Mondiale gezondheidsstrategie

[0:00:00] Inkomst van de Vaste Kamer Commissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

[0:00:03] Aan de orde is een debat over de mondiale gezondheidsstrategie van drie uur.

[0:00:08] Welkom aan alle leden.

[0:00:09] Mevrouw Hirsch van GroenLinks PvdA, mevrouw Dobbe van de SP, de heer Ram van de PVV,

[0:00:13] de heer Van Houwelingen van Forum voor Democratie, de heer Karman van NRC,

[0:00:18] de heer Boswijk van CDA en mevrouw Kamminga van de VVD.

[0:00:21] Ook welkom aan de minister.

[0:00:23] Ik begrijp dat dit het laatste debat is van deze minister,

[0:00:27] mits er niet nog een mondelingenvraag volgende week tussendoorkomt of iets dergelijks.

[0:00:30] Want u had natuurlijk een tijdelijke aanstelling en dan komt de minister terug van zwangerschapsverlof.

[0:00:35] Dus, nou, ik zou zeggen veel plezier en veel succes met dit debat.

[0:00:40] De inbreng is vier minuten.

[0:00:44] Oh, sorry. En er is natuurlijk nog een minister.

[0:00:46] Pardon. Ook welkom natuurlijk aan de minister van Volksgezondheid. Welkom.

[0:00:51] De inbreng vanuit de Kamer is in eerste termijn vier minuten.

[0:00:55] en we doen vier interrupties aan elkaar.

[0:00:58] Ik vraag u wel om korte interrupties te doen,

[0:01:01] want we hebben maar drie uur en we zijn behoorlijk wat leden,

[0:01:03] dus we moeten wel een beetje vaart maken in dit debat.

[0:01:05] Het woord is aan mevrouw Hirsch van GroenLinks PvdA.

[0:01:10] Voorzitter.

[0:01:11] Mijn fractie steunt de samenwerking tussen de ministeries van VWS

[0:01:15] en Handel en Internationale Samenwerking

[0:01:17] op de ontwikkeling en de uitvoering van een mondiale gezondheidsstrategie.

[0:01:21] Vanuit de visie van gezondheid als een mondiaal publiek goed

[0:01:24] richt de strategie zich op het versterken van nationale gezondheidssystemen in lage- en

[0:01:28] middeninkomenslanden, betere internationale pandemische paraatheid en het aanpakken van

[0:01:33] klimaatverandering in relatie tot de volksgezondheid.

[0:01:36] Voorzitter, de meest duurzame zorg is de zorg die niet gegeven hoeft te worden.

[0:01:41] De strategie constateert dat preventie essentieel is, maar we zien dat daar in de rapportage

[0:01:46] heel weinig van terug.

[0:01:48] De Nederlandse handelseconomie heeft een grote impact op tropisch bos, rivieren en kustzones.

[0:01:53] Het terugbrengen van die destructie is essentieel voor de preventie van gezondheidsproblemen.

[0:01:58] Immers, toegang tot voedsel en schoon drinkwater zijn in elke samenleving de basis voor een

[0:02:04] gezond bestaan.

[0:02:05] Zoonozen als COVID-19 en HIV vinden hun oorsprong in de vergaande aantasting van ecosystemen.

[0:02:11] De Kamer erkent het belang van een integraal langetermijnplan voor Nederland waarin deze

[0:02:17] elementen worden meegenomen, zoals vastgelegd in de aangenomen motie Slagstichelman van

[0:02:21] 29 februari jongstleden.

[0:02:24] Hoe nemen de ministers klimaatverandering en ecosysteemdegradatie mee in de uitvoering

[0:02:29] van de mondiale gezondheidsstrategie?

[0:02:31] Hoe ziet de minister van Handel en OS de samenhang tussen het Nederlandse handels- en landbouwbeleid

[0:02:39] en de doelen in de gezondheidsstrategie in het licht van onze ecologische voetafdruk?

[0:02:44] Is er een analyse beschikbaar van de samenhang tussen het handelsbeleid, inclusief het beleid

[0:02:49] op landbouw, en de doelen in de mondiale gezondheidsstrategie?

[0:02:53] Het volgende stukje zeg ik mede namens D66.

[0:02:56] Het vergroten van zeggenschap van mensen die op lokaal niveau gezondheidszorg geven en

[0:03:01] ontvangen is een voorwaarde voor het slagen van elke strategie rondom gezondheid.

[0:03:05] De SRGR-partnerschappen tonen aan dat dit werkt.

[0:03:08] In normale tijden en in tijden van crisis zijn zij degene die zorgen voor de meest kwetsbare

[0:03:13] in onze mondiale samenleving.

[0:03:15] Kan de minister aangeven welke rol primaire zorgverleners en hun financiers hebben in

[0:03:20] de uitvoering en bijsturing van de strategie.

[0:03:23] Is de minister het eens dat de SRGR-partnerschappen wezenlijke verschillen maken in de gezondheid

[0:03:29] in ontwikkelingslanden?

[0:03:30] Kan hij bevestigen dat Nederland zich maximaal blijft inzetten voor deze partnerschappen?

[0:03:34] Graag uw visie daarop.

[0:03:36] Naast preventie is toegang tot medicijnen essentieel voor een gezonde wereldbevolking

[0:03:40] en pandemische paratheid.

[0:03:42] Het verdient lof dat dankzij de inzet van Nederland de samenwerking tussen grote gezondheidsfondsen

[0:03:48] toeneemt en lokale productiecapaciteit van de vaccins omhoog gaat.

[0:03:53] Tegelijkertijd realiseren we ons dat de Nederlandse inzet op de bescherming van intellectueel eigendom

[0:03:58] toegang tot vaccins bemoeilijkt.

[0:04:02] Vaccins komen alleen tot stand door aanzienlijke publieke investeringen in de vroege ontwikkelfase.

[0:04:08] Mijn fractie pleit ervoor om het publieke gezondheidsbelang in de afweging rondom patenten, toekenning

[0:04:13] en zwaardes te laten wegen, ook uit eigen belang.

[0:04:16] Is het mogelijk om in de toekomst VWS het prima te geven over beslissingen over patenten

[0:04:22] in de gezondheidszorg?

[0:04:23] Is de minister van VWS bereid om haar toolkit, maatschappelijk verantwoord licentiëren,

[0:04:29] daarin op te nemen de garantie op betaalbaarheid en toegankelijkheid voor mensen in het zuiden?

[0:04:35] Dat was het, voorzitter.

[0:04:36] Dank u wel.

[0:04:37] Ik weet niet hoeveel ik zit.

[0:04:38] U zit keurig binnen de tijd.

[0:04:40] Dank u wel voor uw inbreng.

[0:04:42] Als er geen interrupties zijn, gaan we naar de inbreng van mevrouw Dobbe van de SP.

[0:04:46] Dank u wel, voorzitter. Welkom aan iedereen die de moeite heeft genomen om te komen vandaag.

[0:04:53] Twee weken geleden was er in de Tweede Kamer een rondetafelgesprek over vrouwenrechten en

[0:04:57] seksueel-reproductieve gezondheid en rechten. Duidelijk werd hoe belangrijk en hoe nodig

[0:05:03] het is om te investeren in seksueel-reproductieve gezondheid en rechten, omdat het ontzettend

[0:05:08] belangrijk is, maar ook wereldwijd onder druk staat.

[0:05:11] Wereldwijd lopen meer dan drie miljoen meisjes het risico om besneden te worden. Dat is genitale

[0:05:16] Een op de vier van de mensen met HIV heeft geen toegang tot behandeling.

[0:05:22] 44 procent van de vrouwen heeft geen controle of zeggenschap over haar eigen gezondheid

[0:05:26] en of ze voorbehoedsmiddelen kan gebruiken of ze seks kan hebben.

[0:05:30] Dat betekent dat bijna de helft van de vrouwen geen zeggenschap heeft over haar lichaam.

[0:05:34] En dat leidt ook tot onveilige abortussen die ongelooflijk risicovol zijn en waar vrouwen aan sterven.

[0:05:40] En ziet de minister het belang van seksueel-reproductieve gezondheid en rechten?

[0:05:44] En zo ja, wil de minister dan stoppen met bezuinigen hierop en hierin gaan investeren?

[0:05:50] De mondiale gezondheidsstrategie komt uit 2022 en inmiddels zijn er bezuinigingen doorgevoerd

[0:05:54] op mondiale gezondheid en op seksueel-reproductieve rechten.

[0:05:58] Helaas.

[0:06:00] Dit jaar 34 miljoen euro, volgend jaar 78 en daarna weer 50 miljoen euro.

[0:06:05] Onze voorstellen om deze bezuinigingen niet door te zetten hebben het helaas niet gehaald.

[0:06:09] Dat heb ik met mijn buurvrouw geprobeerd.

[0:06:11] En nu is het mij niet duidelijk welk deel van deze mondiale gezondheidsstrategie, inclusief

[0:06:17] de mooie woorden over seksueel reproductieve rechten en gezondheid, nog uitgevoerd kan

[0:06:21] worden na die bezuinigingen.

[0:06:23] En kan de minister hier duidelijkheid over geven wat deze woorden in de strategie nu

[0:06:27] nog betekenen en waard zijn en wat we nog kunnen doen?

[0:06:31] Het is belangrijk dat vrouwen worden gesteund in hun recht op zelfbeschikking en hun seksueel

[0:06:35] reproductieve rechten.

[0:06:36] En dat betekent dat er ook steun moet zijn en blijven voor organisaties die vrouwen in

[0:06:41] staat stelt om dit te doen. Dus vrouwenorganisaties, maar ook jongere organisaties. Organisaties

[0:06:46] voor en van migrantenvrouwen, zodat vrouwen zich kunnen inzetten en strijden voor hun

[0:06:50] eigen gezondheid. En hoe borgt de minister dit op dit moment? Dan iets anders. In de

[0:06:57] mondiale gezondheidsstrategie gaat het ook over pandemische paraatheid. Maar hier ontbreekt

[0:07:01] volgens ons een analyse van de oorzaken en het systeem. Het gaat voorbij aan de structurele

[0:07:07] en systeemoorzaken die de toegankelijkheid van medicijnen verkleinen.

[0:07:11] Hierbij bedoel ik vooral de macht van patenthouders...

[0:07:15] en van de farmaceutische industrie, die veel winst maakt met medicijnen...

[0:07:18] die vaak gedeeltelijk met publieke middelen worden gefinancierd.

[0:07:21] Commerciële bedrijven zouden niet moeten bepalen...

[0:07:24] wie toegang heeft tot behandeling of vaccinaties en voor welke prijs.

[0:07:28] Het beperkt de beschikbaarheid en verhoogt de kosten voor de mensen die het nodig hebben.

[0:07:32] Wij vinden dat er veel meer zeggenschap moet zijn over de farmaceutische industrie...

[0:07:36] en de prijzen die daar worden gerekend?

[0:07:38] En is de minister het daarmee eens?

[0:07:40] En welke mogelijkheden ziet de minister hiervoor?

[0:07:43] En is de minister bereid om zich in te zetten,

[0:07:45] zodat er meer regionale productie komt van medicijnen en vaccins,

[0:07:49] zodat landen, zoals bijvoorbeeld in Afrika, onafhankelijker kunnen worden

[0:07:52] en ziektes effectiever zelf kunnen voorkomen en bestrijden?

[0:07:56] Dat was hem, voorzitter.

[0:07:58] Dank u wel, mevrouw Dobbe voor uw inbreng.

[0:08:00] Een interruptie van de heer Ram, of u wilt aan uw termijn beginnen?

[0:08:03] Ik zie geen interrupties, dus ga uw gang, meneer Ram, met uw eerste termijn.

[0:08:07] Dank u wel, voorzitter.

[0:08:10] We staan vandaag voor het eerst stil in twee jaar bij de Mondiale Gezondheidsstrategie,

[0:08:15] die dit kabinet heeft ontwikkeld naar aanleiding van de covid-pandemie en het adviesrapport van de AIV.

[0:08:20] Vooropgesteld dat de PVV liever dit geld wil besteden aan de binnenlandse gezondheidszorg,

[0:08:25] zullen wij toch onze mening geven over deze strategie.

[0:08:28] Enkele punten, voorzitter.

[0:08:30] De pandemie was het startpunt en de aanleiding van deze Mondiale Gezondheidsstrategie.

[0:08:35] Wat de PVV zeer heeft verbaasd, is hoe kom je van een covid-pandemie,

[0:08:39] waar mannen, kwetsbare ouderen, chronisch zieken de grootste slachtoffers waren,

[0:08:44] tot een feministisch mondiaal gezondheidsstrategie. Hoe dan?

[0:08:48] Hoe kom je van die pandemie tot dit feministische beleid?

[0:08:51] Er wordt zelfs beweerd in de stukken dat vrouwen de grootste slachtoffers waren van de covid-pandemie.

[0:08:55] Iets wat antoonbaar onjuist is.

[0:08:58] Ik krijg hier kort sluiting van in mijn hoofd, voorzitter.

[0:09:01] De PVV vindt erg vreemd dat er een excessief beleid wordt gevoerd voor één groep,

[0:09:04] terwijl een goede gezondheidsstrategie juist elke groep gelijkwaardig zou moeten behandelen.

[0:09:10] Je zou een strategie moeten maken op basis van ouderen, mannen, kinderen,

[0:09:13] chronisch zieke, gehandicapten en ook natuurlijk vrouwen, doelbewust dat benoemen,

[0:09:19] en dan ook kijken naar de verschillende medische aandoeningen die deze groepen hebben.

[0:09:23] En dan nog wat, waarom wordt bij deze mondiale gezondheidsstrategie

[0:09:27] niet kinderen op nummer één gezet?

[0:09:29] Dat zou de eerste prioriteit moeten zijn, het bestrijden van kinderstrijd.

[0:09:36] Vervolgens, om nog even door te gaan op deze strategie,

[0:09:39] wordt er een niet bestaand verband gelegd

[0:09:40] tussen klimaatverandering en gezondheid.

[0:09:43] Er wordt zomaar beweerd dat het aantal overstromingen

[0:09:46] en bosbranden zou zijn toegenomen

[0:09:48] en dat dit gezondheidssystemen extra belast,

[0:09:51] terwijl dit aantoonbaar onjuist is, voorzitter.

[0:09:53] Meneer Ham, u neemt een interruptie van mevrouw Dobbe.

[0:09:56] Ga u gaan.

[0:09:56] Ja, dank u wel, voorzitter. Ja, u ging al door naar klimaat,

[0:09:59] dus ik dacht, ik ga even terug naar het vorige blokje.

[0:10:01] Dat had u het over vrouwen.

[0:10:04] En u zegt we zouden een strategie moeten hebben die alle mensen gelijk behandelt.

[0:10:10] Toch?

[0:10:11] Alleen dat is op dit moment niet zo.

[0:10:13] Op dit moment worden vrouwen en mannen niet gelijk behandeld.

[0:10:16] En als het gaat over toegang tot gezondheid, als het gaat over toegang tot hetzelfde rechten,

[0:10:22] trekken vrouwen nu wereldwijd aan het kortste eind.

[0:10:25] Dus als wij een strategie zouden willen hebben die alle mensen gelijkwaardig behandelt,

[0:10:29] dan is juist een focus op vrouwen heel erg goed.

[0:10:32] Is de heer Ram het daar mee eens?

[0:10:35] Deze strategie beschrijven wij vanuit Nederland.

[0:10:39] En wij zetten hier vrouwen helemaal centraal.

[0:10:43] Ik bestrijd niet dat vrouwen een slechtere positie hebben in de rest van de wereld.

[0:10:48] Dat is evident.

[0:10:49] Dat is een van de redenen waarom wij ook tegen de islam dat aan de orde stellen.

[0:10:56] waarom we de mensenrechten daar aan de orde stellen.

[0:11:00] Maar we moeten ook kijken,

[0:11:01] omdat we niet eenzijdig een gezondheidsstrategie opstellen.

[0:11:05] Er wordt hier een verband gebracht tussen de COVID-pandemie

[0:11:09] en de gezondheidsstrategie,

[0:11:11] waar nadrukkelijk mannen, maar ook ouderen,

[0:11:15] de grootste slachtoffers waren.

[0:11:17] En als je dan een zorgvuldig beleid wil voeren,

[0:11:20] moet je alle groepen benaderen,

[0:11:22] omdat elke groep andere medische behoeftes heeft.

[0:11:26] Groepen zijn verschillend.

[0:11:28] Dus daar moet je ook je gezondheidsstrategie op baseren.

[0:11:34] Mevrouw Dobber.

[0:11:35] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:11:36] Ik vind het wel mooi dat de PVV zegt...

[0:11:38] het is evident dat de positie van vrouwen in andere landen slechter is...

[0:11:43] dan de positie van mannen in andere landen.

[0:11:45] Dat heeft u gezegd.

[0:11:47] Maar dan is het toch ook heel erg evident...

[0:11:50] dat als het gaat over bijvoorbeeld...

[0:11:52] over van alles, als het gaat over gezondheid...

[0:11:54] maar ook over het bestrijden van de pandemie tijdens corona...

[0:11:57] dat vrouwen minder toegang hadden, bijvoorbeeld tot vaccins.

[0:12:00] En dat het dus ook heel logisch is dat je dan zegt,

[0:12:03] als het zo evident is, wat de PVV ook vindt,

[0:12:05] dat vrouwen een slechtere positie hebben en een slechtere toegang,

[0:12:09] dat je daar nu op focust.

[0:12:10] Dus ik snap eigenlijk het probleem niet zo.

[0:12:12] Meneer Han.

[0:12:14] Nou, wat ik wil duidelijk maken aan de SP, voorzitter,

[0:12:17] is dat deze strategie juist heel eenzijdig is.

[0:12:21] We focussen alleen maar op vrouwen, deze strategie,

[0:12:24] terwijl ik zeg van je moet ook kijken naar kinderen.

[0:12:26] Waarom zetten we die niet op nummer één?

[0:12:28] Dat vind ik ook een hele vreemde.

[0:12:31] Waarom kijken we niet ook naar de gezondheidsbehoeften van mannen,

[0:12:35] maar ook van ouderen, van gehandicapten, van gewoon zieken?

[0:12:38] Er zijn allemaal groepen die ook in de verdrukking zitten in verschillende landen.

[0:12:43] En daar moet je ook beleid voor voeren.

[0:12:45] Dit is een mondiale gezondheidsstrategie.

[0:12:47] Dus voor iedereen moet je dan een beleid voeren als je dat wilt.

[0:12:54] U heeft er nog maar twee, mevrouw Dobbe.

[0:12:57] Meneer Ham, u vervolgt uw betaal.

[0:13:02] Dank u wel, voorzitter.

[0:13:03] Ik sluit me helemaal aan bij het betroofd van mevrouw Dobbe in de interrupties.

[0:13:06] Ik wil dan ook toch de heer Ram meegeven dat als hij de strategie helemaal goed leest, dan ziet hij dat

[0:13:10] de inzet op vrouwen vooral een speerpunt is, maar dat heel veel van de zaken over de volle breedte

[0:13:14] zien en juist die vrouwen hebben wereldwijd slechte toegang en daarom is daar extra effort voor nodig.

[0:13:19] Maar goed, ik zal die discussie niet herhalen.

[0:13:21] Ik zou de heer Ram wel willen vragen.

[0:13:24] Ziet de heer Ram ook niet dat de pandemie, en juist de covid-pandemie, heeft laten zien dat

[0:13:28] voor onze gezondheid in Nederland we ook afhankelijk zijn van de gezondheidssituatie in heel veel

[0:13:32] andere landen, juist bij pandemieën, en is daarom juist de inzet op een strategie waarin we ook

[0:13:36] inzetten, niet alleen op onze gezondheidszorg in Nederland, maar ook daarbuiten, juist ook voor ons

[0:13:41] hier van belang is?

[0:13:42] Deelt de heer Ram dat wel en ziet hij dan in dat kader wel het belang van deze strategie?

[0:13:48] Als je een strategie maakt, dan moet je kijken naar de wereldwijde gezondheidsstrategie,

[0:13:57] naar de wereldwijde promotiek, als je daarvoor kiest.

[0:14:01] Ik begon mijn betoog met de opmerking dat wij stop willen met de ontwikkelingssamenwerking.

[0:14:06] Dit is onderdeel van de ontwikkelingssamenwerking.

[0:14:09] Wij willen het geld aan Nederlanders uitgeven.

[0:14:13] Dat is onze eerste prioriteit.

[0:14:15] En dat is de eerste afweging die we maken.

[0:14:18] Ik ga nu wel in op de strategie, omdat die nu voor ligt en omdat die aangenomen is door

[0:14:22] de meerderheid van de Kamer.

[0:14:26] Maar ja, ik heb daar wel echt wel kritiekpunten op.

[0:14:30] Dit is er een van, die ongelijkwaardigheid in deze strategie.

[0:14:36] Maar de andere is bijvoorbeeld het punt van het klimaat.

[0:14:39] Wat er wordt bijgehaald, daar zal ik zo meteen nog iets over zeggen.

[0:14:45] Meneer Ramm, oh, meneer Boswijk.

[0:14:47] U heeft ook nog een interruptie.

[0:14:49] Ja, dank voorzitter.

[0:14:50] Ik hoorde de heer Ramm wat de PVV vaak zegt, hè.

[0:14:53] Want we moeten het geld niet aan ontwikkelingssamenwerking of in ieder geval niet buiten de Nederlandse grenzen uitgeven.

[0:14:58] We moeten het aan de Nederlander uitgeven.

[0:15:00] Maar is dat niet een beetje een valse tegenstelling?

[0:15:03] Als het bijvoorbeeld over pandemieën gaat.

[0:15:05] Ja, het is allemaal leuk, maar Covid of welke andere Spaanse griep die hielden zich echt niet aan de grens.

[0:15:11] Oh, we hebben geen Nederlands paspoort.

[0:15:12] We komen niet naar binnen.

[0:15:13] Is het dan soms niet veel goedkoper en verstandiger om dan pandemieën aan te pakken bij de bron,

[0:15:21] dus waar ze beginnen of waar ze heel hard verspreiden?

[0:15:25] Is het dan juist niet fijn dat we ontwikkelingssamenwerking hebben om dan bepaalde ziektes en pandemieën,

[0:15:30] los nog van het feit dat je geeft, of misschien niet geeft, om het leefd van mensen elders,

[0:15:34] maar puur uit eigen belang, dat je dan zegt, nou laten we dit om kosten en gevaar enzovoort,

[0:15:39] laten we het probleem daar meteen aanpakken.

[0:15:40] is dat dan niet veel verstandiger, juist in het belang van de Nederlander?

[0:15:45] Zetten we dan niet juist de Nederlander op één?

[0:15:47] De interrupties mogen ietsje korter.

[0:15:49] Meneer Ram, uw antwoord.

[0:15:53] Nou, kijk, vooropgesteld, wij hebben een duidelijke keuze gemaakt om de Nederlander op één te zetten

[0:16:00] en het geld aan de Nederlandse gezondheid zorg te geven, als wij die keuze hebben.

[0:16:06] Los daarvan zijn er natuurlijk mogelijk pandemieën.

[0:16:11] En je moet natuurlijk wel nadenken met andere partijen en andere landen

[0:16:14] hoe je zo'n pandemie kan bestrijden.

[0:16:17] Het feit dat we honderd jaar lang hebben gewacht op een strategie,

[0:16:23] terwijl we wel de dijken verzwaren bijvoorbeeld,

[0:16:27] waar we dan voor een periode van 10.000 jaar een overstroming rekenen,

[0:16:32] vind ik verbazingwekkend.

[0:16:34] Dus op zich dat er een strategie wordt afgesproken met andere landen

[0:16:39] om pandemieën te bestrijden.

[0:16:41] Dat vind ik een hele logische en dat je dat gaat samenwerken

[0:16:44] met andere landen erop, op kennisniveau, dat ook.

[0:16:47] Maar om nou de hele wereld te gaan voorzien van...

[0:16:51] ...ja, het versterken van de gezondheidssystemen,

[0:16:55] ik vind dat wel nog wel vergaan,

[0:16:56] terwijl die landen zelf ook een eigen verantwoordelijkheid hebben in deze.

[0:17:01] Nederland hoeft niet de hele wereld te gaan redden.

[0:17:03] En dat beproef ik een beetje in de woorden van de heer Boswijk.

[0:17:10] Ik ben inderdaad een heel nobel persoon, maar ik heb nog vandaan niet gezegd dat we heel

[0:17:13] de wereld moeten redden.

[0:17:14] Maar wie weet komt dat nog.

[0:17:16] Nee, ik kijk het gewoon heel praktisch, voorzitter, dat ik zie dat als Nederland kunnen wij nooit

[0:17:22] heel die wereld redden.

[0:17:22] Dat zou je in internationaal verband moeten doen.

[0:17:24] En als we gewoon heel reëel kijken, zijn er landen, kwetsbare regio's in deze wereld

[0:17:29] die een kwetsbaar gezondheidssysteem hebben en waar wordt het?

[0:17:33] En nogmaals, stel, je geeft niet om het leed van die mensen daar,

[0:17:37] ik kan daar niet in komen, maar goed, stel,

[0:17:40] en je kijkt zelfs alleen maar naar het eigen belang,

[0:17:42] dan is het en goedkoper en beter en veiliger en sneller

[0:17:45] om juist ook in die gebieden dat juist aan te pakken.

[0:17:50] En is de heer Rammert dat met mij eens?

[0:17:53] Concludeert hij dat ook met mij?

