Bezoekers wandelen in zomer 2031 weer over het Binnenhof

In 2023 meldde de toenmalig minister van VRO dat de renovatie op z’n vroegst eind 2028 gereed zou zijn. Daarbij werd al aangegeven dat er nog diverse risico’s speelden en dat in 2025 een geactualiseerde planning zou worden opgesteld. Nu de meeste contracten met aannemers zijn afgesloten en ontwerpen zijn uitgewerkt is dit een realistische planning.

Het Binnenhof is het oudste regeringscentrum ter wereld dat nog in gebruik is en vormt al 800 jaar het hart van de Nederlandse democratie.

“De renovatie is een gigantisch ingewikkelde operatie.” zegt minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, verantwoordelijk voor het Rijksvastgoedbedrijf dat de renovatie uitvoert. “Binnen een gebied van ruim 90.000 m² bevinden zich duizenden zalen, zolders en kelders. We wisten dat we rond deze tijd meer zekerheid zouden hebben over de planning. Nu is duidelijk wat er moet worden gebouwd en hoe. Meer dan 1000 vaklieden gaan er de komende jaren voor zorgen dat we de renovatie zo snel mogelijk tot een goed einde brengen.”

Planning

De werkzaamheden aan het Binnenhof zijn veel groter geworden dan aanvankelijk werd gedacht en de staat van de gebouwen bleek veel slechter. De complexiteit van de bouw, de beperkte ruimte voor bouwlogistiek en de beschikbaarheid van specialistisch personeel zorgen ervoor dat versnelling van werkzaamheden moeilijk is. Om de werkzaamheden te versnellen, is een extra werkgebied op de Hofvijver ingericht. Ook zijn werkzaamheden aan daken en gevels naar voren gehaald en deels al klaar.

Vier verschillende aannemers werken samen om een complex te renoveren dat bestaat uit 20 verschillende monumenten en 65 gebouwen, met slechts drie moeilijk te bereiken en te kleine bouwplaatsen. Het Binnenhof bestaat uit meer dan 4000 kamers, kelders, zalen en gangen die allemaal anders zijn. De meeste zijn monumentaal. Die worden gerenoveerd door specialisten die moeilijk te vinden zijn. Zo is een groot deel van alle leidekkers in Nederland aan het werk op het Binnenhof.

Totale kosten renovatie

Door de langere doorlooptijd en stijgende prijzen voor materiaal en lonen lopen de totale kosten van de renovatie op. De renovatie is zeer arbeidsintensief. Zo’n 70% van de totale kosten worden bepaald door de loonkosten. Afgelopen jaar zijn de kosten voor arbeid in de bouwsector met ruim 10% gestegen. Dit heeft dus direct grote gevolgen voor het budget. Op basis van de huidige informatie, komen de prognoses uit op een bedrag van minimaal €2,7 miljard, prijspeil 1 januari 2026. In 2024 is het budget voor de renovatie vastgesteld op circa €2 miljard.

Extra kosten voor Grafelijke Zalen voorkomen

De Grafelijke Zalen, waaronder de Ridderzaal, zijn in slechte staat. Zo is er vocht en lekkage op meerdere plekken, zitten er houtmieren in dragende balken en zijn er grote zorgen over de brandveiligheid. Zonder maatregelen zal het oudste deel van het Binnenhof verder verslechteren, met meer werk en kosten tot gevolg. Het Rijksvastgoedbedrijf start daarom met het voorbereiden van het vergunningsproces voor de renovatie. Dit staat los van mogelijke besluitvorming over het renoveren van de Grafelijke Zalen. Deze vindt tijdens het reguliere besluitvormingsmoment plaats, waarvan het eerste moment de Voorjaarsnota 2026 is.

In 2020 werd de renovatie van de Grafelijke Zalen om financiële redenen uit het project gehaald. Als het kabinet besluit om de Grafelijke Zalen alsnog aan het project toe te voegen, scheelt het tijd en geld als het vergunningsproces al loopt. Op die manier zou de renovatie nog uitgevoerd kunnen worden binnen de planning van de renovatie van het Binnenhof. Als de renovatie van de Grafelijke Zalen tot na zomer 2031 duurt of later begint, zou dat leiden tot extra kosten en overlast.