Handelsbevorderingsbeleid en -instrumenten

[0:00:00] over handels, bevorderingsbeleid en instrumenten.

[0:00:03] Dit is naar aanleiding van een kennisthema.

[0:00:06] Het is eigenlijk een beetje de start van deze technische briefing.

[0:00:08] Elk jaar stellen we per commissie een aantal thema's vast

[0:00:12] waar we ons graag wat verder over willen laten informeren in de verdiepingen zoeken.

[0:00:15] Dit is één van die thema's.

[0:00:17] We zijn ook blij dat u al aan de bend bent.

[0:00:18] Ik ga u zo voorstellen dat u er bent om ons daar een beetje mee op weg te helpen.

[0:00:23] Dat doe ik niet nadat ik ook de mensen die dit vanaf de publieke tribune volgen

[0:00:26] en de mensen thuis volgen van harte welkom te heten.

[0:00:28] Natuurlijk ook de Kamerleden die aanwezig zijn.

[0:00:30] Dat zijn mevrouw Zeedijk namens Nieuws Sociaal Contract, de heer Tuijman namens de BBB, de heer Ram namens

[0:00:38] PVV, de heer Baminga namens D66 en mevrouw Hirsch namens GroenLinks-PvdA en Corinne Kamminga namens

[0:00:44] de VVD. Ik ben vandaag de voorzitter, omdat onze vaste voorzitter verhinderd is.

[0:00:49] Ik zal uiteindelijk wellicht ook nog meedoen aan de vragen stellen, dus ik zit een beetje in die

[0:00:53] dubbelfunctie. Maar nogmaals, dank dat de gasten er zijn.

[0:00:57] Die zal ik ook even voorstellen.

[0:00:59] Dat is mevrouw Libon van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

[0:01:03] Mevrouw Weijering, RVO, Rijksdienst voor Ondernemend Nederland.

[0:01:08] De heer Van Gendt namens Invest International.

[0:01:10] De heer Bruning namens Artradius moet ik natuurlijk zeggen, DSB.

[0:01:14] En dan ook namens Artradius is mevrouw Hensen ook aanwezig.

[0:01:18] Dank allemaal en welkom.

[0:01:19] Ik heb me laten vertellen dat u als aftrap een gezamenlijke presentatie doet.

[0:01:24] Daar wil ik u dan ook toe het woord geven.

[0:01:26] als eerste dus mevrouw Libon. Ja, dank voor de uitnodiging om hier te zijn. Mijn naam is Wampi Libon,

[0:01:34] dus ik ben directeur internationaal ondernemen bij het ministerie van Buitenlandse Zaken en ik

[0:01:40] vertel u graag wat meer over ons beleid op handelsbevordering. Maar voordat ik van start

[0:01:45] ga, denk ik is het ook wel goed om even in te zoomen op het belang van handel voor Nederland. Na

[0:01:51] Singapoor is Nederland de meest open economie wereldwijd.

[0:01:55] Ons handelsvolume is 1900 miljard euro per jaar.

[0:02:00] En ter vergelijking, de omvang van de Nederlandse economie is duizend miljard.

[0:02:05] Dus je ziet echt dat we eigenlijk in handel eigenlijk twee keer zoveel omgaat als

[0:02:12] wat we zelf verdienen met goederen en diensten in Nederland.

[0:02:17] Handel groot belang draagt een derde bij het bruto binnenlands product.

[0:02:26] We hebben 187.000 internationaal actieve ondernemers.

[0:02:31] Dat is ongeveer 18% van het aantal ondernemers wat actief is.

[0:02:36] En het creëert 2,4 miljoen banen.

[0:02:40] Die zijn gerelateerd aan export.

[0:02:42] Dat is ongeveer 30% van de totale werkgelegenheid.

[0:02:45] Dus onze welvaart is echt sterk afhankelijk van die internationale handel.

[0:02:51] Tegelijkertijd zie je ook dat de wereld een stuk complexer is geworden.

[0:02:57] We zagen het natuurlijk al met corona, de toeleveringsketens die onder druk kwamen te staan.

[0:03:04] Maar je ziet het nu ook heel erg op de geo-economische kant.

[0:03:07] De geopolitiek heeft steeds meer invloed op handel en handelstromen.

[0:03:10] En daarom is er ook steeds meer aandacht voor economische veiligheid, open strategische autonomie

[0:03:17] en kritieke grondstoffen.

[0:03:19] Ook bedrijven, zie je, houden zich in toenemende mate daarmee bezig en proberen die risico's

[0:03:26] die daar zijn te mitigeren, onder andere door diversificatie en het verspreiden van de risico's.

[0:03:36] Als je dan kijkt voor wat het beleid, wat wij dan doen, dus vanuit het directoraat binnenlandse

[0:03:44] economische en buitenlandse economische betrekkingen, zetten we ons echt in voor een sterk verdienvermogen

[0:03:49] voor Nederland, een open wereld economie en duurzame globalisering.

[0:03:55] En als je dan kijkt wat we specifiek doen voor bedrijven, we helpen echt bedrijven

[0:04:01] op een verantwoorde manier hun geld te verdienen over de grenzen.

[0:04:04] Dat doen we natuurlijk niet alleen.

[0:04:07] Dat is heel erg duidelijk een team-effort om die bedrijven en ondernemers te helpen.

[0:04:12] Teamwerk in Den Haag.

[0:04:16] Achter mij, bij wijze van spreken, zijn er een heleboel andere ministeries.

[0:04:20] Het ministerie van Landbouw, het ministerie van Economische Zaken, het ministerie van Financiën,

[0:04:26] Volksgezondheid, INW, die hebben allemaal een hele belangrijke agenda.

[0:04:29] We werken ook heel goed samen in Nederland met onze regionale partners, met onze steden en provincies.

[0:04:36] Ook natuurlijk teamwork, teamwork met de private partijen, VNO-NCW, topsectoren, het bedrijf zelf natuurlijk.

[0:04:44] En ook teamwork met deze drie uitvoeringsorganisaties die zo direct toelichting zullen geven.

[0:04:52] En misschien ook heel belangrijk, teamwork met het postenet.

[0:04:57] Dus we hebben 150 posten in het buitenland.

[0:05:00] Dat is echt de visitekaartje van Nederland, onze ogen en oren ter plaatse.

[0:05:05] En die kunnen ook echt goed verbindingen leggen en kansen signaleren voor bedrijven en die

[0:05:10] samenwerking faciliteren.

[0:05:14] Dit teamwork, dat is eigenlijk die slimme publiek-private samenwerking, dat is echt een manier om ons

[0:05:21] in het buitenland onderscheidend te maken.

[0:05:26] Onderscheiden als Nederland doen we ook door focus aan te brengen.

[0:05:32] Dit is het plaatje van ons inzet in het buitenland.

[0:05:38] Maar we brengen dus ook focus door een inzet op prioriteitslanden.

[0:05:44] We hebben 25 markten geïdentificeerd waar het verdienvermogen van nu en in de toekomst ligt.

[0:05:50] U zult u niet verbazen, 65 procent van de Nederlandse handel is binnen de EU.

[0:05:56] Onze top drie partners zijn ook Duitsland, België en Frankrijk.

[0:06:00] Maar we zetten ons ook op andere markten in.

[0:06:05] Dat doen we met een meerjarige aanpak op sectoren waar Nederland het verschil maakt.

[0:06:13] Voedselzekerheid, water, energie, mobiliteit, you name it, sleuteltechnologie.

[0:06:17] Allemaal belangrijke zaken waar we proberen met een meerjarige aanpak het verschil te maken.

[0:06:24] We richten ons daar met name op de duurzame en digitale transities.

[0:06:29] En misschien als een mooi voorbeeld, vandaag is er een klimaattechnologiehandelsmissie in België.

[0:06:36] En die bouwt heel mooi voort op hetgeen wat we vorig jaar hebben gedaan met een uitgaand staatsbezoek.

[0:06:43] Naast die inzet op die prioritaire landen, hebben we ook combinatielanden.

[0:06:49] Combinatielanden is eigenlijk waar we op zoek gaan naar de win-win.

[0:06:52] De ontwikkelingssaanwerking, handel zo goed mogelijk laten samenwerken.

[0:06:56] Dat doen we met een meerjarige sectoraanpak, waar Nederlandse bedrijven ondersteund worden

[0:07:02] om samen met die lokale partners het verschil te maken.

[0:07:06] Daar is ook heel veel aandacht voor lokale ontwikkeling en de duurzame economie ter plaatse.

[0:07:14] Om een voorbeeld daarvan te geven, onze minister Schreinemacher was vorige week in Ghana en in

[0:07:22] Voorkurst.

[0:07:23] Daar was er veel aandacht voor de duurzame tuin- en cacao-sector.

[0:07:31] Dat is dus een beetje het beleid voor wat betreft de landen.

[0:07:36] Je ziet natuurlijk ook dat we kijken naar welke beleid, hoe we garanderen dat verdienvermogen

[0:07:46] ook naar de toekomst toe.

[0:07:49] Dan zijn er gewoon twee voorbeelden die dat mooi illustreren.

[0:07:53] We werken heel erg samen met de EZK, bijvoorbeeld rondom de energietransitie.

[0:07:58] We werken daar aan het faciliteren van waterstof, kijken of die waterstofimportketens op gang

[0:08:04] kunnen brengen.

[0:08:04] En we werken bijvoorbeeld ook met EZK en INW in dit geval samen over kritieke grondstoffen.

[0:08:11] Ook een heel belangrijk onderwerp waar we samen werken naar diversificatie en verduurzaming.

[0:08:18] Alles wat wij doen, daar speelt internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen echt

[0:08:24] een cruciale rol.

[0:08:26] Dat is echt een hele belangrijke pijler van ons beleid.

[0:08:30] En we zullen er zo wat meer over horen.

[0:08:32] Maar bedrijven worden ook ondersteund om dat goed toe te passen.

[0:08:38] We hebben een IMVO-steunpunt en we geven ook gerichte informatie over IMVO...

[0:08:44] ...zodat die bedrijven daarbij geholpen worden.

[0:08:48] Een onderwerp als bijvoorbeeld economische veiligheid, daar geven we ook informatie over...

[0:08:52] ...zodat de bedrijven weten waar ze mee geconfronteerd worden.

[0:08:57] Ik ga naar een afronding. Er werd ook heel erg gevraagd...

[0:09:00] Wat zijn nou de uitdagingen en de kansen?

[0:09:03] Ik wil me beperken tot twee.

[0:09:06] Het gaat heel erg over de juiste mix tussen instrumenten en landen.

[0:09:12] Markten dichtbij, veraf, bijvoorbeeld ontwikkelingslanden.

[0:09:16] Een ontwikkelingsland zoals Nigeria is in 2050 qua bevolkingsaantal net zo groot als de VS.

[0:09:24] Een belangrijke markt.

[0:09:27] is ook heel erg op zoek naar onze kennis op het gebied van landbouw en water.

[0:09:34] Maar het betekent wel dat als we heel veel extra in gaan zetten op markten veraf,

[0:09:39] nou dat misschien de markten dichtbij, weer wat minder aandacht krijgen.

[0:09:44] Het is uiteindelijk toch een kwestie van kiezen daar, en slim kiezen.

[0:09:49] Een ander element wat ook heel erg speelt is natuurlijk het level playing field.

[0:09:54] Je ziet toch dat de internationale concurrentie niet altijd vriendelijk is, ook niet altijd eerlijk.

[0:10:02] Dus we hebben echt ook een associatieve overheid nodig om die belangen van Nederland en de Nederlandse bedrijven ook goed te borgen.

[0:10:12] En je ziet echt dat de dienstverlening die de Rijksoverheid biedt, die de uitvoeringsorganisaties bieden, die de posten bieden, dat dat heel erg gewaardeerd wordt door het bedrijfsleven.

[0:10:22] Dus we moeten handig blijven opereren om met een gelijk blijfend budget...

[0:10:29] en die beperkte middelen het juiste te blijven doen.

[0:10:32] Dan had ik als laatste, want ik kan eigenlijk niet dit afsluiten zonder een plaatje...

[0:10:37] die jullie waarschijnlijk vaak voorbij zien komen.

[0:10:40] Dutch Solutions for Global Challenges.

[0:10:42] Dat is echt het motto, hoe wij over de grens gaan.

[0:10:46] Nederland is echt...

[0:10:47] We hebben echt prachtige bedrijven, topinstellingen.

[0:10:51] En je ziet echt dat we daar met die handelsbevordering het maximale kunnen doen om die Nederlandse

[0:10:58] kennis en kunde neer te zetten.

[0:11:01] Dat is goed voor Nederland, goed voor de welvaart en uiteindelijk ook heel goed voor de positie

[0:11:06] van Nederland in de wereld.

[0:11:07] Daar wil ik het even bij houden.

[0:11:08] Dank u wel.

[0:11:09] Dank u wel.

[0:11:09] Dan geef ik nu het woord aan mevrouw Weijering.

[0:11:14] Ja, dank u wel.

[0:11:15] Mijn naam is Annette Weijering, ik ben directeur internationale programma's bij RVO.

[0:11:19] V.O. ondersteunt ondernemers in de volle breedte, zowel nationaal als internationaal.

[0:11:26] Vandaag zijn we voor het internationale domein en daarbinnen het handelsbeleid.

[0:11:31] Ik wil u graag een beetje meenemen in de wijze waarop wij ondernemers ondersteunen.

[0:11:38] Dit is ons aanpak.

[0:11:40] Eigenlijk is de basis dat we proberen te werken en denken vanuit die ondernemers.

[0:11:46] Dus wat hebben die nou nodig in elke stap die hij of zij zet op weg naar zaken doen in het buitenland?

[0:11:53] En wat wij dan zien is dat ondernemers in het begin heel veel op zoek zijn naar goede informatie en kennis.

[0:12:00] En dat ondersteunen we.

[0:12:02] Het is waarschijnlijk een beetje...

[0:12:04] Ik hoop dat u het kunt lezen op deze afstand.

[0:12:07] Maar dat doen we onder andere door goede landen informatie te geven.

[0:12:11] Door evenementen te organiseren waar meer informatie gegeven wordt.

[0:12:18] ...bewustwordingssessies, trainingen, e-learnings in de volle breedte.

[0:12:22] Vervolgens zie je vaak dat een ondernemer dan goed weet...

[0:12:26] ...van nou, die land, die sectorkeuzes, marktrapporten, daar kan ik verder.

[0:12:30] En dan zie je als tweede stap dat hij vaak op zoek is...

[0:12:33] ...naar de juiste netwerken en contacten.

[0:12:36] Nou, missies en beurzen zijn daar een heel belangrijk instrument in...

[0:12:40] ...om dat te ondersteunen in de volle breedte.