[0:17:54] En zo ja, hebben we daar dan niet ontwikkelingssamenwerking voor nodig?

[0:17:57] Want hoe krijgen we dan praktisch zo'n strategie waar ik toch wel iets,

[0:18:01] Rean Ram iets zien schuiven, nou, het is toch nog niet helemaal heel slecht.

[0:18:05] Maar willen we dat dan concreet handen en voeten geven,

[0:18:07] dan heb je uiteindelijk wel ontwikkelingssamenwerking nodig.

[0:18:10] Meneer Ram.

[0:18:12] Ik denk dat je heel goed ook kunt samenwerken op basis van kennisafdracht,

[0:18:16] dus zonder dat je direct de vorm voor honderden miljoenen de portemonnee trekt.

[0:18:22] Dus er zijn veel meer mogelijkheden voor samenwerking op dit gebied

[0:18:25] dan alleen de portemonnee trekken.

[0:18:28] Daarnaast vinden wij ook, voorzitter, iedereen in de wereld heeft een recht op goed bestaan.

[0:18:42] Uiteraard gunnen wij iedereen een goed bestaan in de wereld.

[0:18:46] Dat wij niks zouden geven om het leed van andere mensen in de wereld, wil ik wel verre van me werpen.

[0:18:52] Dat is absoluut niet het geval.

[0:18:53] En daarnaast, de Nederlander is een van de meest vrijgevigen mensen in de wereld.

[0:18:59] We geven ongelooflijk veel geld aan goede doelen

[0:19:02] en steunen daar op die manier ook al heel erg de ontwikkelingssamenwerking.

[0:19:08] Dus Nederland doet al heel erg veel.

[0:19:10] Dus waarom moeten wij dan zoveel bijdragen terwijl...

[0:19:14] Ja, terwijl de noden in Nederland zo ontiegelijk groot zijn?

[0:19:20] We hebben daklozen op straat, veertigduizend mensen, gigantisch veel mensen in de energiearmoede.

[0:19:29] Waarom leent die focus om er zoveel geld uit te geven?

[0:19:32] Want het gaat uiteindelijk om teleontwikkelingssamenwerken om miljarden, terwijl we hier ook zulke grote

[0:19:39] noden hebben.

[0:19:42] Meneer Boswijk?

[0:19:43] Nee?

[0:19:43] Meneer Raam, u vervolgt uw betogen.

[0:19:45] U heeft nog twee minuten.

[0:19:48] Voorzitter.

[0:19:49] Ik was bij het klimaat gebleven.

[0:19:51] Er wordt een band gelegd tussen klimaatverandering en gezondheid.

[0:19:56] En dit wordt zomaar beweerd, terwijl het aantal overstromingen en bosbranden zou zijn toegenomen

[0:20:01] en dat dit de gezondheidssystemen extra zou belasten, terwijl dit aantoonbaar een juist

[0:20:07] is.

[0:20:07] Ik heb dus een keer nagezocht van hoeveel bosbranden zijn er nou geweest.

[0:20:11] In 1900, 2,4 procent van de totale landbevlakte brandde toen af.

[0:20:17] Dat is de gemiddelde toenertijd.

[0:20:19] Nu 2,4 procent.

[0:20:20] dus het is bijna 2% gedaald.

[0:20:22] Dus het is afgenomen.

[0:20:23] Dus hoe kan je dan hardmaken dat klimaatverandering iets te maken heeft met gezondheid?

[0:20:29] Dus dat is een vraag die ik aan de minister stel.

[0:20:31] Nou, en meneer Boswijk heeft daar nog een vraag over nu.

[0:20:35] Meneer Boswijk, met uw dertiginterruptie.

[0:20:37] Ja, voorzitter, inderdaad.

[0:20:38] Ik weet niet of het zo is, maar stel dat het op 0,2% is afgenomen,

[0:20:44] zou het er misschien ook mee te maken kunnen hebben dat we begin deze eeuw,

[0:20:49] Ik pin me niet helemaal op een miljard meer of minder vast,

[0:20:52] maar misschien anderhalf, twee miljard mensen hadden

[0:20:55] en dat we er nu inmiddels acht miljard hebben

[0:20:57] en dat het waarschijnlijk in onze leven nog toegaat nemen,

[0:21:01] tenzij de afgang ook oudje wordt natuurlijk,

[0:21:02] maar ik ga er vanuit dat we allemaal heel oud worden,

[0:21:04] dat het er tien miljard worden

[0:21:05] en dat het vooral de bevolkingstoename ook in de gebieden is

[0:21:08] waar dus klimaatverandering plaatsvindt.

[0:21:11] Zou dat er mogelijk mee te maken kunnen hebben

[0:21:13] dat dus meer mensen op hutje-mutje wonen

[0:21:16] en dus ondanks dat het misschien afneemt,

[0:21:19] wat ik afvraag, maar goed, stel dat het zo is, dat dat alsnog

[0:21:22] tot niet wordt gedaan met een gigantische explosie van een aantal mensen.

[0:21:26] Meneer Ram.

[0:21:27] Ja, het is bijna 2% afgenomen, voorzitter, en ik baseer me op

[0:21:32] de website Human Progress. Daar is een wetenschappelijk

[0:21:37] literatuuronderzoek.

[0:21:38] Daar kan je zien hoeveel het afgenomen is.

[0:21:42] Dus ja, ik denk van ja, er wordt hier verbanden gelegd

[0:21:45] vooral ideologische, vanuit een ideologisch perspectief,

[0:21:48] om allerlei gezondheid, allerlei dingen weg te zetten in allerlei SDG-doelen.

[0:21:56] Ja, ik krijg wederom dan een kortsluiting in m'n hoofd

[0:21:59] van hoe kan je dit nou met elkaar in verband brengen?

[0:22:03] En als je dan zegt van ja, er zijn meer mensen in deze wereld,

[0:22:07] dat is natuurlijk uiteraard zo,

[0:22:10] maar je ziet niet een toename van de schade.

[0:22:15] Economisch uiteraard wel,

[0:22:17] Er staan bijvoorbeeld meer huizen aan kusten als er een overstroming is, dus de economische

[0:22:25] schade neemt dan toe, dat is logisch, maar de overstromingen en bosbranden nemen niet

[0:22:29] toe.

[0:22:32] Mevrouw Heersch, met uw interruptie.

[0:22:35] Meneer Ham gebruikt grote woorden, zoals kortsluiting in zijn hoofd en ideologie over bewezen klimaatwetenschap.

[0:22:43] 99 procent, meer dan 99 procent van alle wetenschappers in de wereld

[0:22:48] hebben duidelijk aangetoond dat klimaatverandering gaande is,

[0:22:53] dat het veroorzaakt wordt door menselijk handelen.

[0:22:57] En een aantal van de mensen op de tribune hebben ook studies gedaan

[0:23:00] naar de relatie tussen klimaatverandering en gezondheidszorg,

[0:23:03] zowel in Nederland als in het mondiale zuiden.

[0:23:06] De Kamer heeft nog de benen een motie hierover aangenomen.

[0:23:09] Dus ik zou de heer Ram echt willen vragen om wat hij als ideologie bestempelt.

[0:23:18] Hoe hij kijkt naar de meerderheid van wetenschappelijk onderzoek.

[0:23:23] Ook in relatie met zijn erkenning dat ophogen van dijken bijvoorbeeld in Nederland wel aan de orde is.

[0:23:29] Dat zegt u net in uw betoog.

[0:23:31] Dus waarom is de heer Ram zo selectief in het zoeken van bronnen?

[0:23:37] Of zoekt de heer Raam eerder naar antwoord op zijn ideologische overtuiging

[0:23:42] dan naar wetenschappelijk onderzoek?

[0:23:45] Meneer Raam.

[0:23:47] Dat is wel een hele lange vraag, voorzitter.

[0:23:53] Wat ik kan constateren, is er zijn niet meer overstromingen

[0:23:59] en niet meer bosbranden.

[0:24:02] Vervolgens wordt er dan een verband gelegd

[0:24:05] tussen het gezondheidssysteem en een klimaatverandering.

[0:24:10] Nou, er is gewoon geen aantoonbaar bewijs

[0:24:13] dat de gezondheidszorg hier extra onder leidt.

[0:24:19] Met andere woorden, wat er gebeurt,

[0:24:21] is in plaats van een objectief gezondheidsstrategie

[0:24:25] en een effectief gezondheidsstrategie te bedenken,

[0:24:27] worden er allerlei SDG-doelen ingefietst

[0:24:30] vanuit het ontwikkelingssamenwerkingsbeleid.

[0:24:32] En die ontwikkelingsdoelen zijn ideologisch ingestoken.

[0:24:40] Dit gezondheidsbeleid wordt dan vervolgens gebruikt om weer klimaatdoelen te gaan bereiken.

[0:24:44] En dan denk ik van ja, je spant dan weer het paard achter de wagen.

[0:24:49] Dus ik snap daadwerkelijk echt niet waarom dit op deze manier wordt ingestoken.

[0:24:55] Dank u wel. U vervolgt uw betogen. U heeft nog anderhalve minuut.

[0:24:58] Oké.

[0:25:01] Nou, nog een andere vraag over de strategie.

[0:25:03] We hebben niet meer de luxe in deze geopolitieke instabiele wereld om gratis geld weg te geven

[0:25:10] zonder na te denken over de Nederlandse belangen en onze positie in de wereld.

[0:25:14] Waarom wordt er niet nagedacht in deze strategie om deze te verbinden met geopolitieke belangen

[0:25:20] van Nederland en het Westen en de belangen van ons bedrijfsleven?

[0:25:25] Zijn de bewindspersonen voornemens de mondiale strategie al in 2024 aan te passen op grond

[0:25:32] van de budgettaire ombuigingen en de geopolitieke ontwikkelingen,

[0:25:36] namelijk bijvoorbeeld de opkomst in de BRICS, de conflict in de Oekraïne,

[0:25:40] het probleem rondom Taiwan.

[0:25:43] Welke strategieën, welke manier van ons eigen belang veiligstellen

[0:25:48] gaan de ministers voor elkaar krijgen, voorzitter?

[0:25:53] Dat wilden we wel even vragen, voorzitter.

[0:25:55] U heeft nog een interruptie van de heer Van Houwelingen.

[0:25:57] Dank. Mooi betoofd van de heer Ram.

[0:26:00] Ik heb u nog niet gehoord, ik heb de heer Ram nog niet gehoord over het pandemieverdrag

[0:26:04] wat aankomt en wat een belangrijk onderdeel is, denk ik, van die mondiale gezondheidsstrategie

[0:26:07] en ook de wijziging van die richtlijnen van de WHO.

[0:26:10] Bij mij komt er natuurlijk zorg over.

[0:26:11] Ik ben gewoon benieuwd. Misschien wilde u daar nog iets over zeggen,

[0:26:13] want ik ben benieuwd wat de PVV daar wellicht van vindt, want die tekst is al bekend, de basistekst.

[0:26:17] Misschien kunt u daar nog iets over zeggen. Dank u wel.

[0:26:18] Meneer Ram.

[0:26:21] Nou, ik heb me nog niet verdiept in deze tekst, dus ik hoor graag wat de FvD hierover te zeggen heeft.

[0:26:28] Nou, dat gaan we niet aan elkaar vragen, maar misschien dat meneer Van Houwelingen er iets in zegt bij zijn termijn, die ook nog eens nu begint. Ga u gang.

[0:26:35] Ja, dank u voorzitter. Ja, we hebben het vandaag dus over mondiale gezondheidsstrategieën. Wat betekent dat?

[0:26:40] Dat betekent centralisering van onze gezondheidszorg.

[0:26:43] En daar is het kabinet een groot voorstander van. Het kabinet schrijft zelf, ik citeer,

[0:26:48] het kabinet onderschrijft dat de centrale en coördinerende rol van de WHO, dus de Wereldgezondheidsorganisatie, versterkt moet worden.

[0:26:55] En tijdens de coronaperiode hebben we ook gezien dat de WHO natuurlijk machtiger werd.

[0:26:59] Daar komt de pandemie vandaag aan, ik zei het net al.

[0:27:01] Maar er is natuurlijk nu geen corona meer.

[0:27:03] Dus je moet nu een andere reden bedenken om dus die WHO meer macht te geven.

[0:27:06] En daar is een hele mooie reden voor bedacht.

[0:27:08] En dat zien we ook terug in al die stukken.

[0:27:09] Bijvoorbeeld in de Nederlandse Mondiale Gezondheidsstrategie.

[0:27:12] Dat heet de Planetary Health.

[0:27:14] En wat betekent dat nou?

[0:27:15] En de heer Rammen zei het net terecht ook al.

[0:27:19] Volksgezondheid wordt gekoppeld aan klimaatverandering.

[0:27:22] En dan kun je natuurlijk weer het rieltje gaan houden van...

[0:27:25] ja, de zon is in gevaar, dus we moeten nu wat gaan doen aan die klimaatverandering.

[0:27:29] En het probleem daarbij is dat het dus totaal niet overtuigend is.

[0:27:32] Om te beginnen is er geen klimaatcrisis.

[0:27:34] We hebben dat al vaker gezegd.

[0:27:35] Er zijn meer dan 1900 wetenschappers...

[0:27:37] die hebben de World Climate Declaration getekend en die zeggen...

[0:27:40] er is geen klimaatcrisis, waaronder Nobelprijswinnaars.

[0:27:42] Dus die vliegen gaat er al niet op.

[0:27:44] Maar klimaatverandering, wat er wel degelijk is...

[0:27:46] de planeet warmt weer een beetje op.

[0:27:48] En dat zijn gewoon die natuurlijke cyclie.

[0:27:49] We komen uit de kleine ijstijd, het wordt weer wat warmer.

[0:27:51] Maar dat is juist goed voor de volksgezondheid.

[0:27:55] Heel veel artsen vinden dat ook, en een van die artsen heeft ons dit stuk gestuurd.

[0:27:58] Maar het is maar één voorbeeld.

[0:27:59] Dit is dus een artikel uit de Lancet.

[0:28:01] Dat is toch een gerenommeerd tijdschrift op het gebied van de volksgezondheid,

[0:28:04] vorig jaar gepubliceerd.

[0:28:06] Daar hebben ze onderzoek gedaan in 854 urbane gebieden in Europa.

[0:28:11] En daar hebben ze gekeken hoeveel mensen overlijden door kou en door hitte.

[0:28:14] En als je dan kijkt hoeveel mensen overlijden door hitte,

[0:28:17] dat zijn het iets meer dan 20.000.

[0:28:18] En door kou meer dan 200.000.

[0:28:20] Dus als er inderdaad is klimaatverandering,

[0:28:22] als de planeet dus langzaam wat opwarmt, is het eigenlijk alleen maar goed.

[0:28:25] Alleen maar goed voor de volksgezondheid.

[0:28:26] Daarom neemt de levensverwachting misschien ook wel toe.

[0:28:28] Maar, en nu komt het, en dat is natuurlijk echt absurd,

[0:28:30] dus in de gedragscode van de KMG, dat is de artsenvereniging,

[0:28:34] daar staat dus, het volgende op pagina 42, ik citeer weer,

[0:28:38] klimaatverandering en milieuvervijnding tast de leefomgeving

[0:28:40] en gezondheid van mensen steeds meer aan.

[0:28:44] Behalve dat dat niet klopt en het gênant is dat dat natuurlijk in die gedragscode staat,

[0:28:47] is het ook nog eens zo dat artsen... Je moet zich daar aan houden.

[0:28:50] Dat staat ook in die gedragscode.

[0:28:51] Dus ik geef nog één citaat.

[0:28:53] Als arts staat in die gedragscode, zet je je daam in voor een gezonde leefwereld,

[0:28:56] ook wel bekend als planetary health, daar komt hij dus, planetary health,

[0:28:59] nu en in de toekomst.

[0:29:01] Dat kun je doen door bijvoorbeeld de link tussen gezondheid en klimaat en milieu

[0:29:04] te signaleren en uit te duigen.

[0:29:06] Dat kun je doen. Dat moet je doen. Dat moet je doen.

[0:29:08] Zo kun je de urgentie van de aanpak van klimaatverandering laten zien.

[0:29:11] Einde citaat.

[0:29:12] En we hebben daar heel veel Kamervragen over gesteld.

[0:29:13] Wat betekent dat? Artsen kunnen dus op deze onzin, want dat is de notabene,

[0:29:17] Dan kunnen ze niet eens meer kritiek leveren.

[0:29:18] Dan hebben ze dus kans dat ze de inspectie achter zich aankrijgen.

[0:29:20] De minister heeft daar heel veel vragen over gesteld.

[0:29:22] En de minister kan zelfs niet aangeven of artsen dit wel of niet mogen zeggen.

[0:29:26] Het is gewoon één groot rookgordijn.

[0:29:28] En dan is de verdediging van de minister van ja, ik kan dat niet zeggen.

[0:29:30] Dat hangt af van de context.

[0:29:32] Dat is dus context specifiek. Dus ik ga het nu heel concreet maken.

[0:29:34] Concreter dan dit kan ik het echt niet maken.

[0:29:36] Stel dat een arts, en die artsen zijn en dat weten, die hebben contact met ons ofzo.

[0:29:39] Stel dat er artsen zijn die dit betoog willen houden.

[0:29:41] Dit betoog wil ik net houden.

[0:29:43] En die sturen dat in. Die sturen dat bijvoorbeeld in aan de NRC.

[0:29:47] Het is niet zo dat klimaatverandering gevaar is voor de volksgezondheid.

[0:29:51] Dat stuk staat dan in de NRC.

[0:29:53] En er is een ander arts, je ziet dat, en die denkt, hé, die ga ik verlinken.

[0:29:56] Dat is in de coronaperiode trouwens ook eens gebeurd.

[0:29:58] Die gaat inspectie bellen en inspectie krijgt dat telefoontje, je ziet dat stuk.

[0:30:00] Het is inderdaad niet, dus niet in lijn met de gedragscode.

[0:30:04] Kan die arts dan, wordt die arts dan wel of niet vervolgd door de inspectie?

[0:30:08] Dit is dus een ja-nee vraag en ik wil hier echt een antwoord op hebben.

[0:30:12] En ik neem aan als de minister daar, die weet dat de inspectie gebeld kan worden,

[0:30:14] Want als de minister het al niet weet, hoe kunnen artsen dan nog weten wat ze wel of niet kunnen zeggen?

[0:30:19] En dit ik rondaf, voorzitter, laten zien hoe ver we eigenlijk van huis zijn geraakt.

[0:30:23] Want als artsen, en we zagen het natuurlijk ook in de coronaperiode dit,

[0:30:25] als artsen al geen kritiek kunnen leveren, als artsen zich al niet met het debat mogen bemoeien,

[0:30:29] dan weten we natuurlijk sowieso niet meer wat waar en niet waar is.

[0:30:31] Dus het is een hele zorgelijke ontwikkeling en ik hoop dat ik op deze enige vraag die ik heb,

[0:30:34] dat ik daar dit debat wel antwoord op krijg.

[0:30:36] Dank u, voorzitter.

[0:30:38] Dank, meneer Van Houwelingen.

[0:30:40] Ik constateer wel dat het stuk waar het grootste deel van u inbreng uit overgeheven niet op de agenda staat,

[0:30:44] waardoor het wel voor collega's een beetje moeilijk wordt om daarop te reageren en interrupties op te plegen.

[0:30:48] En we zullen zien of de ministers wel in staat zijn om er dan op te reageren.

[0:30:53] Welk stuk bedoelt u dan?

[0:30:56] U heeft het over een gedragscode, toch?

[0:31:00] In die gedragscode, hoofdstuk 14, gaat over dit thema waar de debat over gaat.

[0:31:08] Dat snap ik, dat snap ik.

[0:31:10] Maar volgens mij is het een VWS-stuk wat beter in die commissie besproken kan worden.

[0:31:13] en dat zijn niet de stukken die nu op de agenda staan.

[0:31:17] Ik constateer het alleen maar, ik heb u gewoon uit laten praten,

[0:31:19] u gaat over uw eigen inbreng, daar ga ik niet over,

[0:31:21] maar ik constateer wel even voor de luisteraars van dit debat

[0:31:23] en ook voor de leden dat het wat ongemakkelijk is

[0:31:25] dat u een groot deel van uw betoging heeft over een stuk

[0:31:27] waar de leden zich niet op hebben voorbereid.

[0:31:29] Dus, de heer Karaman, of wilt u een interruptie doen?

[0:31:32] Nee? Oké. Meneer Karaman, met uw inbreng.

[0:31:35] Dank u wel, voorzitter.

[0:31:37] Voorzitter, we hadden in de voorgaande jaren nooit kunnen vermoeden

[0:31:39] wat ons in maart 2020 wereldwijd zou treffen

[0:31:42] en hoe zeer dit ons zou ontwrichten.

[0:31:45] En nu achteraf zien en ervaren we de impact en schade die de COVID-19-pandemie heeft gehad

[0:31:51] en gebracht op de gezondheid van mensen en het welzijn van de samenleving.

[0:31:56] Nederland was niet voorbereid op een langdurige, grootschalige epidemie, net als de rest van

[0:32:01] de wereld.

[0:32:02] Waar aan de ene kant ernstige gezondheidsproblemen en polarisatie onder de bevolking bestonden,

[0:32:08] speelden anderen in op de wanhoop en de onzekerheid die was ontstaan.

[0:32:11] Denk aan de mondkapjesdeal van Linde en de grootschalige woekerwinsten bij de farmaceutische

[0:32:17] bedrijven die vaccinaties leverden.

[0:32:19] Dit toont het grote belang dat wij hebben bij een mondiale gezondheidsstrategie waarmee

[0:32:25] dit voorkomen kan worden.

[0:32:27] Voorzitter, laat het duidelijk zijn dat we van de coronaepidemie harde lessen geleerd

[0:32:32] hebben en nog steeds moeten leren.

[0:32:35] Maar we moeten ook gericht actie ondernemen, zowel op nationaal als internationaal niveau.

[0:32:39] Om dit te realiseren moeten medische en operationele diensten hun paraatheid vergroten en regelmatig

[0:32:46] oefenen.

[0:32:47] Tevens is het belangrijk dat de impact van de genomen maatregelen in zijn totaliteit

[0:32:52] beter wordt gewogen naast de medische vaccinaties.

[0:32:55] De toegang tot medische hulpmiddelen, geneesmiddelen en apparatuur moet worden verzekerd door de

[0:33:01] productie op schaalbaar te maken.

[0:33:03] De Stichting Onderzoek Multinationale Onderneming concludeerde in hun onderzoek van februari

[0:33:09] 2023 dat een viertal farmaceutische bedrijven een absurde 90 miljard winst maakten op hun

[0:33:18] COVID-19 vaccins en geneesmiddelen.

[0:33:21] Deze winsten werden voornamelijk gefinancierd door overheidsinvesteringen, miljarden aan

[0:33:26] subsidies voor ontwikkeling en productie en tientallen miljarden aan advanced purchase

[0:33:32] met overheden.

[0:33:34] Kan de minister aangeven of er standaarden worden gerealiseerd,

[0:33:38] om bij de toekomstige epidemie

[0:33:39] dusdanige exorbitante winsten

[0:33:43] voor de farmaceutische bedrijven tegen te gaan?

[0:33:46] Meneer Karman, hij heeft een interruptie van mevrouw Heersch.

[0:33:51] Dank u wel, voorzitter.

[0:33:53] Een van de, in datzelfde onderzoek van Somo,

[0:33:55] maar ook van een aantal andere organisaties,

[0:33:58] wordt zeer kritisch gekeken naar de bescherming,

[0:34:03] die het onmogelijk maakte om in tijden van covid snel te handelen, ook in landen die zelf productiecapaciteit hebben.

[0:34:12] Kan de heer Karaman iets zeggen over zijn visie op het loslaten van die patentebescherming,

[0:34:19] ook die een hele belangrijke factor zijn in het genereren van die grote winst voor de farmaceutische bedrijven?

[0:34:26] Meneer Karaman.

[0:34:29] Voorzitter, ik wil niet meteen de patenten wegnemen bij de bedrijven.

[0:34:35] Ik zou het veel meer aan de voorkant geregeld willen hebben.

[0:34:37] Dus mochten wij investeren in onderzoek en ontwikkeling door die farmaceutische bedrijven

[0:34:41] dat we ze gesubsidieerd hebben, noem maar op, daar zou ik wel graag voorwaarden aan willen

[0:34:45] stellen van hoe ze dan met dat geld wat terug gaan geven aan de samenleving.

[0:34:49] Dus niet meteen de patenten wegnemen, maar wel vooraf, als we dingen subsidiëren, financieren,

[0:34:55] dat we daar voorwaarden aan gaan stellen.

[0:34:59] En geldt deze opstelling ook in tijden van...

[0:35:02] In de tijden van corona was er een crisis.

[0:35:05] Toen is er meerdere malen gevraagd om een trips wever.

[0:35:09] Dus dat is een uitzondering, omdat je dan wel kan zorgen voor snel handelen.

[0:35:16] En dat zou dan in het voordeel zijn van ook onze eigen gezondheid.

[0:35:20] Is de heer Karman dan wel bereid om in dit soort uitzonderlijke situaties...

[0:35:25] te pleiten voor het loslaten van die bescherming.

[0:35:29] Meneer Karaman.

[0:35:31] Voorzitter, ik ben geen jurist.

[0:35:33] Doe maar op.

