Jaarverslagen

[0:00:01] Goedemiddag dames en heren.

[0:00:03] Ik open het wetgevingsoverleg over de ja-verslagen op het terrein van de commissie-INW.

[0:00:09] Mensen van de publieke tribune, hartelijk welkom.

[0:00:10] Mensen die dit op afstand volgen, ook hartelijk welkom.

[0:00:13] Hartelijk welkom aan de minister en zijn ondersteuning.

[0:00:18] En ook aan de leden die vandaag aan dit debat deelnemen.

[0:00:22] Op de agenda staan de ja-verslagen, de slotwetten en de verantwoordingsrapporten

[0:00:25] voor het ministerie van INW, het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds en enkele daarmee samenhangende stukken.

[0:00:31] Ik geef zometeen maar eerst het woord aan de rapporteur,

[0:00:35] begrotingenjaarslager de heer De Hoop en zijn bijdrage namens de commissie zal

[0:00:39] ongeveer acht minuten bedragen. Vervolgens zal de minister hierop

[0:00:43] reageren en kan de heer Hoop eventueel nog enkele

[0:00:45] vervolgvragenden stellen. Daarna starten we met de fractiegewijze

[0:00:49] inbreng in de eerste termijn en de indicatieve spreektijd is

[0:00:54] vier minuten per fractie. Ik stel voor om in de eerste termijn

[0:00:59] tot een stuk of drie interrupties te beperken.

[0:01:02] In de tweede termijn is er gelegenheid tot het indienen van moties.

[0:01:07] Ik weet niet waarom iedereen er klaar voor is.

[0:01:09] Dat is het geval.

[0:01:10] Dan geef ik graag het woord aan de heer De Hoop als rapporteur namens deze commissie.

[0:01:17] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:01:19] Het is bijzonder om rapporteur te mogen zijn namens de commissie.

[0:01:24] Voordat ik met mijn inbreng van start ga,

[0:01:27] wil ik ook even stilstaan bij alle mensen die je daarbij helpen.

[0:01:31] Want het rapporteurschap is een hele stevige klus, maar dat wordt eigenlijk

[0:01:35] enorm vermakkelijkt door de ambtelijke staf.

[0:01:38] Er zijn eigenlijk drie mensen die ik daar speciaal voor zou willen bedanken.

[0:01:42] Rob de Bakker, Jochem van der Waals en de griffier Martijn Schukink

[0:01:46] voor hun hele prettige steun in het proces als rapporteurschap.

[0:01:50] Dus dat allereerst gezegd hebbende.

[0:01:53] Nou voorzitter, dan dank ik ook de commissie

[0:01:55] voor de mogelijkheid om als rapporteur namens de commissie met de minister op de valreep

[0:01:59] van deze kabinetsperiode terug te blikken op het afgelopen begrotingsjaar, met daarbij

[0:02:03] ook de doorwerking in het hele en in de toekomst in gedachte.

[0:02:07] Ik zou vandaag graag vijf onderwerpen aan de orde willen stellen, namelijk de onderuitputting

[0:02:11] van de begroting, de instandhouding van de infrastructuur, de informatiewaarde van het

[0:02:16] jaarverslag, de bevindingen van de Algemene Rekenkamer en de evaluaties van het ministerie.

[0:02:21] Voorzitter, ik begin met de onderuitputting, en dat is een terugkerend probleem.

[0:02:26] Het ministerie heeft te maken met grote uitdagingen bij de instandhouding van de infrastructuur,

[0:02:32] maar met middelen die wel beschikbaar zijn, maar op de plank blijven liggen, worden geen

[0:02:36] problemen opgelost.

[0:02:38] In 2021 en 2022 bedroeg de onderuitputting op het mobiliteitsfonds gemiddeld 200 miljoen

[0:02:44] per jaar.

[0:02:45] In 2023 is de onderuitputting echter verviervoudigd tot bijna 800 miljoen.

[0:02:51] Ik ga daarbij uit van het budget dat bij de voorjaarsnota 2023 beschikbaar was.