[0:12:43] Maar wij doen het ook door bijvoorbeeld te helpen met goede zakenpartners te vinden in het buitenland...

[0:12:49] of ze te connecten aan het lokale netwerk wat er is.

[0:12:53] Een derde stap is hoe positioneer je jezelf dan in zo'n markt.

[0:12:58] En daar hebben wij een aantal ondersteuningen voor, een aantal subsidies.

[0:13:04] En één daarvan is om u een beeld te geven.

[0:13:06] Stel, je hebt een toepassing die hier in Nederland werkt.

[0:13:09] In andere landen zijn ze ook vaak een beetje risicomijnend.

[0:13:12] Dan wordt gevraagd of ze een demonstratie van een pilot kunnen zien en of ze zien dat het hier werkt.

[0:13:20] Dan kunnen wij onder andere een demonstratieproject ondersteunen om daar te laten zien dat het in die landen ook werkt.

[0:13:28] En we helpen ook echt met positioneren.

[0:13:30] U zag net al die mooie NL letters.

[0:13:32] Dat is de Netherlands Branding.

[0:13:34] En die doen we juist omdat je als klein land echt veel belang hebt bij een goede, consistente uitstraling in het buitenland.

[0:13:42] Vervolgens zoeken bedrijven een stukje financiering soms.

[0:13:46] Dan moet ik u wel zeggen, dan hebben wij vaak een wat andere doelgroep dan de collega's naast mij.

[0:13:52] Omdat de bedrijven die wij helpen met ondersteunen, die krijgen vervolgens gewoon betaald van hun klanten.

[0:13:59] Of ze hebben eigen vermogen, of ze hebben hun eigen banken.

[0:14:03] Dus maar een deeltje van deze doelgroep is gericht op het zelf ondersteuning nodig hebben...

[0:14:10] Bijvoorbeeld productiefaciliteiten of exportkredietondersteuning.

[0:14:14] Maar dat doen wij nou samen, daar verwijzen we heel goed door.

[0:14:18] Bijvoorbeeld een van de binnenkomloketten voor Invest International...

[0:14:23] zit bij de MKB-financieringsdesk bij ons.

[0:14:26] Dus wij proberen zo maximaal mogelijk die ondersteuning te doen.

[0:14:31] Dit is voor individuele ondernemers, maar ook voor collectieven.

[0:14:34] Gezamenlijk, publiek en privaat proberen we de grote marktthema's en combinaties in beeld

[0:14:41] te brengen waar je als Nederland de meeste kansen hebt en daar probeer je collectief

[0:14:46] gedurende een aantal jaren een programma op te bouwen.

[0:14:49] De collega zei het net al, het begint vaak met een marktstudie of een sectorrapport.

[0:14:54] Dan krijg je daarna een missie en vervolgens bouw je weer door met een collectieve positioneringsaanpak.

[0:15:01] Een heel belangrijk thema, dat was doorsnijdend, is natuurlijk maatschappelijk verantwoord ondernemen.

[0:15:08] Waar wij ook afhankelijk van de grootte van het bedrijf wat je rieel kunt vragen ook proberen

[0:15:13] te kijken en enerzijds voorwaarden te stellen, omdat we natuurlijk willen dat alle bedrijven

[0:15:19] op een maatschappelijk verantwoorde wijze opereren in het buitenland, maar ook vooral

[0:15:24] door ze te helpen bewust te worden van waar zitten risico's, waar zou je met name op

[0:15:30] moeten letten in dit land.

[0:15:33] Wat wel goed is om te melden is dat heel veel bedrijven maatschappelijk verantwoord ondernemen

[0:15:37] ook als kans zien.

[0:15:39] Dus dat er juist in die hoek heel veel opportunities zijn voor bedrijven en dat gaat van onze e-mobility

[0:15:46] sectoren tot allerlei toepassingen van climate smart agriculture of inzet op cold chain logistics

[0:15:54] bijvoorbeeld.

[0:15:55] Maar ik kom dus veel bedrijven tegen die daar heel actief mee bezig zijn.

[0:15:59] En tegelijkertijd richten we ons op specifieke doelgroepen die net wat anders nodig hebben.

[0:16:07] Dus vrouwelijke ondernemerschap is een belangrijk pijler.

[0:16:10] Maar bijvoorbeeld scale-ups ook.

[0:16:12] Daar zien wij dat zij gewoon extra ondersteuning bijvoorbeeld in pitches nodig hebben...

[0:16:16] of in beursen om ze op een goede manier te verbinden aan investeerders of partners.

[0:16:22] Wij spelen altijd flexibel in.

[0:16:24] Dat betekent dat we jaarlijks ook met ze in gesprek gaan.

[0:16:27] Wat zie je aan ontwikkelingen en wat verandert er?

[0:16:30] Maar ook bijvoorbeeld toen de tijd een brexit loket of nou een Oekraïne inzet.

[0:16:35] Dan proberen we zo snel mogelijk ook ondersteuning op te bieden.

[0:16:42] Wij doen dat niet alleen.

[0:16:44] Er wordt in hele nauwe publieke samenwerking gewerkt.

[0:16:47] Of als ik het over we heb, dan heb ik het ook over de collega's op die economische afdelingen op de posten.

[0:16:53] Over onze Nederlands Business Support Officers, maar ook de collega's in de regio's.

[0:16:58] Wij werken samen met alle partners die een strategie, menskracht en middelen op internationale ondernemers hebben.

[0:17:06] Dat zijn de regionale ontwikkelingsmaatschappijen, Breemport, Eindhoven en de grote steden Amsterdam en Rotterdam.

[0:17:13] Wat wij gezamenlijk proberen te doen is te zorgen dat de ondernemers, waar hij of zij zich ook thuis voelt,

[0:17:21] kan aankloppen, maar altijd dezelfde betrouwbare informatie vindt.

[0:17:26] Dus als we bij de Brabantse ontwikkelingsmaatschappij kijken naar landeninformatie,

[0:17:30] vinden ze de landeninformatie die bij ons is ontwikkeld.

[0:17:34] Maar dat geldt ook voor de Metaalunie.

[0:17:37] Als u op de Metaalunie-site zoekt op een land, dan vindt u daar dezelfde informatie.

[0:17:42] Dus wij proberen betrouwbare informatievoorzieningen, ik noem dat één loket, goed onderling door te verwijzen.

[0:17:49] Een RVO biedt landelijk een breed programma, dus we noemen het altijd van idee tot omzet.

[0:17:58] En daar kunnen de regio's weer op bouwen met hele specifieke programmeringen van specifieke

[0:18:06] sectoren die in hun regio sterk zijn.

[0:18:09] Wij doen dus gezamenlijke landenprogrammeringen, hebben een kleine 200 activiteiten per jaar.

[0:18:14] En wat ik wel mooi vind om te noemen, want dat is vrij uniek, is dat wij ook bij ondernemers

[0:18:20] één op één huiskamergesprekken voeren.

[0:18:23] Het zijn er meer dan 800 per jaar en daar krijg je dus dit soort kwalitatieve rapporten

[0:18:29] van wat ondernemers ervaren en waar ze mee bezig zijn.

[0:18:34] We werken ook nauw privaat samen.

[0:18:36] We zetten gezamenlijk in op identificeren en zien van kansen, want het is altijd een

[0:18:41] tussen kansen in een land en of een sector in die landen geïnteresseerd is.

[0:18:47] We werken dus samen op die meerjadige programmeringen...

[0:18:50] en we hebben ook een regelmatig en structureel overleg over die behoefteontwikkeling.

[0:18:56] Hoe ziet dat dan uit in bereik?

[0:18:59] We hebben een groot bereik van meer dan twee miljoen digitaal per jaar...

[0:19:04] die gewoon onze landeninformaties, evenementen, organisaties en anderszins vinden.

[0:19:09] Aan persoonlijke contacten moet u denken aan mensen die de telefoon opnemen, maar ook aan

[0:19:15] evenementen of missies bereiken we ruim 28.000 ondernemers per jaar.

[0:19:22] En dat G8 Relations-programma is dus echt één op één door de regiopartners uitgevoerd

[0:19:28] aan de keukentafel bij ondernemers, om ze meteen te kunnen adviseren en ondersteunen.

[0:19:34] Wat zien we dan?

[0:19:36] Wij zitten natuurlijk veel in de voorfase.

[0:19:39] ondernemers goed informeren, goed met netwerken en contacten in contact brengen,

[0:19:45] die zij zoeken.

[0:19:46] Dat betere geïnformeerde verbonden ondernemers noemen we dat,

[0:19:49] met een hoge klanttevredenheid van 8,2.

[0:19:52] We hebben meer dan 85.000 mensen in onze CRM-systemen.

[0:19:57] Dat betekent dat als een bedrijf belt met een collega op de post in Singapore,

[0:20:03] die gewoon kan zien,

[0:20:05] Diezelfde ondernemer is al een keer bij de Brabantse ontwikkelingsmaatschappij geweest.

[0:20:09] Hij is al een keer bij ons geweest.

[0:20:11] Wat heeft hij nou nodig?

[0:20:12] Je hoeft niet opnieuw te beginnen.

[0:20:14] Weet je dat verhaal?

[0:20:16] Onze Nellis Business Support Office is onderdeel van het postenetwerk, maar zitten in de wat

[0:20:22] meer zakelijke plaatsen in verschillende landen om extra ondersteuning te bieden.

[0:20:29] Er zijn meer dan 100 beursen en missies per jaar.

[0:20:31] Daar is een grote behoefte aan.

[0:20:33] Dat is sterk groeiend.

[0:20:34] Die missies, wat de ondernemers zelf aangeven...

[0:20:37] U gaf net een voorbeeld.

[0:20:40] De ondernemers geven zelf aan dat ze vorig jaar iets van 2,1 miljoen aan omzet uit die missies halen.

[0:20:47] Dat is wat zij dus zelf aan ons rapporteren.

[0:20:50] En die collectieve programma's, zoals onder andere Partners in Business,

[0:20:54] dat heeft vorig jaar iets van 170 miljoen opgeleverd.

[0:20:58] Dan ga ik redelijk naar het eind van mijn presentatie.

[0:21:01] Ik dacht, misschien is het wel aardig om u wat mee te nemen in een aantal trends die we zien.

[0:21:06] En een van die trends is dat we zien dat ondernemers meer en meer toch ook weer op de nabuurdige landen gericht zijn.

[0:21:14] En op Midden- en Oost-Europa.

[0:21:17] Verenigd Koninkrijk, VS blijven stabiel.

[0:21:19] Daarbuiten is het wat meer de ASEAN en iets minder op China.

[0:21:25] Dat heeft ook iets te maken met de geopolitieke ontwikkelingen.

[0:21:28] men is meer risico-omijdende geworden.

[0:21:32] Men is zich meer bewust van...

[0:21:34] hoe zorg ik ervoor dat mijn supply chain robuuster wordt...

[0:21:38] dat ik minder afhankelijkheden daarvan heb.

[0:21:40] Hoe kan ik die risico's ook spreiden...

[0:21:44] en een stukje verlaging van afhankelijkheden van bepaalde landen realiseren?

[0:21:49] Dat is, denk ik, ook vrij heldig geworden...

[0:21:51] met een aantal transportverstoringen die er waren...

[0:21:55] maar ook in de huidige geopolitieke context.

[0:22:00] Wat ik net aangaf, bedrijven zien duurzaamheid ook wel heel erg als kans.

[0:22:05] We begeleiden veel bedrijven die bijvoorbeeld ondersteunen in de energietransitie van wind

[0:22:12] op zee tot waterstof, maar ook op mobiliteit of heel veel in de tuinbouw.

[0:22:19] En op het digitaliseringsgebied ziet men veel risico's en kansen.

[0:22:24] En aan de ene kant is dat de cybersecurityproblematieken...

[0:22:28] en aan de andere kant is dat natuurlijk wat meer hoe we het digitaal verkopen...

[0:22:33] via platformen of e-commerce.

[0:22:36] Nou, de uitdagingen, wat wij wel zien, is juist omdat we ook aan publieke kant...

[0:22:42] KvK, wij, de collega's hier aan tafel en de regiopartners nauw samenwerken...

[0:22:49] ontsluiten we een steeds grotere groep van bedrijven.

[0:22:53] De dienstverlening wordt ook wat complexer soms.

[0:22:56] Het is veel maatwerk zoals u zich kunt voorstellen.

[0:22:59] Daardoor hebben we dus stijgende kosten.

[0:23:02] Onder andere ook van beurzen.

[0:23:04] Dat betekent dat ik nu bijvoorbeeld al geen beurzen meer kan honoreren.

[0:23:08] Terwijl die vraag er wel is.

[0:23:10] Naar vakbeurzen.

[0:23:12] Omdat ons budget gelijk blijft.

[0:23:14] En ook niet voor loonprijsbijstellingen vaak gecorrigeerd wordt.

[0:23:18] En het tweede probleem, of de uitdaging die we wel hebben, is dat ongelijke level playing

[0:23:25] field wat de bedrijven ervaren.

[0:23:29] Als ik binnen de Europese context bijvoorbeeld kijk, bij Global Gateway, waar wij onderdeel

[0:23:34] zijn van, noem het maar even, de RVO's van Europa, Trade Promotion Europe, dan zien wij

[0:23:41] dat er heel veel budgetten vanuit de EU bijvoorbeeld geïnvesteerd worden in Global Gateway en partnerships.

[0:23:47] Maar dan wordt dat op een wijze uitgezet waarbij de nationale overheden mogen kiezen op welke

[0:23:53] wijze ze dat in tenders doen en waar niet automatisch voorwaarden worden gesteld waar

[0:24:00] bijvoorbeeld bedrijven in Europa een verschil op kunnen maken, namelijk op maatschappelijk

[0:24:05] verantwoord wijze van produceren.

[0:24:08] Maar ook niet altijd rekening wordt gehouden met andere inschrijvende partners die een

[0:24:14] behoorlijke staatssteun hebben gehad.

[0:24:16] Dat is wel een uitdaging.

[0:24:20] Hoe haken onze bedrijven daar op een goede manier op aan?

[0:24:26] En het tweede is dat we zien dat bedrijven steeds meer behoefte aan onze ondersteuning hebben...

[0:24:33] van wat is nou slim om te handelen binnen zo'n geopolitieke setting?

[0:24:39] Want daar worden ze steeds meer mee geconfronteerd.

[0:24:42] U heeft binnenkort denk ik ook een sessie met de private partners.

[0:24:47] Ik denk dat zij ook wel aangeven dat er nog wat uitdagingen zijn...

[0:24:53] ook in het licht van die stijgende kosten, ook bij hen...

[0:24:57] waar wij ook wat moeilijk op aan kunnen sluiten.

[0:25:00] Het organiserend vermogen aan private kant heeft daar wel wat onder te leiden.