[0:35:33] Ik zou zeggen in noodsituaties waar echt de volksgezondheid van de hele wereld zeg maar

[0:35:39] in gevaar is, zou ik me kunnen bedenken dat overheden daar wat dwingender richting het

[0:35:45] bedrijfsleven beroep doen.

[0:35:48] Nou, laat ik het zo zeggen.

[0:35:49] Laten we eerst maar proberen goedschiks de bedrijfsleven te verleiden om toch mee te

[0:35:53] omdat het echt een wereldwijde pandemie is.

[0:35:58] Mocht dat niet lukken...

[0:36:00] dan is de volksgezondheid van de hele wereld in gevaar.

[0:36:04] Dan zou ik me kunnen bedenken dat overheden tot een maatregel komen...

[0:36:07] om toch daarin in te grijpen.

[0:36:13] Meneer Karreman, u vervolgt uw betal.

[0:36:15] O, nee, nee, nee. Sorry.

[0:36:17] Voorzitter, de afgelopen dagen was ik samen met de Commissie Buitenlandzaken...

[0:36:21] en Europese Zaken in de Oekraïne.

[0:36:23] Ik las in de voortgangsrapportage van 18 maart jongstleden dat er vanuit Nederland in 2022 en 2023

[0:36:35] in totaal 27 miljoen euro wordt vrijgemaakt voor toegang tot basisgezondheidszorg en

[0:36:42] essentiële diensten in Oekraïne.

[0:36:46] Kan de minister aangeven welk bedrag begroot is voor 2023 en 2024 ter

[0:36:51] ondersteuning van Oekraïne voor de toegang tot basisgezondheidszorg en essentiële diensten.

[0:36:59] En dan het tekort aan geneesmiddelen.

[0:37:01] KNMP concludeerde in recent onderzoek dat het tekort aan geneesmiddelen voor de wereldwijde

[0:37:07] schaarste in medicijnproductie vorig jaar groter was dan de eerdere jaren en dat 5 miljoen

[0:37:12] van de 13 miljoen medicijngebruikers in Nederland daarvan gevolgen ondervonden.

[0:37:18] Voorzitter. Met deze conclusie ziet de minister de toegang tot medische hulpmiddelen en geneesmiddelen

[0:37:23] als prioriteit in de strategie.

[0:37:25] Zo ja, kan de minister toelichten wat de strategie is om tot een robuuste

[0:37:30] geneesmiddelenproductie te komen?

[0:37:33] Dank u wel.

[0:37:34] Dank u wel, meneer Karreman.

[0:37:36] Mevrouw Dobbe heeft nog een interruptie.

[0:37:37] Ga uw gang, mevrouw Dobbe.

[0:37:39] Dank u wel en ook bedankt aan de heer Karreman voor zijn inbreng.

[0:37:44] We moeten natuurlijk allemaal kiezen als we maar vier minuten wat kunnen zeggen.

[0:37:47] Maar ik was wel benieuwd wat de mening is, of het standpunt is van NSC over seksueel

[0:37:54] reproductieve gezondheid en rechten en of de partij van de heer Karaman dat ook belangrijk

[0:37:58] vindt.

[0:38:00] Meneer Karaman.

[0:38:02] Voorzitter, het was inderdaad keuzes maken, zoals mijn collega aangaf, dus wij wilden

[0:38:05] ons hier op focussen.

[0:38:06] Voorzitter, wij zien het belang van, ik heb het genoteerd, want ik denk ik ga de afkorting

[0:38:13] weer vergeten, SRGR.

[0:38:16] Voor ons is het belangrijk dat iedereen gewoon toegang moet hebben tot gezondheidszorg, ook

[0:38:23] seksuele, reproductieve gezondheidszorg.

[0:38:26] En voor ons is het wel met inachtneming van de normen en waren van het land waar die zorg

[0:38:31] gegeven wordt.

[0:38:32] Dus voor ons is het, iedereen heeft recht op goed basiszorg, gezondheidszorg, maar wel

[0:38:38] met inachtneming echt ook van die normen en waren van dat land.

[0:38:43] Mevrouw Dobbe, met nog een interruptie.

[0:38:45] Dit is mijn laatste, geloof ik.

[0:38:49] Eén na laatste.

[0:38:50] Het is de één na laatste.

[0:38:52] De G4 is onverbiddelijk.

[0:38:53] En daarmee de voorzitter ook.

[0:38:55] Dit is uw laatste interruptie.

[0:38:57] Dank u wel, voorzitter.

[0:38:58] Ik vind het goed om te horen dat NSC dit ook belangrijk vindt.

[0:39:04] Maar als het gaat om de normen en waarden van landen...

[0:39:08] Natuurlijk moet dat altijd zijn in achtneming van normen en waarden van landen zelf.

[0:39:14] Moeten we nooit iets opdringen.

[0:39:16] Tegelijkertijd, als je het hebt over mensenrechten...

[0:39:18] daar staat niet voor niets, het woordje universeel voor.

[0:39:22] En er zijn ook vrouwen in die landen zelf...

[0:39:25] die strijden voor hun seksueel-reproductieve rechten en gezondheid.

[0:39:29] Die strijden om niet besneden te worden...

[0:39:32] en die strijden om zelf te mogen bepalen wanneer ze seks hebben of niet.

[0:39:38] En met dat perspectief kunnen we in ieder geval van NSC dan steun verwachten

[0:39:42] als het gaat om steun aan die vrouwen en die organisaties en die mensen in die

[0:39:47] landen zelf die opkomen voor hun eigen rechten.

[0:39:52] Meneer Karman.

[0:39:55] Voorzitter, ik kan heel ver meegaan met mevrouw Dom in haar pleidooi,

[0:40:00] maar ik zit echt met van, nou laat ik even een voorbeeld nemen.

[0:40:03] Ik vind het echt belangrijk dat als een vrouw abortus wil plegen,

[0:40:06] dat dat op een veilige manier gaat en doe maar op.

[0:40:09] Maar ik zit wel met het dilemma...

[0:40:11] Nou ja, laten we even een voorbeeld nemen.

[0:40:13] In een paardland mag het pas...

[0:40:14] mag het tot en met 25 weken.

[0:40:17] En doe maar op.

[0:40:19] Nee, laat ik het anders noemen.

[0:40:21] Tot en met 15 weken.

[0:40:23] En wij als Nederland vinden

[0:40:25] 25 weken een norm

[0:40:27] die wij hanteren, zeg maar.

[0:40:29] Ik zou best wel moeilijk...

[0:40:30] Daar zit wel mijn dilemma in hoeverre

[0:40:32] willen we dan onze norm opleggen aan zo'n land.

[0:40:35] Daar zit ik echt wel mee waar ik van zeg...

[0:40:37] Ik vind goede gezondheidszorg en ook rechten van vrouwen om een abortus te plegen,

[0:40:41] als dat toegestaan is in het land tot, nou ja, tot de week vijftien, vind ik het.

[0:40:47] Dan moet het gewoon veilig kunnen.

[0:40:49] Maar ik wil niet de Nederlandse normen gaan opleggen aan anderen.

[0:40:54] Meneer Van Houwelingen, met een interruptie.

[0:40:55] Ja, dank u, voorzitter.

[0:40:56] Net zoals bij de heer Ram, zou ik de heer Karamal graag de gelegenheid willen stellen.

[0:41:00] Wilt u misschien nog iets zeggen over de positie van NSC met betrekking tot de pandemie vandaag?

[0:41:03] En misschien ook met betrekking tot waar de kabinet zo voor blijft,

[0:41:06] voor een sterke rol van de Wereldgezondheidsorganisatie.

[0:41:08] Hoe kijkt NSC daar tegenaan?

[0:41:11] Meneer Karaman.

[0:41:12] De rol van de WHO in de pandemiebestrijding?

[0:41:16] Sorry.

[0:41:17] Ja, nou ja, er wordt heel sterk...

[0:41:19] Excuus, heel kort.

[0:41:20] Er wordt heel erg sterk in de stukken,

[0:41:22] dus die bij deze vergadering horen,

[0:41:23] wordt er gepleit door het kabinet

[0:41:24] voor een sterke rol van de Wereldgezondheidsorganisatie.

[0:41:27] En ja, hoe kijkt dat er?

[0:41:30] Meneer Karaman.

[0:41:31] Ja, voorzitter, volgens mij steun ik volledig ook dat standpunt,

[0:41:35] omdat ik vind dat de WHO, dat is juist het mooie,

[0:41:37] dat er een overkoepelende organisatie is die gewoon wereldwijd kijkt welke pandemieën

[0:41:43] of welke ziektes komen op en hoe kunnen we die gezamenlijk bestrijden?

[0:41:47] Dus niet als Nederland alleen, maar als echt een hele wereld van gemeenschap.

[0:41:51] Mevrouw Kaminkraam, met een interruptie.

[0:41:53] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:41:54] En ik had toch nog een vraag in het verlengde ook van die,

[0:41:56] wederom van mevrouw Dobbe in dit geval.

[0:41:57] Want ik denk dat, nou, we zijn het niet altijd eens, maar in dit geval over

[0:42:00] de vrouwenrechten komen we een heel eind, denk ik.

[0:42:02] Toch nog wel even om iets meer begrip te krijgen van standpunten van de heer Karaman.

[0:42:07] Aangezien hij schetst...

[0:42:08] Ik kan er heel erg mee komen met...

[0:42:11] Zijn standpunten moeten wel oppassen dat je geen dingen op gaat leggen die er niet gebruikt zijn.

[0:42:15] Maar dan toch heel even over die vrouwrecht.

[0:42:17] Heer Karreman had het over abortus.

[0:42:19] Wat nou als dat in een land niet mag?

[0:42:22] Hoe kijkt de heer Karreman dan daarna?

[0:42:24] Om toch een beetje inklunk te hebben.

[0:42:25] Waar ligt dan die grens voor de heer Karreman?

[0:42:27] Meneer Karreman.

[0:42:30] Ja, voorzitter.

[0:42:32] Ik vind toch dat je echt de normen en de waarden van een land moet respecteren.

[0:42:36] En ik snap dat het soms lastig is met de bril die wij hierop hebben vanuit het Westen, vanuit Nederland.

[0:42:41] Maar ik zou niet voorpleiten dat de Nederlandse staat een abortusboot ergens aan de kust gaat neerleggen...

[0:42:47] om abortussen mogelijk te maken die in het land verboden zijn.

[0:42:50] Dat gaat mij echt niet te ver, voorzitter.

[0:42:53] Maar ik vind wel dat de vrouw natuurlijk recht heeft om een aantal rechten...

[0:42:58] maar soms moet je ook de normen en de waren van het land willen respecteren.

[0:43:04] Mevrouw Kaminkra, nog een interruptie.

[0:43:06] Het is in ieder geval dan een helder antwoord.

[0:43:08] Ik vind het jammer, want het gaat uiteindelijk ook wel om de rechten van de vrouw, zoals mevrouw Dobbe dat ook al zei.

[0:43:15] En in ieder geval ook de rechten, als dat dan op een veilige manier gebeurt.

[0:43:18] Dus ik vind het jammer, maar het was in ieder geval duidelijk.

[0:43:22] Dank.

[0:43:23] Nog een korte verwondering.

[0:43:24] Ja, voorzitter.

[0:43:26] De laatste antwoord, of de bijdrage van mevrouw Roeninga, gaf aan dat het op een veilige manier...

[0:43:32] Ik heb nooit gezegd dat het niet op een veilige...

[0:43:34] Ik heb altijd gepleit ook dat het op een veilige manier is.

[0:43:37] Ik heb alleen gezegd de vraag is of je iets moet mogelijk maken wat in een land

[0:43:41] verboden is als Nederland.

[0:43:44] Dank u wel.

[0:43:44] Mevrouw Hirsch en dan meneer Ram.

[0:43:46] Mevrouw Hirsch, met uw interruptie.

[0:43:48] Dank u wel, voorzitter.

[0:43:52] Al in een eerdere interventie, maar nu ook weer, wordt voor mij een grote

[0:43:59] generalisatie toegepast door normen gelijk te stellen aan rechten of door

[0:44:04] ideologieën gelijk te stellen aan wetenschap.

[0:44:08] Is meneer Karaman het ermee eens dat de normen en waarden in heel veel landen, overigens

[0:44:13] net als in Nederland op zekere hoogte, met name worden bepaald door de mannen, het patriarchaat,

[0:44:20] ik geef het woord hier toch even, en dat het daarom best wel moeilijk is voor vrouwen om

[0:44:26] te bepalen wat de norm is waaronder zij een veiligheid kunnen leven en een recht kunnen

[0:44:32] bepalen.

[0:44:33] Want als wij op die manier met normen omgaan, dan zijn rechten, is de heer Karreman er mee eens, zijn rechten wel heel erg selectief.

[0:44:41] Meneer Karreman.

[0:44:43] Voorzitter, als vader van drie dochters...

[0:44:45] Ik ook.

[0:44:47] Weet je, ik wil echt, ik onderschrijf volledig de rechten.

[0:44:50] Ik vind echt, ik vind een land die niet vrouwen evenrechten geeft als man, dat ze echt vijftig procent van de potentie laten liggen van een land.

[0:44:59] En misschien wel meer.

[0:44:59] Ik bedoel, als je de wereld wilt veranderen, kun je het beter overlaten aan vrouwen, zeg ik zelf.

[0:45:05] Ik bedoel, dat is mijn standpunt.

[0:45:08] Maar ik had eigenlijk een andere voorbeeld moeten nemen.

[0:45:10] Als een land het niet toestaat dat een man gesteriliseerd mag worden,

[0:45:15] de vraag is of wij dat dan als Nederland dat willen faciliteren.

[0:45:20] Dus ik wil het echt even weghalen uit die vrouwendiscussie,

[0:45:23] want dat vind ik echt dat dat gevreemd wordt op een verkeerde manier.

[0:45:26] Ik heb alleen aangegeven van wat...

[0:45:28] Kijk, Nederland heeft ook niet altijd abortus mogelijk gemaakt.

[0:45:31] Ik bedoel, ik weet niet of wij het eerste land zijn...

[0:45:33] of we zullen wel een van de voorlopers zijn.

[0:45:36] Maar dat zijn ook dingen die zich ontwikkelen in een land.

[0:45:40] En ik vind ook dingen te versneld te willen opleggen als het Westen.

[0:45:44] Daar moeten we echt voor uitkijken.

[0:45:47] Meneer Am, met een interruptie.

[0:45:50] Ja, ik werd even getrigger door het punt van...

[0:45:52] je moet respect hebben voor de normen van een land.

[0:45:55] Nou, bijvoorbeeld Ghana is een liberale democratie, die heeft nu wetten aangenomen om de homorechtenfeiten af te schaffen.

[0:46:06] Daardoor kunnen die niet meer het gebruik maken van de zorg van het World Fund, bijvoorbeeld, die er tot wordt gegeven.

[0:46:15] Vindt de heer Karaman dan dat wij nog geld moeten geven, ontwikkelingshulp moeten geven aan dat soort landen die de mensenrechten niet respecteren?

[0:46:27] Dat is inderdaad een lastige situatie.

[0:46:29] Soms gebruiken juist je ontwikkelingssamenwerking om dingen vooruit te krijgen, ook in een land.

[0:46:36] Als je de banden helemaal verbreekt, zou dat betekenen dat je totaal geen invloed meer hebt.

[0:46:40] Misschien kun je het ten goede bijsturen in zo'n land.

[0:46:43] Ik ben niet per definitie dat ik zeg dat we niet ontwikkelingssamenwerking zouden moeten willen doen.

[0:46:50] Of het moet echt een land zijn die volledig ontspoord is en totaal niks meer.

[0:46:54] maar voor mij is het juist het OS-instrument is juist even of misschien een instrument om

[0:46:59] vrouwenrechten wat verder te brengen in een land en noem maar op. Dus ik wil het juist gebruiken

[0:47:03] om landen, nou ik wil niet zeggen, ik wil ze juist brengen dat ze gaan inzien dat universele rechten

[0:47:11] en ook die van vrouwen, dat die juist bijdragen aan zo'n land. En daarom wil ik juist de banden

[0:47:15] niet verbreken met zulke landen. Dank u wel. U was klaar met uw betoog, toch? Ja, dan is het aan

[0:47:22] en de heer Boswijk met zijn eerste termijn.

[0:47:24] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:47:25] Voorzitter, het is al een paar keer genoemd dat de coronapandemie

[0:47:27] was een soort wake-up-call.

[0:47:29] Ik moet heel eerlijk zeggen dat dat bij ons en de familie

[0:47:31] eigenlijk nooit echt een wake-up-call was,

[0:47:34] omdat wij altijd al met pandemieën te maken hadden gehad.

[0:47:37] Namelijk, mijn overgrootouders emigreerden in 1914 naar de VS

[0:47:41] voor een beter leven en overleden daar vier jaar later

[0:47:44] aan de Spaanse griep twee dagen na elkaar,

[0:47:47] waardoor mijn opa anderhalf jaar wees werd.

[0:47:49] En dat heeft ons altijd al een beetje bezighouden.

[0:47:51] En het is dan ook wel bijzonder om te zien dat honderd jaar later gewoon eenzelfde pandemie onze wereld opnieuw treft.

[0:48:00] Voorzitter, ik zit hier en ik vul grote schoenen op.

[0:48:04] Anne Kuik heeft dit onderwerp destijds geagendeerd midden in de coronapandemie.

[0:48:10] Ze werd ook de Tering-ambassadeur, geloof ik als ik het goed zeg.

[0:48:14] Nou, misschien dat ik dat ook ooit nog word.

[0:48:17] Dus we gaan die lijn proberen door te zetten.

[0:48:21] CDA hecht namelijk een groot belang aan het bevorderen van de mondiale gezondheid, omdat

[0:48:25] we hiermee de beschermwaardigheid van ieder mens vergroten.

[0:48:28] Los van het feit dat ik net ook al aangaf dat het ook in ons eigen belang is, maar het

[0:48:31] is vooral ook voor het beschermen van het menselijk leven overal ter wereld.

[0:48:35] Hiermee brengen we de duurzame ontwikkelingsdoelstemming van gezond en welzijn voor iedereen, de zogenaamde

[0:48:40] SDG3-doelen, dichterbij.

[0:48:42] Voorzitter, de strategie is terecht met complimenten ontvangen, maar daarmee zijn we de verwachtingen

[0:48:46] ook toegenomen.

[0:48:47] Op zich ook mooi, maar dat maakt ook adel verplicht.

[0:48:51] En daarom is de vraag vandaag ook vooral of het lukt om die ambitie ook waar te maken.

[0:48:55] Voor het CDA zitten er drie speerpunten die wij vandaag wat strakker willen ingevuld zien hebben.

[0:48:59] Namelijk de aanpak van Twc, antimicrobielen, zo.

[0:49:07] Ja, als je het dan voor jezelf opleest, dan duw ik het voor het eerst hard op.

[0:49:11] Resistentie, AMR, ik ga lekker nu alleen de afkorting doen.

[0:49:14] En pandemische paraatheid.

[0:49:16] In zijn algemeenheid geldt dat er wel een strategie ligt, maar geen echte uitvoeringsagenda met heldere doelen.

[0:49:21] Het eerste handelingsperspectief blijft relatief abstract.

[0:49:24] Dus hoe gaat het kabinet ons in staat stellen om de door u gestelde doelen te controleren?

[0:49:30] Dat vraag ik bij deze aan de bewindspersonen.

[0:49:33] Er staat al een evaluatie voor 2025, maar dat lijkt ons wat laat.

[0:49:36] Dus zou die naar voren kunnen worden gehaald.

[0:49:39] Dan de speerpunt voor het CDA.

[0:49:40] De minister geeft aan dat Nederland zich inzet voor de toegang van seksuele reproductie, gezondheid en rechten.

[0:49:47] SRGR en de bestrijding van TBC.

[0:49:50] Voor SRGR wordt een brede toelichting gegeven waarvoor en hoe Nederland zich daarvoor inzet.

[0:49:56] We vragen de minister graag op welke manier hij zich gaat inzetten voor de bestrijding

[0:49:59] van TBC.

[0:50:00] Welke projecten worden hier expliciet in gesteund?

[0:50:02] Welke ontwikkelingen hebben wij aan bijgedragen en welke internationale samenwerkingen hebben

[0:50:07] we als hoofdonderwerp dit punt?

[0:50:10] Het tweede speerpunt is AMR, de silent pandemic, zoals de WHO het noemt.

[0:50:15] De strategie is klip en klaar over de risico's, maar ook hierin zien we niet echt concrete

[0:50:20] afspraken of concrete actiepunten.

[0:50:23] Nederland heeft dit zelf op de Europese en internationale agenda gezet, dus we hebben

[0:50:26] daarin ook echt een voortrekkend rol.

[0:50:28] Hoe staat het met de aanpak van AMR in het Nederlandse zorg?

[0:50:32] En voorzitter, tenslotte de pandemische paratijd, wat vaak ook weer indicaties van de kwaliteit

[0:50:38] van de gezondheidsstructuur in een land.

[0:50:40] Het bevorderen van de gezondheidsinfrastructuursystemen is niet alleen van belang in tijden van een

[0:50:44] pandemie, maar juist ook daarbuiten om de goede gezondheid en welzijn

[0:50:47] wereldwijd te bevorderen.

[0:50:49] Dat wisten we al, maar nu zijn we er nog veel meer bewust van geraakt.

[0:50:52] De zorg van het CDA is echter wel dat we over echt doorpakken op

[0:50:57] pandemische paraatheid, dat dat nu naar de achtergrond wordt gedrukt,

[0:51:01] zoals we vaak zien bij andere onderwerpen.

[0:51:04] Graag een reactie van de minister, want zijn we, zoals het CDA wil,

[0:51:08] echt bereid de markt te reguleren, zodat we zelfverzienender en

[0:51:11] autonomer zijn als Nederland ten aanzien van geneesmiddelen en vaccins?

[0:51:14] Mijn collega's hebben hier ook al wat punten over gemaakt.

[0:51:16] Graag een reactie van de minister van Medische Zorg.

[0:51:19] En wat is ons doel om ook ontwikkelingslanden in staat te stellen

[0:51:21] om zelf geneesmiddelen en vaccinproductie te kunnen gaan opbouwen?

[0:51:26] Dank u wel.

[0:51:27] Dank u wel. En waar staat AMR nou voor?

[0:51:31] Ik zal het u niet aandoen.

[0:51:33] Dank u wel voor het vullen van de grote schoenen van uw voorganger.

[0:51:40] En er zijn geen interrupties, dus de beurt is aan mevrouw

[0:51:42] komen gaan met haar inbreng.

[0:51:44] Dank u wel, voorzitter.

[0:51:45] Vandaag spreken we met elkaar over de Nederlandse

[0:51:48] mondiale gezondheidsstrategie. En hoewel die

[0:51:49] strategie alweer enige tijd van kracht is, blijft het toch ook

[0:51:52] goed om hier vandaag over te spreken met elkaar.

[0:51:54] De coronapandemie heeft eens te meer

[0:51:56] aangetoond dat ziektes niet stoppen bij de grens.

[0:51:58] Het is daarom dus ook van groot belang dat we blijven

[0:51:59] inzetten op het vergroten van de pandemische

[0:52:01] paraatheid. Gezondheidsdreigingen

[0:52:04] hebben bovendien niet alleen impact op onze gezondheid,

[0:52:06] maar ook op de welvaart, welzijn

[0:52:08] en de handelstromen. Het is dan ook van

[0:52:10] groot belang dat we blijven inzetten op samenwerking en kennisdeling met andere landen.

[0:52:14] Kunnen de ministers aangeven hoe die samenwerking op dit moment loopt met andere landen?

[0:52:18] En zien zij nog verbeterpunten om de mondiale gezondheidsarchitectuur verder te versterken?

[0:52:23] En wat kunnen we bijvoorbeeld leren van andere landen?

[0:52:26] Nederland kan wat de VVD betreft op veel terreinen van grote betekenis zijn,

[0:52:29] zeker waar het gaat om kennis en kunde.

[0:52:31] Het is dan ook goed dat een strategie hier fors op wordt ingezet.

[0:52:34] Want ik weet niet hoe het met u gaat, voorzitter, maar ik ben iedere keer weer trots als ik op

[0:52:38] werkbezoek bedrijven zie die volop aan de slag zijn en bijdragen aan verbeterd waterbeheer,

[0:52:43] veilig drinkwater, sanitaire voorzieningen, gezonde voeding of de duurzame voedselproductie.

[0:52:48] Want dit helpt niet alleen de mensen daar, dat wil ik toch nogmaals benadrukken, maar

[0:52:51] het is ook echt in het Nederlands belang, aangezien hiermee grotere rampen, tragedies,

[0:52:56] hongersnoden worden voorkomen.

[0:52:58] Zo is een gebrek aan schoon water bijvoorbeeld één van de voornaamste redenen voor mensen

[0:53:02] om naar elders te migreren.

[0:53:03] Ik zou van de minister ook willen weten hoe het Nederlandse bedrijfsleven beter aangaan

[0:53:09] kan worden bij de kennisdeling op het gebied van deze zo essentiële terreinen en waar

[0:53:13] we ook zoveel nuttige kennis hebben, zeker ook als het gaat om schoon drinkwater.

[0:53:18] Dan een ander belangrijk punt in de strategie is de publiek-private samenwerking, zoals

[0:53:21] via de Product Development Partnerships, de PDP's, om ook maar een afkorting er extra

[0:53:26] in te gooien.