[0:02:57] Ook is het ministerie in 2023 ruim 3 miljard minder verplichtingen aangegaan dan begroot.

[0:03:04] Op het Deltafonds is het ministerie 1,1 miljard minder verplichtingen aangegaan.

[0:03:09] Deze niet aangegane verplichtingen werpen hun schaduw vooruit en zullen negatief effect

[0:03:14] hebben op de uitgaven in de komende jaren.

[0:03:17] Ik heb daarom de volgende vragen aan de minister.

[0:03:19] Welke gevolgen heeft de onderuitputting van de uitgaven en van de verplichtingen

[0:03:23] op het Mobiliteitsfonds en het Delta Fonds voor de bereikbaarheid en waterveiligheid?

[0:03:28] Waarom is in 2023 zo'n groot deel van de verplichtingen niet gerealiseerd?

[0:03:33] Wat gaat de minister doen om ervoor te zorgen dat de onderuitputting

[0:03:36] de komende jaren niet nog verder oploopt en de staat van de infrastructuur

[0:03:40] en de waterveiligheid niet achteruit gaan?

[0:03:41] En was een deel van de onvangrijke onderuitputting die u nu bij de slotwet meldt niet al tijdens

[0:03:48] het begrotingsjaar bekend?

[0:03:49] Hadden deze middelen bij tijdig signaleren in 2023 kunnen worden ingezet voor andere

[0:03:54] doelen?

[0:03:55] Hoe gaat u zorgen voor een tijdelijke verwerking van nieuwe inzichten in begroting?

[0:04:00] Voorzitter, ik noemde net al dat de instandhouding van de infrastructuur een zeer omvangrijke

[0:04:04] en belangrijke opgave is.

[0:04:05] Het kabinet heeft in 2023 10 miljard extra beschikbaar gesteld voor de periode 2026 tot

[0:04:12] 2037.

[0:04:13] En mede vanwege de stikstofproblematiek zijn enkele aan- en wegprojecten gepauseerd, waardoor

[0:04:19] meer middelen voor instandhouding beschikbaar zijn gekomen.

[0:04:22] En namens de commissie benoem ik ook dat dat pijnlijke keuzes zijn geweest, zowel van de

[0:04:27] minister als voor de commissie.

[0:04:29] De Rekenkamer signaleert ondanks deze toevoegingen nog steeds een zeer groot budgettekort voor

[0:04:35] voor instandhouding.

[0:04:36] Tot en met 2037 gaat het bijvoorbeeld om 15 miljard voor het hoofdwegenet en 10 miljard

[0:04:42] voor het spoor.

[0:04:43] Dit alles maakt het des te zorgelijker dat het geld dat beschikbaar was voor instandhouding

[0:04:47] voor een belangrijk deel niet is uitgegeven.

[0:04:50] In 2023 is 300 miljoen voor instandhouding van de Rijkswaterstaatnetwerken niet besteed.

[0:04:57] Daardoor zien we ook het uitgesteld en achterstallig onderhoud elk jaar doorstijgen.

[0:05:03] Eind 2023 was het financiële omvang hiervan 1,9 miljard en bij het spoor is het beeld

[0:05:09] overigens stabiel.

[0:05:11] Ook de hinder en maatschappelijke schade van gebruiksbeperkingen en ongepland onderhoud

[0:05:16] neemt toe.

[0:05:17] Dit was een belangrijk aandachtspunt dat ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf tijdens de

[0:05:22] V100 maakten en ook met voorbeelden illustreren.

[0:05:25] De ondernemers zien een goed onderhouden infrastructuur als een cruciale voorwaarde voor de economie.

[0:05:30] Uit het jaarverslag is af te leiden dat de infrastructurele planningen in de praktijk

[0:05:35] wordt aangepast aan de capaciteit van Rijkswaterstaat.

[0:05:38] De grootste verschuiving in 2023 van 500 miljoen is doorgevoerd om de uitgavekades op het gehele

[0:05:44] mobiliteitsfonds in een beheersbaar ritme te krijgen.

