Meer documenten
Pact voor de Middellandse Zee – één zee, één pact, één toekomst – een gedeelde ambitie voor de regio
Vandaag hebben de Europese Commissie en de hoge vertegenwoordiger een nieuwe ambitieuze strategie uiteengezet om de betrekkingen van de EU met haar partners in het zuidelijke Middellandse Zeegebied te versterken. Voortbouwend op onze historische en culturele banden zal het pact voor het Middellandse Zeegebied zich toespitsen op gebieden van wederzijds belang waar we uitdagingen en ambities delen.
Het pact voor de Middellandse Zee zal de samenwerking en de economische banden tussen de kusten van de Middellandse Zee en daarbuiten versterken. Het zal bijdragen tot de totstandbrenging van een gemeenschappelijke mediterrane ruimte die verbonden, welvarend, veerkrachtig en veilig is.
Het pact is gebaseerd op de beginselen van mede-eigendom, cocreatie en gezamenlijke verantwoordelijkheid. Er wordt een praktische aanpak gevolgd, waarbij concrete initiatieven centraal staan die een toegevoegde waarde zullen bieden voor mensen en economieën aan alle oevers van de Middellandse Zee. Het doel is wederzijdse voordelen te creëren, van de productie van schone energie tot het ontsluiten van particuliere investeringen. Dit zal worden bereikt door regionale projecten te mobiliseren die kansen creëren voor zowel mensen als bedrijven, met bijzondere aandacht voor jongeren, vrouwen en kleine bedrijven.
Daarnaast biedt het pact ook een kans om onze samenwerking op het gebied van veiligheid, paraatheid en migratiebeheer verder te bevorderen. Gebieden van gemeenschappelijk belang, zoals maritieme veiligheid, de veerkracht van onze kritieke infrastructuur en buitenlandse inmenging, behoren tot de maatregelen die zijn vastgesteld om de regionale samenwerking op het gebied van vrede en veiligheid te versterken.
Drie pijlers
- Mensen als drijvende kracht achter verandering, verbindingen en innovatie – Dit omvat acties in verband met de bevordering van hoger onderwijs, beroepsopleiding, vaardigheden en banen, empowerment van jongeren en het maatschappelijk middenveld, mobiliteit, cultuur, toerisme en sport, met een sterke nadruk op jongeren. Een Mediterrane Universiteit zal een vlaggenschipproject zijn in het kader van deze pijler en zal studenten van elke oever van de Middellandse Zee verbinden. Bestaande ecosystemen voor technisch en beroepsonderwijs en -opleiding zullen ook worden opgeschaald, terwijl de EU in het kader van een erfgoedmechanisme cultureel erfgoed zal bevorderen, kunstenaars zal ondersteunen en het toerisme duurzaam zal doen herleven.
- Sterkere, duurzamere en geïntegreerde economieën – Dit omvat acties in verband met de modernisering van de handels- en investeringsrelaties, het stimuleren van energie- en schone technologieën, waterveerkracht, blauwe economie en landbouw, digitale en vervoersconnectiviteit en het scheppen van banen. In dit verband zullen een transmediterraan initiatief voor hernieuwbare energie en schone technologie (T-MED) en StartUp4Med tot de vlaggenschipprojecten van deze pijler behoren. De partners zullen ook werken aan de integratie van toeleveringsketens, onder meer in de gezondheids- en landbouwsector, en aan kritieke grondstoffen. Een efficiënte, veilige en betrouwbare interconnectie van digitale infrastructuur zal economieën en burgers dichter bij elkaar brengen, terwijl een duurzamere en regeneratieve blauwe economie van het Middellandse Zeegebied zal worden bevorderd.
- Veiligheid, paraatheid en migratiebeheer – Dit omvat maatregelen om gemeenschappelijke veiligheidsuitdagingen aan te pakken, de regionale paraatheid te vergroten en samen te werken aan een alomvattende aanpak van migratie. Prioritaire initiatieven zijn onder meer paraatheid en veerkracht bij rampen in het Middellandse Zeegebied. Een totaalaanpak van migratiebeheer zal worden bevorderd, evenals een gemeenschappelijke aanpak van geïntegreerd grensbeheer en geïntegreerde veiligheid, die operationele partnerschappen zal omvatten om migrantensmokkel tegen te gaan. Er zal een regionaal forum voor vrede en veiligheid voor de EU en de landen van het zuidelijke Middellandse Zeegebied worden opgericht.
Het pact staat ook open voor samenwerking met partners buiten het zuidelijke Middellandse Zeegebied, waaronder de Golf, Afrika bezuiden de Sahara, de Westelijke Balkan en Turkije. De intensivering van de samenwerking tussen de EU, het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de Golfregio is een belangrijke doelstelling van het pact.
Volgende stappen
Het pact wordt voorgesteld voor politieke goedkeuring door de EU en de partners in het zuidelijke Middellandse Zeegebied in november 2025 ter gelegenheid van de dertigste verjaardag van het proces van Barcelona.
De in het kader van het pact voorgestelde initiatieven zullen worden omgezet in een specifiek actieplan, waarin de deelnemende landen en belanghebbenden voor elk initiatief zullen worden gespecificeerd. Het oorspronkelijke actieplan is gepland voor het eerste kwartaal van 2026. Het actieplan zal een levend document zijn waaraan in de loop van de tijd nieuwe initiatieven kunnen worden toegevoegd. Regionale organisaties, het maatschappelijk middenveld en jongerenorganisaties zullen worden uitgenodigd om de uitvoering ervan te ondersteunen, terwijl de EU-instellingen regelmatig op de hoogte zullen worden gehouden van de uitrol ervan.
Achtergrond
Het pact is het resultaat van een uitgebreid en inclusief raadplegingsproces waarbij een breed scala aan belanghebbenden is betrokken, waaronder partners uit het zuidelijke Middellandse Zeegebied, EU-lidstaten en -instellingen, buurlanden in de ruimere regio, alsook vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, de particuliere sector, de academische wereld, denktanks en culturele en economische organisaties.
In 1995 is het proces van Barcelona van start gegaan na de ondertekening van de Verklaring van Barcelona voor multilaterale samenwerking met het Middellandse Zeegebied. In 2021 heeft de agenda voor het Middellandse Zeegebied de samenwerking op gebieden van wederzijds belang, zoals menselijke ontwikkeling, bestuur, veerkracht, klimaatactie en inclusieve economische groei, verder geïntensiveerd. Het bijbehorende economisch en investeringsplan vormde een uitgangspunt voor de wijze waarop de EU concrete initiatieven kan voorstellen en er follow-up aan kan geven. Het pact van vandaag heeft tot doel de werkzaamheden op een meer gecoördineerde en systematische manier voort te zetten, door koppelingen met het algemene beleidskader tot stand te brengen met een sterker bestuur, concrete acties en mede-eigendom.