[0:53:27] Zoals bekend is de VVD een warm pleitbezorger van de combinatie tussen hulp en handel, want

[0:53:31] in onze beleving zorgt het echt voor betere resultaten in ontwikkelingslanden

[0:53:34] en zorgt het ook voor de verdere versterking van niet alleen ons bedrijfsleven,

[0:53:38] maar ook de economische bedrijvigheid daar.

[0:53:40] De heer Boswijk heeft een interruptie.

[0:53:43] Ja, dank voorzitter. Het is een pleit door wat helemaal uit mijn hart is gegrepen.

[0:53:47] Toch ook wel een vraag, want ik hoor hier wel een duidelijke rol ook voor ontwikkelingssamenwerking

[0:53:52] en dat dat nodig is ook om een impact ver weg te hebben,

[0:53:56] ook voor een deel in ons eigen belang. Ik ben het daar helemaal mee eens.

[0:54:00] Maar we hebben natuurlijk allemaal de doorrekeningen gezien en daar stond natuurlijk ontwikkelingssamenwerking

[0:54:03] bij de VVD op nul euro.

[0:54:05] Er zit natuurlijk meer informatie, ik snap dat dat niet uitgelekt wordt.

[0:54:09] Maar ik hoor nu toch wel een ander pleidooi dan wat ik destijds bij de doorrekeningen heb.

[0:54:13] Is de VVD misschien iets gedraaid daarin?

[0:54:17] Ik weet niet precies, misschien was de heer Boswerk niet bij de begrotingsbehandeling van

[0:54:20] BLS die we recent nog gehad hebben, waar ook dit standpunt is toegelicht.

[0:54:24] En heel eerlijk gezegd, het staat niet op nul.

[0:54:26] Het staat inderdaad dat wij daar fors op kunnen bezuinigen en daar geloof ik ook in.

[0:54:28] en daar sta ik ook voor. Dat bedoel ik ook in ieder debat die ik heb met Togewijld ook.

[0:54:32] Ik denk ook dat de voornaamste inzet zou moeten zijn om via handel

[0:54:35] ook die economische bedrijvigheid te realiseren.

[0:54:38] Maar de bezuiniging die er zat, en die zit erin, die liep in een trend naar boven.

[0:54:43] Die is natuurlijk, zoals u ook weet, gerelateerd aan allerlei percentages.

[0:54:48] Dus dat staat niet op nul, dus daar kan ik u misschien wel mee helpen.

[0:54:51] Maar de focus die wij willen aanbrengen is het veel meer,

[0:54:54] en dat is ook een deel van mijn pleidooi,

[0:54:56] om het veel meer gericht in te zetten op dingen waar wij als Nederland goed in zijn.

[0:54:59] Dat de start voor ons bij de bedrijvigheid helpt de landen daar zelf om hun eigen economie op te gaan bouwen.

[0:55:05] En dat is wat ons betreft een startpunt en niet alleen maar via individuele losse projecten.

[0:55:10] Meneer Karaman, had u ook een interruptie of zag ik dat verkeerd?

[0:55:13] Een schijnbeweging, dat kan.

[0:55:14] Mevrouw Kamminga, u bent halverwege, vervolgt u betoog.

[0:55:18] Vanuit organisatie op het gebied van mondiale gezondheid blijkt dat investeringen van Nederland in deze PDP's erg nuttig zijn.

[0:55:23] Ziet de minister nog mogelijkheden om dit verder uit te breiden of hier nadere invulling aan te geven?

[0:55:28] En dan wil ik het toch ook nog even hebben over innovatie.

[0:55:31] In de afgelopen periode heb ik weer veel partijen en bedrijven gesproken en ook weer vele mooie

[0:55:35] voorbeelden voorbij zien komen.

[0:55:36] Er wordt door veel Nederlandse bedrijven actief gewerkt aan ontwikkelingen die bijdragen aan het

[0:55:40] verbeteren en toegankelijke maken van de medische zorg wereldwijd.

[0:55:44] Faak heeft het grote publiek hier echt geen weet van.

[0:55:46] Ik zou de minister dan ook willen vragen om deze bedrijven en dit soort initiatieven wat vaker in

[0:55:50] in het zonnetje te zetten, zodat wij ook buiten deze Kamer daar net zoveel trots bij kunnen

[0:55:54] ervaren als ik dat heb als ik weer op werkbezoek ben.

[0:55:57] En dat laat ook maar weer zien waarom we echt zuinig moeten zijn op al die mooie bedrijven

[0:56:01] die we hier in Nederland hebben.

[0:56:03] Dan, voorzitter, toch nog even expliciet over de SRGR.

[0:56:06] Want je zou toch zeggen dat anno 2024 het vanzelfsprekend zou moeten zijn dat iedere

[0:56:10] vrouw over haar eigen lichaam kan beschikken en haar eigen keuzes in weinigheid kan maken.

[0:56:14] Maar helaas, ook vandaag is daar weer discussie.

[0:56:16] We zien tegenwoordig bijna het omgekeerde.

[0:56:18] En overigens gaat het niet alleen maar om vrouwenrechten, maar ook op het gebied van LHBTQI+.

[0:56:23] Want ik heb weer met grote afschuw kennisgenomen van het feit dat Organda gewoon onverkort doorgaat met die anti-homo-wetgeving.

[0:56:29] En ook Ghana dat wil.

[0:56:30] Ik heb daar vandaag nog Kamervragen over gesteld aan de minister.

[0:56:34] Maar dan even terug naar die SRGR.

[0:56:36] Ik ben blij dat we hier als Nederland stevig op inzetten.

[0:56:39] En laat ik dan toch nog maar even zeggen, het gaat hier niet om het opleggen of het afdwingen van onze norm.

[0:56:44] Het gaat hier juist om het beschermen van rechten.

[0:56:45] Ik denk dat dat wel de volgorde is en daar moeten we voor blijven staan.

[0:56:49] Dus kunnen de ministers aangeven hoe zij naast de financiële middelen met kennis en expertise

[0:56:53] verder kunnen bijdragen aan het versterken van de gezondheidszorg in seksuele, reproductieve

[0:56:57] rechten- en ontwikkelingslanden?

[0:56:59] En zien ze daarbij bijvoorbeeld een rol voor organisaties als Rutgers, die in veel landen

[0:57:02] al actief zijn, veel kennis en kunde hebben en in die zin een nuttige aanvulling zijn

[0:57:06] naast of bijvoorbeeld binnen projecten van de WHO?

[0:57:09] Dank u wel, voorzitter.

[0:57:10] Dank mevrouw Kaminka.

[0:57:11] Als er geen interrupties meer zijn, is dit het einde van de eerste termijn van de Kamer.

[0:57:16] De ministers hebben aangegeven 15 minuten nodig te hebben, dus ik stel voor dat we om kwart voor vier doorgaan met deze zitting.

[0:57:23] En dan schors ik nu de vergadering.

[1:14:31] Keurige tijd, zo is dat minister.

[1:14:34] Hierbij heropen ik de bijeenkomst van de vaste Kamercommissie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking.

[1:14:39] We zijn toe in de eerste termijn vanuit het kabinet voor de Mondiale Gezondheidsstrategie.

[1:14:43] Ik stel voor om weer vier korte interrupties te doen.

[1:14:46] Het was niet zo bedoeld, mevrouw Dobbe. Ik kijk naar alle leden.

[1:14:53] U bent me alle even dierbaar en ik behandel u. Probeer ik gelijk.

[1:14:57] Ik kijk even naar de ministers. Wie begint?

[1:15:01] De minister van BOS zal beginnen en daarna de minister voor Medische Zorg.

[1:15:09] En of u wil aangeven welke blokjes u gaat beantwoorden,

[1:15:12] zodat de leden rekening kunnen houden bij de interrupties. Dank u wel.

[1:15:15] Ga je gang.

[1:15:16] Dank, voorzitter.

[1:15:17] En dank dat we hier vandaag kunnen zijn.

[1:15:19] Ik begrijp dat dit vier keer is uitgesteld, dit commissiedebat.

[1:15:22] Maar ik begrijp ook dat jullie, de Kamercommissie, wachten op deze twee ministers om dit debat met jullie te kunnen doen.

[1:15:28] Dus dat waarderen we zeer.

[1:15:30] Laat ik ook gelijk aansluiten bij dankwoorden richting het CDA.

[1:15:35] Mevrouw Kuik, je hebt het CDA, Bosman is er niet, voorzitter.

[1:15:38] Maar zijn voorganger, mevrouw Kuik, heeft natuurlijk veel gedaan om dit op de agenda te zetten.

[1:15:42] en ik denk dat we zonder haar die eerste Nederlands kabinetsbrede

[1:15:46] mondiale gezondheidsstrategie niet hebben gehad.

[1:15:48] Dus dankbaar daarvoor, want het is goed voor de wereld, maar ook goed voor Nederland.

[1:15:52] Ik zal eerst even een paar algemene dingen zeggen

[1:15:54] en dan zal ik aangeven welke kopjes.

[1:15:56] Het is een hele korte inleiding, voorzitter.

[1:15:59] Nou goed, waarom is het belangrijk?

[1:16:00] Ja, het is niet de vraag of, want dat hebben vele van jullie ook gezegd,

[1:16:03] maar wanneer een nieuwe ziekteuitbraak zou plaatsvinden.

[1:16:06] En dat kunnen nieuwe ziektes zijn,

[1:16:07] maar het kunnen natuurlijk ook oprukkende ziektes zijn,

[1:16:10] zoals malaria en dengue.

[1:16:11] En dat raakt niet alleen onze gezondheid, maar ook onze welvaart, handel en veiligheid

[1:16:15] in directe Nederlandse belangen.

[1:16:16] We kunnen het in Nederland nog zo mooi regelen als we willen, maar ziektes, evident ook vele

[1:16:22] van de delen zei dat, stoppen niet bij de grens.

[1:16:24] Dus we moeten investeren in mondiale gezondheid en die investeringen zijn voor de toekomst

[1:16:28] voor Nederland van belang.

[1:16:30] Het is nu investeren om het versterken van onze verdediging tegen de pandemie later te

[1:16:35] verzorgen.

[1:16:36] En jaarlijks, om maar te illustreren hoe belangrijk het is, we jaarlijks overlijden wereldwijd

[1:16:40] 1,3 miljoen mensen als gevolg van infectieziekte

[1:16:43] die niet meer behandeld zijn met antibiotica vanwege resistentie.

[1:16:46] Dat treft ons ook in Nederland, die resistentie.

[1:16:48] Er sterven 800 vrouwen per dag als volg van zwangerschappen en bevallingen.

[1:16:52] En elk jaar worden nog steeds 12 miljoen minderjarige meisjes uitgehuurlijkt.

[1:16:56] Meisjes die niet meer naar school gaan en niet meer zullen werken.

[1:16:59] Dus investeren in gezondheid van vrouwen betekent wat ons betreft

[1:17:02] ook investering in stabiliteit en economische groei.

[1:17:05] Want we weten dat als moeders en kinderen, als die zorg goed geregeld is,

[1:17:09] Dus vooral hoe we gemakkelijk kunnen bijdragen aan de economie,

[1:17:11] zoals dat in Nederland en zoals dat ook in andere landen.

[1:17:13] Dat is goed voor hun eigen inkomen, maar uiteindelijk ook goed

[1:17:15] voor stabiliteit en welvaart en daarmee ook voor ons.

[1:17:19] Dus we hebben daarom onze aanpak op mondiale gezondheid verbeterd

[1:17:23] middels deze strategie, maar ook al om een paar zorgen weg te nemen,

[1:17:26] ook in de uitvoering zijn we aardig op weg.

[1:17:28] Dat is kabinetbreed en daarom ben ik ook blij

[1:17:30] dat we natuurlijk samen met de minister voor Medische Zorg hier zijn,

[1:17:34] met wie we intensief samenwerken en ik denk,

[1:17:36] flinke vordering hebben gemaakt bij het inventeren van de strategie.

[1:17:41] En dus daarom is het erg mooi en een genoegen en een eer

[1:17:43] dat we hier samen kunnen zijn, want we hebben iets te bieden als Nederland.

[1:17:48] Ik kom straks nog even terug met mevrouw Kamicha

[1:17:51] over wat dat betekent voor het Nederlandse bedrijfsleven,

[1:17:53] maar zo zijn we samen met minister Dijkstra

[1:17:56] een werkbezoek gebracht aan Leiden Bioscience Park.

[1:18:00] Ja, dat is echt fantastisch om te zien wat daar gebeurt

[1:18:02] aan innovatie, kennis en bedrijven.

[1:18:04] Volgens mij zijn het 300 organisaties en bedrijven ter plekke

[1:18:06] die met elkaar een onderling kruislingverband samenwerken

[1:18:10] in de zogenaamde Global Health Hub die we erop gericht

[1:18:13] wat goed voor Nederland is en goed voor de wereld.

[1:18:16] Dus ik denk eigenlijk dat we een voortdrengsrol hebben

[1:18:18] in die strijd tegen die ziektes zoals HIV, tuberculose,

[1:18:22] en ik probeer hem toch, antimicrobiële resistentie.

[1:18:25] GELACH

[1:18:27] Ik heb die tien minuten boven gebruikt om deze te oefenen,

[1:18:29] en het bevorderen van seksuele en repetieve gezondheid,

[1:18:34] Dat heeft Nederland op de kaart gezet als leider op de moderne gezondheid

[1:18:37] en biedt ons echt sterke omhandelingspositie in de internationale forum.

[1:18:41] Dus we gaan de komende jaren deze strategie verder uitwerken

[1:18:43] en verder implementeren.

[1:18:45] En dat doen we niet nogmaals alleen maar uit internationale solidariteit.

[1:18:48] En ook Nederland zal niet de hele wereld redden,

[1:18:51] maar ook vanuit strategie dat het ons ten goede komt in Nederland,

[1:18:54] naast dat we goed doen in de wereld.

[1:18:56] Dan wou ik overgaan tot specifieke vragen.

[1:18:59] En dat hebben we een aantal mapjes voorbereid.

[1:19:01] De ene is SRGR, de andere gaat over de relatie met het klimaat,

[1:19:05] de andere gaat over, nou, ik moet toch m'n bril opzetten,

[1:19:08] maar lokalisering, dus lokale productie en mondiale...

[1:19:14] En dan een mapje is mondiale gezondheidsarchitectuur en bedrijfsleven

[1:19:18] en dan nog een mapje algemeen en overigens.

[1:19:21] En bij een enkel onderwerp zullen we beide een antwoord geven.

[1:19:26] Dan bij de SRGR mevrouw Dodde een vraag.

[1:19:33] Eigenlijk de hoofdvraag, waarom bezuinigen we hierop?

[1:19:37] Nou ja, er is geen smaak van een bezuiniging.

[1:19:39] We geven minder dan beoogd, maar we geven nog steeds 100 miljoen,

[1:19:43] bijna 98 miljoen meer dan het vorige kabinet op dit onderwerp uit.

[1:19:47] Dus het is geen bezuiniging, het is minder dan we hadden gehoopt.

[1:19:50] We hebben natuurlijk het debat gehad, vierde voorzitter,

[1:19:52] over de begroting vorige keer, ook een nadruk.

[1:19:55] Je zou het altijd meer willen,

[1:19:56] zeker voor dit soort nobele doelen wil je altijd meer.

[1:19:59] Maar ik denk niet dat we het hoeven te schamen.

[1:20:00] We zijn een van de grootste, ik denk de derde financierder op SRGR,

[1:20:05] de nummer tien op gezondheid wereldwijd.

[1:20:11] Dus we hoeven ons niet te schamen, we hadden meer gewild.

[1:20:13] Dat is niet gelukt, maar we doen meer dan het vorige kabinet al.

[1:20:16] Dan de vraag van mevrouw Hiers over SRGR-partnership.

[1:20:22] Er is verschil maken in ontwikkelingslanden, maximaal inzetten.

[1:20:25] Nou, dat is inderdaad... Voor ons maakt dat inderdaad een groot verschil.

[1:20:29] ...voor vrouwen en meisjes in ontwikkelingslanden die partnerschappen.

[1:20:32] Dat blijkt ook uit de recente evaluatie van de zeven SRGR-partnershippen van vorig jaar.

[1:20:37] We vinden ook natuurlijk dat het maatschappelijk middenveld van essentieel belang is...

[1:20:41] ...voor het vergroot van toegang tot de zorg.

[1:20:43] Daar blijven we ons ook op inspannen.

[1:20:45] En over de inzet vanaf 2026 op de sterkte van het maatschappelijk middenveld...

[1:20:48] ...wordt de Kamer ervoor dus allemaal nog geïnformeerd.

[1:20:52] Dan heb ik een mapje over klimaat.

[1:20:58] De heer...

[1:20:59] Nou, ik geloof dat u toch nog eerst een interruptie krijgt van mevrouw Dobbe over SRGR.

[1:21:05] Mevrouw Dobbe was aan het dubben om te kijken of dit inderdaad het einde was van het blokje SRGR.

[1:21:12] Oké, dan heb ik wel een vraag.

[1:21:14] Want kijk, ik zal de discussie die we hebben gevoerd tijdens de begroting niet overdoen hier hoor.

[1:21:18] Daar hebben we ook de tijd niet voor.

[1:21:20] Maar die minder-meer discussie die ken ik natuurlijk bijvoorbeeld ook uit de zorg.

[1:21:24] waar we al jaren de discussie hebben, wordt er nou bezuinigd of niet.

[1:21:27] Maar in de praktijk zie je dat er minder geld gaat naar iets

[1:21:32] waarvan we hadden verwacht dat er meer geld naartoe zou gaan.

[1:21:34] En dat is ook zo op het moment dat deze strategie werd samengesteld in 2022.

[1:21:40] En ik had dus ook nog een vraag gesteld,

[1:21:42] nu er minder geld beschikbaar is dan toen beoogd,

[1:21:46] kan alles dan nog wel worden uitgevoerd?

[1:21:48] De minister.

[1:21:50] Ja, dank. Ja, het is inderdaad een beetje herhaling, maar wat ik al zei,

[1:21:54] We zijn echt nog steeds een van de grootste normen, nummer drie op vrouwen-SRGR

[1:22:01] en nummer tien global, helft.

[1:22:03] Dat betekent dat we echt vooroplopend ambitieus kunnen zijn.

[1:22:05] Dus ik denk, over een groot aantal van onze doelen kunnen we zeker behalen.

[1:22:12] Mevrouw Dobbe, nog een vervolg.

[1:22:14] Ja, want dat was op zich mijn vraag niet.

[1:22:16] Mijn vraag was, in 2022 is deze strategie vastgesteld, toch?

[1:22:21] En toen gingen we uit van een bepaald budget en een bepaald geld dat daar naartoe zou gaan.

[1:22:25] Dus er zijn doelen die zijn toegespitst daarop.

[1:22:29] En dat bleek minder te zijn.

[1:22:31] Dus kunnen we al deze mooie woorden in deze strategie nog wel uitvoeren?

[1:22:34] En wat kan daarvan nog wel worden uitgevoerd of niet?

[1:22:36] Want ik kan me niet voorstellen dat als het echt om tientallen miljoenen gaat,

[1:22:40] dat het niet uitmaakt.

[1:22:42] Meneer de minister.

[1:22:43] Sorry, voorzitter. De macro-doelen staan nog steeds.

[1:22:45] Kijk, we intensificeren minder hard dan we hadden gewild.

[1:22:48] Dat is een feit.

[1:22:49] Maar nog steeds het overgroten van het deel van het budget staat nog steeds.

[1:22:53] Volgens mij hebben we geen zorgen over dat we crossomodo onze inzet op die doelen kunnen waarmaken.

[1:23:02] Mevrouw Kaminka, met een interruptie.

[1:23:04] Dank u wel, voorzitter.

[1:23:05] En dank aan de minister.

[1:23:06] Op dit thema had ik ook nog een vraag, want mevrouw Dobber richt zich op het financiële deel daarvan.

[1:23:11] Ik heb me ook heel erg gericht op de kennis en kunde die we hebben, juist op dit thema.

[1:23:14] Ik hoorde de minister dat ook zeggen, voorzitter, dat het ook een onderwerp is waar we als Nederland

[1:23:18] gewoon veel op weten en daarom ook nog een grotere impact kunnen maken als we hier fors op inzetten.

[1:23:23] En mijn vraag was dan ook, kunnen organisaties als Rutgers,

[1:23:26] maar we hebben er meerdere die gewoon veel erkennis en expertise hebben,

[1:23:31] kunnen we dat nog beter in anders inzetten,

[1:23:32] ook bijvoorbeeld onder de vlag of naast de vlag van de WHO?

[1:23:35] De minister.

[1:23:37] Voorzitter, ik had hem eigenlijk onder organisaties en bedrijfsleven gezet,

[1:23:39] maar ik kan hem nu al beantwoorden.

[1:23:41] Dus de vraag, zien we daar een rol voor, organisaties als Rutgers?

[1:23:44] Ja, absoluut. Maatschappelijke organisaties spelen een cruciale rol,

[1:23:48] dus ook de Rutgersstichting zou daar een mooie rol kunnen spelen.

[1:23:50] Ze verlenen zorg daar waar de overheid afwezig is.

[1:23:53] Nou, daar zijn we uitstek dat soort organisaties geschikt voor.

[1:23:58] En het bedrijfsleven, ja, ik noemde het net in mijn inleiding al.

[1:24:01] We haken de hele tijd aan op waar het bedrijfsleven en kennisinstellingen

[1:24:05] en maatschappelijke organisaties elkaar kunnen aanvullen.

[1:24:08] Bijvoorbeeld, er zijn voorbeelden van het Nederlands bedrijfslevenwaterworksprogramma,

[1:24:13] Nederlandse drinkwaterbedrijven samenwerken, capaciteitsverbouw.

[1:24:16] Er zijn onderwerpen waar kennis en bedrijfsleven elkaar delen op het punt van waterzuivering

[1:24:23] en via een fonds van het duurzaam water, een aqua for all drinkwater en finish programma

[1:24:29] waar ook allemaal bedrijfsleven mee betrokken zijn.

[1:24:30] Dus om die vraag te antwoorden, zeker.

[1:24:35] Ja, maar gaat het op, toch nog een derde interruptie?

[1:24:39] Maar gaat het op, gaan we gaan.

[1:24:40] Nu we in dit blokje zitten.

[1:24:44] Ik had ook nog een vraag gesteld over het steunen van organisaties van vrouwen zelf.

[1:24:51] Die opkomen voor hun rechten in landen waar die rechten onder druk staan.

[1:24:56] Maar ook vrouwenorganisaties, jongerenorganisaties, organisaties van LHBTQI.

[1:25:01] Dus al die organisaties.

[1:25:03] Hoe kunnen wij hen in staat stellen om zelf te strijden voor hun zelfbeschikking?

[1:25:09] En wat betekent deze agenda voor hen, de minister?

[1:25:13] Ik denk dat ik even moet terugkomen in het tweede termijn.

[1:25:16] We hebben programma's die dat ondersteunen, maar dan kom ik even terug in het tweede termijn, specifiek deze vraag.

[1:25:22] De minister vervolgt zijn betoog.

[1:25:28] Excuses. Naar het blokje bedrijfsleven.

[1:25:32] Vraag van mevrouw Kamiga over de strategie, de publiek bepaalde samenwerking zoals de Product Development Partnership, PDP's.

[1:25:39] Ja, dat vinden we ontzettend belangrijk.

[1:25:43] Ze zijn toonaangevend in de ontwikkeling van vaccins, medicijnen en diagnostiek en leidt

[1:25:48] tot excellente resultaten.

[1:25:51] Dus wij doen ook voor de periode 2023 tot 2027 een bedrag van 86 miljoen euro in vijf PDPs

[1:25:59] die zich inzetten op bestrijding van, ik ga hem weer proberen, antimicrobiële resistentia,

[1:26:04] malaria, HIV, AIDS en verwaarloosde tropische infectieziektes.

[1:26:08] En om die steun voor pdp's te coördineren werken we samen met andere donorlanden en andere organisaties in het zogenaamde pdp funders group.

[1:26:18] Dan vraag van de heer Ram, ook over bedrijfsleven en geopolitieke belangen.

[1:26:24] Wat is de rol van het private sector daarin in die geopolitiek instabiele wereld?

[1:26:33] Wat ik al zei, het private sector is een cruciale partner in onze hele strategie.

[1:26:38] En die werken wij aan innovaties, opschaling, investeringen.

[1:26:41] Dat is ook goed voor de bedrijven die daaraan meewerken.

[1:26:43] Wij stimuleren allerlei soorten matchmaking tussen bedrijven, universiteiten, NGO's

[1:26:47] in de zogenaamde Global Health Hub en Life Science Health Sector

[1:26:51] om de beste oplossingen te vinden.

[1:26:53] En het gaat om dat Nederlandse bedrijven van alle groottes

[1:26:55] een positieve impact kunnen hebben op moderne gezondheid.

[1:26:58] Zo hebben we laatst een handelsmissie naar Nigeria,

[1:27:00] waarin we het ook gecombineerd hebben,

[1:27:01] waar een MOU tussen een Nigeriaans nationaal bladservice en een Nederlands bedrijf

[1:27:07] kunnen opzetten voor bloedtransfusie.

[1:27:09] Dat heeft onze oog en dat doen we in de praktijk ook.

[1:27:14] Dan heb ik het bedrijfsleven afgemaakt.

[1:27:18] Is er nog een interruptie van de heer Ram?

[1:27:21] Mijn vraag was niet alleen over het bedrijfsleven, maar ook over de geopolitieke positie van Nederland

[1:27:26] en het Westen in zijn algemeenheid.

[1:27:29] We hebben een opkomst van een BRICS.