[0:05:47] De minister heeft eerder al toegezegd dat de productiecapaciteit van Rijkswaterstaat zal

[0:05:51] worden verhoogd van 2 miljard naar 3 miljard in 2030.

[0:05:55] Uit het jaarverslag en ook uit de brief over instandhouding die u ons vorige week stuurde,

[0:06:00] blijkt echter dat deze capaciteitsverhoging van Rijkswaterstaat bij lange na niet voldoende

[0:06:05] is om de instandhoudingsopgave effectief aan te pakken.

[0:06:09] Dat brengt mij tot de volgende vraag.

[0:06:11] Is een sneller en ingrijpendere verhoging van de capaciteit van Rijkswaterstaat dan

[0:06:15] nu voorzien niet noodzakelijk om de grote instandhoudingsopgave effectief te kunnen aanpakken?

[0:06:21] Zou dit ook een belangrijke impuls kunnen geven aan de markt om hierin te investeren?

[0:06:26] Hoe kunnen de grote verschillen tussen budgetbehoeften en de beschikbare budgetten voor instandhouding

[0:06:31] tot en met 2037 worden opgelost?

[0:06:34] Want ik kan de Kamer dat gevraagde en toegezegde meerjarenplan instandhouding infrastructuur

[0:06:38] tegemoet zien.

[0:06:40] En kan de minister de gevolgen van gebruiksbeperkingen van de infrastructuur, zoals afsluiting van

[0:06:44] rijstroken en sluizen en gewichtsbeperkingen bij bruggen inzichtelijk maken en overnemen

[0:06:49] in de indicatoren voor beschikbaarheid van de infrastructuur?

[0:06:53] En kan de minister hierbij onderscheid maken tussen gevolgen door gepland,

[0:06:57] ongepland en uitgesteld onderhoud? Graag de reactie van de minister.

[0:07:01] Voorzitter, de verbetering van de informatiewaarde van de jaarverslagen

[0:07:04] en begroting is de zaak van lange adem.

[0:07:07] Belangrijkste inzet is een betere koppeling tussen doelen, middelen en resultaten.

[0:07:12] Bij de begroting gaat het om duidelijkere omschrijving

[0:07:15] wat we willen bereiken met de begrotingsmiddelen en bij het jaarverslag

[0:07:17] willen weten wat de concrete resultaten zijn.

[0:07:20] En het ministerie heeft inmiddels bij drie begrotingsartikelen,

[0:07:23] artikel 11, 19 en 21, een verbeterslag gemaakt

[0:07:26] en de operationele doelen geconcretiseerd.

[0:07:30] Ook wordt bij de toelichting op de financiële instrumenten nu duidelijker

[0:07:33] waaraan het geld wordt en is besteed.

[0:07:36] En de grootste verbetering moet echter nog komen.

[0:07:38] Beter inzicht in de resultaten die het afgelopen jaar zijn bereikt.

[0:07:42] De minister heeft aangegeven dat in de begroting 2025 alle beleidsartikelen

[0:07:46] worden voorzien van concrete operationele doelen, zoals nu bij de drie genoemde artikelen.

[0:07:52] Kan de Kamer er dan ook van uitgaan dat in de jaarverslagen over 2025 voor alle artikelen

[0:07:57] inzicht wordt gegeven in de bereikte resultaten?

[0:08:00] En welke verbeteringen zullen worden doorgevoerd in de jaarverslagen over 2024?

[0:08:06] Dan de Algemene Rekenkamer en de bedrijfsvoering.

[0:08:10] Hoewel de begroting op totaal niveau aan de eisen voldoet, constateert de Rekenkamer 228

[0:08:15] miljoen aan fouten en 4,2 miljoen aan onzekerheden.

[0:08:20] De belangrijkste fouten betreffen afwijkingen van de aanbestedingsregels

[0:08:23] door Rijkswaterstaat. In de bedrijfsvoering van het ministerie en

[0:08:27] Rijkswaterstaat blijven hardnekkige onvolkomenheden bestaan

[0:08:31] bij de aanbestedingen en de prestatieverklaringen.