[0:25:06] En wat denk ik wel relevant is om te melden...

[0:25:09] is dat er ook nogal wat bedrijven zijn die ons vragen te ondersteunen...

[0:25:14] in wat wij maar een beetje de valley of death noemen.

[0:25:17] Dat laatste stukje valorisatie of aanpassen van hun producten...

[0:25:21] voordat zij een markt daarmee op kunnen gaan.

[0:25:25] En dat is echt wel een dilemma.

[0:25:28] Is dat een overheidsrol? Hoe ver ga je daarin?

[0:25:31] Wat zouden ze zelf moeten doen?

[0:25:34] Maar het zijn wel vaak gericht op maatschappelijke transities.

[0:25:37] Het zijn juist vaak de bedrijven die aan die kant zitten die dat willen.

[0:25:42] Dank u.

[0:25:43] Dank u wel.

[0:25:43] Misschien nog even voor de collega's en kijken of we deze presentatie in de afgelopen uur

[0:25:47] kunnen rondsturen.

[0:25:48] Dat gaan we nog proberen.

[0:25:50] Dan geef ik het woord nu aan de heer Van Gens.

[0:25:56] Bedankt mevrouw de voorzitter.

[0:25:58] Dank aan de commissie voor de uitnodiging.

[0:26:01] Ik loop al een tijdje mee in die wereld van internationale samenwerking, internationale

[0:26:07] financiering, exportfinanciering, ontwikkelingsfinanciering en nu dan eigenlijk in de combinatie bij Invest

[0:26:16] International. En ja, ik zie ook wel, dan volg ik het publieke debat, dat het gewoon best wel ingewikkelde

[0:26:22] materie is en die wel, en daar liep Wampi er onhelaasbaar over, die wel heel belangrijk is voor Nederland in het

[0:26:29] grotere geheel. Dus ik ben blij dat we hier zijn uitgenodigd en ook blij dat de commissie straks ook andere

[0:26:34] partijen uitnodigd, uit het maatschappelijk middenveld, bedrijven.

[0:26:37] Super waardevol, dus dank.

[0:26:40] Wat ik ga doen, in vijf minuten probeer ik dat in vijf blokjes even neer te zetten waar wij van zijn.

[0:26:47] Wie zijn we? Waarom zijn we opgericht?

[0:26:50] De rationalen achter de beleidsrationalen. Wat doen we dan?

[0:26:53] Waar staan we nu? En wat zie ik als kansen en uitdagingen voor de organisatie en ook het gebied van financiering?

[0:26:59] Invest International, niet te verwarren met Invest NL, dat is belangrijk.

[0:27:04] Die namen lijken op elkaar.

[0:27:06] We zijn ook op hetzelfde moment bedacht, maar uiteindelijk twee organisaties.

[0:27:10] Invest NL gericht op transities in Nederland.

[0:27:13] Invest International gericht op het ondersteunen van bedrijven en projecten in het buitenland.

[0:27:17] Dus export, investeringen en daarin combinaties zoeken.

[0:27:23] Ook met hulp van ODA-regelingen, dus van ontwikkelingssamenwerking.

[0:27:29] bij wet opgericht in 2021, hele brede steun, van links tot rechts, in de Eerste en Tweede Kamer.

[0:27:34] Dus ik hoop dat ik ook na mijn verhaal dat dat ook zo blijft.

[0:27:38] En ik praat ook graag door als het behoefte aan is.

[0:27:41] We vallen echt op in Europa.

[0:27:43] En waarom vallen we op?

[0:27:44] Omdat Invest International eigenlijk de eerste staatsdeelneming is

[0:27:48] die heel erg die wereld van de impactfinanciering, de exportfinanciering

[0:27:53] en de ontwikkelingssamenwerking, wat die verbindt.

[0:27:58] En je ziet daar dat daar heel veel behoefte aan is.

[0:28:01] Het is behoefte bij bedrijven aan financiering, aanvullend aan wat banken doen.

[0:28:05] En er is ook behoefte bij overheden om projecten concessioneel gefinancierd te krijgen.

[0:28:09] Die willen vaak echt wel Nederlandse oplossingen, maar die zijn soms gewoon duurder,

[0:28:12] maar ook innovatiever, ook beter, vaak hogere kwaliteit.

[0:28:16] Ja, en dan moet je dat soort slimme combinaties zoeken.

[0:28:22] Wat doen wij? Wij financieren en we proberen projecten mogelijk te maken

[0:28:26] die zonder onze financiering niet bankable en niet financierbaar zijn.

[0:28:32] We financieren alleen maar additioneel aan de markt.

[0:28:35] Dus wij gaan geen transacties doen, want we zijn betaald vanuit belastinggeld...

[0:28:39] die commerciële partijen willen doen. Dat is voor ons stap één.

[0:28:42] We willen daar... Dat is een grens.

[0:28:44] We focussen op impact.

[0:28:47] En dat kan impact zijn op de stg's, klimaatacties, de komstige groei...

[0:28:51] maar ook impact op wat strategisch belangrijk is voor Nederland.

[0:28:54] Dus energie onafhankelijkheid kwam al even langs.

[0:28:58] Grondstoffen is nu natuurlijk heel belangrijk.

[0:29:00] Dat besef komt steeds meer.

[0:29:01] Ja, en daar kunnen wij dingen in doen.

[0:29:03] En proberen we met die combi wederom van middelen die we hebben, die zeg maar niet hoeven te renderen...

[0:29:11] Ontwikkelingssamenwerkingsgeld, overheidsregelingen in combinatie met middelen die wel moeten renderen...

[0:29:14] combinaties te maken om toch die transities van de grond te krijgen.

[0:29:18] Vanuit het perspectief dat wij iets goeds willen doen voor het toekomstig Nederlands verdienvermogen.

[0:29:24] Nederlandse bedrijven, Nederlandse economie en gewoon banen hier.

[0:29:27] Maar ook banen in ontwikkelingslanden, in markten die wat verder weg zijn en waar financiering lastig is.

[0:29:33] Ik kom daar zo op terug.

[0:29:34] Dutch Linked, dus bijdrage aan de Nederlandse economie en toekomstig verdienvermogen.

[0:29:39] En je moet je voorstellen, ik zat daar zelf al mee, hoe kijk je dan tegenaan?

[0:29:42] We zijn een hele eigenlijk snel groeiende organisatie.

[0:29:46] Twee jaar geleden gestart met 70 mensen.

[0:29:47] We zitten nu op 160 en dat is eigenlijk een hele internationale club geworden.

[0:29:50] Heel divers, diverse achtergronden, met mensen uit de impacthoek, uit de OS-hoek, uit de financehoek en de equityhoek.

[0:30:01] En die snappen heel goed dat wij die Dutch Link ook zoeken.

[0:30:03] Want ja, we zijn helemaal gefinancierd door de overheid.

[0:30:08] En we doen alle markten. En ons mandaat begint in België.

[0:30:11] Dus als een bedrijf daar niet aan financieren kan komen, het is wel een goede business case, kunnen we die in principe doen.

[0:30:15] Maar in de praktijk zie je dat we in die wat verdere markten, die circle around Europe,

[0:30:21] waar wel veel economische groei is, ook heel veel landen in Afrika, Nigeria komt als voorbeeld

[0:30:25] langs.

[0:30:26] Daar hebben we een Dutch desk.

[0:30:28] En van de week stond in het FD ook dat het lastig is om met reguliere commerciële banken

[0:30:32] daar financiering te doen.

[0:30:33] Nou, daar kunnen we dus wel ondersteuning bieden en gaan bedrijven financieren.

[0:30:39] Ja, wat zit er dan achter, waarom?

[0:30:41] Nou, dit plaatje, en het gaat alleen maar even over de kleurtjes.

[0:30:44] Ik wil laten zien hoe die markt is veranderd.

[0:30:47] Het bovenste is 2007, het onderste is 2023.

[0:30:50] En die donker rode is waar drie Nederlandse grootbanken aanwezig waren.

[0:30:54] En je ziet eigenlijk dat die grootbanken zich heel erg terug trokken tot de grotere markten.

[0:31:01] De grotere kennen ze wel, dus Australië, uiteraard de VS, Europa.

[0:31:07] Abinamro zat vroeger over de hele wereld, maar nu vooral in Noordwest-Europa.

[0:31:13] Terwijl Nederlandse bedrijven, dat weten we ook, we hebben de staartjes gezien eerder van de markten waarin BZ actief wil zijn,

[0:31:19] ja die willen veel verder gaan en die kunnen dan dus niet zo goed bij een huisbank terecht.

[0:31:23] Dat is waar wij dan willen instappen.

[0:31:25] Vroeger hadden ze ook, dat noemen we een corresponding banking network,

[0:31:29] dan had een rauwe bank ook andere partijen waar ze zaken mee deden,

[0:31:34] banken waar, die kon zo een dorp wijzen, dat is heel erg afgebouwd.

[0:31:38] Dat is ook wel logisch.

[0:31:40] Banken kijken anders naar hun balans.

[0:31:42] Ze kijken ook anders naar de marges.

[0:31:44] En ze kijken anders aan tegen allerlei kwc-risico's.

[0:31:47] Dat weten we allemaal uit de pers.

[0:31:48] Dat betekent dat dit soort transacties...

[0:31:51] die soms wat kleiner zijn, wat lastiger landen...

[0:31:53] die vallen dan gewoon af.

[0:31:55] En dat is dan niet omdat het een verkeerde transactie is.

[0:31:57] Of wat dan ook.

[0:31:58] Maar gewoon omdat een bank...

[0:31:59] als die de keuze moet maken, toch gaat voor...

[0:32:01] een iets dichter bij huis.

[0:32:03] Of een iets simpeler transactie.

[0:32:04] Ik vind dat heel logisch, maar het is ook wel, in ieder geval vanuit mijn perspectief ook

[0:32:09] gewerkt hebbende voor de overheid, heel logisch dat de overheid hier dus in is gestapt.

[0:32:16] Wat doen we dan?

[0:32:17] Wij zeggen we zijn de one-stop-shop.

[0:32:19] Je moet altijd oppassen voor dat begrip, want waar begint het en waar houdt het op, maar

[0:32:22] voor internationale bedrijfsleven dat zoekt naar financiering voor internationale groei

[0:32:26] en export.

[0:32:27] Dus voor mij is het heel simpel en ook voor onze klanten.

[0:32:30] RVO is van de support voordat een transactie plaatsvindt, ondernemers, handelsmissies,

[0:32:35] Je hoort het al, en het verwijst ook door.

[0:32:37] Ze hebben heel veel kennis van wat er is aan oplossingen.

[0:32:40] Dus als een MKB'er belt naar RVO, naar de financiersdesk,

[0:32:44] en het gaat over...

[0:32:45] Ze moeten eigenlijk bij ons even worden doorverwezen.

[0:32:47] Wij wilden ook met ons nieuwe bedrijf helemaal niet een heel klanten...

[0:32:51] Hoe zeg je dat? Een telefonische helpdesk hebben.

[0:32:53] Dus we vinden het super dat we daar met RVO kunnen samenwerken.

[0:32:56] En als we dekking nodig hebben op het verzekeringsterrein,

[0:32:58] ja, dan werken we samen met Atradius.

[0:33:01] Ja, en dat is eigenlijk gewoon een natuurlijke partner daarin.

[0:33:03] Wat wel samenkomt, is aan de ene kant een kleine miljard vanuit het ministerie van Financiën,

[0:33:10] waaruit we kunnen financieren en die moet renderen.

[0:33:12] We maken daar iets van een marge op van rond de 2 procent per jaar.

[0:33:15] Wat ook samenkomt is, dat heet al het DGF en het DATF.

[0:33:20] Het is voor ons heel belangrijk, maar ik vreem het wat minder,

[0:33:22] want voor onze klant is het gewoon een financieringoplossing.

[0:33:24] Maar dat is dus mkb-financiering van Nederlandse mkb'ers,

[0:33:28] die willen investeren in andere landen en daardoor willen groeien.

[0:33:31] En daarvoor gebruiken we deze overheidsfondsen.

[0:33:34] Die komen dus van het ministerie van Buitenlandse Zaken.

[0:33:37] We doen projectontwikkeling.

[0:33:39] Dus om projecten waar wij denken, die zijn super impactvol in de dingen die aan het begin zijn.

[0:33:45] Voor toekomstig verdienvermogen, voor impact op de SDG's, you name it.

[0:33:49] Om die financierbaar te krijgen.

[0:33:51] En een bedrijf maakt vaak een andere afweging.

[0:33:54] Dus een bedrijf zal zeggen, ik heb tien mogelijke projecten.

[0:33:57] Ik kan mijn dure kapitaal voor ontwikkeling maar één keer besteden.

[0:34:01] dan ga ik misschien voor degene die het hoogst rendeert.

[0:34:03] Terwijl vanuit ons perspectief willen we diegene die ook hele grote impact maakt

[0:34:07] en die we daardoor heel interessant vinden, misschien wat hoger krijgen.

[0:34:11] Dus dat doen we vanuit projectontwikkeling en we doen vanuit, en dat is dan ODA geld ook,

[0:34:19] vanuit de directe generaal internationale samenwerking DGIS,

[0:34:23] hebben we die grote, toch wel grote programma's voor infrastructuur.

[0:34:26] Ja, en dat is dus een programma wat al langer loopt, gericht op klimaatadaptatieprojecten bijvoorbeeld,

[0:34:34] voedselveiligheidsprojecten, ook wel health.

[0:34:36] Wat we daar doen is, is we bieden niet alleen een combinatie aan van een groter pakket

[0:34:44] en waarin we de financiering, dus die linksboven donkerrooie, samen met die grant aanbieden.

[0:34:50] en daardoor, en dan met bepaalde oplossingen vanuit waar wij gehoekt in zijn,

[0:34:56] bijvoorbeeld kustverzegering met Building with Nature,

[0:35:01] of klimaatadaptatie in zandmotor,

[0:35:07] maar het kunnen ook hele andere zaken zijn, electrical ferries,

[0:35:11] dus elektrische veerponden,

[0:35:14] die bieden we dan aan, maar die zijn wel duurder.

[0:35:17] Maar doordat we die combi's kunnen maken van die grant en de financiering,

[0:35:20] worden we eigenlijk toch weer een interessante partij.

[0:35:23] En daarmee kunnen we eigenlijk nu ook voor het eerst...

[0:35:26] een financieringsaanbod...

[0:35:27] we hebben het eerder al over 11 Plainfield gehad...

[0:35:29] aanbieden wat matched met wat soms...

[0:35:31] Chinezen doen of Amerikanen.

[0:35:32] Dus dat is echt wel mooi dat we dat kunnen doen.

[0:35:35] Kerncijfers.

[0:35:37] We zijn nu in ons tweede jaar.