[1:27:30] We investeren dadelijk in Nigeria in hun gezondheidssysteem.

[1:27:38] En vervolgens worden ze lid van de BRICS.

[1:27:41] Ze keren zich af van het Westen.

[1:27:43] China investeert daar massaal in.

[1:27:47] De kritische grondstof wordt daarin gepikt.

[1:27:50] Wat is dan het Nederlandse belang nog, als dat zo is...

[1:27:53] Dat is een scenario die zich kan voorttrekken.

[1:27:56] Wat is dan het Nederlandse belang nog om dan te investeren in zo'n gezondheidssysteem?

[1:28:02] Het is ook een hele brede vraag die we in verschillende andere debatten ook hebben gevoerd.

[1:28:09] En dat gaat om die uitdagingen die landen als China en Rusland voor ons vormen.

[1:28:16] Inlanden waar we actief zijn, waar wij ontzettend veel goede dingen doen.

[1:28:20] We zijn als Europa de grootste donor voor Afrika, by far.

[1:28:25] Waar China en Rusland een andere agenda hebben via andere middelen,

[1:28:29] vaker dan wij en waar we soms het verliezen.

[1:28:32] Maar dat betekent niet dat we het zouden moeten opgeven

[1:28:36] vanwege de belangen die zo groot zijn, zowel op brede politieke terrein,

[1:28:40] geopolitiek, maar ook vanwege de gezondheidszorg.

[1:28:42] Dus we zien het en het is soms een

[1:28:44] oneerlijke strijd, maar wij zijn er eenmaal eerlijker en verder.

[1:28:47] Maar het is niet een reden om te zeggen en dan stoppen we er maar mee.

[1:28:51] De heer Ram, met nog een interruptie.

[1:28:54] Maar als je dan toch dan ontwikkelingssamenwerking schulpen,

[1:28:57] in dit geval geld voor gezondheidszorg, investeert in zo'n land,

[1:29:02] is het dan niet beter om dan echt goed na te denken

[1:29:05] wat het Nederlandse belang dan is, hoe je dat kan veiligstellen,

[1:29:10] en dat kan wat breder het Europese belang of het Westerse belang dan zijn,

[1:29:13] dat je vervolgens dan zo'n land ook echt bindt

[1:29:16] aan een coalitie van Westerse landen.

[1:29:19] Want anders heeft het volgens mij geen zin.

[1:29:21] Anders verliezen we gewoon de strijd.

[1:29:22] We staan al 1-0 achter als het gaat om die kritische grondstoffen.

[1:29:26] Dus ja, graag. Hoe kijkt de minister daar tegenaan?

[1:29:29] De minister.

[1:29:31] Dank, voorzitter.

[1:29:31] Als we terugkijken naar het grote debat over de handel van BRS begon ik ook van

[1:29:35] ik vind dat we onze inzet op ontwikkelingssamenwerking ook moeten zien,

[1:29:38] juist in die geopolitiek context van onze Nederlandse belangen.

[1:29:41] Dat is iets wat we ook constant in de praktijk brengen, dat we in het vizier hebben.

[1:29:46] Maar dat is een strijd van ideologie.

[1:29:48] En dat is ook een strijd van lange adem.

[1:29:51] En daarbij kijken we naar alle landen met wie we contacten hebben, naar wat onze belangen zijn.

[1:29:55] Dat kan handel zijn, dat kan inderdaad kritische grondstoffen zijn,

[1:29:58] maar dat kan ook gedeelde belangen zijn, als democratie, mensenrechten,

[1:30:01] hoe we naar de wereld kijken en wat voor soort internationale systemen we willen.

[1:30:04] En in die mix van dingen zijn we constant aan het wegen en bepalen we onze inzet.

[1:30:08] Dus we nemen wel degelijk mee in onze overwegingen.

[1:30:13] Meneer Ran, nog een interruptie. Hou je gang.

[1:30:16] Ja, dan een laatste vraag op dit punt dan, voorzitter.

[1:30:19] Maar dat staat niet expliciet in deze gezondheidsstrategie,

[1:30:22] dat wij die belangen, ook die andere belangen, meewegen

[1:30:28] als je dan een relatie aangaat met landen.

[1:30:31] Dus dat staat hier niet expliciet in.

[1:30:33] Het is weer eenrichtingsverkeer, maar geld geven aan grote organisaties.

[1:30:38] En dan voor de rest, ja...

[1:30:40] Hoe kunnen wij überhaupt zien, kan Nigeria überhaupt zien

[1:30:43] dat wij geld aan ze geven?

[1:30:45] Zodat wie een wild fund gaat, wat WHO gaat,

[1:30:48] kunnen we zeggen, ja, we hebben 100 miljoen aan jullie gegeven,

[1:30:50] Of in ieder geval zeggen ze jij, ja, waar dan?

[1:30:53] De minister.

[1:30:54] Voorzitter, daar heeft de heer Om een goed punt.

[1:30:56] Dat is een van onze zorgen ook, dat het vaak niet zichtbaar is

[1:30:58] wat wij als West-Europa, Amerikanen en andere landen doen

[1:31:03] voor Afrikaanse landen of Zuid-Amerika, of andere landen.

[1:31:06] En dat willen we ook verbeteren, om die zichtbaarheid te vergroten,

[1:31:09] om te laten zien wat wij allemaal doen voor Afrika.

[1:31:12] In dit geval, als je het specifiek over gezondheidszorg hebt,

[1:31:14] waar we echt die directe belangen hebben van pandemieën

[1:31:17] en grensoverschrijdende ziektes,

[1:31:18] Dus is dat nog ineens het belangrijkste onderdeel van onze hulp.

[1:31:21] Maar we kijken er meer en meer naar om te laten zien wat we doen in die landen,

[1:31:25] om dat zichtbaarder te maken.

[1:31:26] Dat geldt ook voor onze grote bijdrage via internationale organisaties.

[1:31:32] GESPREKSLEIDER DE JOURNALISTE De minister vervolgt zijn beteld.

[1:31:42] Uitgezet. Dan kom ik bij het mapje lokaal en lokalisering.

[1:31:46] Mevrouw Heers vraagt over het vergroten van zegzaal van mensen op lokaal niveau,

[1:31:51] gezondheidszorggevens, voorwaarden verslagen van een strategie op gezondheid.

[1:31:54] en de SRGR-partnershippen laten dit zien.

[1:31:57] En hoe kunnen we dat op primair zorgverleningsniveau

[1:32:00] en in financiers daar wat over zeggen?

[1:32:03] Nou, we zijn het gewoon eens met mevrouw Heers,

[1:32:06] die SRGR-partnershippen laten zien dat zeggenschap lokaal niveau voorwaar

[1:32:09] is voor slagende strategie op gezondheid en een groot deel van de middelen

[1:32:13] daar komen daarvan terecht bij de uitvoerende, juist lokale, partners.

[1:32:17] En die partners zijn klinieken, zorgverleners, maatschappelijke werkers,

[1:32:21] jonge werkers, maar ook juristen, advocaten, beleidsvormers.

[1:32:23] Dus onze lokale partners koppelen hun lessen en uitdagingen

[1:32:27] regelmatig terug aan onze ambassades en de ministerie.

[1:32:30] Dus daar wordt ook die uitvoering van onze strategie steeds effectiever

[1:32:34] door de betrokkenheid van die lokale partners.

[1:32:38] Dan een vraag van mevrouw Dobbe.

[1:32:40] De pandemische paraatheid.

[1:32:43] Is de minister het eens met de eerlijke verdeling?

[1:32:46] Moeten we niet meer regionale medicijnen en vaccins?

[1:32:49] Ja, eens. De ziektes stoppen niet aan de grens, zoals bekend.

[1:32:52] De lokale productie, wat heb ik in coronatijd gezien,

[1:32:55] leidt tot snellere bestrijding van infectieziekten

[1:32:57] en door snellere beschikbaarheid van essentiële medische producten.

[1:33:01] En Nederlandse bedrijven, daar kom ik in met mevrouw Kamberga en de universiteit,

[1:33:05] die kunnen die expertise juist inzetten om die lokale productie te stimuleren.

[1:33:08] Dus er is ook een win-win.

[1:33:10] Daar zijn we mee bezig via het zogenaamde Pandemische Fonds.

[1:33:13] En we zijn bereid aan een bijdrage voor aan het Team Europe Initiatief

[1:33:17] om de toegang voor financiering voor bedrijven te vergroten op dit gebied.

[1:33:22] Dan krijg ik net nog even die vraag die we hadden laten liggen.

[1:33:25] Die kan ik nu misschien doen in plaats van te weten bij mevrouw Dobbe over lokale organisaties.

[1:33:31] Hoe stelt u vrouwen en LGBTQ in staat te strijden voor SRGR?

[1:33:36] Dat is de vraag, volgens mij, van mevrouw Dobbe, die u nog miste.

[1:33:40] Ja, dat doen we ook via die partnerschippen met penvoerders uit het zuiden.

[1:33:43] Het zogenaamde SDG5-fonds gaat rechtstreeks door vrouwengeleideorganisaties in het zuiden.

[1:33:49] Dat zijn lokale organisaties.

[1:33:50] Dus dat gaat in totaal om 500 miljoen euro, dus dat is een substantieel bedrag.

[1:33:55] Over vier jaar, kijk even naar de... Ja, precies.

[1:33:57] Ik schrok ook even van het bedrag.

[1:34:01] Dan kom ik bij Mapje...

[1:34:05] Sorry, minister. De laatste interruptie van mevrouw Dobbe.

[1:34:08] U bent dus streng, voorzitter.

[1:34:11] Ik wilde eventjes het antwoord van de minister over de pandemische paraatheid

[1:34:17] en de lokale productie.

[1:34:20] Want het is goed, we zijn het eens daarover, dat het veel voordelen kent en dat het belangrijk is dat bijvoorbeeld

[1:34:26] ook landen in Afrika zelf een productie van vaccins, van medicijnen kunnen doen.

[1:34:31] Maar de minister noemde daar een aantal dingen, een pandemisch fonds en nog iets anders.

[1:34:36] Maar voor het Nederlandse bedrijfsleven, om daar aan deel te nemen.

[1:34:41] Maar dan ben ik even in de war, want het Nederlands bedrijfsleven is één ding,

[1:34:46] Maar wat betekent het nu voor de lokale productie, bijvoorbeeld in Afrika,

[1:34:51] van hun eigen medicijnen en vaccins?

[1:34:53] En wat is dan onze inzet daarop?

[1:34:55] Want alleen Nederlands bedrijven steunen lijkt niet automatisch tot lokale productie,

[1:34:59] die ook nog eens een handen is van de mensen daar.

[1:35:02] De minister.

[1:35:03] Deze fondsen staan open, als ik het goed heb, ook voor lokale bedrijven.

[1:35:06] Het is een samenwerkingsverband.

[1:35:08] Dus die fondsen, ik noemde pandemische fondsen,

[1:35:09] en dat Team Europe-initiatief is volgens mij ook een toegang

[1:35:12] voor juist ook lokale bedrijven.

[1:35:14] Maar dat zal, denk ik wel, in eerste instantie een samenwerking zijn met de grote bedrijven uit Europa, in de VS.

[1:35:24] De minister, vervolgzijn bedacht.

[1:35:27] O, nee, pardon. Er is nog een interruptie van de heer Boswijk.

[1:35:30] Nou, ik snap wel het gevoel van collega Dobbe, vul ik er een beetje in,

[1:35:36] namelijk dat je wil uiteindelijk natuurlijk dat het bedrijfsleven lokaal,

[1:35:41] los van grote multinationals, ik heb niks principieel tegen grote multinationals,

[1:35:45] maar ik snap een beetje wel de zorg dat je ook wel de zeggenschap en de invloed

[1:35:49] eigenlijk zo lokaal mogelijk wilt neerleggen.

[1:35:51] Dus bij het Afrikaanse, Aziatische, Zuid-Amerikaanse MKB,

[1:35:57] in hoeverre het MKB kan zijn,

[1:35:59] in hoeverre kunnen we dat stimuleren in plaats van dat wij zo meteen

[1:36:02] een groot Nederlands, Frans of Amerikaans bedrijf in de hand nemen

[1:36:06] en hun macht eigenlijk nog verder vergroten?

[1:36:08] En nogmaals, ik zit echt misschien iets anders als de SP in deze discussie,

[1:36:12] maar ik ben ook wel benieuwd naar het antwoord hierop.

[1:36:14] Ik vermoed namelijk zo dat dit de vraag is die collega Dobbe zou willen stellen.

[1:36:21] Nou, het is toch een mooie dag vandaag

[1:36:23] met de samenwerking tussen SP en het CDA en de minister.

[1:36:26] De samenwerking tussen SP en het CDA.

[1:36:28] Zo kan ik kijken, het doel is natuurlijk dat je zegt

[1:36:30] ik wil die lokale productie vergroten, dat is doel nummer één.

[1:36:32] Dat je de volgende pandemie dus ook in Afrika

[1:36:35] en andere delen van de wereld die productie hebt.

[1:36:37] Dit fonds is echt niet bedoeld om de grote buyers van deze wereld toegang te geven,

[1:36:41] juist om die samenwerksverbanden ook van lokale bedrijven.

[1:36:44] Zo weet ik het begrijp van onze inzet.

[1:36:47] Ik zeg niet dat de grote barriers van deze wereld zitten te wachten

[1:36:50] op een fonds uit Nederland die dat mogelijk maakt,

[1:36:52] juist voor die lokale bedrijven.

[1:36:53] Maar het hoofddoel is zorgen dat de lokale productie zo zal zijn.

[1:36:57] Maar zonder enige samenwerkingssteun vanuit de westerse bedrijven

[1:37:01] zal dat waarschijnlijk moeilijk zijn.

[1:37:07] Nog meer CDA- en SP-samenwerking, of dit was het?

[1:37:11] Dit was het. De minister vervolgd zijn betoog.

[1:37:13] Ja, dan heb ik nog één vraag van kamergaver Mondiale Gezondheidsarchitectuur.

[1:37:19] De vraag was of we nog verbeterpunten...

[1:37:21] Het vroeg ministers, dus ik weet niet of ook nog mijn collega ook wat over zegt,

[1:37:25] maar of we nog verbeterpunten zien

[1:37:26] om de Mondiale Gezondheidsarchitectuur te versterken.

[1:37:29] Ja, zeker.

[1:37:30] Daar zijn we, denk ik, constant mee bezig.

[1:37:33] En dat heeft ook die pandemie duidelijk gemaakt en we zijn er nog lang niet.

[1:37:36] En die samenwerking tussen mondiale gezondheidsorganisaties, die moet beter.

[1:37:40] Daar zetten we al ons werk op aan.

[1:37:41] Het gaat natuurlijk ook om die coördinerende en normatieve rol van de WAO.

[1:37:46] En dat moet ook nog worden verbeterd. Er is al veel verbeterd.

[1:37:49] En daarom hebben we trouwens ook de bijdrage aan de WAO op dit punt

[1:37:52] met vijf miljoen per jaar verhoogd, juist om dit mogelijk te maken.

[1:37:56] Nog een aanvulling van de minister voor Medisch Gezondheid?

[1:37:59] Nee, voorzitter. Ja, ik kan het...

[1:38:01] Ik zou het nu kunnen doen, maar ik kan het ook in mijn eigen termijn doen.

[1:38:06] Ik weet niet wat u handig vindt.

[1:38:08] Wat ik zou kunnen aanvullen, is natuurlijk dat we binnenkort ook met elkaar spreken

[1:38:14] over het pandemieverdrag en waarin ook dit soort onderwerpen aan de orde komen

[1:38:20] en dat we dan ongetwijfeld daar met elkaar nog verder over door kunnen praten.

[1:38:28] Mevrouw Kammink-Graaf.

[1:38:30] Dank, voorzitter, en dank ook aan beide ministers ook voor de aanvulling daarin.

[1:38:33] Kijk, waar het mij vooral om gaat, is dat we...

[1:38:37] Het was net een kort interruptiedebat met de heer Raam.

[1:38:40] Dat ging natuurlijk ook over hoe voorkomen we nou dat één grote container wordt

[1:38:44] waarin we al met goede intentie in doen, maar vervolgens allemaal hetzelfde doen

[1:38:46] of niet van elkaar leren of elkaar niet versterken.

[1:38:48] Dus mijn punt is vooral hoe kunnen we nou blijven inzetten, blijven leren van elkaar

[1:38:53] en dat we gewoon elkaars expertise op elkaar laten aansluiten.

[1:38:57] En ik ondersteun ook zeer de oproep van de heer Raam en ik hoor de minister dat ook volgens mij overnemen

[1:39:03] dat het goed zou zijn dat die zichtbaarheid van de projecten die we dan doen

[1:39:06] als Nederland, als Europa, dat die dan ook wordt meegenomen.

[1:39:09] Dus het ging mij ook vooral om die coördinatie en die versterking.

[1:39:15] Nog een reactie vanuit het kabinet?

[1:39:18] Nee, onderstreept het volledig en dat speelt ook op meerdere terreinen van ontwikkelingssamenwerking,

[1:39:21] dat onze zichtbaarheid meer wordt laten zien.

[1:39:24] Ook onze bijdrage via internationalisaties.

[1:39:26] Daar waren we vroeger bescheiden in, vonden we niet nodig, maar ik denk dat het echt nodig is

[1:39:29] in die strijd van ideologieën die er nu plaatsvindt.

[1:39:33] Dank u wel.

[1:39:34] Dan heeft u nog een interruptie van mevrouw Heersch.

[1:39:36] Voorzitter, als ik goed begrijp, is de minister van Handel en Ontwikkelingsverhouding

[1:39:39] klaar met zijn deel van de beantwoording van de vragen, want ik heb namelijk een aantal vragen aan u gesteld.

[1:39:44] Ik heb nog twee mapjes over.

[1:39:45] Oké.

[1:39:46] Nee, sorry, er was een beetje verwarring, omdat de minister zei ministers doen de beantwoording,

[1:39:51] dus dan heeft de andere minister ook een stukje beantwoording gedaan, maar deze minister maakt nu twee mapjes nog af.

[1:39:56] Het is goed dat ik weer vertrek volgende week, want het gaat niet goed.

[1:39:59] Sorry, nee, ik heb nog twee mapjes.

[1:40:01] En misschien komt u bij beide nog terug, denk ik.

[1:40:06] Op het punt van klimaatverandering van de heer Ram.

[1:40:09] Ja, nou ja, we zien gewoon de effecten van klimaatverandering op gezondheid.

[1:40:14] Een paar voorbeelden daarvan zijn Pakistan.

[1:40:17] Als je kijkt naar de overstromingen de laatste jaren en de enorme toename van de malaria-cases

[1:40:21] van 400.000 en 1,6 miljoen in drie jaar.

[1:40:24] Een ander voorbeeld is cholera in het Park Mozambique.

[1:40:27] als gevolg van overstromingen, 4.000 sterfgevallen.

[1:40:32] Dus we zien gewoon de effecten.

[1:40:35] De vraag van mevrouw Heers, klimaatverandering mee in de uitwerkende gezondheidsstrategie,

[1:40:39] nemen we dat mee, zeker, dat nemen we dus mee.

[1:40:43] De inzet is niet ziekte-specifiek,

[1:40:44] maar versterken van klimaatbestendige en weerbare gezondheidssystemen.

[1:40:49] En daarnaast zet Nederland in op schoon water, sanitatie en voedselzekerheid.

[1:40:53] Die staan door klimaatverandering natuurlijk onder druk.

[1:40:55] Dus ze zijn natuurlijk belangrijk voor de gezondheid van mensen.

[1:40:59] Dan heb ik nog een vraag van mevrouw Heers over ecosysteemdegradatie.

[1:41:04] Hoe nemen mensen die verandering van ecosysteemdegradatie mee in de uitvoering van de grondheidsstrategie?

[1:41:14] De ecosysteemdegradatie, de ecologische voetafdruk, wordt niet per se meegenomen in MGS.

[1:41:19] Ik onderschrijf wel de urgentie van het reduceren van die ecologische voetafdruk.

[1:41:23] En het kabinet bevestigt deze urgentie ook met het nationaal programma Circulaire Economie.

[1:41:29] Dus met motil wordt door de CBS onderzoek geplaatst gevonden door ecologisch voetafdruk

[1:41:32] van Nederlandse bedrijven, Nederlandse sectoren en bekijkt het BWL-maatregelen die door grote

[1:41:38] bedrijven worden gerapporteerd om de voetafdrukemissies te reduceren.

[1:41:43] Een interruptie van mevrouw Heers.

[1:41:45] Ja, dank u wel voorzitter en ook minister voor het antwoord op de vraag.

[1:41:49] De constatering dat de Nederlandse voetafdruk groot is en ook groter dan heel veel andere

[1:41:55] landen, is bekend, ook berekend.

[1:42:00] Aan de ene kant hoor ik u zeer positief praten over de mogelijke bijdrage van het Nederlands

[1:42:04] bedrijfsleven aan het oplossen van gezondheidsproblemen.

[1:42:08] Ik hoop ook dat u wilt toezeggen dat als de analyse van de twee planbureaus er is en als

[1:42:15] de analyse brede welvaart ook nu binnenkort door het CBS wordt bekendgemaakt, dat u wel

[1:42:23] bereid bent om dan die analyse ook te koppelen aan onze opdracht op het gebied van mondiale

[1:42:29] gezondheid. Want als wij niet iets gaan doen aan die voetafdruk, dan blijft het ook een

[1:42:34] beetje dwijnen met de kraan open, ben ik bang. Wat vindt u daarvan?

[1:42:39] Dat ben ik niet helemaal met u eens. Kijk, de rol van het bedrijfsleven die we net noemden,

[1:42:42] En het kennisinstituut is dus cruciaal als we wat willen doen aan mondiale gezondheid.

[1:42:48] Dus dat staat voorop.

[1:42:49] En het andere is natuurlijk een breder probleem.

[1:42:51] Dat is de footprint van de Nederlandse bedrijven.

[1:42:54] Dus ik wil het niet helemaal bij elkaar gooien op één hoop, want ik zie niet hoe we daaruit gaan komen.

[1:42:58] Nu doen we hele concrete dingen samen met kennisinstituten en bedrijven om dingen te verbeteren in de wereld.

[1:43:03] Als ik een breder trek, dan wordt ook die strategie wel erg lastig.

[1:43:10] Bedankt. Ik begrijp van de minister dat hij vooral kijkt naar de inzet op een circulaire economie.

[1:43:17] Dat is volgens mij niet iets wat binnen het domein aan handel op dit moment heel erg aan de orde is.

[1:43:25] Kunt u mij dan toezeggen dat u mij laat weten hoe die inzet op circulaire economie via het handelsbeleid

[1:43:33] ook doorgaat werken op het afnemen van die voetafdrukken?

[1:43:39] Dat nemen we natuurlijk in alles mee.

[1:43:40] In alle lessen die we kunnen leren uit Nederland kunnen we dat ook in het buitenland meenemen.

[1:43:43] Dat gebeurt ook al heel veel.

[1:43:44] Verschillende handelsmissies nemen we dat ook steeds mee.

[1:43:48] Sorry. Kunt u mij dan toezeggen dat ik daar inzicht in kan krijgen?

[1:43:53] Want ik krijg het erg moeilijk uit stukken die de minister … Ik heb meerdere keren vragen gesteld

[1:43:59] over de voetafdruk en de relatie tussen verschillende domeinen van uw portefeuille.

[1:44:04] Ik zou u toch echt een dringend verzoek willen doen om inzicht te geven in hoe die voetafdruk dan ook

[1:44:11] aangepakt wordt vanuit uw portefeuille.

[1:44:13] Een dringend verzoek, minister.

[1:44:14] Een dringend verzoek, ja.

[1:44:15] Dan kan ik toezeggen dat we daar een keer naar kijken om te kijken wat we daar

[1:44:19] in een coherente manier kunnen beantwoorden als dat in het verleden niet is gebeurd.

[1:44:24] Het klinkt als een toezegging, maar dan hoort er ook een deadline bij.

[1:44:28] Er komt een coherentiebrief aan en die komt een maand, een maand.

[1:44:42] Een maand, dank u wel.

[1:44:44] En als er dan verder geen toezeggingen, geen interrupties zijn, dan vervolgt de minister zijn betoog.

[1:44:54] De vraag ook van mevrouw Heersch over hetzelfde gebied, dat is de voetafdruk trouwens.

[1:44:59] Dan kom ik bij het mapje overgehaald mee.

[1:45:05] We beginnen bij de heer Boswijk, voorzitter.

[1:45:11] Hij zegt dat er een prachtige strategie ligt, dankzij het CDA.

[1:45:17] Zeker.

[1:45:17] U was net bij de inleidende woorden mis, maar veel dank daarvoor.

[1:45:22] Dus dat is mooi.

[1:45:23] Maar hoe gaan we nou zorgen dat we daar voordering in krijgen?

[1:45:27] En hoe kan de Kamer dat controleren of beter controleren?

[1:45:31] En dat zegt ook daarbij dat de toegezegde evaluatie in 2025 echt te laat is.

[1:45:36] Nou, laat ik zeggen, er zijn al 18 maart jongstleden...

[1:45:39] ...hebben een voortgangsapagetage gestuurd over de impact van de strategie.

[1:45:42] Dus misschien staat daar nog wat in.

[1:45:44] En op basis van die drie prioriteiten hebben we een update gegeven over de implementatie.

[1:45:50] Er zijn ook andere manieren waarop we informeren...