[0:08:35] De Algemene Rekenkamer meldt ook enkele verbeteringen.

[0:08:38] In 2023 zijn onvolkomenheden voor informatiebeveiligingen

[0:08:43] en verplichtingsbeheer opgelost.

[0:08:47] Graag nog een toelichting van de minister over de maatregelen

[0:08:49] die worden genomen om de hardnekkige of voorkomenheden op te lossen.

[0:08:55] Verder vraag ik aandacht voor een ander punt van de Rekenkamer.

[0:08:57] Er is namelijk zeer beperkt inzicht in de resultaten

[0:09:00] die zijn bereikt met het extra geld voor de coronacrisis en uit het coalitieakkoord.

[0:09:04] Kan de minister toezeggen dat het inzicht van omvangrijke extra uitgaven

[0:09:08] zoals nieuw regeringsprogramma in de komende begrotingen en jaarverslagen wordt verbeterd?

[0:09:12] Voorzitter, over de omgang met evaluaties bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat,

[0:09:19] met de motie van Vroonhoven-Vermeer over integrale doorlichting van de Rijksfinanciën wordt het

[0:09:24] belang van een dekkende strategische evaluatieagenda in de begroting onderstreept.

[0:09:29] Momenteel dekt deze SEA in ieder geval het Mobiliteitsfonds en het Deltafonds niet goed

[0:09:34] af.

[0:09:35] Zo zijn evaluaties van infrastructuurprojecten schaars.

[0:09:38] Ik zal hier ook bij de begroting 2025 op terugkomen.

[0:09:42] Mag de commissie ervan uitgaan dat de minister extra aandacht zal schenken aan de dekkendheid

[0:09:49] van de strategische evaluatieagenda en worden het Mobiliteitsfonds en de Deltafonds hierin

[0:09:55] ook struculair opgenomen?

[0:09:57] Kunnen we ook de projecten uit het Nationale Groeifonds, die via de INW-begroting lopen,

[0:10:02] worden opgenomen in de CEA?

[0:10:04] Tot slot, de vragen die ondernemers uit het midden- en kleinbedrijf op onze uitnodiging

[0:10:09] tijdens de V100 over de jaarverslagen hebben gesteld.

[0:10:12] Ik heb deze ook al eerder betrokken in mijn inbreng

[0:10:14] en de ondernemers vragen aandacht voor onderwerpen als bereikbaarheid,

[0:10:18] instandhouding, mede in het licht van economische schade,

[0:10:21] zero-emissiezones, laadinfrastructuur, verkeersveiligheid

[0:10:24] en de vergroening van het wagenpark.

[0:10:26] Ik wil namens de commissie de ondernemers bedanken voor hun inbreng

[0:10:29] en de minister danken voor de beantwoording van de vragen.

[0:10:33] Dank u, voorzitter.

[0:10:35] Dank u wel, meneer De Hoop, voor uw inbreng als rapporteur van deze commissie.

[0:10:39] Dan gaan we nu luisteren naar de beantwoording van de minister.

[0:10:44] Ja, voorzitter, dank u wel.

[0:10:46] En veel dank aan de heer De Hoop in zijn rol als rapporteur namens de commissie

[0:10:50] voor het gedegen spitwerk en onderzoek naar alles wat in het jaarverslag staat.

[0:10:57] En ik wens hem ook na vandaag veel succes bij de werkzaamheden als rapporteur.

[0:11:04] De heer De Hoop heeft op een aantal onderwerpen vragen gesteld.

[0:11:08] Ik stel voor dat ik hier gewoon even puntsgewijs langsloop.

[0:11:12] Het eerste onderdeel van zijn rapportage ging over de onderuitputting

[0:11:16] op het mobiliteitsfonds en welke gevolgen dat zou hebben

[0:11:20] voor de verplichtingen en voor de bereikbaarheid en waterveiligheid.

[0:11:26] Bij deze fondsen is er sprake van saldowerking en dat betekent in de praktijk

[0:11:32] dat de voordeligjaarssaldo per definitie doorloopt naar het volgende jaar.