[0:35:39] We maken winst. Dat is mooi.

[0:35:41] Toen we startten hadden we een business case...

[0:35:43] met overigens afgesproken waar we naar zeven jaar...

[0:35:45] winst zouden maken. Inmiddels is het het tweede jaar...

[0:35:47] en we hebben een plus gedraaid...

[0:35:49] Dus daar zijn we heel trots op.

[0:35:51] We hebben de helft van ons kernkapitaal gecommitteerd.

[0:35:55] Ongeveer 740 miljoen aan equity, investeringslending en export finance.

[0:35:59] Dus we doen ook die drie segmenten.

[0:36:01] Dat is een groei van 50 procent.

[0:36:02] We hebben, het is ook wel belangrijk om te noemen...

[0:36:05] een kleine 400 miljoen gefinancierd aan Nederlands MKB.

[0:36:08] Het zijn 216 bedrijven op dit moment in Portefeuille...

[0:36:10] en dat is ook een groei van 54 procent.

[0:36:12] Dus dan zie je ook weer dat daar...

[0:36:14] Het is echt niet alleen MKB, het is gewoon allebei.

[0:36:16] En we hebben ook echt wel een groot aantal grote transacties, grote tickets, zoals we die noemen, met grotere bedrijven.

[0:36:21] Maar je ziet in beide segmenten dat er heel veel vraag is, door die trend die ik eerder liet zien.

[0:36:27] Ik vind die infrastructuurportefuilen, daar zijn we echt trots op, dat we die combi's kunnen maken.

[0:36:31] Dus impactvolle transacties waar we, blending noemen we dat dan in het wereldje,

[0:36:35] maar waarbij we ontwikkelings- en samenwerkingscomponenten kunnen combineren met finance wat moet renderen.

[0:36:40] En daardoor eigenlijk heel competitieve financiering kunnen aanbieden.

[0:36:45] 65 procent van onze portefeuille draagt actief bij een klimaatactie.

[0:36:49] Groene waterstof komt langs.

[0:36:51] Dat is gewoon heel belangrijk vanuit klimaat,

[0:36:52] maar ook vanuit strategische onafhankelijkheid in de wereld.

[0:36:55] Dus daar komen heel veel dingen samen.

[0:36:59] We proberen het niet zichtelijk te maken.

[0:37:01] Het is natuurlijk allemaal modelmatig,

[0:37:03] maar het kernkapitaal levert die investeringen die we hebben gedaan,

[0:37:06] dus vanuit die 38, 35 miljoen banen op,

[0:37:09] en het toevoegt een waarde van ongeveer 400 miljoen.

[0:37:11] En daarmee kun je zeggen van iedere euro die we investeren en die met dividend terugkomt...

[0:37:17] levert ook nog eens 80 cent extra op voor Nederland.

[0:37:19] En dat is toch, denk ik, op zich positief.

[0:37:21] Bent u ook bijna bij de conclusies al?

[0:37:23] Conclusies, zeker. Vijf minuten al had ik gezegd.

[0:37:27] Kans en uitdagingen.

[0:37:29] Nou, die kans is gewoon dat we dat marktvader zien we groter worden.

[0:37:35] Dat is dus voor ons een kans om groter te worden.

[0:37:37] Het is ook belangrijk vanuit gelijke spullen, want het kost geen geld.

[0:37:41] Ik vind de uitdaging wel, wij moeten dus ook op zoek naar balansgroei.

[0:37:45] Dat betekent dat we misschien extra kapitaal moeten hebben of kunnen uitbreiden en formeel mag dat niet.

[0:37:50] Dus dat moeten de ministeries werken eraan.

[0:37:52] Maar uiteindelijk heeft het ook support nodig in de Kamer, zodat we kunnen groeien.

[0:37:56] De andere uitdaging vind ik dat ik natuurlijk ook zie dat in het concept regeerakkoord staat dat er flink bezuinigd wordt op ODA.

[0:38:02] Ik vind er zelf niks van hier, maar ik hoop wel dat we die combinaties kunnen blijven maken.

[0:38:09] Ik zie daar ook wel haakjes voor.

[0:38:11] Ik hoop heel erg dat we wat hebben opgebouwd, dat we dat kunnen doorgroeien.

[0:38:15] En ik merk ook wel dat dat heel veel tractie heeft bij onze klanten

[0:38:18] en ook in de markt, bij de afnemers.

[0:38:21] Maar ook dat we daar vertrouwen op bouwen, maar dat we dat ook willen vasthouden.

[0:38:26] Daar wil ik het voor nu bij laten en ik hoop op veel vragen. Bedankt.

[0:38:30] Dank u wel, meneer Van Gent voor de inbring.

[0:38:32] Dan heb ik begrepen dat de heer Bruning de inbring namens Atraas doet.

[0:38:37] Dat klopt. Dank u wel, voorzitter.

[0:38:39] Dank u wel dat u hier bent en inmiddels een flink tijdje naar ons wilt luisteren.

[0:38:44] Ik ga het kort maken, want u bent inderdaad al een tijdje aan het luisteren.

[0:38:47] We zitten allemaal op hetzelfde terrein.

[0:38:51] De handel van Nederland is natuurlijk een ontzettend belangrijk onderdeel.

[0:38:55] Een groot gedeelte van onze welvaart komt doordat we zo goed zijn als klein landje in handelen met het buitenland.

[0:39:03] En wij doen er ook een stuk van, in het bijzonder de export-kredietverzekering.

[0:39:07] Dat komt eigenlijk op het volgende neer.

[0:39:08] We maken export mogelijk doordat we de betalingsrisico's van Nederlandse ondernemers afdekken.

[0:39:15] En dat doen we voor Nederlandse exporteurs en ook voor hun banken.

[0:39:18] En doordat we dat voor banken doen, zijn die banken ook bereid om dat te financieren.

[0:39:23] Het leuke is dat het doel is dat we het kostendekkend doen, maar dat het eigenlijk jaar op jaar voor de Nederlands overheid geld oplevert.

[0:39:32] Afgelopen jaar 17 miljoen.

[0:39:34] Dat was eigenlijk een beetje laag.

[0:39:35] Jaren daarvoor was het ook ruim meer dan 100 miljoen.

[0:39:38] Dus het is eigenlijk een win-win.

[0:39:43] De exporteurs zijn heel blij dat wij hun risico's kunnen afdekken,

[0:39:45] waardoor transacties die anders niet doorhouden kunnen gaan, wel door kunnen gaan.

[0:39:50] En voor de overheid kost het geen geld.

[0:39:53] Integendeel, het levert geld op.

[0:39:55] Nou, wij doen dat niet zoals Jacob al sinds twee jaar.

[0:39:58] Maar wij doen het al sinds 1932.

[0:40:01] Wij doen dat al sinds 1932, mind you.

[0:40:04] Dat is best een hele tijd natuurlijk.

[0:40:07] We zijn een privaat bedrijf, Atradius, we zijn zelf een ondernemer.

[0:40:11] En doordat we dat zijn, denken wij, snappen we ondernemers ook heel goed en staan we ook heel dicht bij ze.

[0:40:21] Nou, het belang voor economie en handel is eigenlijk, denk ik, door mijn collega's al uitgebreid besproken.

[0:40:28] Voor alle duidelijkheid, het gaat om Nederlandse bedrijven, het gaat om Nederlandse export, het gaat om Nederlandse banen.

[0:40:34] Dat is ook heel belangrijk en daar verdienen we in Nederland ons geld mee.

[0:40:38] En tegelijkertijd bereiken we daar ook dingen mee in de landen waarmee we handelen.

[0:40:42] Daar voegen we waarde toe en het is natuurlijk omdat Nederland qua innovatie ontzettend veel te bieden heeft.

[0:40:50] We trekken samen op met exporteurs, dagelijks.

[0:40:54] We proberen samen deals zo te structureren dat ze financierbaar worden.

[0:41:00] en ik heb talloze voorbeelden van bedrijven

[0:41:03] die we eigenlijk van een start-up, een scale-up hebben kunnen maken

[0:41:06] en ook groot hebben zien groeien samen met ons.

[0:41:10] Ik zal geen voorbeelden noemen, omdat de tijd kort is.

[0:41:14] Maar het is voor ons heel belangrijk dat we het samen met bedrijven doen.

[0:41:19] Er is ook al een paar keer gerefereerd aan mvo-risico's.

[0:41:22] We kijken naar financiële, economische risico's als we naar die risico's kijken,

[0:41:26] maar ook naar NVO-risico's en naar omkoping.

[0:41:29] En op alle drie die terreinen moeten de risico's gezond zijn.

[0:41:32] Het is geen... Nogmaals, het is geen subsidie, het levert geld op.

[0:41:35] Alleen de markt kan om bepaalde redenen de risico's niet doen

[0:41:39] en daarom niet financieren, en daarom doen wij het.

[0:41:43] Nou, mijn laatste sheet alweer.

[0:41:47] Het gaat om de export van Nederlandse innovatie.

[0:41:49] We hebben een uitstaande portefeuille van 17 miljard in een heleboel sectoren.

[0:41:54] U ziet ze hier staan. Sectoren waar Nederland goed in is, waar we trots op zijn,

[0:41:58] waar we wat te brengen hebben in het buitenland, waar de particuliere sector ontzettend goed in is.

[0:42:04] Wij hoeven ondernemers niet te vertellen hoe ze dat moeten doen. Dat kunnen ze zelf heel goed.

[0:42:08] We kunnen alleen helpen om het te financieren en te verzekeren. Daar hebben wij verstand van.

[0:42:14] En onze ervaring is dat als we maar heel dicht bij die ondernemer blijven, dat dat ook lukt.

[0:42:20] Als ik nou tenslotte naar de uitdagingen kijk,

[0:42:23] de wereld verandert snel.

[0:42:27] En daarmee is het eigenlijk des te belangrijker

[0:42:29] dat we dicht naast die exporteurs staan.

[0:42:32] Want die zien dat gebeuren.

[0:42:33] Die weten wat er in hun gebied gebeurt.

[0:42:35] Die weten wat ze nodig hebben van ons.

[0:42:37] En het is aan ons om daarin mee te ontwikkelen.

[0:42:44] Ik noemde het net ook al even.

[0:42:46] Wij vinden het heel belangrijk dat al die mooie dingen

[0:42:48] die we bedenken samen met onze Haagse opdrachtgevers,

[0:42:51] dat die echt naadloos aansluiten bij de praktijk van ondernemers.

[0:42:57] Het is... De politiek is natuurlijk heel belangrijk,

[0:43:01] maar wij als uitvoerder echt... We weten ook hoe dat mis kan gaan.

[0:43:04] Als uitvoerder echt, als we een uitdaging ondervoeren

[0:43:07] zodat die ondernemers zeggen, ja, dit is goed, hier heb ik wat aan,

[0:43:11] hierdoor kunnen transacties doorgaan die anders niet hadden kunnen doorgaan.

[0:43:18] Dat is eigenlijk wat ik wilde vertellen in vijf minuten.

[0:43:21] Dank u wel.

[0:43:22] Dit waren ook echt vijf minuten, heel goed.

[0:43:25] Bedankt voor die uiteenzetting.

[0:43:26] Ik denk een goede overview van het speelveld en ook alle partijen,

[0:43:31] ook de onderlinge relaties en ook waar de verschillen zijn.

[0:43:35] Wat ik wilde voorstellen is dat we in sekjes van twee

[0:43:38] ieder even twee vragen stellen en dan gaan reageren.

[0:43:41] Dus in dit geval dan mevrouw Zedek als eerste met twee vragen,

[0:43:44] Dan de heer Tuinman met twee vragen en dan ga ik even naar u toe voor de beantwoording,

[0:43:48] zodat het voor iedereen behadbaar blijft.

[0:43:50] Mevrouw Zeedijk, uiteraard namens Nieuw Sociaal Contact.

[0:43:53] Oké, dan de eerste vraag is een meer gewoon een overview, macro-economische vraag,

[0:43:59] om eens mee te beginnen.

[0:44:02] We hoorden van mevrouw Erwijring dat de ondersteuning eigenlijk die nodig is, toeneemt.

[0:44:09] Maar aan de andere kant hoor je ook dat de globalisering aan het afnemen is.

[0:44:13] Dus hoe is ook het aantal of het bedrag aan Nederlandse investeringen in het buitenland,

[0:44:21] hoe ontwikkelt dat langetermijn en hoe verhoudt zich dat tot de toenemende vraag aan ondersteuning?

[0:44:31] Dus dat is de eerste vraag.

[0:44:32] En de tweede vraag was over de combinatielanden, want ik ben wel heel erg benieuwd wat de belangrijkste

[0:44:39] Het bedrijf is er voor Nederlandse bedrijven om met combinatielanden zaken te doen.

[0:44:47] Is het bedrijfsmodel het belangrijkste, of willen ze juist iets bijdragen aan de wereld?

[0:44:53] Zijn er andere dingen die daar bij spelen?

[0:44:55] Hoe ligt die verhouding in elkaar?

[0:44:59] Voor ik de heer Tuinman het woord geef, wil ik nog even één algemene opmerking geven.

[0:45:02] Het is een technische beheer van het betekent.

[0:45:03] U heeft dat overigens helemaal niet gedaan, mevrouw Zeedijk, maar het is meer een algemene opmerking

[0:45:07] dat het niet de bedoeling is om politieke vragen te stellen.

[0:45:10] We hebben ook gisteren toevallig een debat met de minister al kunnen hebben

[0:45:12] over onze politieke vragen, maar dat het gewoon technische en verduidelijkingsvragen moeten zijn.

[0:45:16] De heer Tuinman, BBB.

[0:45:18] Ja, voorzitter. Dat is echt een heel mooi instrumentarium wat we hier tegenover ons hebben zitten.

[0:45:22] En de eerste vraag die ik eigenlijk heb, is hoe jullie je verhouden ten opzichte van bijvoorbeeld een FMO,

[0:45:27] die meer aan de private kant zit. Hoe zitten die relaties in elkaar?

[0:45:31] En de tweede vraag is eigenlijk een hele praktische.

[0:45:33] Dus ik spreek met veel ondernemers, ook voornamelijk die in Afrika actief zijn.

[0:45:37] Die geven eigenlijk een signaal af dat er een instrument mist,

[0:45:42] tussen de nul en de vijftien,

[0:45:45] 20 miljoen aan investeringsbehoeften.

[0:45:48] Dus ik ben even benieuwd hoe jullie erin zitten, of dat klopt.

[0:45:51] En of je misschien ook wel ziet dat, zodra de markt krapper wordt voor jullie,

[0:45:55] of de budgetten krapper worden, of de ruimte krapper wordt,

[0:45:57] dat het dan opschuift naar grotere tickets.

[0:46:02] Dank u wel. Wie kan ik als eerste het woord geven?