[1:45:54] onder de bestaande kanalen, de jaarlijkse resultatenrapportage

[1:45:57] van de begroting- en ontwikkelingssamenwerking

[1:45:59] en ook vanuit de VWS, begrijpelijk aan de Tweede Kamer,

[1:46:01] gerapporteerd verschillende prioriteiten,

[1:46:03] zoals de jaarlijkse brief over deelname WHO,

[1:46:05] World Health Assembly van de WHO.

[1:46:10] 2050 is natuurlijk de eerste grote evaluatie van die strategie,

[1:46:15] twee jaar na dato.

[1:46:16] Dat is natuurlijk een mooi moment om te kijken,

[1:46:18] samen met onze Global Health Hub, om te kijken hoever we zijn.

[1:46:21] Maar ik wil best, als er een toezegging bij moet komen,

[1:46:24] dan zeggen we nog voor het einde van het jaar weer een update te sturen

[1:46:26] na deze van 18 maart.

[1:46:31] Dat is een mooie toezegging, die noteren we ook.

[1:46:33] De minister vervolgt zijn betoog.

[1:46:35] Ja, dan de heer Ram over het inzetten van, ja, waar richt je je nou op?

[1:46:43] En moet dat niet gelijker?

[1:46:46] Ouderen en mannen zijn ook slachtoffer, waren ook slachtoffer

[1:46:49] Bijvoorbeeld van de COVID-epidemie, dat is natuurlijk helemaal waar.

[1:46:55] En ook ouderen en mannen zijn kwetsbaar.

[1:46:58] Maar als je kijkt naar die COVID-pandemie, dan zag je toch echt

[1:47:00] dat vooral de vrouwen minder toegang hadden tot de zorg in heel veel landen.

[1:47:05] Ik heb niet over Nederland, denk ik, wat hier in mijn aantekening staat,

[1:47:07] maar in heel veel landen waar we het over hebben wel, met alle gevolgen dien.

[1:47:10] Dus dat is nu eenmaal zo.

[1:47:12] Ze staan achter, dat heeft u ook zelf gezegd.

[1:47:16] En het is niet zo dat we daarmee de anderen vergeten,

[1:47:19] want die worden ook betrokken daarbij.

[1:47:21] Maar we hebben iets meer inzet op deze groepen die van nature eigenlijk achterlopen.

[1:47:25] En als je kijkt naar bijvoorbeeld kinderen, ja, als je zorgt voor goede moederzorg,

[1:47:29] dan heeft het kind daar natuurlijk ook benefit van.

[1:47:34] Ja, hij heeft ook gezegd, hij zou eigenlijk een MGS moeten maken voor ouderen,

[1:47:38] mannen groot, die ziek zijn, gehandicapte vrouwen,

[1:47:40] waarom niet kinderen, specifiek kindersterk, tot nummer één gezet.

[1:47:44] Ja, we doen dat in de volle breedte.

[1:47:46] Maar die hele SRGR-strategie die we hebben, die richt natuurlijk ook op kindzorg.

[1:47:52] En het is juist om kindersterf te voorkomen.

[1:47:55] En dat gebeurt ook, want als je kijkt naar onze mede dankzij onze bijdrage,

[1:48:01] onze relatieve rol van Nederland, meldt UNICEF bijvoorbeeld

[1:48:04] dat kindersterf nog nooit zo laag is geweest als nu.

[1:48:08] En dat komt door die betere zorgen en die vaccinatiegraad die we kunnen doen.

[1:48:11] Dus dat doen we ook via allerlei organisaties zoals Gavi,

[1:48:14] die de Vaccine Alliance doen we daar van alles aan

[1:48:18] om juist ook kinderen te bereiken.

[1:48:21] We hebben sinds de oprichting van die alliance

[1:48:23] bijvoorbeeld 1 miljard kinderen kunnen bereiken met vaccinaties,

[1:48:26] waardoor er 17,3 miljoen, althans volgens de UNICEF,

[1:48:30] minder kinderen zijn voordelig zijn overleden.

[1:48:33] Dus we richten echt op alle groepen en ook zeker kinderen.

[1:48:37] Dan de vraag van de heer Ram over geopolitiek en budgetaire omgeving.

[1:48:44] Hoe zit het met Oekraïne, Taiwan?

[1:48:47] Ja, natuurlijk, we hebben het verschillende keer gedebatteerd voor ons.

[1:48:51] Er staat de crisis in Oekraïne voorop in heel veel van wat we doen.

[1:48:55] Maar dit is natuurlijk... Dit is gezondheidszorg.

[1:48:58] Waar je het hebt over pandemie en cross-border-effecten,

[1:49:02] kan je niet zo kijken naar één of twee crisisgebieden.

[1:49:04] Daar kijken we op allerlei andere manieren wel naar die situatie.

[1:49:08] U weet hoe belangrijk wij Oekraïne vinden

[1:49:09] en hoe bezorgd we natuurlijk zijn over spanningen in de gebieden rondom China en Taiwan.

[1:49:16] Maar ik vind het lastig om nu te mixen in gezondheidszorg, waar we echt kijken van wat is cross-border,

[1:49:20] wat kan op ons afkomen en waar kunnen we het beste bestrijden.

[1:49:23] En ik zie dat ook echt als een soort vorm van soft power die we wereldwijd inzetten.

[1:49:29] Dan een specifieke vraag van de heer Karaman.

[1:49:32] welk bedrag we na zijn reis aan Oekraïne, welk bedrag wij in 2023-2024 hebben vrijgemaakt

[1:49:41] om de basisgezondheidszorg en associële diensten in Oekraïne eigenlijk stand te houden, want

[1:49:46] die zijn vaak target van Russische aanvallen, dan kan ik zeggen wat ik hier voor me zie

[1:49:52] is 37 miljoen hebben wij vrijgemaakt voor de periode 2022-2024 voor de toegang tot basiszorg

[1:50:00] en associële diensten in Oekraïne.

[1:50:02] En 27 miljoen gaat via de Wereldbank en de VN en de overige via de WAO,

[1:50:08] waaronder trouwens ook zeer belangrijk de mentale gezondheidszorg

[1:50:12] en psychosociale steun, want de effecten van die honderdduizenden jongens

[1:50:17] die aan het front zitten en gedramatiseerd terugkomen,

[1:50:21] is natuurlijk niet te onderschatten.

[1:50:23] Dan heb ik nog een vraag van de heer Boswijk over TBC-bestrijding.

[1:50:28] Welke ontwikkelingen van de TBC-bestrijding hebben wij bijgedragen?

[1:50:32] En aan welke internationale samenwerkingen nemen wij deel?

[1:50:35] Nou, we hebben vorig jaar, dankzij een Nederlandse initiatief...

[1:50:39] Het is een initiatief, kijk even.

[1:50:41] Een Nederlandse inzet staat hier in New York,

[1:50:43] internationale politieke steun verkregen voor een hernieuwde inzet op TBC-bestrijding.

[1:50:47] Dus daar zijn we één van de voorlopers.

[1:50:51] En ik denk dat daar misschien straks ook...

[1:50:53] Maar dat kan dan straks in termijn van...

[1:50:55] Mijn collega-minister zal wat meer ingaan op die inzet daarop,

[1:50:59] maar ook op de antimicrobiële resistentie.

[1:51:01] AMR was, zoals u weet, sinds DBC, zover ik begrijp,

[1:51:05] en AMR redelijk met elkaar verbonden.

[1:51:07] En daarnaast hebben we het private sector en WHO hebben we bijgedragen

[1:51:10] aan het ontwikkelen om te komen tot een nieuw tuberculoze vaccin.

[1:51:14] Dus we zijn hier hard op bezig.

[1:51:16] Dan kom ik tot... Dat zijn we laatst.

[1:51:20] Dank u wel, minister.

[1:51:22] Ik zie verder geen interrupties van de zijde van de Kamer

[1:51:25] Dan geef ik het woord aan de minister voor Medische Zorg, Gauwgang.

[1:51:29] Dank u wel, voorzitter.

[1:51:32] Dank voor de vragen van de kant van de Kamer en ook van mijn kant een compliment voor het CDA

[1:51:38] voor dit initiatief, omdat ik ontzettend blij ben dat deze eerste Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie

[1:51:44] hier nu ligt, want we investeren hiermee als Nederland in mondiale gezondheid en sterke

[1:51:52] gezondheidssystemen wereldwijd.

[1:51:53] We willen verder vooruitkijken en zo voorkomen dat we in de toekomst hogere kosten moeten

[1:51:59] maken om ziektes buiten de deur te houden.

[1:52:01] Voorkomen is beter dan genezen, maar wat mij betreft ook heel belangrijk.

[1:52:06] Tegelijkertijd redden we met het uitvoeren van de Strategie Levens niet alleen in Nederland,

[1:52:11] maar wereldwijd.

[1:52:13] En we bevorderen onze expertise, dus het is echt een win-win situatie.

[1:52:18] Tegelijkertijd zijn de beschikbare middelen beperkt.

[1:52:22] En moeten we daar slim mee omgaan en daarom moeten we waar mogelijk de krachten bundelen.

[1:52:26] We zullen daarom keuzes moeten blijven maken en ook strategisch moeten samenwerken met

[1:52:31] anderen, zowel nationaal binnen de EU als internationaal.

[1:52:36] Een voorbeeld hiervan is al door mijn collega genoemd de Global Health Hub, waar wij samen

[1:52:43] inderdaad een werkbezoek hebben afgelegd.

[1:52:46] Dat was indrukwekkend.

[1:52:47] Het doel van de HUB is het stimuleren van strategische samenwerking tussen sectoren.

[1:52:52] Op die manier kunnen we innovatieve oplossingen en gezamenlijke acties ontwikkelen die gericht zijn

[1:52:58] op de prioriteiten van de strategie.

[1:53:01] Op informele wijze verenigt de HUB Nederlandse spelers, waaronder kennisinstituten, maar ook

[1:53:08] de private sector, de NGO's, jongeren en de overheid.

[1:53:12] en ik vond het een prachtig voorbeeld om te zien hoe daar mensen worden opgeleid,

[1:53:17] internationaal, om te kunnen werken,

[1:53:19] bijvoorbeeld in een laboratorium waar vaccins worden ontwikkeld.

[1:53:23] Het is natuurlijk heel belangrijk en ook heel belangrijk

[1:53:26] dat daar mensen onderwijs krijgen in een soort snelcursus

[1:53:31] om dat ook zelf te kunnen doen.

[1:53:35] Nou, hier gaat het natuurlijk over coherente samenwerking.

[1:53:39] Die staat centraal.

[1:53:40] Maar ik wil ook nog twee strategische prioriteiten uitlichten die voor VVS zeer relevant zijn.

[1:53:47] Ten eerste zet Nederland zich in het bijzonder in voor de aanpak van antimicrobiale resistentie,

[1:53:54] de zogenoemde stille pandemie.

[1:53:58] Jaarlijks overlijden wereldwijd ongeveer 1,3 miljoen mensen als gevolg van infectieziektes

[1:54:04] die niet meer te behandelen zijn met antibiotica of antimicrobiale middelen.

[1:54:09] Het aantal blijft oplopen als we niks doen en het is nu natuurlijk ook al een risico

[1:54:15] voor de Nederlandse gezondheidszorg.

[1:54:17] We streven naar bewustwording van de impact van klimaatverandering.

[1:54:22] Dat is een ander speerpunt.

[1:54:25] De impact van klimaatverandering op gezondheid en vice versa.

[1:54:30] Veranderingen zoals toenemende regenval en opwarming creëren broeiplaatsen voor exotische

[1:54:36] muggen, waardoor ziekten zoals zika-koorts en dengue zich kunnen verspreiden, ook in Nederland.

[1:54:43] Tegelijkertijd draagt de gezondheidszorg zelf natuurlijk ook aanzienlijk bij aan klimaatverandering,

[1:54:49] met veel grondstofgebruik, afvalproductie en broeikasgasemissies.

[1:54:53] Daarom is het cruciaal om de gezondheidszorg te verduurzamen en te investeren in adaptatie.

[1:55:00] Internationale samenwerking en kennisuitwisseling zijn essentieel om deze overgang te versnellen

[1:55:06] kosten te beperken en innovaties te stimuleren en daarom zal Nederland de nieuwe resolutie

[1:55:12] over klimaatverandering en gezondheid voorleggen aan de WHO-lidstaten tijdens de komende wereldgezondheidsvergadering.

[1:55:26] Kortom, om onze eigen burgers goed te beschermen en de doelen van de mondiale gezondheidsstrategie

[1:55:33] De Baharen zullen we moeten samenwerken.

[1:55:36] Samenwerking en een evenredige financiële bijdrage zijn essentieel en de sleutel naar

[1:55:45] een gezondere wereld en zo ook een gezonde Nederland.

[1:55:48] We zijn misschien een klein land in oppervlakte, maar zeker niet een kleine speler op het mondiale

[1:55:55] torneel als het gaat om de gezondheidszorg.

[1:55:58] Voor deze samenwerking zal ik mij dan ook blijven inzetten.

[1:56:01] Voorzitter, dan wilt u graag weten in welke blokjes ik ga antwoorden.

[1:56:06] Ik heb hier voor me het versterken van de gezondheidssystemen, de pandemische paraatheid

[1:56:11] en leveringszekerheid en dan heb ik de AMR, de antimicrobiele resistentie, innovatie en

[1:56:21] overige vragen.

[1:56:22] Dan ga ik beginnen met het eerste blokje en dat betreft een vraag van mevrouw Heersch.

[1:56:31] Of ik van mening ben dat het primaat voor het vrijgeven van intellectueel eigendom, TRIPS,

[1:56:37] bij VWS moet komen te liggen in plaats van bij EZK.

[1:56:43] Er is één kabinet en er is eenheid van kabinetsbeleid.

[1:56:48] Er is geen verandering van kabinetsinzet als een deel van een bevoegdheid naar een andere

[1:56:53] bewindspersoon overgaat.

[1:56:55] Bovendien zou een wijziging in bevoegdheid de staande processen niet veranderen of versnellen

[1:56:59] De bevoegdheid tot het verlenen van dwanglicenties onder de Rijksok-Troiwet

[1:57:05] berust nu formeel bij de minister van EZK met het algemeen belang als criterium.

[1:57:11] Met betrekking tot TRIPS is deze bevoegdheid gedeeld met de minister van BHOS en de minister van EZK.

[1:57:18] Dus dat is nu al het geval.

[1:57:22] Maatregelen rondom patenten en licenties vragen volgens het kabinet niet om een

[1:57:28] een eendimensionale afweging, bijvoorbeeld alleen volksgezondheid of alleen innovatie,

[1:57:33] maar juist om een integrale afweging van alle belangen.

[1:57:37] De toolkit over maatschappelijk verantwoord licentiëren gaat over alle medische producten,

[1:57:44] dus ook over vaccins, dus vaccins worden ook meegenomen.

[1:57:52] Zeker. Mevrouw Heersch, met uw interruptie.

[1:57:54] Een laatste interruptie.

[1:57:56] Voor zover ik begrijp zit in die toekunst nog geen overweging rondom de betaalbaarheid en

[1:58:02] toegankelijkheid, met name voor mensen in het zuiden van die vaccins.

[1:58:09] Misschien klopt het niet dat ik dat zeg, maar kunt u daar nog op reflecteren op hoe u inschat

[1:58:15] dat dat wel of kan gebeuren en wat dat voor effect zou kunnen hebben op het eerder vrijgeven

[1:58:23] van vaccins die onder intellectuele bescherming staan?

[1:58:27] Dat zijn een aantal vragen tegelijk.

[1:58:29] Ik denk dat het belangrijk is dat we daar wel naar kijken en dat we moeten kijken in hoeverre

[1:58:37] dat, als we hier nu mee bezig gaan, in hoeverre we dat mee kunnen nemen.

[1:58:43] Ik wil dat graag bekijken.

[1:58:47] Het zijn veelal geen Nederlandse bedrijven die hierbij betrokken zijn, dus dat wordt het weer lastiger.

[1:58:53] maar waar het gaat om Nederlandse bedrijven, dan kunnen we daar zeker naar kijken.

[1:58:57] En dan kom ik daar graag op terug schriftelijk op enig moment

[1:59:02] waarop we communiceren weer over deze strategie.

[1:59:08] Voorzitter, ik vervolg mijn betoog.

[1:59:14] Ja, ik kon het niet helemaal goed verstaan dat u zei.

[1:59:18] Dat was eigenlijk de vraag die ik hier had.

[1:59:23] Ik heb de pandemische paraatheid.

[1:59:26] Daar kom ik op de vraag van mevrouw Dobbe van de SP.

[1:59:32] Commerciële bedrijven zouden niet moeten bepalen wie toegang krijgt tot medicijnen.

[1:59:39] Er moet meer zeggenschappen over de toegang tot medicijnen komen vanuit de overheid.

[1:59:46] Commerciële bedrijven bepalen niet wie toegang heeft tot medicijnen.

[1:59:52] Ik neem aan dat mevrouw Dobbe bedoelt dat prijzen een beperkende factor kunnen zijn

[1:59:59] voor die toegang tot medicijnen.

[2:00:01] Het verbeteren van toegang tot medische producten is bij de onderhandelingen over het pandemieakkoord

[2:00:07] dat we volgende week bespreken een belangrijk onderwerp.

[2:00:11] De onderhandelingen lopen nog op dit moment, maar mijn inzet is dat deze toegang verbeterd

[2:00:17] moet en kan worden.

[2:00:18] Daarom zet ik ook in, dat kunt u weten denk ik, op het versterken van de regionale en

[2:00:26] lokale productie wereldwijd, door bijvoorbeeld het organiseren van het World Local Production

[2:00:32] Forum, waar we bedrijven, overheden en kennisinstellingen hebben samengebracht.

[2:00:38] Dus dat is de inzet.

[2:00:40] Dan ga ik door met een vraag van de NSC over de pandemische paraatheid.

[2:00:51] Kan de minister aangeven of er standaarden worden gerealiseerd om bij een toekomstige epidemie

[2:00:57] dusdanige exorbitante winsten voor de farmaceutische bedrijven tegen te gaan?

[2:01:02] Er worden geen standaarden gerealiseerd, maar dat betekent natuurlijk niet dat we geen lessen

[2:01:07] hebben getrokken uit de coronapandemie.

[2:01:09] Ik ben van mening dat publieke investeringen in de ontwikkelingen van geneesmiddelen niet zouden

[2:01:15] mogen leiden tot exorbitante winsten van farmaceuten.

[2:01:20] Dus toekomstige contracten zouden opgesteld moeten worden op een manier die ook echt past bij een

[2:01:26] duurzaam en maatschappelijk verantwoord gebruik van publieke middelen.

[2:01:30] Binnen de EU wordt op dit moment naar manieren gezocht om beter tegenwicht te bieden aan

[2:01:35] farmaceutische bedrijven.

[2:01:36] Dat moeten we ook met elkaar doen, want dit zijn ook vaak internationaal opererende bedrijven.

[2:01:42] Door dit in Europees verband te doen, wordt het mogelijk om een betere balans te realiseren

[2:01:46] tussen de inspanningen van fabrikanten en maatschappelijke uitgaven.

[2:01:50] Daarom zullen we ook in HERA-verband gaan onderhandelen over vaccins bij een volgende pandemie.

[2:01:56] Dus dat gaan we dan echt helemaal in Europees verband doen.

[2:01:59] Daarmee hopen we dan tegen te gaan dat deze exorbitante winsten optreden.

[2:02:05] Daarnaast worden de principes van maatschappelijk verantwoord licentiëren ook bij vaccinontwikkeling

[2:02:10] toegepast.

[2:02:13] Die principes worden niet alleen bij ons in Nederland gebruikt, maar ook internationaal

[2:02:17] en ook binnen de EU krijgen die navolging.

[2:02:20] Dank u wel.

[2:02:21] Dan is er een interruptie van meneer Karman van Indersteel.

[2:02:23] Dank u wel, voorzitter.

[2:02:24] Dank ook aan de minister voor haar antwoord.

[2:02:27] Waar ik een beetje nog mee zit, is dat als wij commerciële bedrijven subsidiëren, geld

[2:02:38] geven om een R&D te doen, dan nemen we het risico eigenlijk weg bij die commerciële bedrijven

[2:02:43] om een product of een medicijn te ontwikkelen.

[2:02:46] En daar zou inderdaad vooraf hele duidelijke afspraken moeten komen over wat dan nog een

[2:02:51] acceptabele winst is en ook misschien beschikbaarheid naar landen die minder in staat zijn om die

[2:02:56] middelen te kunnen inkopen.

[2:02:58] Dus ik zou toch echt de minister verzoeken, mochten we in de toekomst middelen willen geven aan

[2:03:03] commerciële bedrijven voor de ontwikkeling van medicijnen, om daar echt duidelijke afspraken te

[2:03:07] maken over de toegestaande winstmarge en de beschikbaarheid voor landen die zich minder

[2:03:14] kunnen veroorloven.

[2:03:15] Dank u wel.

[2:03:16] De minister.

[2:03:17] Voorzitter. Ik begrijp heel goed wat de heer Karaman vraagt.

[2:03:22] Laat ik dat vooropstellen.

[2:03:24] Ik vind ook zeker dat we dit met elkaar moeten proberen te voorkomen, dat er zulke hoge winsten

[2:03:31] worden gemaakt.

[2:03:32] En zeker inderdaad als je kijkt naar Nederland, als er in de ontwikkeling van medicijnen, in

[2:03:39] de research- en developmentfase ook een beroep wordt gedaan op de Nederlandse universiteiten

[2:03:44] die wetenschappelijk daaraan meewerken.

[2:03:46] En tegelijkertijd word ik op dit moment, in verband met de geneesmiddelentekorten, steeds

[2:03:52] aangesproken op het feit dat wij in Nederland weinig producten zelf maken, farmaceutische producten.

[2:04:00] Dus we komen eigenlijk in een duivels dilemma terecht, want de mensen die zeggen er zijn nu

[2:04:07] tekorten, die zeggen dat komt omdat jullie niet genoeg willen betalen voor de geneesmiddelen,

[2:04:14] dus die hoge prijzen niet willen betalen. We hebben discussies over de sluis voor die hele

[2:04:21] duurde geneesmiddelen. Of we die niet gewoon meteen moeten vergoeden en dan kijken hoe

[2:04:26] werkt het uit en er dan misschien mee ophouden. Wij hebben dat natuurlijk in een ander systeem

[2:04:30] gegoot. Dus we willen allebei. We willen zowel betaalbare geneesmiddelen en we willen dat

[2:04:41] wij zelf weer mee geneesmiddelen kunnen produceren. Dit dilemma, daar zitten we mee, daar moeten

[2:04:47] we uitkomen, maar wij kijken vooral, op VVS ook, naar hoe kunnen we nou in Europees verband,

[2:04:54] want dan ben je veel sterker, want dan kun je landen niet onderling tegen elkaar uitspelen.

[2:04:59] Hoe kunnen we daar afspraken maken om dit tegen te gaan?

[2:05:02] Dus in die zin neem ik helemaal over, ja, sorry voorzitter, maar het raakt een beetje

[2:05:07] aan andere onderwerpen, waar wij natuurlijk heel erg mee bezig zijn op dit moment.

[2:05:11] Maar als de heer Karman vraagt of hij daar meer aandacht aan geeft, dan doen wij dat zeker

[2:05:17] in het Europese verband.

[2:05:18] Binnenkort is er hierover ook weer een vergadering, en dan zal dat zeker meegenomen worden.

[2:05:25] Voorzitter. Dan heb ik nog een vraag van de heer Karman.

[2:05:31] Oh nee, wacht even.

[2:05:33] Nee, mevrouw Kam, ik ga.

[2:05:35] Die vraagt hoe de samenwerking met andere leden van de WHO loopt en of er nog verbeterpunten zijn

[2:05:42] om de mondiale gezondheidsarchitectuur te versterken.

[2:05:46] Daar heeft mijn collega Bennet ook al even iets over gezegd, maar dat loopt goed.

[2:05:53] Wij werken bijvoorbeeld als Nederland samen met Zweden en het Verenigd Koninkrijk op die AMR,

[2:05:59] met Peru en het Verenigd Koninkrijk op klimaat en gezondheid, met Oekraïne op mentale gezondheid,

[2:06:05] wat ook al even aan de orde was, en met EU-partners aan een meer voorspelbaar

[2:06:10] en flexibel gefinancierde WHO.

[2:06:15] Op een aantal thema's, en dat is ook al aan de orde geweest, waaronder gender

[2:06:20] en seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, is niet altijd overeenstemming

[2:06:25] te vinden met alle WHO-leden, maar met gelijkgezinde zetten wij als Nederland

[2:06:31] in op verankering van deze thema's in het mandaat van de WHO.

[2:06:37] Dan is er een vraag van de heer Boswijk.

[2:06:43] Zijn we echt bereid om de markt te reguleren, zodat we zelfvoorzienender en autonomer worden?

[2:06:49] De heer Boswijk is nu even afwezig.

[2:06:51] Eigenlijk heb ik daar mijn hart al een beetje over uitgestort, maar het versterken van de

[2:06:57] leveringszekerheid van medische producten dichter bij huis is natuurlijk belangrijk,

[2:07:02] ook voor de Europese Commissie. Daar werken we ook aan. Ik noemde al dat we dat met HERA doen

[2:07:07] en met de Everwarm Facilities. Daarmee zorgen we dat tijdens een crisis productiecapaciteit

[2:07:14] voor vaccins beschikbaar is in Europa. Daarvan staat er ook één in Nederland en dat is in Bildhoven.

