezuinigingen.
Met de regeling onderwijskansen kunnen middelbare scholen aanvullende ondersteuning geven aan kinderen die risico lopen op een onderwijsachterstand. Scholen kunnen bijvoorbeeld een extra onderwijsassistent inzetten, kleinere klassen organiseren of werken aan ouderbetrokkenheid. Bij de presentatie van de voorjaarsnota was eerder besloten het geld voor de onderwijskansenregeling (in totaal € 177 miljoen per jaar) in 2027 te halveren en per 2028 volledig te schrappen.

Staatssecretaris Koen Becking: “Ik ben opgelucht dat de bezuiniging op de onderwijskansenregeling uit de boeken is. Zo kunnen middelbare scholen leerlingen de benodigde extra ondersteuning blijven geven. Daarnaast gaan we de komende tijd volop door met de aanpak van het lerarentekort en het versterken van de basisvaardigheden van leerlingen”.

Verbeteren basisvaardigheden

Het kabinet wil de basisvaardigheden (lezen, schrijven, rekenen, digitale geletterdheid en burgerschap) van leerlingen op basisscholen en middelbare scholen verder verbeteren. Scholen krijgen hierbij concrete hulp vanuit het Masterplan basisvaardigheden. Leraren krijgen bijvoorbeeld meer tijd om hun vakkennis te vergroten. Er is extra aandacht voor lezen, schrijven en rekenen. 
In het mbo worden instromende studenten waar nodig extra bijgespijkerd op taal en rekenen. Hiervoor is in totaal €47,2 miljoen beschikbaar, voor het huidige en komende studiejaar.

Aanpak lerarentekort

Er is nog steeds een groot tekort aan leraren en schoolleiders. Daarom trekt het kabinet hier in 2026 € 272,4 miljoen voor uit. Het kabinet wil door met de samenwerking in de onderwijsregio’s, om zo leraren op de juiste plekken in het land op te leiden én te behouden. Het tekort is namelijk niet overal even groot. Ook komend jaar investeert OCW extra in zij-instroom, waarbij mensen vanuit een ander beroep leraar worden. Hiervoor is per jaar ruim € 54 miljoen beschikbaar.
Er is € 5 miljoen beschikbaar voor leraren die meer uren willen werken.

Panorama Mesdag Rijksmuseum

Bijzonder nieuws deze Prinsjesdag voor het Nederlands erfgoed, en voor Panaroma Mesdag in het bijzonder. Dit museum, met het beroemde cilindervormige schilderij met een omtrek van 120 meter, verkeert in financieel zwaar weer. Om het open te houden voor publiek is het de bedoeling dat Panorama Mesdag een Rijksmuseum wordt. Hiervoor is jaarlijks € 1,8 miljoen opgenomen in de begroting.

Programma’s voor sterk onderwijs en onderzoek verlengd

Om bij te dragen aan nieuw onderzoek van wereldklasse in ons land en om het onderwijs te versterken gaan drie programma’s van het Nationaal Groeifonds een volgende fase in. Het gaat om het programma Ontwikkelkracht (voor duurzame onderwijsverbetering in het primair en voortgezet onderwijs en mbo), het programma Npuls (voor toekomstbestendig onderwijs met digitalisering) en het Nationaal Groeifondsprogramma Biotech Booster (voor wetenschappelijke doorbraken op gebied van biotechnologie). Hiervoor staat € 77 miljoen op de begroting voor 2026.