[0:46:05] Zullen we gewoon een rijtje afgaan? Ja.

[0:46:06] Ja, we hebben de vraag even wat herverdeeld, dus ik zal de eerste even vraag nemen,

[0:46:12] de macro-economische deel, en wat je ziet qua globalisering.

[0:46:18] Ik heb niet de gegevens paraat, maar je ziet wel dat die globalisering nog steeds echt gaande is,

[0:46:24] alleen op een hele andere manier vorm krijgt.

[0:46:27] Dus je krijgt steeds meer regionale blokken.

[0:46:29] Het is dus een andere vorm van globalisering.

[0:46:32] Dus je ziet versterkte samenwerking met bevriende landen.

[0:46:37] Je ziet heel erg nearshoring, reshoring.

[0:46:40] En heel erg ook zoeken naar andere partners om te differentiëren.

[0:46:46] Dus in plaats van dat je al je productieketens had in één land,

[0:46:53] denk je, nou weet je, dit is toch echt niet heel goed gegaan.

[0:46:56] We gaan het nu differentiëren.

[0:46:57] We gaan, noem maar eens een voorbeeld, een China-plus-een-strategie hanteren.

[0:47:02] En we gaan ook naar Vietnam en we gaan ook naar Maleisië...

[0:47:04] ...om te zorgen dat het geheel meer in balans is.

[0:47:08] Dus misschien is dat daar een vraag.

[0:47:12] En misschien over de combilanden, maar Annette, voor mevrouw Weijering gaat mij aanvullen.

[0:47:18] Ik denk dat die combilanden, waar die bedrijven...

[0:47:21] Het is een heel gevarieerd groep aan bedrijven.

[0:47:26] Er zitten bedrijven, bijvoorbeeld op voedselveiligheid, die zitten al heel lang in opkomende markten.

[0:47:32] Die zijn er al heel erg actief mee bezig.

[0:47:35] Tegelijkertijd zie je dat ook zij wel moeite hebben om het af en toe op te schalen.

[0:47:40] Omdat het een ingewikkelde omgeving is, met heel veel uitdagingen, ook in regelgeving en talent.

[0:47:47] Wat is er aanwezig?

[0:47:49] Er zijn ook bedrijven, meer social entrepreneurs, die het sowieso heel erg belangrijk vinden

[0:47:56] ...om gewoon maatschappelijk bij te dragen in landen.

[0:47:59] En wat het mooie is van die combinatielanden...

[0:48:02] ...is dat aan de ene kant heb je echt gewoon die handelskant, dus die...

[0:48:05] ...nou ja, dat slimme ondernemerszin wat je echt nodig hebt...

[0:48:08] ...en tegelijkertijd probeer je dat te combineren met ook het goed doen ter plaatse.

[0:48:14] Dus bijdragen aan die economische ontwikkeling, aan dat onderwijs daar...

[0:48:18] ...en zorgen dat, nou ja, daar ook wordt geprofiteerd...

[0:48:23] ...van die Nederlandse kennis en kunde.

[0:48:26] Ja, misschien om daar even op aan te vullen.

[0:48:31] Het zijn geen startende bedrijven die naar dat soort landen gaan.

[0:48:34] Het zijn echt wel de ervaren bedrijven die al in de buurlanden en zo begonnen zijn.

[0:48:40] En je ziet inderdaad wel een heleboel beweegredenen om daar naartoe te gaan.

[0:48:45] En vaak komt het verdienmodel ook wel samen met ik wil iets goeds betekenen daar.

[0:48:51] Je ziet in dat soort landen dat er bijvoorbeeld heel veel behoefte is aan voedselzekerheid.

[0:48:57] Een heel belangrijk thema, land- en tuinbouwontwikkeling.

[0:49:00] Daar wordt heel snel naar ons gekeken, maar onze bedrijven zitten ook wereldwijd.

[0:49:05] Dan gaat het niet alleen om productieverhoging met minder inputs, maar dan gaat het ook om

[0:49:11] cold chain transport, dan gaat het om voedselverliezen die soms 50 procent zijn tegengaan.

[0:49:17] Dan zie je een hele variëteit van bedrijven, zoals de zaadveredeling, die meer op verdroogde

[0:49:24] of natte gebieden opereert.

[0:49:27] Dat zie je in de volle breedte.

[0:49:29] Het is een verdienmodel, omdat men er echt wel winst wil gaan maken.

[0:49:34] Ik heb met verschillende missies meegeweest en die zijn er wel in voor winst, maar zij

[0:49:39] hebben allemaal wel in hun hoofd dat het niet zo snel wordt als in Duitsland.

[0:49:43] Dus ik moet wel een langere adem hebben.

[0:49:45] Ik moet wel van zeven tot tien jaar uitgaan.

[0:49:48] Ik zit in wat lastigere omstandigheden.

[0:49:50] En dat betekent dat we ze ook wat uitgebreider en meer begeleiden

[0:49:54] dan we bijvoorbeeld op een markt als Duitsland of Frankrijk doen.

[0:49:59] Maar veel die in de, noem ik het maar, ook maatschappelijke opgaven zitten.

[0:50:04] Dus voedselzekerheid, solarpanels, mobiliteit, duurzaamheid.

[0:50:09] Dat soort thema's is circulariteit.

[0:50:13] Afvalmanagement zal u misschien verbazen, maar dat is groot in Nederland.

[0:50:16] Dat soort dingen.

[0:50:18] Lieve agent.

[0:50:19] Ja, bedankt.

[0:50:20] We zitten ook een paar van die, dat heet al, de combi-tracks.

[0:50:22] En je ziet inderdaad dat het een kwestie is van lange adem.

[0:50:25] Dus lang in die projectontwikkelfase.

[0:50:27] Maar er zitten vaak wel hele mooie projecten in.

[0:50:30] Dus dat kan ik bevestigen.

[0:50:32] Hoe verhouden we ons tot FMO?

[0:50:34] Eigenlijk, ja, simpel antwoord.

[0:50:36] Goeie vraag, simpel antwoord.

[0:50:38] FMO is onze aandeelhouder.

[0:50:39] Dus één van onze twee aandeelhouders.

[0:50:40] Dus we hebben ook een afspraak. Wat doen wij en wat doet FMO?

[0:50:44] FMO heeft in principe drie sectoren, energie, agri en financial institutions...

[0:50:50] en een mandaat om te financieren, echt als DFI...

[0:50:53] Development Finance Institution in the Emerging Markets in the Global South.

[0:50:56] Dat is hun mandaat.

[0:50:57] Dus als er een transactie is buiten die sectoren in die landen...

[0:51:02] wij doen agri, water, manufacturing, health en energie...

[0:51:07] Met de Nederlandse link of Nederlandse belang, dan doen wij hem.

[0:51:10] Als er een transactie is buiten hun gebied, dus bijvoorbeeld in België of in Engeland...

[0:51:15] met de Nederlandse link en in onze sectoren, doen wij hem.

[0:51:17] Als er een transactie is in de energie- en agrihoek, dan bespreken we het en dan kijken we...

[0:51:24] is het met een Nederlands bedrijf? Nou, dat doen wij hem in principe.

[0:51:26] Is het niet met een Nederlands bedrijf, dan doen zij hem.

[0:51:30] En is het bijvoorbeeld deels Nederlands, maar is het voor ons te groot, dan doen we hem soms samen.

[0:51:36] Dus dat is eigenlijk de verdeling.

[0:51:38] Dus het is even geografisch, het is qua sectoren hebben we een verdeling gemaakt en misschien

[0:51:43] een laatste nog om te noemen is FMO doet eigenlijk ook geen transacties met publieke kopers,

[0:51:48] dus met overheden.

[0:51:50] FMO doet echt private sector development.

[0:51:53] Wij doen natuurlijk ook transacties, die infrastructuur kwam langs met overheden.

[0:51:57] Dus dat is ook een stuk die wij pakken.

[0:52:00] Dus dat betreft de verhouding tot FMO, we werken heel veel samen, we spreken heel vaak

[0:52:04] hoe doen we die transactie en wie doet wat.

[0:52:07] 0 tot 15 miljoen, daar zit er eigenlijk een gat.

[0:52:10] Ik herken dus heel sterk dat de banken de transacties tot 15, 20 miljoen eigenlijk niet interessant vinden.

[0:52:17] Dat is onze sweet spot.

[0:52:18] Wij beginnen bij export finance en start-up leningen van ongeveer 2 ton.

[0:52:25] Onze grootste transactie is zelfs 80 miljoen.

[0:52:28] Maar de sweet spot ligt echt wel tussen tot een miljoen of twintig.

[0:52:33] Ja, dus dit bedrijf kent of ons nog niet, of we hebben hem gesproken en we zijn er niet uitgekomen, dat kan.

[0:52:40] Ja, we hebben soms ook best wel kaders, daar heb ik allemaal niet over gehad, maar bijvoorbeeld vanuit de staatssteun

[0:52:43] hebben we best wel kaders die we hebben meegekregen wat je wel en niet kan doen, dus we kunnen niet alles doen.

[0:52:48] Maar als het gaat over financiering, het is er nu onder 15 miljoen, en het is een exportfinanciering en een investeringslening,

[0:52:54] ja, dan hoop ik dat dat bedrijf in ieder geval bij ons langskomt en dat we eruit komen.

[0:52:59] Dank u wel, de heer Bruni.

[0:53:01] Ja, nog even een kleine toevoeging op het laatste punt van Jacob.

[0:53:05] De vraag van meneer Tuinman over kleinere volumes voor het MKB, dat is ook onze focus.

[0:53:12] En we hebben onze portefeuille ook de afgelopen jaren daar echt enorm zien groeien.

[0:53:15] We zoeken ze ook heel actief op en ja, we merken dat daar echt een gat ligt.

[0:53:20] En daar ligt een rol voor de overheid.

[0:53:23] Waar het kan, doen we dat samen met de particulier markt, maar vaak moeten wij een handje helpen.

[0:53:27] En ik wil ook nog een korte opmerking maken over de vraag van mevrouw Seedijk over,

[0:53:32] zoals u het formuleert, als ik het even heel kort door de bocht doe,

[0:53:35] de globalisering neemt af en de ondersteuningsbehoefte neemt toe. Hoe zit dat?

[0:53:40] Ik denk dat die tijd die u beschrijft, die gaat vooral over strategische onafhankelijkheid.

[0:53:47] Maar tegelijkertijd gaat internationale handel altijd door.

[0:53:50] Die handel vindt zijn weg.

[0:53:53] Die verschuift soms van het ene land naar het andere.

[0:53:55] Het gaat vaak ook over productielocaties.

[0:53:57] Maar die is ook zo ontzettend belangrijk voor Nederland

[0:54:01] en voor Nederlandse bedrijven dat ze zoeken een weg

[0:54:07] om afzetmarkten te vinden.

[0:54:09] En die vinden ze ook omdat Nederlandse producten innovatief en aantrekkelijk zijn.

[0:54:17] Kijk eens aan, duidelijk statement.

[0:54:19] Mevrouw Henten, heeft u nog iets toe te voegen? Niet?

[0:54:21] Dan kijk ik naar de heren Ram en Baminga voor hun vragen.

[0:54:25] En als eerste natuurlijk de heer Ram namens de PVV.

[0:54:28] Dank u wel, voorzitter.

[0:54:31] Ik heb ook twee vragen vanuit mijn kant.

[0:54:34] Wellicht kunnen jullie iets zeggen over het marktvalen en waarom jullie daar dan nodig zijn.

[0:54:39] Wat zijn de oorzaken?

[0:54:41] Kunnen wij daar vanuit de overheid nog iets aan doen?

[0:54:45] Dat is één vraag.

[0:54:47] De andere vraag gaat even over het gele instrumentarium.

[0:54:52] We hebben tekort aan kritische grondstoffen.

[0:54:55] Wellicht willen wij diversificeren in andere landen.

[0:55:00] Zijn de instrumenten die we nu hebben, financieel, nu toereikend om die behoeften te voorzien

[0:55:07] en die diversificatie te bereiken?

[0:55:10] Zijn er dan wellicht ook andere manieren van financieren mogelijk of nodig?

[0:55:16] Is jullie volume groot genoeg om dat soort projecten aan te gaan?

[0:55:21] Dank u wel.

[0:55:22] Dan geef ik nu het woord aan de heer Mamink namens D66.

[0:55:24] Dank u wel, voorzitter.

[0:55:26] Ik heb twee vragen ook.

[0:55:29] Allereerst, er is volgens mij net door een van de sprekers al een verhaal verteld over klantenreizen,

[0:55:38] maar zou u misschien een concreet voorbeeld kunnen noemen, zonder per se een bedrijfsnaam te noemen,

[0:55:44] maar hoe dat bedrijf bij u aanklopt en vervolgens dat rendeert en succesvol blijkt te zijn

[0:55:53] achteraf nadat u zelf een interventie heeft gepleegd.

[0:55:57] Dat is één.

[0:55:57] En het tweede is, u geeft eigenlijk bijna allemaal aan dat u heel dichtbij de ondernemers staat

[0:56:05] en dat er ook regelmatig met de ondernemers gesproken wordt, over geëvalueerd wordt enzovoort.

[0:56:12] Ik vroeg me af wat op dit moment, onlangs zeg maar, de grootste zorgen zijn die jullie krijgt horen.

[0:56:22] Dank u wel.

[0:56:23] Dan kijken we even, we kunnen ook van de andere kant beginnen deze keer.

[0:56:25] maar ik weet niet of ik dan iedereen overval in de orde verstoor, maar...

[0:56:34] Mevrouw Hensen of de heer Bruning?

[0:56:36] Nou, ik wil graag een concreet voorbeeld geven waar u om vroeg.

[0:56:48] Er is een bedrijf in Appingedam, de naam vinden ze vast niet erg als ik het noem,

[0:56:52] het is een willekeurig voorbeeld, Bollegraaf,

[0:56:54] die maakt machines voor afvalverwerking, om afval te scheiden.

[0:56:59] Echt super high-tech en die leveren inmiddels aan heel veel landen in de wereld,

[0:57:03] De US, New York, verwerkt zijn afvalbord met hun machines.

[0:57:09] Het is heel klein begonnen.

[0:57:13] En het is echt super high-tech en het is ook heel verantwoordelijk.

[0:57:17] Dus het is echt helemaal wat je wil.

[0:57:19] En het bedrijf is echt gegroeid van klein tot behoorlijk groot.

[0:57:22] In Appelingedam, dat is echt prachtig.

[0:57:26] Maar we hebben ze daar echt...

[0:57:28] U zou eens eens moeten bezoeken, zou ik bijna zeggen.

[0:57:30] En daar gaan we graag mee.

[0:57:31] We introduceren u graag.

[0:57:34] Want dat bedrijf, dat maakt machines. Machines zijn dure dingen.