[2:07:22] Bij de EU-gezondheidsraad later deze maand gaat de Critical Medicines Alliance officieel van start.

[2:07:27] Hierin wordt met het veld bekeken waar meer productie in de EU mogelijk en wenselijk is.

[2:07:33] Ik heb al eens een oproep gedaan aan iedereen die daar belangstelling voor heeft om ook

[2:07:39] vooral in Nederland te kijken of er productiefaciliteiten kunnen worden opgestart.

[2:07:43] Ik vind dat belangrijk, die Critical Medicines Alliance.

[2:07:49] Daarom ben ik daarbij ook aanwezig, want wij gaan aan die alliantie deelnemen als Nederland.

[2:07:56] We moeten wel realistisch zijn, het zijn geen korte termijn maatregelen,

[2:08:00] maar het is wel heel belangrijk voor de langere termijn en daar is politiek commitment voor nodig, heel hard zelfs.

[2:08:09] Ik heb hier nog een vraag voor de heer Boswijk.

[2:08:13] Ik denk dat er meegeluisterd wordt, dus laat ik maar even toch doorgaan met de beantwoording.

[2:08:19] Kunt u vanuitgaan, anders kunnen we altijd terugkijken.

[2:08:21] Dus ik denk dat de heer Boswijk zeker even terug zal kijken om de antwoorden te horen.

[2:08:24] Ga ik toch even op die vraag in.

[2:08:28] Het CDA vraagt, ja, gaan we nou ook echt doorpakken op pandemische paraatheid of concluderen we

[2:08:34] over vijf jaar, dat is iets van weet je nog wel, oudje, maar daar doen we niet zoveel

[2:08:41] meer.

[2:08:42] We gaan weer over tot de orde van de dag.

[2:08:44] Ik deel natuurlijk de zorg dat wereldwijd bij publiek en in politiek de aandacht voor

[2:08:50] voor pandemische paraatheid zal afnemen.

[2:08:54] En eigenlijk zie je dat al een beetje gebeuren.

[2:08:56] Maar laat ik het helder stellen, voorzitter.

[2:08:58] We zijn er zelf bij om niet te verslappen op pandemische paraatheid.

[2:09:04] Dat is de Kamer en dat ben ik als minister samen met het kabinet.

[2:09:09] Wij zijn verantwoordelijk om te blijven investeren in pandemische paraatheid.

[2:09:13] En laat ik het nog duidelijker stellen.

[2:09:15] Niet alleen paraatheid voor pandemieën,

[2:09:18] maar voor grensoverschrijdende gezondheidsbedrijven in het algemeen.

[2:09:23] En aan mij zal het niet liggen, zowel nationaal als binnen de EU,

[2:09:26] als in mondiale gremia maak ik m'n hart voor pandemische paraatheid

[2:09:30] en daarom investeer ik structureel 300 miljoen euro

[2:09:34] in het beleidsprogramma Pandemische Paraatheid,

[2:09:37] waarover wij ook nog met elkaar komen te spreken.

[2:09:40] En binnen de WHO, de EU Health Union en de EU Mondiale Gezondheidsstrategie

[2:09:46] Onder vakministers is de paraatheid en voorbereiding nog steeds een heel belangrijk thema.

[2:09:51] Vorige week in Brussel heb ik dat ook opnieuw kunnen vaststellen.

[2:09:58] Vraag van de heer Karelman over het tekort aan geneesmiddelen, of ik de toegang tot medische

[2:10:06] hulpmiddelen en geneesmiddelen als prioriteit in de strategie zie.

[2:10:10] Ik heb, zoals gezegd, al meerdere keren daar met uw Kamer over gesproken.

[2:10:17] Eigenlijk herhaal ik alleen maar het antwoord dat ik net al gegeven heb,

[2:10:20] dus daar laat ik het dan bij.

[2:10:23] Wat ik nog wel misschien kan toevoegen, is dat we wel naar diversificatie kijken.

[2:10:28] Dus belangrijke producerende landen zijn nu China, India en de Verenigde Staten,

[2:10:33] naast landen in Europa.

[2:10:34] Maar we willen niet strategisch te afhankelijk zijn van individuele landen.

[2:10:39] En daarom investeer ik dan ook in de relatie met de landen, bijvoorbeeld op het versterken van de

[2:10:44] regulatoren samenwerking en steunt het kabinet in het Team Europe Initiative om productiecapaciteit

[2:10:52] in Afrika te versterken.

[2:10:55] Daar was ook een vraag naar en bij deze het antwoord.

[2:11:00] Dan een vraag van de heer Ram over klimaatverandering en gezondheid.

[2:11:05] Er is geen aantoonbaar verband.

[2:11:07] Mijn collega heeft daar natuurlijk ook al iets over gezegd.

[2:11:11] We hebben meer last van hittestress, allergieën en luchtvervuiling.

[2:11:16] Er overlijden wereldwijd al jaarlijks 7 miljoen mensen als gevolg van luchtverontreiniging.

[2:11:22] Ook heeft klimaatverandering effecten op de kwaliteit van ons drinkwater, ons zwemwater,

[2:11:28] ons voedsel en onze infectieziekten.

[2:11:30] Mede door klimaatveranderingen komen tropische infectieziekten ook in Europa steeds vaker

[2:11:36] voor.

[2:11:37] Dan, voorzitter, ook als het gaat om klimaat.

[2:11:44] Even kijken.

[2:11:46] Hoe geeft Nederland invulling aan de teksten in de strategie dat wij een voortrekker op

[2:11:54] het gebied willen zijn van de link tussen klimaat en mondiale gezondheid?

[2:12:01] Ik heb begrepen dat er gezegd werd dat dit niet beschreven staat in de strategie, maar

[2:12:07] Maar Nederland heeft wel onder andere het initiatief genomen voor een nieuwe

[2:12:10] resolutie over klimaatverandering en gezondheid bij de WHO.

[2:12:14] Een van de doelen is de ontwikkeling van een wereldwijd WHO actieplan op klimaat

[2:12:20] en gezondheid en we streven ernaar dat deze resolutie wordt aangenomen bij de

[2:12:25] aankomende World Health Assembly in mei 2024.

[2:12:29] En daar hoop ik zelf nog bij te zijn.

[2:12:31] Maar je weet niet hoe het loopt als je de

[2:12:36] Daar maakt het huidige kabinet zich zeer sterk voor.

[2:12:41] Voorzitter. Dan kom ik op de AMR, de innovatie en de overige vragen die er nog voor mij waren.

[2:12:50] Ik noemde het al de stille pandemie.

[2:12:52] Dat is ook een uitdrukking van de WHO.

[2:12:56] De strategie is klip en klaar over de risico's, maar ook hier zouden we graag terugzien, zei

[2:13:02] de heer Boswijk hoeven daar in Nederland verre handen en voeten aan te geven.

[2:13:07] In de humane gezondheidszorg zijn we al jarenlang koploper in de wereld

[2:13:12] op het gebied van zorgvuldige en terughoudend gebruik van antibiotica.

[2:13:18] Voor het meirecès ontvangt u het Nationaal Actieplan AMR 2024 tot 2030,

[2:13:25] waarin we het beleid schetsen om deze compositie ook te behouden en uit te bouwen.

[2:13:29] In het plan staat bovendien continuïteit van staand beleidscentraal plus een versterking

[2:13:37] van de Nederlandse One Health-aanpak, waarin de nadruk ligt op de verschillende aspecten,

[2:13:44] dus de verbondenheid van de gezondheid van mens, van dier, van planten en het milieu.

[2:13:50] Hierin bundelt het plan ook de activiteiten op het gebied van de AMR vanuit de verschillende

[2:13:57] deelnemende departementen, naast VVS zijn dat ook LNV en INW, die zijn daar betrokken.

[2:14:04] We zetten daar drie nieuwe accenten in, namelijk de versterking van integratie en samenwerking,

[2:14:09] nationaal en internationaal, de verbreding van de focus van antibiotica naar antimicrobiële middelen.

[2:14:15] Dat gaat dus niet alleen om bacteriën, maar ook om virussen, schimmels en parasitaire besmettingen.

[2:14:25] verbreding van de focus ook naar milieu, inclusief planten en water.

[2:14:30] En daar ziet u dus het domein van LNV en INW terug.

[2:14:36] Dan, voorzitter, een vraag van mevrouw Dobbe over de borging van jongeren- en vrouwenorganisaties

[2:14:45] binnen de strategie.

[2:14:46] Mijn collega heeft daar antwoord op gegeven en ik kan me daar eigenlijk alleen maar bij aansluiten.

[2:14:51] Ik noemde ook al even die Global Health Hub die gelanceerd is en waarin jongeren heel

[2:15:00] erg bewust een belangrijke rol spelen.

[2:15:03] Ik noemde het voorbeeld van de jongeren die worden opgeleid om te kunnen meewerken bij

[2:15:08] de ontwikkeling van vaccins, maar het kan ook om andere geneesmiddelen zijn.

[2:15:13] Het is natuurlijk heel erg belangrijk om jongeren actief te betrekken, want het gaat over hun

[2:15:18] toekomst.

[2:15:19] We hebben alle oplossingen nodig die we kunnen vinden en iedereen willen we daarbij bereiken.

[2:15:30] Dan heb ik nog een vraag van mevrouw Kamminga, daarin vraagt zij naar een rol voor organisaties

[2:15:41] als Rutgers.

[2:15:42] De minister heeft al in zijn eerste termijn ook antwoord gegeven, dus ik zal dat heel

[2:15:49] kort nog even doen, maar Rutgers is een van de organisaties die actief is in die

[2:15:55] Global Health Hub waar ik net al over vertelde en draagt daarmee dus bij aan

[2:16:00] de doelen van de strategie en ik moet zeggen dat ik ook alleen maar zeer grote

[2:16:05] waardering kan hebben voor de rol die Rutgers speelt nationaal en internationaal.

[2:16:13] Dan kom ik aan mijn laatste twee vragen.

[2:16:19] Er is er eentje over wie die is.

[2:16:27] Dat wordt er niet bijgezet, maar u herkent hem vast als u hem hebt gesteld.

[2:16:32] Ik denk eerlijk gezegd dat het ook over innovatie gaat.

[2:16:37] Ja, dan zou je haast verwachten dat dat komt van de VVD, want dat is het stokpaartje.

[2:16:42] Dat herken ik heel goed.

[2:16:45] Recent heb ik al verteld dat ik op dat Leiden Bioscience Park was.

[2:16:50] Daar hebben we kunnen zien hoe al die innovaties samenkomen in een ecosysteem bestaande uit

[2:16:57] bedrijven en kennisinstellingen, gesteund door de overheid.

[2:17:00] Wij waren daarvan onder de indruk.

[2:17:03] Dat was mevrouw Kamicha ook.

[2:17:04] Die is daar ook geweest.

[2:17:05] En verder sluit ik me heel graag aan bij de woorden van mijn collega dat we graag vaker

[2:17:13] in het zonnetje willen zetten wat die Nederlandse bedrijven doen en wat daar in die life science,

[2:17:20] health en health sector allemaal gebeurt hier in Nederland.

[2:17:24] Dus daar sluiten we graag bij aan.

[2:17:26] We hebben ook via onze sociale media hier natuurlijk aandacht aan besteed, maar dat is altijd de

[2:17:31] vraag.

[2:17:31] Dat wordt heel goed bekeken.

[2:17:33] Ja, dat wordt uitstekend bekeken.

[2:17:35] Dan heb ik nog één vraag liggen, die zoek ik even, dat is van de heer Van Wouwen.

[2:17:42] Voordat u in de laatste vraag begint, nog een interruptie van mevrouw Kamink-Kramer.

[2:17:46] Ja, dank voorzitter. En uiteraard heel goed dat die aandacht eraan besteed wordt.

[2:17:51] Het ging mij ook wel om de bredere dingen, want wat ik gewoon heel erg merk,

[2:17:54] is dat we heel vaak vergeten in discussies en debatten, ook over dit onderwerp,

[2:17:57] maar ook als we het over het bedrijfsleven hebben of kennisinstanties,

[2:18:01] want ik ben terecht via social media ook tegengewezen dat het ook gaat

[2:18:04] op onze deskundigen, onze kennisinstanties en onze zorgprofessionals.

[2:18:10] Maar het gaat mij ook om al die projecten, al die bedrijven die zich heel vaak

[2:18:13] belangeloos gewoon inspannen om innovatie te doen, om bij te dragen.

[2:18:17] En wat we dan toch doen is als we in het buitenland zijn bij een project,

[2:18:19] staan we daar te applaudisseren, gaan we weer naar huis.

[2:18:21] Maar vergeten we ook dat toch breder uit te dragen.

[2:18:23] Dus eigenlijk gewoon in den brede, dus heel blij daarmee,

[2:18:26] maar dat we toch ook, we hebben voor deze strategie,

[2:18:29] dat kunnen we als overheid niet alleen.

[2:18:30] Dat kunnen we niet met geld alleen, daar hebben we iedereen bij nodig.

[2:18:34] Helemaal eens met mevrouw Kamminga en we zullen het in ons hoofd knopen.

[2:18:41] Ik kwam nog aan de laatste vraag, die is van de heer Van Houwelingen namens Forum voor Democratie.

[2:18:48] Die refereert en die heeft daar een heel groot deel van zijn betogen aan besteed.

[2:18:53] Aan schriftelijke vragen die hij aan mij gesteld heeft, die niets te maken hebben met het onderwerp waar het vandaag over gaat.

[2:19:01] Maar goed, het is natuurlijk aan de heer Van Houwelingen zelf om te beslissen waar hij zijn inbreng over geeft.

[2:19:08] Ik moet hem alleen teleurstellen, ik ga precies dezelfde antwoorden geven als die ik heb gegeven op de schriftelijke vraag.

[2:19:14] Dus ik weet niet of we daar hier de andere collega's ook mee, of de kamerleden, uw collega's, mee moeten lastigvallen.

[2:19:24] Maar dat is aan de voorzitter.

[2:19:27] Nou ja, en er zijn ook kijkers geweest van dit debat, dus het is misschien goed als u, ik weet niet of het heel erg lang is, maar dat u toch even antwoordt.

[2:19:34] Ja, ik zal niet de vraag herhalen, maar er is een discussie over of een arts zich nou houdt aan de gedragscode van artsen als die zegt dat volksgezondheid en klimaat, dat die niks met elkaar te maken hebben.

[2:19:49] Dat klimaatveranderingen helemaal geen gevaar is voor de volksgezondheid.

[2:19:54] Nou, ik heb natuurlijk net al even opgezond wat de klimaatverandering allemaal voor gevolgen heeft

[2:19:58] en voor invloed heeft op de volksgezondheid.

[2:20:01] Maar even los van dat.

[2:20:04] Ik moet opnieuw zeggen tegen de heer Van Houwelingen, dat is niet aan mij.

[2:20:08] Dat is niet aan mij om hier ja of nee op te zeggen.

[2:20:12] Ik heb ook al in de antwoorden op de schriftelijke vragen en drie keer hebben zij mij dezelfde vragen gesteld.

[2:20:18] Drie keer heb ik te ontantwoorden gegeven dat dat antwoord ligt

[2:20:22] Het woord nuance komt misschien niet erg in het woordenboek van meneer Van Houwelingen voor,

[2:20:28] maar het ligt genuanceerd omdat de omstandigheden van het geval van belang zijn.

[2:20:35] Ook artsen hebben natuurlijk het recht op vrijheid van meningsuiting.

[2:20:39] Die gedragscode is een leidraad voor het professioneel handelen van artsen.

[2:20:45] Een arts is verantwoordelijk voor het eigen handelen en kan daarop ook worden aangesproken.

[2:20:50] Het is van belang dat de bevoegde autoriteiten hiernaar kijken, en dat ben ik niet.

[2:20:56] Dat is de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd, en die kijkt of dit leidt tot tuchtrechtelijke maatregelen.

[2:21:02] Dus het is een kwestie van de artsen zelf en de inspectie.

[2:21:09] Dank u, minister.

[2:21:10] Meneer Van Houdelingen, met een interruptie.

[2:21:12] Ik wil allereerst opmerken dat dit wel degelijk onder het onderwerp van dit debat valt, bij uitstek.

[2:21:18] We hebben het hier al een hele tijd over, de connectie die dan wordt verondersteld

[2:21:22] tussen klimaatverandering en volksgezondheid.

[2:21:25] En daar gaat mijn vraag over.

[2:21:26] Er zijn andere onderwerpen aan bod geweest trouwens, dus abortus heb ik gehoord en tekort aan medicijnen.

[2:21:31] Die hebben niks met dit debat te maken.

[2:21:32] Dat vind ik prima als mensen daar vragen over stellen.

[2:21:34] Dus dit onderwerp wat ik nu hier aankaart, waar ik veel vragen inderdaad over gesteld heb,

[2:21:37] wel wat met dit debat te maken.

[2:21:39] En de minister geeft dus weer geen antwoord.

[2:21:41] Want de minister stelt van, oké, ja, dat kan ik niet zeggen, overzeggen.

[2:21:45] Het ligt allemaal genuanceerd.

[2:21:46] Ik heb net, ik ga dat niet weer herhalen, heel concreet een casus gegeven.

[2:21:50] Meer context dan dat kun je niet geven.

[2:21:52] De minister is verantwoordelijk voor de inspectie.

[2:21:54] De minister is verantwoordelijk voor het stelsel.

[2:21:56] Dus de minister, anders kan de arts het al helemaal niet weten, moet nu kunnen aangeven ja of nee.

[2:22:00] En ze had met de inspectie net kunnen bellen of dit tot vervolging leidt.

[2:22:04] Want als de minister het al niet weet, als de inspectie het al niet weet, hoe moet de arts het dan weten?

[2:22:07] Dus nogmaals mijn vraag, en ik ga dat voorbeeld niet weer herhalen.

[2:22:10] Dat heb ik net herhaald met alle context die je maar kan willen hebben.

[2:22:12] In dit concrete geval gaat inspectie dan wel of niet zo'n arts vervolgen?

[2:22:17] Dank u, voorzitter.

[2:22:19] Dank u, meneer Van Houwelingen.

[2:22:20] De minister.

[2:22:21] Ja, voorzitter.

[2:22:22] Ik bestrijd nog steeds dat dit onderwerp onderdeel is van dit debat, want klimaatverandering,

[2:22:28] of dat een gevaar is voor de volksgezondheid, als iemand als een arts dat zegt, daar gaat

[2:22:33] het natuurlijk niet over.

[2:22:34] De vraag is, die de heer Van Houwelingen stelt, is, moet een arts zich altijd aan de gedragscode

[2:22:40] houden van de arts?

[2:22:41] Nou, dat is aan de artsen zelf om dat met elkaar te beoordelen.

[2:22:45] En als dat in de ogen van de collega-artsen niet zo is als er zaken worden gepubliceerd

[2:22:54] waarvan de collega's zeggen, maar dit kan niet, dan is het een zaak voor de inspectie.

[2:22:59] En de inspectie kan dan kijken in welke omstandigheden is dit gepubliceerd.

[2:23:04] En dat is niet aan mij.

[2:23:05] En de inspectie is een onafhankelijke organisatie.

[2:23:09] Die geef ik geen opdrachten.

[2:23:10] En die geef ik zeker geen opdracht om zich te bemoeien met de artsen die onderling dit soort dingen samen regelen.

[2:23:19] Daar wil ik niet eens over gaan.

[2:23:21] Dat moet ook niet.

[2:23:23] Dank u wel.

[2:23:24] Meneer Van Houwelingen.

[2:23:25] Ja, dank u voorzitter.

[2:23:26] Het probleem wat dan dus ontstaat is dat artsen dus niet weten wat ze wel of niet kunnen zeggen.

[2:23:30] En nu hebben we gezien, en toevallig is dat recent gebeurd, ik heb het hier ook voor me liggen,

[2:23:33] dat de rechter ten aanzien van de coronapandemie hetzelfde probleem had.

[2:23:37] Artsen werden vervolgd omdat ze bijvoorbeeld medicijnen of levervoorschrijvingen niet konden.

[2:23:40] En de rechter stelt nu in uitspraken, en dat gebeurt keer op keer richting de inspectie,

[2:23:44] bijvoorbeeld een uitspraak van 19 februari van de rechtbank West-Brabant.

[2:23:48] Die stelt dan, ik lees even dit voor, en dat is heel belangrijk, de rechtbank stelt vast

[2:23:51] dat de begrippen begroepsgroep, protocol, standaard en overleg, dat gaat wel over gedragscodes,

[2:23:56] niet nader zijn omschreven in de wet, maar wel invulling geven of de vraag of de sprake

[2:24:00] is van overtreding.

[2:24:01] En dan, laatste zin, ik citeer, omdat het hier gaat om een bepaling, dus weer die gedragscode,

[2:24:05] waarbij op niet nalevende van een punitief punitief sanctie staat,

[2:24:10] en in dit geval ook, grote boetes opgelegd worden,

[2:24:12] bierregistratie kan worden ingetrokken,

[2:24:14] acht de rechtbank het op basis van deze bepaling optreden tegen eisen in strijd met het leg set-up,

[2:24:19] ik wil zeggen, het rechtsbepaaldheidprincipe.

[2:24:21] En daar is de minister verantwoordelijk voor.

[2:24:23] De minister is verantwoordelijk voor het stelsel.

[2:24:25] Dus nogmaals mijn vraag, de minister kan het toch hierin bij laten zitten,

[2:24:27] dus laat al die artsen bungelen, artsen die dus kritiek hebben,

[2:24:30] en daar gaat dit debat over, dus die connectie...

[2:24:31] De heer Van Houwelingen, kunt u uw vraag stellen?

[2:24:32] En nu kom ik weer tot mijn vraag, die kunnen dus niet meedoen aan het debat,

[2:24:35] omdat ze aangegeven kunnen worden en wellicht door de inspectie vol kunnen worden.

[2:24:39] En de minister weet het niet en de artsen weten het al helemaal niet.

[2:24:42] Dus de minister kan deze toestand toch niet voortlaten bestaan.

[2:24:44] Dat is toch hoogst onverantwoordelijk.

[2:24:46] Dank u wel. De minister.

[2:24:47] Voorzitter, ik zou mijn antwoord van zo net nog een keer kunnen geven,

[2:24:51] maar dat lijkt me niet in het belang ook van dit debat en van de tijd die we daarvoor hebben.

[2:24:58] Dus ik laat het erbij.

[2:25:01] Nee, ik zou precies hetzelfde zeggen op deze opmerking.

[2:25:05] En dat is eigenlijk wat ik daarover kan zeggen.

[2:25:08] Dank u wel, minister.

[2:25:10] U gaat het voor een zesde keer proberen?

[2:25:12] Ja, nee, ik ga...

[2:25:13] Laatste interruptie, meneer Van Houden, kort af, alstublieft.

[2:25:16] Ik zal het kort houden.

[2:25:17] De minister heeft geen antwoord.

[2:25:19] En het is zo erg.

[2:25:20] Waarom is dit nou zo erg?

[2:25:20] Omdat artsen dus niet mee kunnen doen aan het debat.

[2:25:23] Dat kan niet, omdat ze wellicht vervolgd worden door de inspectie.

[2:25:25] Dus je hebt een groep artsen die de gedragscode onderschrijft.

[2:25:28] Die kan mee aan het debat.

[2:25:29] En een groep artsen die dat niet kan.

[2:25:30] En wat betekent dat?

[2:25:31] En dan wil ik even de minister kort uitleggen dat de wetenschap niet kan functioneren.

[2:25:34] Want je hebt geen debat meer.

[2:25:35] Je hebt geen debat.

[2:25:36] Want een groep kritisch en die zijn er, daar staan we in contact, die durven zich niet

[2:25:38] uit te spreken.

[2:25:39] En dan kunnen we dus de wetenschap niet meer vertrouwen.

[2:25:41] Dat is dus echt de bel aan het vertrouwen dat we dus hebben in het hele systeem.

[2:25:46] En daardoor krijgen we dus heel veel wantrouwen op allerlei terreinen.

[2:25:49] En daarom is het zo kwalijk.

[2:25:50] En de minister weigert daar tegen op te treden.

[2:25:52] Nee, ik ben heel teleurgesteld in het antwoord van de minister dat ze dit toestaat, dat deze

[2:25:56] onzekerheid dat deze zwaard van Damekus boven artsen blijft hangen.

[2:26:00] Dat is echt onbegrijpelijk voor mij.

[2:26:01] Nou, eens kijken of daar nog een reactie is van de minister.

[2:26:04] Ja, voorzitter, die is niet anders dan de reactie die ik tot nu toe steeds gegeven heb.

[2:26:08] En daar blijf ik bij. Het is niet aan mij.

[2:26:12] Dank u wel. Dan nog een interruptie.

[2:26:15] Nee, geen interruptie meer aan de zijde van de Kamer.

[2:26:17] Dan is dit het einde van de eerste termijn van Kamer en kabinet.

[2:26:21] En dan gaan we snel door met de tweede termijn aan de kant van de Kamer.

[2:26:24] U heeft 1 minuut en 20 seconden voor uw tweede termijn.

[2:26:28] Ga u gang.

[2:26:32] Oké.

[2:26:34] Voorzitter, ik ben heel blij dat de minister het belang van lokale actoren erkent en ook

[2:26:40] vasthoudt aan alle facetten van het SRGR-beleid.

[2:26:43] Dan even over pandemische beraadheid.

