Meer documenten
Iedereen moet kunnen stemmen: wetsvoorstel maakt hulp in stemhokje voor alle kiezers mogelijk
Veel mensen kunnen zonder problemen zelfstandig stemmen, maar dat geldt niet voor iedereen. Kiezers met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking of dementie kunnen moeite hebben met het invullen of lezen van het stembiljet. Dat geldt ook voor kiezers die laaggeletterd zijn. Voor deze groepen is stemmen niet vanzelfsprekend, terwijl zij wél graag hun stem willen uitbrengen. Minister Rijkaart van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft daarom een wetsvoorstel ingediend dat het voor alle kiezers mogelijk maakt om hulp te krijgen in het stemhokje.
Minister Rijkaart: “Stemmen is een recht, geen voorrecht. Het mag nooit afhangen van iemands beperking of achtergrond of die stem kan worden uitgebracht. Met dit wetsvoorstel wordt het voor iedereen mogelijk om te stemmen. Bij de verkiezingen voor de Provinciale Staten en waterschappen in 2027 moet de wet in werking zijn, en daar werk ik hard aan.”
Hulp in het stemhokje voor kiezers die dat nodig hebben
Op dit moment kunnen alleen kiezers met een lichamelijke beperking hulp krijgen in het stemhokje. Andere kiezers kunnen wel buiten het stemhokje worden geholpen, maar niet binnen het hokje zelf. Hierdoor kunnen zij het stembiljet soms niet goed begrijpen of invullen.
Het wetsvoorstel maakt het mogelijk dat iedere kiezer die ondersteuning nodig heeft, hulp kan krijgen in het stemhokje. Deze hulp wordt verleend door stembureauleden. Zij worden getraind om zo goed mogelijk en op neutrale wijze hulp te kunnen bieden. Daardoor blijft het stemgeheim en de stemvrijheid van kiezers gewaarborgd. Kiezers met een lichamelijke beperking behouden daarnaast de mogelijkheid om iemand naar keuze mee te nemen in het stemhokje. De nieuwe wet mag voor hen namelijk geen achteruitgang betekenen.
Achtergrond en proces
Het wetsvoorstel Bijstand in het stemhokje sluit aan bij het VN-verdrag Handicap en bij de wensen van verschillende organisaties, waaronder het College voor de Rechten van de Mens. Ook de Kiesraad heeft eerder geadviseerd om bijstand door een lid van een stembureau mogelijk te maken voor kiezers met een verstandelijke beperking. Aanvankelijk werd gewerkt aan een experiment met hulp in het stemhokje, maar vorig jaar is besloten om de regeling direct landelijk te verankeren via een wetsvoorstel.
Een zorgvuldige afweging tussen toegankelijkheid en stemvrijheid
De Raad van State heeft het wetsvoorstel beoordeeld en daarbij gekeken naar de balans tussen de toegankelijkheid van het stemmen, het stemgeheim en de stemvrijheid. Op basis van dit advies heeft de minister de toelichting van de wet op verschillende punten aangescherpt. Zo is duidelijker uitgelegd waarom onderscheid wordt gemaakt tussen kiezers met en zonder lichamelijke beperking en waarom is gekozen voor bijstand door stembureauleden. Daarnaast is toegelicht hoe gemeenten de verlening van bijstand moeten registreren, zodat de werking van de regeling in de toekomst goed kan worden geëvalueerd.
Inwerkingtreding beoogd voor de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen in 2027
Het wetsvoorstel wordt nu door de Tweede Kamer en Eerste Kamer behandeld. Het streven is dat bij de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen in 2027 voor iedereen bijstand in het stemhokje mogelijk is.