Commissie stelt voorlopig vast dat TikTok en Meta hun transparantieverplichtingen uit hoofde van de wet inzake digitale diensten niet nakomen

Vandaag heeft de Europese Commissie voorlopig vastgesteld dat zowel TikTok als Meta hun verplichting om onderzoekers voldoende toegang te verlenen tot openbare gegevens uit hoofde van de wet inzake digitale diensten (DSA) niet is nagekomen. De Commissie heeft ook voorlopig vastgesteld dat Meta, zowel voor Instagram als Facebook, haar verplichtingen niet is nagekomen om gebruikers eenvoudige mechanismen te bieden om illegale inhoud te melden en hen in staat te stellen besluiten inzake inhoudsmoderatie doeltreffend aan te vechten.

Toegang tot gegevens voor onderzoekers

Uit de voorlopige bevindingen van de Commissie blijkt dat Facebook, Instagram en TikTok mogelijk belastende procedures en instrumenten hebben ingevoerd voor onderzoekers om toegang tot openbare gegevens te vragen. Dit geeft hen vaak gedeeltelijke of onbetrouwbare gegevens, wat van invloed is op hun vermogen om onderzoek uit te voeren, zoals de vraag of gebruikers, waaronder minderjarigen, worden blootgesteld aan illegale of schadelijke inhoud.

Het verlenen van toegang aan onderzoekers tot de gegevens van platforms is een essentiële transparantieverplichting in het kader van de digitaledienstenverordening, aangezien deze voorziet in publieke controle op de mogelijke impact van platforms op onze lichamelijke en geestelijke gezondheid.

Kennisgevings- en actiemechanismen

Wat Meta betreft, lijken noch Facebook noch Instagram een gebruiksvriendelijk en gemakkelijk toegankelijk “kennisgevings- en actiemechanisme” te bieden waarmee gebruikers illegale inhoud, zoals materiaal van seksueel misbruik van kinderen en terroristische inhoud, kunnen signaleren.  De mechanismen die Meta momenteel toepast, lijken verschillende onnodige stappen en extra eisen aan gebruikers op te leggen. Bovendien lijken zowel Facebook als Instagram zogenaamde “donkere patronen” of bedrieglijke interfaceontwerpen te gebruiken als het gaat om de mechanismen voor “kennisgeving en actie”.

Dergelijke praktijken kunnen verwarrend en ontmoedigend zijn. De mechanismen van Meta om illegale inhoud te markeren en te verwijderen, kunnen daarom ondoeltreffend zijn. In het kader van de digitaledienstenverordening zijn mechanismen voor “kennisgeving en actie” van cruciaal belang om EU-gebruikers en betrouwbare flaggers in staat te stellen onlineplatforms ervan in kennis te stellen dat bepaalde inhoud niet in overeenstemming is met EU- of nationale wetgeving. Onlineplatforms komen niet in aanmerking voor de vrijstelling van aansprakelijkheid van de digitaledienstenverordening in gevallen waarin zij niet snel hebben gehandeld nadat zij op de hoogte waren gesteld van de aanwezigheid van illegale inhoud op hun diensten.

Beroepen voor inhoudsmoderatie

De digitaledienstenverordening geeft gebruikers in de EU ook het recht om besluiten inzake inhoudsmoderatie aan te vechten wanneer platforms hun inhoud verwijderen of hun accounts opschorten. In dit stadium lijken de beslissingsmechanismen van zowel Facebook als Instagram gebruikers niet in staat te stellen uitleg of ondersteunend bewijs te verstrekken om hun beroep te staven. Dit maakt het voor gebruikers in de EU moeilijk om verder uit te leggen waarom zij het niet eens zijn met het inhoudsbesluit van Meta, waardoor de doeltreffendheid van het beroepsmechanisme wordt beperkt.

De standpunten van de Commissie met betrekking tot het rapportage-instrument van Meta, donkere patronen en klachtenmechanisme zijn gebaseerd op een diepgaand onderzoek, met inbegrip van samenwerking met Coimisiún na Meán, de Ierse coördinator voor digitale diensten.

Dit zijn voorlopige bevindingen die niet vooruitlopen op de uitkomst van het onderzoek.

Volgende stappen

Facebook, Instagram en TikTok hebben nu de mogelijkheid om de documenten in de onderzoeksdossiers van de Commissie te onderzoeken en schriftelijk te antwoorden op de voorlopige bevindingen van de Commissie. De platforms kunnen maatregelen nemen om de inbreuken te verhelpen. Tegelijkertijd zal de Europese Raad voor digitale diensten worden geraadpleegd.

Indien de standpunten van de Commissie uiteindelijk worden bevestigd, kan de Commissie een niet-nalevingsbesluit nemen, dat kan leiden tot een boete van maximaal 6 % van de totale wereldwijde jaaromzet van de aanbieder. De Commissie kan ook dwangsommen opleggen om een platform tot naleving te dwingen.

Op 29 oktober 2025 zullen nieuwe mogelijkheden voor onderzoekers worden geopend, naarmate de gedelegeerde handeling inzake toegang tot gegevens in werking treedt. Deze handeling zal toegang verlenen tot niet-openbare gegevens van zeer grote onlineplatforms en zoekmachines, met als doel hun verantwoordingsplicht te vergroten en potentiële risico's als gevolg van hun activiteiten in kaart te brengen.

Achtergrond

De voorlopige bevindingen van de Commissie maken deel uit van de formele procedure die de Commissie in Meta heeft ingeleid en de formele procedure om TikTok te onderzoeken in het kader van de digitaledienstenverordening. De Commissie zet haar onderzoek naar andere mogelijke inbreuken die deel uitmaken van deze lopende procedure voort. Deze formele procedures in het kader van de digitaledienstenverordening staan los van lopende onderzoeken tegen Facebook, Instagram en TikTok naar de naleving van andere relevante EU-wetgeving.