[2:26:46] Voorzitter, al decennialang waarschuwen we wetenschappers voor de risico's van vergaande

[2:26:51] aantasting van ecosystemen in relatie tot zoonnosis als COVID en HIV.

[2:26:56] Ik ben ervan overtuigd dat als we echt efficiënt en effectief beleid op pandemie willen voeren,

[2:27:00] we daar meer aandacht aan gaan geven.

[2:27:02] Daarom ben ik blij met de toezegging dat er in de coherentieanalyse aandacht komt voor

[2:27:06] de relatie tussen onze ecologische voetafdruk en de mondiale gezondheidsstrategie.

[2:27:10] En hoop ik natuurlijk dat dit zal leiden tot meer aandacht voor de voetafdruk in relatie

[2:27:14] tot preventief gezondheidsbeleid.

[2:27:18] Ten slotte.

[2:27:19] Ik begrijp dat de afwegingen rondom TRIPS kabinetskeuzes zijn en ben dus ook heel erg blij dat we meer

[2:27:25] inzicht gaan krijgen van de minister in de manier waarop de toegankelijkheid en betaalbaarheid

[2:27:30] van vaccins, met name in het mondiale zuiden, meegewogen kunnen worden in die aflegering.

[2:27:35] Dank u wel.

[2:27:38] Dank u wel, mevrouw Yis, dat was een minuut en zes seconden.

[2:27:42] Mevrouw Dobbe met uw tweede termijn.

[2:27:44] Dank u wel, voorzitter, en ook bedankt voor de beantwoording aan de bewindspersonen.

[2:27:49] Ik ben zelf heel blij om te horen dat er nog steeds onverminderd veel aandacht is voor

[2:27:54] voor seksueel reproductieve rechten en gezondheid.

[2:27:57] Al kunnen we een discussie hebben over hoeveel middelen daarvoor beschikbaar worden gesteld

[2:28:01] en dat dat nodig is, maar toch blij dat dat onverminderd groot blijft.

[2:28:06] We hebben het net even gehad over lokale organisaties van vrouwen

[2:28:10] en bijvoorbeeld LHBTQI-activisten die strijden voor hun gezondheid.

[2:28:15] En ik zou nog één extra vraag toch willen stellen

[2:28:18] in de hoop dat daar nog een antwoord op kan komen in de tijd.

[2:28:21] Namelijk, en die is niet financieel, namelijk soms dan strijden activisten voor hun rechten,

[2:28:26] maar dan komen ze in de problemen in de landen, omdat ze niet vrij zijn om dat te doen.

[2:28:30] Dan worden ze vervolgd, worden onder druk gezet.

[2:28:32] Ja, soms gebeuren er nog ergere dingen.

[2:28:35] En dan is diplomatieke en publieke steun ook heel belangrijk, zodat zij kunnen strijden

[2:28:39] voor hun eigen gezondheid en die van anderen.

[2:28:42] En ik vroeg mij af, kan de minister daar iets over zeggen, wat we daar als Nederland aan

[2:28:46] kunnen doen en wat we daaraan doen?

[2:28:49] Ik zou ook graag een tweeminutendebat willen aanvragen.

[2:28:54] Staat genoteerd.

[2:28:55] Dank u wel, mevrouw Dobbe.

[2:28:56] Dan de heer Ram met uw tweede termijn.

[2:28:59] Ja, dank u wel, voorzitter.

[2:29:02] Vooropgesteld, dit is niet onze gezondheidsstrategie.

[2:29:05] En wij, zoals ik aangaf, willen het geld liever uitgeven aan de Bilanse Gezondheidszorg.

[2:29:10] Maar goed, nog even een punt die ik wilde maken.

[2:29:13] Er werd nog even gerefereerd naar de Oekraïne en Taiwan.

[2:29:15] Dat waren mijn voorbeelden dat de wereldorde aan het veranderen is.

[2:29:18] dus de geopolitieke belangen ook anders worden.

[2:29:22] Dat was de reden waarom ik dat noemde.

[2:29:24] En het gaat bij mij niet zozeer om de zichtbaarheid van het geld

[2:29:27] dat de WHO of de Wereldfund weggeeft aan allerlei landen

[2:29:32] en dat wij daar niet zichtbaar zijn in wat onze aandeel daar is,

[2:29:36] maar dat je, als je überhaupt ontwikkelingssamenwerking geeft,

[2:29:39] dan moet je ook nadenken over de geopolitieke belangen van je land

[2:29:43] en ook nadenken over de voorwaarden die je dan stelt aan een land

[2:29:47] Als je dan een langdurige relatie met zo'n land aangaat,

[2:29:51] dat zo'n land niet dan vervalt naar een alliance

[2:29:55] die met een autocratisch regime, zoals bijvoorbeeld China,

[2:29:59] of dat de mensenrechten helemaal de andere kant op gaan

[2:30:02] waar wij niet willen.

[2:30:03] Als dat de richting is van veel landen in Afrika,

[2:30:07] waarom ben je dan aan het investeren in zulke landen?

[2:30:10] Dus als je geen voorwaarden stelt, en dat doet dit gezondheidsbeleid niet,

[2:30:14] Dat is gewoon voorwaardenvrij.

[2:30:16] We zijn dit aan het doen, gewoon geld aan het weggeven.

[2:30:19] Zogenaamd onder het Nederlands Belang, dat vanwege de pandemieën.

[2:30:24] Maar vervolgens denken we helemaal niet na over het geopolitieke belang.

[2:30:28] En dan zijn we dus feitelijk geld aan het overmaken.

[2:30:31] En dan zeggen we, ja, dan moeten we zien wat het wordt.

[2:30:35] Dus dat was mijn kritiek, voorzitter.

[2:30:36] Dank u wel.

[2:30:37] Meneer Van Houwelingen, met uw tweede termijn.

[2:30:39] Ja, dank.

[2:30:40] Die debat ging voor een groot deel over het veronderstelde verband

[2:30:44] tussen klimaatverandering en volksgezondheid.

[2:30:46] Wij denken dat daar geen verband is, dat het niet zo is

[2:30:48] dat klimaatverandering een aanslag is

[2:30:50] op een bedreiging voor de volksgezondheid.

[2:30:52] Anderen denken dat wel, maar daar kun je verschillende meningen over hebben.

[2:30:54] Het probleem alleen wat we hebben, is dat artsexperts die denken van,

[2:30:58] nou, dat zit toch wat anders, misschien is dat verband er niet,

[2:31:00] of is dat... En die zijn er, want dat weten wij.

[2:31:02] Die kunnen we niet eens uitnodigen in de Kamer,

[2:31:03] want als ze komen, hebben ze dus de kans, hebben we net gezien,

[2:31:05] dat ze op basis van een gedragscode de inspectieachter zijn aangekregen.

[2:31:08] Dan zeggen ze, dat mag je niet zeggen, dat staat hier en hier.

[2:31:11] Jij wordt vervolgd, je krijgt een boete, we pakken je bierregistratie af.

[2:31:14] Dus die artsen durven zich niet uit te spreken.

[2:31:15] Dus we hebben geen vrije debat, dus we weten ook niet wat waar en niet waar is.

[2:31:18] En dat is echt, dat is zo ongehoord.

[2:31:21] Je gaat echt honderden jaren terug hiermee in de tijd in.

[2:31:23] Dit is de middeleeuwen.

[2:31:24] De middeleeuwen die eigenlijk nog beter bekend zouden moeten staan dan ze staan.

[2:31:27] Maar in dit geval is het correct.

[2:31:28] Dus je kunt niet van het geloofse artikel afwijken.

[2:31:31] Want dan heb je een grote kans dat je dus vervolgd wordt.

[2:31:33] En dat is zo ontzettend slecht.

[2:31:35] En de minister laat die artsen bungelen.

[2:31:36] Ze weten niet waar ze aan toe zijn.

[2:31:38] Het is dus niet eens bekend of het wel of niet mag.

[2:31:40] En als wij dan hier in dit debat om zekerheid vragen van kan het nou wel of niet?

[2:31:43] En als het niet zou kunnen, is het natuurlijk absurd, maar als het wel zou kunnen,

[2:31:46] nou dan dan hebben we in ieder geval dat debat.

[2:31:48] Daar wordt niet eens duidelijkheid over gegeven.

[2:31:50] En dat is voor mij echt onbestaanbaar.

[2:31:52] Ook dat andere Kamerleden zich hier geen zorgen over maken,

[2:31:54] want we kunnen dus ook niet meer goed geïnformeerd worden.

[2:31:56] Kan niet meer, want die artsen lopen kans om vervolgd te worden.

[2:31:59] Dank u wel, voorzitter.

[2:32:00] Dank, meneer Karaman voor uw tweede termijn.

[2:32:03] Dank u wel, voorzitter.

[2:32:04] dank ook aan beide winstpersonen voor de beantwoording.

[2:32:08] Voorzitter, terecht ook dat de minister aangaf met betrekking tot hulp aan Oekraïne

[2:32:11] dat we ook de psychologische hulp aan de soldaten daar in Oekraïne.

[2:32:15] Ik heb wat ouders gesproken van inderdaad militairen die aan het front waren

[2:32:20] en die dan hopelijk ooit terugkomen en daar niet teveel aan overhouden.

[2:32:27] Dus mijn pleidooi nogmaals een keer aan de minister om echt te kijken

[2:32:30] hoe we zoveel mogelijk ook Oekraïne kunnen blijven ondersteunen.

[2:32:34] vooral ook om hun medische zorg in de lucht te houden.

[2:32:39] Dank, meneer Karman.

[2:32:40] Mevrouw Kamminga met uw tweede termijn.

[2:32:43] Ik heb volgens mij in ieder geval in een ander debat gezeten dan de heer Van Houwelingen,

[2:32:46] want ik heb wel degelijk bij de bewindspersonen in horen gaan op de bredere strategie.

[2:32:50] Dat lag ook voor in de Nederlandse mondiale gezondheidsstrategie, die hebben we overgedeparteerd.

[2:32:56] Ik dank ook de bewindspersonen, en bijzonder in dit geval niks ten nadelen van uw minister,

[2:33:00] maar toch de huidige minister van BHOS, omdat dit ook zijn laatste debat is.

[2:33:04] Hij is ongeveer tegelijkertijd met een aantal van ons begonnen,

[2:33:08] in ieder geval op dit dossier.

[2:33:09] Dus wij kennen nog geen andere minister dan u.

[2:33:11] We kijken natuurlijk ook uit naar mevrouw Scheinemacher,

[2:33:14] maar ik wil toch ook u bedanken voor de inzet in de debatten die we met u hebben gehad.

[2:33:18] Ik dank ook beide ministers dat zij de drive die ik ook heb delen om te laten zien

[2:33:24] hoe belangrijk ook al die sectoren in Nederland zijn die gewoon bijdragen om dit ook mogelijk te maken.

[2:33:29] Nogmaals, geld is één ding, daar hebben we het natuurlijk ook vaak genoeg over en ook dat is terecht.

[2:33:33] Maar we kunnen dit als overheid echt niet alleen en we hebben elkaar nodig en al die mooie

[2:33:38] innovatieve sectoren.

[2:33:40] Dan toch ook nog één keer wel benadrukken, want ja, nogmaals, ik moet eerlijk zeggen,

[2:33:44] ik had toch niet verwacht dat dat in 2024 toch nog belangrijk bleek.

[2:33:47] Toch die vrouwenrechten.

[2:33:48] Ja, het gaat hier om bescherming van rechten.

[2:33:50] Het gaat echt niet om het opleggen van normen of het opdringen van waarderen die wij in het

[2:33:54] Westen hebben.

[2:33:55] Dat is niet aan de orde.

[2:33:56] Dat is ook niet waar de SRGR zich op inzet.

[2:33:59] Dat is toch echt om te zorgen dat ook vrouwen in vrijheid keuzes kunnen maken

[2:34:03] die hun zelf aangaan, in ieder geval hun lijf en hun leven.

[2:34:07] Dank u wel, mevrouw Kamminga. Er zijn geen interrupties.

[2:34:10] Dus dan gaan we naar het tweede termijn van de kabinet.

[2:34:12] Kunnen we meteen door of wilt u even schorsen?

[2:34:16] Ja, gaat meteen. Nou, minister, gaat uw gang.

[2:34:18] Ja. Op de vraag van mevrouw Heersch nog een keer benadrukt

[2:34:24] over het punt van de footprint.

[2:34:27] En dat zullen we meenemen. Ik zei eerst binnen een maand,

[2:34:29] Maar die komt nu voor 15 mei, en dan nemen we die hele coherentie mee daarin.

[2:34:35] Mevrouw Dobbe, van niet-financieel, want daar zijn we niet uitgekomen,

[2:34:39] maar wel wat kunnen we doen op inzet op LGBTQI in de rest van de wereld?

[2:34:46] Dat is natuurlijk een divers beeld, dat ligt een beetje per land waar je wat kan doen.

[2:34:49] Soms gaat dat via stilheidsinformatie,

[2:34:51] soms wat publieker, bijvoorbeeld de contacten tussen organisaties en ambassades,

[2:34:55] soms organiseren wat op de ambassades.

[2:34:57] Dus het ligt een beetje aan de context en of we dat alleen doen of in een EU-verband.

[2:35:00] Dus we doen dat op een redelijke ad hoc-basis, wat het beste zou werken.

[2:35:04] Dus dat is een inzet van ons ook, maar ik zie het als ook een aanmoediging

[2:35:06] om daarmee door te gaan, en dat is niet een gratuite zin.

[2:35:10] Dat is echt iets wat ik ook heel veel heb gezien in de massales

[2:35:13] en die weten heel goed in welke context en waar ze wat moeten doen.

[2:35:17] Dan kom ik bij de heer Rommel en zeg ik een beetje hier en daar hetzelfde.

[2:35:19] Wat het geopolitieke van...

[2:35:22] Ga je nou door met ontwikkelingszaming in brede zinnenlanden

[2:35:25] die eigenlijk elke grens overschrijden.

[2:35:28] En wat voor voorwaarden stellen we eraan?

[2:35:31] Er is altijd wel een soort maximumgrens die je bereikt van ja, soms houdt het op.

[2:35:36] Dat kan je niet helemaal bij voorbaat vaststellen van wanneer stopt onze hulp nou

[2:35:40] als een land op mensenrechten, et cetera, de grenzen overschrijdt,

[2:35:44] maar er is natuurlijk altijd wel een grens.

[2:35:46] En ook daar kijk je case-by-case wat het beste middel is,

[2:35:49] hoe reageren we op wat wij zien als regressieve maatregelen op homorechten,

[2:35:53] Bijvoorbeeld, hoe reageer je? Gooi je de deur dicht?

[2:35:55] Dat kan een ultimo signaal zijn, dat je zegt, nou, met dit land kunnen we niet meer samenwerken.

[2:36:01] Dan geef je het wel op.

[2:36:03] Of tussenvormen, dat je in deelsectoren stopt, zoals we in Oeganda hebben gedaan.

[2:36:07] Ja, of dat je met een grote groep landen echt druk kan zetten om de dingen te blijven veranderen.

[2:36:12] En dat is vaak de aanpak die we doen.

[2:36:13] Maar ultimo kan het wel zijn dat we de deur dichtgooien, alleen dan heb je het wel helemaal verloren.

[2:36:18] Dus zover zou ik niet willen gaan.

[2:36:20] Maar het is niet zo dat we dat geopolitieke element helemaal niet in de gaten houden.

[2:36:24] Sterker nog, volgens mij ook wat ik bij mijn begrotingsbehandeling zei,

[2:36:26] dat is een uitgangspunt wat mij betreft voor ons hele Nederlandse beleid,

[2:36:29] is dat we kijken vanuit geopolitiek en ook van de Nederlandse belangen naar alles wat we doen.

[2:36:38] Dan, punt van de Karreman, ja, dat zie ik als aanmoediging voor ons beleid op Oekraïne.

[2:36:43] Dat is me nou, nou, op m'n hart, om het zo te zeggen.

[2:36:46] We steden veel aandacht aan, dus het aandacht voor psychosociale hulp,

[2:36:50] en ik noem het soldaten, maar inderdaad ook gewoon de hele omgeving is extreem belangrijk.

[2:36:55] Ik heb ook tijdens mijn laatste bezoek in Kieven ook zo'n plek gezien waar soldaten naartoe kunnen

[2:37:02] als ze al drie tours hebben gedaan aan het front,

[2:37:05] alleen maar te kunnen praten waar psychiaters zijn.

[2:37:07] Dus ik zie het als een aanmoediging om daarmee door te gaan en ook te kijken wat we extra kunnen doen.

[2:37:13] Nou, en dank, Frank Cammergaan, voor de aardige woorden om het met jullie deze eerste maanden te kunnen doen.

[2:37:21] Ik moet zeggen dat ik het ontzettend leuk heb gevonden en een heel prettige samenwerking heb gevonden.

[2:37:26] En een prettige interactie, niet alleen met de leden van deze commissie, maar ook met de voorzitter.

[2:37:30] En ja, was het tot nu toe een andere G4, maar de plaats van het G4, denk ik dan.

[2:37:35] Dus het was genoeg en dank voor alle zorgen van jullie kant.

[2:37:38] maar ik hoorde een twee-minuten-debat, dus het zou nog kunnen dat u toch niet van mij af zijn.

[2:37:42] Maar ik dank jullie zeer.

[2:37:45] Ja, kan mevrouw Dobbe, met nog een interruptie.

[2:37:48] Al voel ik me wel heel verantwoordelijk nu

[2:37:49] dat het misschien wel de allerlaatste interruptie is in uw ministerschap.

[2:37:54] Maar goed, ik snap het antwoord als het gaat over diplomatieken

[2:38:01] of publieke steun aan activisten die in de problemen komen.

[2:38:04] Dat het ook afhangt van de context van het land.

[2:38:07] En ik snap ook dat sommige dingen daarbij wel publiek zijn

[2:38:09] en sommige dingen niet, omdat sommige diplomatie ook stil kan zijn.

[2:38:14] Tegelijkertijd zou ik het gewoon heel fijn vinden

[2:38:17] om daar iets meer inzicht in te hebben,

[2:38:19] want misschien kunnen wij daarin ook als Tweede Kamer helpen

[2:38:22] door ruimte te geven, door iets mee te geven.

[2:38:26] Wat wij daarin belangrijk vinden, kan dat ook weer helpen

[2:38:28] als het gaat over steun van lokale activisten.

[2:38:31] Maar ik weet niet of daar misschien...

[2:38:33] Het hoeft niet nu, maar misschien kan de minister daar dan op terugkomen

[2:38:37] om daar wat meer inzicht in te geven.

[2:38:39] Wat is nou het beleid? Wat steunen we wel, wat niet? Hoe kunnen we helpen?

[2:38:43] De minister.

[2:38:45] Ja, ik weet uit mijn eigen ervaring, bijvoorbeeld in een ambassade waar ik zat,

[2:38:48] waar dat heel gevoelig lag, waar we alles moesten doen

[2:38:51] om te zorgen dat onze steun niet zichtbaar werd voor die betrekte persoon.

[2:38:55] Dus heel openlijk vind ik dat lastig,

[2:38:57] maar misschien is er een soort technische briefing mogelijk

[2:38:59] waar we gewoon wat voorbeelden geven die dan vertrouwelijk kunnen blijven.

[2:39:03] En een inzage in de reeks, want het zijn echt heel veel interventies die we doen,

[2:39:06] zeg ik uit mijn hoofd, maar dat weet ik ook gewoon zeker,

[2:39:08] van allerlei soorten ambassades waar we op verschillende manieren opereren.

[2:39:11] Dus misschien is dat een oplossing, voorzitter.

[2:39:14] Ik hoor een aanbod voor een vertrouwelijke technische briefing.

[2:39:16] Dus dat kunt u aanvragen bij de procedurevergadering.

[2:39:20] Dat moet op die manier.

[2:39:21] Of de Kamerleden kunnen ook voor een kopje koffie langskomen.

[2:39:26] En dan binnen een week, want dan kan deze minister wat doen.

[2:39:28] Dat gaan we zien of dat gaat lukken.

[2:39:32] De minister voor Medische Zorg voor haar tweede termijn.

[2:39:35] Dank u wel, voorzitter.

[2:39:37] Ja, er zijn verder geen vragen meer aan mij gesteld.

[2:39:39] Maar ik wou toch nog even tegen de heer Ram zeggen dat, wat mij betreft,

[2:39:44] die mondiale gezondheidsstrategie echt meer is dan ontwikkelingssamenwerking.

[2:39:51] Dit gaat ook om het vergroten van de gezondheidsveiligheid in de hele wereld.

[2:39:57] Maar dat is natuurlijk ook voor ons van belang.

[2:40:01] Want ja, zoals we allemaal weten, houden bacteriën en virussen

[2:40:06] en noem het allemaal maar op, zich niet aan grenzen.

[2:40:10] Dus het is ongelooflijk belangrijk.

[2:40:12] En daar hebben we natuurlijk nu zo'n enorme, nare ervaring mee gehad

[2:40:16] met die COVID-pandemie, dat dat zo is.

[2:40:20] En vandaar ook dat hier vandaag natuurlijk ook over de pandemische paraatheid is gesproken.

[2:40:26] En daar hebben we het binnenkort met elkaar ook verder over.

[2:40:29] Maar het gaat bijvoorbeeld ook in die mondiale gezondheidsstrategies

[2:40:34] om samenwerking met bijvoorbeeld India en China.

[2:40:38] En dan denk ik alleen maar even aan grondstoffen voor geneesmiddelen

[2:40:41] die we zo verschrikkelijk hard nodig hebben.

[2:40:43] Maar ook als je het hebt over thema's als AMR, klimaat, toegang tot medische producten,

[2:40:50] dan is samenwerking met al deze landen van heel groot belang

[2:40:54] en dat is ook echt geopolitiek.

[2:40:59] Dat was het, voorzitter, want ik heb geen andere vragen in mijn richting gehoord.

[2:41:04] Dank aan de ministers voor hun tweede termijn en dan komen we bij het einde van dit debat.

[2:41:10] Er is een twee minuten debat aangevraagd door het lid Dobbe en ik heb een veertal toezeggingen

[2:41:15] die ik even ga voorlezen en dat we dan allemaal even opletten of dat inderdaad op de goede

[2:41:18] manier geformuleerd is.

[2:41:19] De eerste toezegging is de minister voor BUOS zegt toe de Kamer in de jaarrapportage beleidscoherentie

[2:41:24] voor ontwikkeling die min in de maand aan de Kamer wordt gestuurd te informeren over de

[2:41:29] relatie tussen BUOS beleid en de afname van de Nederlandse voetafdruk en dat is een toezegging

[2:41:34] Als we dat voor 15 mei kunnen maken.

[2:41:37] Daar maken we voor 15 mei van.

[2:41:40] Tweede toezegging is de minister voor BuHOS.

[2:41:42] Zegt toe de Kamer voor het einde van het jaar een voortgangsrapportage te sturen over de voortgang van de uitvoering van de mondiale gezondheidsstrategie?

[2:41:50] Dat is een toezegging aan de heer Boswijk.

[2:41:52] Ja, akkoord.

[2:41:54] Derde toezegging. De minister voor Medische Zorg.

[2:41:56] Zegt toe de Kamer schriftelijk te informeren over hoe de verbetering van de betaalbaarheid en toegankelijkheid van vaccins in het mondiale zuiden in de toolkit wordt meegenomen?

[2:42:04] Daar waren het Nederlandse bedrijfsleden bij eens betrokken en dat is een toezegging aan mevrouw Hirsch.

[2:42:10] Ja, heel goed.

[2:42:12] En na overleg met de G4 is toch een toezegging van de minister van BuurAOS,

[2:42:17] dat er een besloten technische briefing komt over steun aan activisten.

[2:42:20] Dat is een toezegging aan mevrouw Dobbe.

[2:42:21] Dan moeten we alleen bij de procedurevergadering even kijken wanneer we die inplannen.

[2:42:24] Dus dat zal bij de volgende PV terugkomen.

[2:42:26] Ja, hartstikke goed.

[2:42:28] Dan dank ik de leden.

[2:42:30] Oh, mevrouw Hirsch.

[2:42:31] Ik heb geleerd van eerdere ervaringen dat ik heel specifiek moet zijn als er toezeggingen zijn.

[2:42:37] Ik heb gevraagd om de relatie tussen, dus de coherentie tussen, de voetafdruk en deze

[2:42:42] mondiale gezondheidsstrategie.

[2:42:43] Dus niet het hele brede buis.

[2:42:45] Dat is ook heel interessant, maar dat is misschien wat...

[2:42:47] Correct.

[2:42:47] Ja.

[2:42:48] Dat is een nuttige aanscherping.

[2:42:50] Dat is een nuttige en goede aanscherping, mevrouw Hirsch, dus zo passen we de toezegging aan.

[2:42:57] En dan komen we echt aan het einde van dit debat.

[2:42:59] Dank aan de leden voor hun aanwezigheid.

[2:43:00] Dank aan de ministers voor hun aanwezigheid.

[2:43:03] En dank aan de minister van BuaOS voor zijn laatste debat.

[2:43:07] En uiteraard voor zijn harde inzet de afgelopen maanden om de andere minister te vervangen.

[2:43:11] Dank voor de inzet voor Nederland, maar zeker specifiek voor het beleidsterrein van BuaOS.

[2:43:17] Dank aan de collega's van de Kamer, zonder wie dit überhaupt niet mogelijk was geweest.

[2:43:21] En dan dank natuurlijk aan het publiek, aan de G4.

[2:43:24] En dan sluit ik deze vergadering.