[0:57:38] En heel vaak is het zo, als je dan een opdracht krijgt om iets duurs te maken...

[0:57:41] ...nou, dan zeg je als bedrijf, ja, ik moet dat gaan maken.

[0:57:43] Dus door geld kan ik wat vooruitbetalingen krijgen.

[0:57:46] En dan zegt zo'n afnemer, het kan, maar dan wil ik wel een garantie hebben.

[0:57:49] Een vooruitbetalingsgarantie heet dat.

[0:57:51] Dat als die machine niet afgemaakt wordt, dat ik niet m'n geld kwijt ben.

[0:57:54] Nou, die garanties, die kunnen wij afdekken.

[0:57:56] We kunnen ervoor zorgen dat de bank die geeft door onze dekking.

[0:58:00] En bij boligrafie is het zo dat we ze daardoor echt hebben helpen groeien.

[0:58:06] Ja, en dat zijn prachtige voorbeelden, ik kan er zo nog tegen noemen,

[0:58:09] maar u vroeg om een concreet voorbeeld en dit is er één.

[0:58:13] Een korte opmerking over kritieke grondstoffen,

[0:58:15] daar zijn we nadrukkelijk naar aan het kijken.

[0:58:17] Dat is natuurlijk een hele belangrijke vraag

[0:58:19] en in de hele geopolitieke discussie die we nu hebben, speelt dat een grote rol.

[0:58:26] Het gaat niet zozeer over export, maar eigenlijk over import.

[0:58:28] import van die strategische grondstoffen, die wij niet hebben in Nederland of in Europa.

[0:58:32] We zijn op dit moment concreet met een pilot bezig om te kijken

[0:58:35] hoe we daar ook een rol in kunnen spelen.

[0:58:39] En we hebben ook al een aantal concrete leads,

[0:58:41] en dat gaat over litium voor batterijen bijvoorbeeld, maar ook voor andere zaken.

[0:58:49] Dus dat heeft actief de aandacht.

[0:58:51] Het is wel uitdagend, moet ik zeggen, omdat er ook best wel vaak NVO-issues spelen,

[0:58:55] als je het over mijnbouw hebt bijvoorbeeld.

[0:58:57] Maar het is een zaak waar we actief mee bezig zijn, daar laat ik het even bij.

[0:59:01] Dan geef ik hem over aan Jacob.

[0:59:04] Goeie vragen, alle vier.

[0:59:06] Zorgen voor de ondernemers.

[0:59:09] Ik denk toch, oké, wat zie je?

[0:59:10] Ik werd zelf alweer getriggerd door dat artikel in het FD van de week.

[0:59:14] Over een van de groot banken in Zaken doen in Nigeria.

[0:59:17] Je ziet gewoon, dat is eigenlijk de lijn die ik ook al weer uit te stralen.

[0:59:21] En dat heeft ook weer met dat marktverhaal te maken.

[0:59:23] Dat die ondernemers toch alweer...

[0:59:25] Financieren is eigenlijk key.

[0:59:26] Je kunt nog zomaar producten hebben, maar als je het niet gefinancierd krijgt,

[0:59:29] dan komt het gewoon niet rond.

[0:59:31] En ja, door dat soort belemmeringen, dus bijvoorbeeld dat een bank, ja...

[0:59:37] Of dat een bedrijf niet meer geholpen wordt omdat de transactie gewoon te klein is

[0:59:40] of omdat het vanuit kwc-perspectief gewoon te ingewikkeld is.

[0:59:44] Mind you, die goudbanken hebben echt enorme kwc-afdelingen tegenwoordig.

[0:59:48] Ja, dat is een zorg en die zien wij vaak.

[0:59:51] En wat wij dan zien, om even positief te draaien,

[0:59:53] dat, omdat we iets minder rendement hoeven te maken van de overheid en ook geen bankvergunningen

[0:59:58] hoeven te hebben, we zijn geen bank, dat we eigenlijk vooral in het segment van die MKB'ers

[1:00:04] echt super grote klanttevredenheidskoers dan krijgen, omdat ze gewoon ineens iemand hebben

[1:00:09] aan tafel, en dat zal voor Bert zijn club ook gelden, die echt meedenkt om wat rond te

[1:00:14] krijgen.

[1:00:14] Dus dat is iets.

[1:00:15] Dus als de overheid iets kan doen, is het misschien aan dat verhaal van die KWC, maar

[1:00:19] dat is wel een hele grote discussie, daar ga ik me niet aan wagen.

[1:00:22] Klantreis, nou ja, dat haakt hij aan gewoon.

[1:00:25] Misschien kunt u nog even die term uitleggen.

[1:00:27] Ik denk dat ook voor de mensen die dit volgen.

[1:00:30] Ken uw klant. Know your client.

[1:00:34] Het gaat over anti-omkoping.

[1:00:36] Je moet je klant kennen om zeker te weten dat het geen crimineel is.

[1:00:39] Of dat hij veroordeeld is.

[1:00:41] Het tweede wat ik nog wil meegeven, ik heb eigenlijk twee vragen beantwoord.

[1:00:44] De grondstoffen, ik vind het eigenlijk heel mooi dat dat nu echt aan de orde komt.

[1:00:50] Het was al heel lang een beetje onder de radar en nu is het boven de radar.

[1:00:53] Ook vanuit Europa.

[1:00:55] Wij denken zelf, daar ga ik met Bert mee, dat je daar best wel wat in kan.

[1:00:58] Wij zijn niet van de hele grote tickets.

[1:01:01] En ik denk zelf dat als je gewoon een goede...

[1:01:03] Er zitten hele grote bedrijven achter.

[1:01:06] Dus ik denk dat uiteindelijk heel veel van die financiering ook wel rond kunnen komen.

[1:01:09] Waar wij wel naar hebben gekeken en ook kijken is...

[1:01:12] zijn er nou bepaalde projecten?

[1:01:14] Dan heb je het soms echt over mijnbouw, soms over recycling.

[1:01:17] maar dat zou weer lastiger dienen met onze blended finance instrument...

[1:01:21] waarbij je ook kan zorgen dat je zelf, wellicht in Europees verband...

[1:01:25] gaat ontwikkelen en misschien wel een primaire mijnbouwproject zou gaan doen.

[1:01:30] Dat is even waar we zo naar kijken.

[1:01:32] Dan kun je misschien vanuit die middelen die wij hebben...

[1:01:35] eigenlijk dat ESG-niveau op een hoger niveau krijgen...

[1:01:38] waardoor je eigenlijk misschien een hoogwaardigere value chain...

[1:01:41] dan de value chain van zo'n ruwe grondstof naar China nu kan creëren naar Europa.

[1:01:47] Dat zou wel een soort droom zijn, zoals wij er wel naar kijken als bedrijf.

[1:01:51] Het is ook wel spannend, want als staatsoeneming ga je in zo'n project...

[1:01:56] en je loopt gewoon op het randje van beleid, dus dan moet ik altijd oppassen.

[1:02:00] Maar je kunt ook vuile handen maken als het verkeerd gaat.

[1:02:03] En wil je dat dan? Dus dat zijn wel keuzes die de komende tijd ook aan de politiek zijn.

[1:02:08] Daar wilde ik het even bij laten.

[1:02:11] Dank u wel. Mevrouw Weijering.

[1:02:14] Misschien om u wat kleur te geven, of hoe werkt dat dan bij klanten?

[1:02:17] Misschien is het ook heel leuk om even naar de Oranje Handelsmissiefonds te kijken.

[1:02:22] Daar ziet u een aantal hele mooie voorbeelden.

[1:02:25] Daar komt een klant binnen en die zegt, ik heb een hartstikke mooi product...

[1:02:28] maar naar welke markt maak ik nou eigenlijk kans met dit product?

[1:02:31] En dan gaan we al helpen van, hoe ziet zo'n markt eruit?

[1:02:36] Een beetje een verkenning voor zo'n klant doen.

[1:02:39] Die heeft dan vaak twee landen of zo in gedachten van...

[1:02:42] hoe realistisch is het daar en wat zou je daar dan kunnen doen?

[1:02:47] Dan nemen we hem eens mee op een missie als hij naar zo'n land toegaat...

[1:02:51] waardoor hij wat makkelijker de netwerken en contacten krijgt...

[1:02:54] of we brengen hem via de collega's van de posten één op één in contact...

[1:02:59] met wat zouden voor jou nou potentiële goede zakenpartners of klanten zijn.

[1:03:03] En op die manier loopt het vaak individueel en dus maatwerkgericht.

[1:03:10] Een ander aardig voorbeeld is...

[1:03:12] ik zal u daar straks ook iets van laten zien...

[1:03:15] Maar een ander aardig voorbeeld is bijvoorbeeld hoe wij dat in de energiesector doen.

[1:03:19] Daar werkt mijn energieteam en praat elke drie maanden met de grote branches in de energiesector.

[1:03:25] En dan zeggen wij bijvoorbeeld in de Baltische Zee zien wij dat er een aantal grote tenders

[1:03:30] voor wind op zee aankomen.

[1:03:32] Zijn jullie daarin geïnteresseerd in die markt?

[1:03:34] Dan doen we wat na de feitenonderzoek van hoe groot worden die tenders, wat komt er dan,

[1:03:38] hoe ziet het er dan uit.

[1:03:40] En dan gaan we een gezamenlijke missie naar die markten doen om te verkennen waar die bedrijven dan op in zouden kunnen spelen.

[1:03:47] En vervolgens gaan zij vaak als een soort collectief gezamenlijk proberen Nederland te positioneren.

[1:03:53] Dus het zijn vaak bedrijven die dan wel wat complementair zijn, soms competitief.

[1:03:58] Maar op die manier proberen we ze te positioneren, dat is collectief.

[1:04:03] Als u zegt welke zorgen horen wij, dat verschilt nogal aardig per werelddeel.

[1:04:09] Ik kan u straks het exemplaar van het Trade Relations Rapport laten zien.

[1:04:13] Er staan veel voorbeelden in.

[1:04:16] Mensen die bellen, hebben het de ene keer over hoe de wet en regelgeving in elkaar zitten.

[1:04:22] De andere keer gaat het over hoe ik in vredesnaam mijn intellectual property bescherm.

[1:04:27] Dat is wel een grote thema aan het worden.

[1:04:30] En hoe zorg ik ervoor dat mijn handelsketen iets diverser worden.

[1:04:34] Dus veel gesprekken gaan ook wel over hoe ik dat op dit niveau vertaal.

[1:04:40] Het is soms echt concurrentie.

[1:04:42] Dan werkt men samen met de VS, maar die vindt het dan ook ingewikkeld...

[1:04:46] dat men in andere landen produceert.

[1:04:49] En dan wil je en de VS-klant niet kwijtraken...

[1:04:51] maar ook de klanten in de andere landen niet.

[1:04:53] Hoe doe je dat dan?

[1:04:55] Dus het gaat echt van heel simpel tot heel breed.

[1:05:02] We hebben een aantal trends opgeschreven.

[1:05:04] Die geef ik u met alle liefde mee.

[1:05:09] Dank u wel.

[1:05:09] Dan nog een vrouw Libon.

[1:05:11] Ja, heel veel dank.

[1:05:12] Ik zal nog heel even kort omgaan en ingaan op het marktvalen.

[1:05:15] Dat is net even nog gevraagd.

[1:05:17] De banken die zich terugtrekken, is al genoemd.

[1:05:19] Het gaat natuurlijk ook altijd over informatieassymetrie, dus dat je niet goed kan inschatten wat de

[1:05:27] risico's te plaatsen zijn.

[1:05:29] Dus daar proberen we met onze dienstverlening in ieder geval iets aan in te betekenen.

[1:05:36] Daarnaast zie je ook innovatierisico's en transitierisico's.

[1:05:40] Er zijn natuurlijk toch zaken die nu heel lastig financierbaar zijn, omdat dat een soort onrendelabele top is.

[1:05:47] Dus je moet mensen verleiden om het duurdere product nu even te kiezen, omdat dat eigenlijk het meest verstandige product is.

[1:05:59] Langetermijnfinisering blijft natuurlijk ook een belangrijke.

[1:06:02] Dan misschien nog heel even aanvullend op het gebied van grondstoffen.

[1:06:06] We zijn er echt nog met elkaar bezig om dat goed over na te denken.

[1:06:10] Ook binnen de EU wordt daar aangewerkt.

[1:06:14] Ik denk dat dat heel belangrijk is.

[1:06:15] We zijn er als Nederland ook heel actief op.

[1:06:17] We nemen het ook al mee bij een heleboel missies, om er gesprekken over te voeren.

[1:06:21] We hebben bijvoorbeeld met Canada recent weer een afspraak over en bijvoorbeeld ook met Korea.

[1:06:29] Dus het is echt een heel duidelijk onderdeel van de gesprekken.

[1:06:35] En we zijn nu ook van plan, ik geloof dat het volgende week is, is er ook een soort verkennende missie

[1:06:41] naar een Mining Seminar in de Democratische Republiek van Congo.

[1:06:48] Dat gezegd hebbend, kom ik ook weer helemaal terug op IMVO, want het is ook echt ingewikkeld.

[1:06:55] Dus we kunnen veel brengen, we moeten veel leren.

[1:06:58] Ik denk dat we daar echt een goede bijdrage kunnen geven, maar het is ook echt niet makkelijk.

[1:07:04] Dus dat wilde ik ook nog wel meegeven.

[1:07:06] Dus wat we doen, moeten we ook heel zorgvuldig doen.

[1:07:10] Dank u wel.

[1:07:11] Dan ga ik naar mevrouw Heers voor haar twee vragen en daarna zal ik er nog twee stellen.

[1:07:15] Dan mevrouw Heers namens GroenLinks-PvdA.

[1:07:16] Dank u wel, ook voor de presentaties.

[1:07:19] Volgens mij mogen we jullie wel feliciteren, want jullie zijn onderdeel van het feit dat

[1:07:25] Nederland een van de vijf meest concurrerende economieën van de wereld is.

[1:07:29] Daar werken jullie ook aan mee.

[1:07:33] Er zit een deel van wat jullie doen wordt gefinancierd of komt uit ontwikkelingssamenwerking.

[1:07:40] Ik hoorde de heer Van Gent een aantal getallen geven over wat het voor Nederland oplevert.

[1:07:47] Mijn vraag is eigenlijk of jullie ook de ontwikkelingsimpact meten, zeker gezien het feit dat een

[1:07:52] aantal van de bedrijven, in ieder geval veel van de bedrijven die jullie steunen, die ambitie ook

[1:07:57] hebben. Dus dat zou ik interessant vinden.

[1:07:59] En de tweede is eigenlijk dat ik me gewoon nieuwsgierig ben naar aanleiding van het Appelschaaf

[1:08:03] Ik ben even vergeten wat het was.

[1:08:06] Het is een voorbeeld van Abingedam.

[1:08:08] Dat klinkt geweldig.

[1:08:10] Maar waarom komen ze bij een publieke kredietverzekering uit en kunnen ze niet terecht bij de financiële sector zelf?

[1:08:17] Dat was ik even.

[1:08:20] Dank u wel.

[1:08:21] Dan heb ik ook nog twee vragen namens de VVD.

[1:08:24] De ene was van mevrouw Weijering over de global gateway en over die EU-investeringen.

[1:08:31] Daarbij opmerkten we dat de nationale overheden dat weer in tenders vertalen en dat daar nog keuzes in te maken zijn.

[1:08:40] Dat zijn enerzijds de voorwaarden waardoor Europese en Nederlandse bedrijven wellicht makkelijker mee kunnen concurreren, omdat we in het hogere segment zitten.

[1:08:49] En anderzijds staat het zo.

[1:08:50] Ik vroeg me af of ik daar iets meer over kon uitweiden.

[1:08:52] We horen in andere invalshoeken wel vaker dat het lastiger is voor Nederlandse organisaties en bedrijven om daarop in te schrijven.

[1:08:59] Dus daar ben ik wel nieuwsgierig naar, wat daar per se met bedoeld wordt.

[1:09:02] En dan ook nog een vervolg toch over, we hebben het IMVO al genoemd.

[1:09:05] We hebben natuurlijk onlangs de CS Triple D aangenomen in Europa.

[1:09:10] Om nog maar weer een afkorting erin te gooien.

[1:09:13] Ik vroeg me af, gaat dat nog?

[1:09:16] Gaan jullie daar nog in jullie verschillende disciplines mee te maken krijgen?

[1:09:20] En wat zijn ook daar weer de kansen en de uitdagingen die jullie zien?

[1:09:26] Dat zal ik nu dan weer bij mevrouw Libon beginnen.

[1:09:29] Ja, heel veel bedankt.

[1:09:32] We kijken inderdaad naar de OS-impact.

[1:09:35] Ik denk dat dat heel belangrijk is.

[1:09:37] Al het geld dat wij besteden met ODA...

[1:09:41] Ik moet eerlijk zeggen, het ontwikkelingssamenwerkingsveld...

[1:09:44] is veel beter in metologie en goed verantwoorden...

[1:09:49] wat je met je geld doet.

[1:09:51] Dus dat zit echt heel stevig in elkaar.

[1:09:55] Dan, voor wat betreft de Global Gateway...

[1:09:58] Ik denk dat het goed is dat mevrouw Weijerings daar nog een aanvulling op geeft, maar je ziet

[1:10:06] in algemene zin dat aanbestedingen belangrijk zijn en in toenemende mate ook belangrijker

[1:10:12] worden, want veel meer landen gebruiken ook aanbestedingen om ook een beetje controle

[1:10:18] te houden op wat ze beleidsmatig doen.

[1:10:22] Dan is het dus ook heel belangrijk om onze bedrijven daar op een goede manier te positioneren.

[1:10:28] Dus we hebben echt ook een programma bij de RVO lopen om ook bedrijven te helpen om daar

[1:10:37] zo goed mogelijk in op te treden.

[1:10:40] We doen het als Nederland, als je kijkt naar bijvoorbeeld de internationale financiële

[1:10:44] instellingen, doen we het ook echt niet slecht.

[1:10:46] Dus als je het vergelijkt met andere landen, hebben we echt een goede score.

[1:10:57] Tegelijkertijd is het gewoon echt hard werken en vinden bedrijven het ook echt super ingewikkeld.

[1:11:02] En dat is het ook.

[1:11:03] Aanbestedingsrecht, ik weet niet of er juristen in de zaal zitten, niet makkelijk.

[1:11:08] Dus, nou, belangrijk om daarin verder te blijven ondersteunen.

[1:11:13] En je ziet ook dat we nu steeds meer ook zelf beginnen te kijken van, goh, kan je die aanbesteding

[1:11:18] ook wat slimmer inrichten, zodat er ook iets meer ruimte is om bijvoorbeeld nationale belangen

[1:11:26] mee te wegen of strategische belangen mee te wegen, zaken die we vroeger eigenlijk niet

[1:11:32] deden en waar natuurlijk buiten Europa eigenlijk veel meer van gebruik wordt gemaakt.

[1:11:37] Dus ik denk dat dat een belangrijk aandachtspunt is.

[1:11:40] Dan even ingaand op de Europese IMVO-wetgeving.

[1:11:44] Ik denk echt superfijn dat die er is.

[1:11:49] Ik denk dat dat heel belangrijk is voor het level playing field en de duidelijkheid naar bedrijven toe.

[1:11:56] Want, nou ja, een van die uitdagingen van de gesprekken die wij af en toe wel hebben met bedrijven,

[1:12:00] die zeggen van, nou ja, weet je, ja, we doen het heel graag, we willen heel graag maatschappelijk verantwoord ondernemen,

[1:12:06] maar we vinden het ook lastig, hè, wat moeten we dan precies doen en op welk moment is het goed genoeg?

[1:12:13] Dus we kunnen daar nu echt goed op voorbereiden met het iMVO-steunpunt, met bedrijven, met e-learnings.

[1:12:21] Dat kan je dus allemaal aanpassen.

[1:12:24] Tegelijkertijd passen we het nu natuurlijk ook al toe.

[1:12:26] We verwachten nu nog steeds dat je in aanmerking wilt komen voor onze financieringsinstrumenten

[1:12:31] moet je nu al de iMVO-principles toepassen.

[1:12:36] Dus daar wilde ik het even bij laten.

[1:12:39] Dank u wel, mevrouw Weijering.

[1:12:41] Misschien noemt u op Global K2 de Europese Unie zoekt natuurlijk met name nu naar meer en

[1:12:49] sterkere partnerships met verschillende landen.

[1:12:53] Bijvoorbeeld onland met Rwanda, een businessforum georganiseerd om dat dan meer de vorm en inhoud

[1:12:58] te gaan geven.

[1:13:00] En dat gaat om best wel veel geld wat in die partnerships zit.

[1:13:04] Nou, dan vraagt ook de commissie wel uit wat is nou voor ons belangrijker als EU om dan

[1:13:10] in zo'n partnership mee te geven, dus ook aan voorwaarden voor de bedrijven om te opereren

[1:13:14] in die landen.

[1:13:16] Maar je ziet ook dat daar best veel geld mee gemoeid gaat, en dat geldt ook voor gelden

[1:13:22] die via de internationale financiële instellingen gaan, maar die werken dan met een model dat

[1:13:27] de nationale overheden zelf weer mogen kiezen hoe zij die aanbestedingen van die programma's

[1:13:33] of projecten die met de EU of met de IFJs overeen zijn gekomen doen.

[1:13:38] En bij die aanbesteding heb je dan altijd als land het dilemma,

[1:13:41] doe ik dat nou puur op de laagste prijs?

[1:13:44] Nou, dan zijn er wel partijen op deze wereld met de nodige staatssteun

[1:13:49] die daar een voorsprong op hebben, als ik het maar zo mag formuleren.

[1:13:55] Of je vraagt, vind ik het dan belangrijk dat dat ook de IMVO-voorwaarden zijn

[1:14:02] ...waar onze bedrijven in Europa zich ook aan moeten houden en waar zij eigenlijk voorop lopen?

[1:14:08] Of wil je nog verder gaan en wil je toch wat budgetten koppelen...

[1:14:13] ...aan de gelden die jij zelf verstrekt?

[1:14:17] Nou, dat zijn natuurlijk deels politieke dilemma's.

[1:14:21] Wat wij zien, is dat bedrijven, vooral het kleinere MKB...

[1:14:25] ...heel lastig is om op dat soort trajecten aan te haken.

[1:14:28] Wij hebben inderdaad een programma om de wat grote...

[1:14:31] En dat is dan toch wel wat grotere bedrijven goed aan te haken bij de programma's die de

[1:14:37] internationale financiële instellingen doen, door ze tijdig en goed te informeren, maar

[1:14:42] ook door met de IV's in gesprek te gaan om die voorwaarden niet alleen op prijs te doen,

[1:14:48] maar zelf ook wat innovatieve en duurzame, meer nature-based aan te gaan besteden.

[1:14:55] Dus dat type gesprekken worden dan gevoerd.

[1:15:00] Op IMVO zien wij inderdaad dat ook de kleinere bedrijven wel daarmee te maken krijgen,

[1:15:08] omdat zij de toeleveranciers weer van de grotere bedrijven zijn.

[1:15:12] Dus wij doen veel aan ondersteuning en met een steunpunt en met communities creëren,

[1:15:20] waarbij ondernemers onderling ook met elkaar in gesprek kunnen gaan,

[1:15:24] maar ook een stukje bewustwording.

[1:15:28] En ondernemers worstelen bijvoorbeeld.

[1:15:30] We hadden laat ondernemers die zeiden...

[1:15:32] ja, hoe ga ik nou in vredesnaam met mijn lokale medewerkers in gesprek...

[1:15:37] die een heel ander beeld hebben überhaupt van...

[1:15:39] waarom vind jij als Nederland hier iets van?

[1:15:42] Want wij denken hier toch echt anders over.

[1:15:45] Maar ook gewoon zich daar heel moeilijk iets bij voorkunnen stellen.

[1:15:49] En dan probeer je ze gewoon echt wel...

[1:15:51] hoe kun je nou zo'n gesprek dan wel aangaan?

[1:15:53] Dan helpt het dat er ook andere bedrijven zijn die dat ook al gedaan hebben en dat weten.

[1:16:00] Op die manier proberen we ze ook te ondersteunen.

[1:16:03] Het zit vaak in onze missies en in onze evenementen.

[1:16:09] Wat kom jij nou in dat land tegen?

[1:16:11] Een beetje behapbaar maken.

[1:16:13] Niet tien dingen, maar de twee belangrijkste.

[1:16:15] Op die manier proberen we dat.

[1:16:19] Dank u wel, de heer Van Gent.

[1:16:21] Ik zou uw microfoon uit kunnen zetten, mevrouw Weiding.

[1:16:25] Excuus.

[1:16:27] Even de cijfers erbij gepakt.

[1:16:28] Bedankt voor de vraag.

[1:16:29] Ik begin even bij die vraag van de cijfers op impact.

[1:16:32] Het antwoord is heel kort ja, dat doen we.

[1:16:35] We hebben natuurlijk ook hele portefeuilles overgekregen,

[1:16:38] bijvoorbeeld van RVO, deels van FMO, onze andere aandeelhouder.

[1:16:43] En daar hebben we ook, we zijn eigenlijk de eerste twee jaar bezig geweest

[1:16:46] om een heel impactmetingssysteem

[1:16:49] voor onze organisatie en onze type transacties te maken.

[1:16:52] Gelukkig hadden we daar heel veel hulp bij van FMO.

[1:16:54] Dus die cijfers die nu genoemd zijn voor de hele portefeuille,

[1:16:58] en die ik eerder noemde waren voor het kernkapitaal waar we die Dutch Link-eis hebben.

[1:17:02] Maar voor het hele kernkapitaal hebben we 130.000 jobs afgelopen jaar ondersteund,

[1:17:06] 100.000 indirect, 30.000 direct, en 48% daarvan zijn banen voor vrouwen.

[1:17:13] We meten op die twee kern-SDG's, dus Decent Work and Economic Growth,

[1:17:20] Vorig jaar was 60 procent daar van onze...

[1:17:24] De score daar heel positief op, nu 85 procent.

[1:17:27] En de klimaatactie noemde ik al, 65 procent.

[1:17:30] Dus dat zijn de primaire impactdaten die we hebben en onderliggend.

[1:17:34] En dat komt dan ook uiteindelijk weer in ons jaarverslag,

[1:17:36] hebben we ook nog op secundaire SDGs informatie.

[1:17:39] En op CO2-uitstoot per project.

[1:17:43] CO2-uitstoot per geïnvesteerde euro.

[1:17:46] En dat willen we ook, zodat je daar uiteindelijk op kan gaan sturen.

[1:17:49] We zijn nu in het tweede jaar, dus dat kost wel even tijd...

[1:17:51] ...maar we hebben daar zeker heel veel data over en dat vinden we ook mooi.

[1:17:55] Dat is een bruggetje naar CSRD, want dat soort eisen, ja, die gelden gewoon voor ons.

[1:17:59] We zijn een bedrijf, we zijn geen agentschap, maar een BV.

[1:18:02] Dus we moeten ook daaronder rapporteren.

[1:18:04] Dus we hebben daar, ja, ook vanuit onze drive, onze missie...

[1:18:07] ...best wel veel aandacht voor en dat helpt ons nu ook om daar zo van te voldoen.

[1:18:12] Maar het betekent ook dat wij dus heel veel aan onze klant vragen.

[1:18:14] Sommigen vinden dat wel lastig.

[1:18:16] Grotere bedrijven begrijpen het eigenlijk heel goed, want die moeten het zelf ook.

[1:18:19] Wat we gelukkig kunnen doen, ook weer dat we wat minder hoge rendementseisen hebben...

[1:18:23] ...en extra potjes, dat we ook daar dan technische assistentie op kunnen verlenen...

[1:18:26] ...om te zorgen dat je dat ook goed doet.

[1:18:28] En uiteindelijk worden de transacties daar vaker gewoon beter van.

[1:18:30] Dus ik heb daar zelf totaal geen moeite mee en vind het ook mooi.

[1:18:33] Ik begrijp weleens weerstand van een ondernemer of een klant die het dan niet begrijpt...

[1:18:38] ...wat mevrouw Weijering ook zegt, maar uiteindelijk is mijn ervaring dat je daar best uitkomt.

[1:18:43] Dan Global Gateway en de aanbestedingen.

[1:18:46] Nou, één is voor Global Gateway...

[1:18:48] Ik vind het mooi om te zien dat de EU nu deze beweging maakt,

[1:18:52] Global Gateway, omdat het ook heel erg...

[1:18:55] Ja, weet je, die hulp en handel komt daar.

[1:18:56] En ook samen daar wat strategischer in denken.

[1:18:59] En ik merk ook zeker bij DG INSPA,

[1:19:01] dus dat is een DG wat gaat over internationale samenwerking,

[1:19:06] dat de top daar dit ook heel erg ziet

[1:19:08] als een beweging waar ze naartoe willen

[1:19:10] en ook heel erg graag naar Nederland kijkt.

[1:19:12] En ja, ik werd er vandaag ervoor gevraagd om te spreken in Brussel

[1:19:15] om het voorbeeld van University International te kunnen vertellen.

[1:19:17] Dus dat vind ik mooi.

[1:19:18] En over die aanbestedingen, dan houd ik op.

[1:19:21] We zien dus inderdaad, als je niet aanbesteedt op prijs, maar op kwaliteit

[1:19:26] of eisen van bijvoorbeeld een building with nature,

[1:19:28] wat ik eerder benoemde bij een waterproject, dat als je dat meeneemt

[1:19:32] en we hebben nu een gezamenlijke gedaan met de Wereldbank,

[1:19:34] dat u dan ook een Nederlands bedrijf uiteindelijk wint.

[1:19:36] En dat hoeft natuurlijk niet, dat is ook geen eis bij ons.

[1:19:38] Maar als je dat meeneemt, dan kan het wel in een ander bedrijf boven gaan.

[1:19:41] En we zien wel een trend in de portefeuille waar dan vroeger een Chinese aannemer het werk deed,

[1:19:46] dat nu weer andere partijen bovenkomen.

[1:19:48] Dus dat is wel een beweging en die speelt al langer.

[1:19:50] Ook heeft aandacht in uw Kamer natuurlijk, maar je ziet daar ook wel de effecten van.

[1:19:54] Daar wilde ik het bij houden.

[1:19:57] Dank u wel. Dan de heer Bruni.

[1:19:59] Ja, ik wil even op twee vragen ingaan.

[1:20:01] De ene over MVO, die laat ik zo graag aan mijn collega Hent zo over.

[1:20:06] En daarvoor even iets over uw vraag over waarom dat bedrijf uit Abbingenam

[1:20:11] nou bij ons terechtkomt en niet bij de particuliere markt.

[1:20:16] Dat is omdat... Kijk, dit soort bedrijven, die machines maken,

[1:20:20] dat is kapitaalintensief, dus je moet eigenlijk een beetje voor de baat uit investeren.

[1:20:26] Kijk, als je appels en peren verkoopt, dat is ook een prima vak,

[1:20:29] maar dan koop je die vandaag in en volgende week verkoop je ze...

[1:20:33] Of deze week verkoop je ze weer en je krijgt gelijk betaald.

[1:20:36] Die financieringsuitdaging is minder ingewikkeld.

[1:20:38] Maar als je machine verkoopt, dan moet je die gaan maken,

[1:20:40] je moet garanties geven en het duurt een tijdje voordat je betaald krijgt.

[1:20:45] Nou, zeker bij zo'n scale-up eigenlijk, waar dat bedrijf was toen het bij ons kwam,

[1:20:50] dan hebben de banken, die hebben mogelijkheden,

[1:20:52] maar die zijn eigenlijk niet genoeg om die slag naar een volgende fase te maken.

[1:20:56] En dat is waar wij een waarde kunnen toevoegen.

[1:20:58] En dan zegt de bank, oké, voor die garanties, ik heb een garantielijn van 10 miljoen,

[1:21:03] Maar het bedrijf heeft gewoon meer nodig,

[1:21:05] omdat ze anders nee moeten zeggen tegen orders.

[1:21:07] Dan kijken wij er goed naar en als wij denken, het is een goed bedrijf,

[1:21:10] het heeft een goede toekomst, dan zeggen wij,

[1:21:11] dan doen we bovenop die tien miljoen ook nog tien of twintig miljoen.

[1:21:15] En dan help je zo'n bedrijf om die stappen te maken.

[1:21:19] We doen het dus niet als de particuliere markt het kan.

[1:21:22] Alleen als wij een extra setje kunnen geven of...

[1:21:25] Bijvoorbeeld, het bedrijf heeft onlangs hun order in Ghana geaccepteerd,

[1:21:30] want dat is een lastig risico.

[1:21:31] Dat is voor banken überhaupt lastig.

[1:21:33] En dan kunnen wij, doordat wij het risico nemen, kunnen we die financiering ondersteunen.

[1:21:37] Dus echt aanvullend aan de markt, MVO.

[1:21:44] Mevrouw Hensen.

[1:21:45] Ja, dank u.

[1:21:46] Ja, qua MVO, de nieuwe wetgeving vanuit Europa, ik denk dat het voor ons als uitvoeringsorganisatie,

[1:21:54] zoals RVO en Invest International en ons, alleen maar makkelijker wordt.

[1:21:59] Want voorheen moesten we bedrijven echt bewegen van...

[1:22:03] Ja, je moet extra doen om gebruik te maken van onze instrumenten.

[1:22:08] Dat was meer dan dat ze normaal hoefden.

[1:22:12] En moesten we uitleggen, ja, je hebt de vrijwillige OESO-richtlijnen.

[1:22:16] En nu moeten ze het verplicht gaan doen.

[1:22:18] Dus nu kunnen we zeker tegen de grote bedrijven die we langskrijgen gewoon zeggen van...

[1:22:23] Ja, je hebt het op de plank liggen, dus kom maar op.

[1:22:26] Dus ik denk met name in de praktijk dat het ons leven makkelijker gaat maken.

[1:22:32] Ja, kijk eens aan.

[1:22:33] En dat is ook goed voor het level playing field.

[1:22:36] Dank voor die toevoeging. Dan zie ik dat we nog zes minuten hebben.

[1:22:39] Ik kijk heel kort rond of er nog een laatste paar vragen zijn.

[1:22:42] Dan ga ik nog één keer iedereen langs.

[1:22:43] Ik zie er dan zelf vanaf, maar dan echt wel kort.

[1:22:46] Mevrouw Zedek.

[1:22:48] Ja, mijn vraag is nog vooral voor InvestNL en Atradius DSB.

[1:22:54] omdat er gefinancierd wordt en banken staan natuurlijk onder streng toezicht.

[1:22:58] Wie is er eigenlijk de toezicht? Wie houdt er eigenlijk toezicht op jullie financieringen?

[1:23:04] En in het gebied van witwassen, kapitaal, kredietrisico, maar ook IMVO.

[1:23:10] Dank u wel. De heer Tuinman.

[1:23:13] Ja, maatschappelijk verantwoord ondernemen, dat is natuurlijk ook als we kijken naar de allerverschuivende wereldordes,

[1:23:18] Een aantal nieuwe industrie-inducties die hier niet opstaan,

[1:23:21] bijvoorbeeld tech- en artificial intelligence,

[1:23:23] maar ook bijvoorbeeld de defensie-industrie.

[1:23:25] Er staat sprake van om onder de S van ESG te stoppen.

[1:23:29] De vraag is even in hoeverre dat reële opties zijn.

[1:23:33] Meneer Ram.

[1:23:36] Ja, mijn verhaal is ook in het verlengde van die van meneer Tuinman.

[1:23:42] Hoe gaat het...

[1:23:45] Welke sectoren worden uitgesloten door IMVO,

[1:23:48] terwijl dat mogelijk wel in het nationaal belang is,

[1:23:51] dat wij in die sectoren investeren.

[1:23:55] Hoe gaan jullie daarmee om?

[1:23:57] Want uiteindelijk is het nationale belang, als je kijkt naar bijvoorbeeld Brazilië, China of Rusland,

[1:24:05] die investeren gewoon, ongeacht wat voor regering daar zit.

[1:24:08] Dank u wel.

[1:24:09] Dan hebben de andere twee ook afgezien van een vraag, zodat er nog vijf minuten is om ook voor u de ronde te maken.

[1:24:16] En dan verzoek ik u om vooral te reageren op de vragen die echt zien op uw vakterrein.

[1:24:23] Andersom begin ik bij wie wil van Atreies.

[1:24:27] De heer Bruning, met mevrouw Henson.

[1:24:30] Helemaal goed.

[1:24:33] De Fensi zien we ook langskomen als aanvragen.

[1:24:37] Daar hebben we een afspraak mee voor het DS, met een uitvoeringsorganisatie die toeziet

[1:24:44] op de exportvergunningen.

[1:24:46] Die doen dat onderdeel voor ons, want die hebben daar beter verstand van dan wij.

[1:24:53] Een van de recente dingen die wij uitsluiten, is fossiel.

[1:24:59] Daar zijn we mee gestopt, tenzij er een paar uitzonderingen zijn waardoor het nog kan.

[1:25:06] Maar het grootste deel doen we niet meer, met name geleid door milieusociale aspecten.

[1:25:13] Zo hebben we het dierenwelzijnsbeleid, waarop een aantal dingen die we echt niet meer willen zien,

[1:25:20] binnen onze portfolio uitsluiten.

[1:25:25] Dat is niet altijd evenhandig voor het level playing field,

[1:25:28] maar, ja, denken we wel vanuit beleid dat dat verstandig is

[1:25:33] om die niet te ondersteunen.

[1:25:36] Dank u wel. De heer Bruning.

[1:25:37] Heel even kort over ons toezicht.

[1:25:41] Wij werken namens het ministerie van Financiën

[1:25:44] en namens het ministerie van BHS.

[1:25:47] Wij doen onze zaken op de balans van de ministeries.

[1:25:50] Dus die houden toezicht op ons.

[1:25:52] Voor de rest valt het onder de Rijksfinanciën, met alle toezicht wat daarbij hoort.

[1:25:59] En wij krijgen een bescheiden vergoeding voor het werken wat we doen.

[1:26:04] Dank voor die toevoeging ook, de heer Van Gent.

[1:26:07] We worden daarin ook goed gecontroleerd.

[1:26:10] Voor Invest International geldt dus deels regelingen, net zoals bij Atradius.

[1:26:14] Dus daar heb je eigenlijk hetzelfde regime.

[1:26:17] We hebben ons kapitaal.

[1:26:18] We hebben als bedrijf een volledig structuurregime.

[1:26:21] Dus we hebben geen bankvergunning, ook niet nodig.

[1:26:23] Want we beheren geen spaargeld.

[1:26:26] Maar we hebben een RVC en we hebben een hele governance.

[1:26:28] Als aandeelhouder hebben we wel een bank met een bankvergunning.

[1:26:31] Die vinden het ook heel belangrijk dat we ook zo opereren.

[1:26:34] Dus we hebben net als een bank 3 lines of defense.

[1:26:37] Met een eerste lines operatie, tweede lines risk, internal audit en een externe accountant.

[1:26:43] We hebben, nou ja, ik geloof dat we ongeveer 70 policies hebben hoe we dingen doen en die zijn ook, weet je, allemaal bij de start, nou ja, zeg maar, beoordeeld door onze aandeelhouders.

[1:26:55] Of van, is dit oké? Willen we dit? En daar worden we natuurlijk nu ook weer op gecontroleerd.

[1:26:59] Een aantal beleidstukken zijn gewoon openbaar. Hoe gaan we met ESG-impact? Dus daar willen we ook, dat staat gewoon op onze site of anders.

[1:27:06] Dingen zijn we ons nog in wording soms, maar hebben we in ieder geval gepubliceerd.

[1:27:10] Maar we hebben dus geen DNB. Dat is eigenlijk het enige verschil.

[1:27:15] Dat was betreft toezicht.

[1:27:18] Overigens, we doen dus bijvoorbeeld wel die KYC.

[1:27:21] Maar we hebben gewoon iets minder, ik wil niet zeggen een light regime,

[1:27:27] maar we kunnen daar wel iets pragmatischer omgaan dan de grootbanken.

[1:27:34] Sectoren, en wat doen we niet?

[1:27:36] We doen ook geen olie en gas.

[1:27:38] Dat heeft de Kamer bij de behandeling van de wet aangegeven.

[1:27:42] Dat doen we niet.

[1:27:43] Dat was voor ons ook wel lekker.

[1:27:44] Wij focussen vooral op...

[1:27:46] Over ESG gaat het over do no harm.

[1:27:48] Wij kijken naar waar we de meeste impact maken.

[1:27:50] We hebben een schaarste aan mensen, schaarste aan kapitaal.

[1:27:54] En meer pijplijn dan we aan kunnen.

[1:27:56] We focussen op waar we de meeste impact hebben.

[1:27:58] Dan zoeken we die combinatie van impact in Nederland...

[1:28:01] impact in de landen waar we naartoe gaan...

[1:28:03] en impact op de transities.

[1:28:07] En verder hebben we een uitsluitingslijst, dus er staat olie in de bak, gambling, dat soort dingen.

[1:28:11] Voor u zomaar opnoemt. We hebben nog één minuut anders voor de andere tweesprekers.

[1:28:15] Nou, dat was het dan.

[1:28:18] Mevrouw Veijering.

[1:28:21] Wij hanteren dezelfde FMO-uitsluitingslijst, dus de sectoren die daarop staan.

[1:28:26] Er zit ook dual use op.

[1:28:27] Meneer Tuinman, misschien begreep ik uw vraag niet helemaal goed,

[1:28:29] maar wij supporten dus heel veel high-tech-industrie, AI, RSA-beursen.

[1:28:36] Wij doen ook een aantal defensiebeursen, dus wij doen dat heel uitgebreid en expliciet.

[1:28:42] Maar de dual use geldt natuurlijk wel, hè.

[1:28:45] Dat zijn collega's die daar ook de afwegingen op maken.

[1:28:50] Maar het is de derde grootste topsector...

[1:28:54] die wij wereldwijd ondersteunen, zit in de high-tech.

[1:28:57] en daar valt onder andere A, I, S, I, T en dat soort zaken onder.

[1:29:02] Dank u wel. Dan tot slot mevrouw Libon.

[1:29:07] Microfoon, anders zou het zonde zijn als we uw laatste woorden niet horen.

[1:29:10] Als u uw microfoon nog aan wil zetten.

[1:29:11] Ja, nee, excuus.

[1:29:14] Ja, nee, ik wil er eigenlijk vooral aansluiten. Volgens mij is alles gezegd.

[1:29:18] Fossiel, tabak, dat zijn eigenlijk een beetje de zaken waar de financiering, de uitsluitingsgronden.

[1:29:25] Verder heel erg vergunningen afgeven, dat is het andere kader voor dual use.

[1:29:32] En ja, verder denk ik als tot slot, aansluitend bij het laatste voorbeeld van mevrouw Weijering.

[1:29:39] High tech is echt heel belangrijk en daar zetten we volop in en de sleuteltechnologieën die daarbij horen.

[1:29:46] Kijk eens aan, is de heer Tuinman ook weer gerustgesteld, zag ik aan zijn lichaamshouding.

[1:29:49] En met excuus dat ik af en toe wat streng moest zijn, maar ik weet ook dat een aantal van de collega's nog weer elders moeten zijn.

[1:29:53] U waarschijnlijk zelf ook.

[1:29:55] Dus maar hartstikke bedankt voor deze toelichting.

[1:29:58] maar was het een informatieve briefing waardoor wij in ieder geval weer een stap verder zijn

[1:30:03] in onze kennisvergading. Dus nogmaals dank aan alle sprekers, uiteraard ook aan de collega's

[1:30:09] voor hun vragen en de mensen die dit op de piekertribune of elders gevolgd hebben.

[1:30:13] En hiermee sluit ik deze technische briefing.