[0:11:35] Daarmee is er ook geen directe link te leggen tussen een voordelig saldo, wat dan uitgelegd

[0:11:41] wordt als onderuitputting, en de bereikbaarheid en waterveiligheid.

[0:11:45] In de programmering van Rijkswaterstaat en ProRail vindt altijd prioritering plaats, waarbij ook

[0:11:50] veiligheid en bereikbaarheid afwegcriteria zijn.

[0:11:54] Dan is eigenlijk de hamvraag waardoor zo'n voordelig saldo ontstaat.

[0:11:57] Dat zien we eigenlijk ieder jaar, omdat zaken in een project anders kunnen lopen dan eerder gepland

[0:12:04] of vertragingen in de programmering.

[0:12:07] Als je kijkt naar 2023, dan gaat het om 402 miljoen minder op het Mobiliteitsfonds

[0:12:13] en het Deltafonds om 88 miljoen minder.

[0:12:16] En dat kan een hele waaier aan oorzaken hebben.

[0:12:20] Een voorbeeld in het afgelopen jaar is de woningbouwmiddelen,

[0:12:23] waarvan een deel niet meer tot besteding is gekomen,

[0:12:25] simpelweg omdat enkele gemeenten hun aanvragen op de vastgestelde datum

[0:12:30] niet volledig hadden ingediend.

[0:12:32] Dan schuift dat dus door naar dit jaar.

[0:12:35] Een ander voorbeeld is de vertraging bij het project via 2015, omdat wij van tevoren natuurlijk

[0:12:41] ook niet kunnen voorspellen wanneer de rechtelijke uitspraken in dat traject komen.

[0:12:44] Daar staan middelen voor gereserveerd, maar die schuiven dan ook weer door op het moment

[0:12:48] dat je nog niet kan beginnen.

[0:12:50] Maar heel vaak komt het ook voor dat simpelweg een betaling over de jaargrens heen schuift

[0:12:55] of dat een project net niet binnen het boekjaar afgerond is, daardoor de aannemer nog niet

[0:13:00] de laatste facturen stuurt.

[0:13:01] Dan gaat het ook over de jaargrens heen.

[0:13:09] Dat beantwoordt denk ik ook al voor een deel de vraag waarom er in 2023 zo'n groot deel

[0:13:14] van de verplichtingen niet gerealiseerd zijn.

[0:13:19] Er zijn afgelopen jaar ook bij een aantal DBFM-projecten vertragingen opgetreden.

[0:13:25] Bijvoorbeeld het project A27 Houten Hooipolder, dat is in aanbesteding.

[0:13:29] Er is geld toegevoegd aan de verplichtingenruimte, maar dat is later in een realistischer schema

[0:13:34] gezet wanneer ook de betalingen daarvan in de komende jaren verwacht worden.

[0:13:38] En dat is eigenlijk iets wat we ieder jaar bij de begroting, maar ook bij de voorjaarsnota,

[0:13:42] ook bij de najaarsnota doen, omdat ook het ministerie van Financiën graag wil dat wij

[0:13:46] zo accuraat mogelijk in dat dienstjaar ramen wat we daadwerkelijk aan betalingen verwachten,

[0:13:50] omdat dat natuurlijk ook het EMU zal beïnvloeden.

[0:13:52] En ze willen zo vroegtijdig mogelijk weten wat je dan precies in het juiste jaar aan

[0:13:56] verplichtingen verwacht te betalen.

[0:14:00] Wat wel goed is om hierbij te vermelden, is dat ondertussen de uitgaven op beide fonds

[0:14:05] in de afgelopen jaren wel een stijging laten zien.

[0:14:07] Op het mobiliteitsfonds ging het in 2021 om 7,2 miljard.

[0:14:11] Dat is afgelopen jaar doorgegroeid via 7,8 en in 2022 naar 8,4 miljard euro.

[0:14:16] Op het Deltafonds is de stijging van 1,1 miljard in 2021 naar 1,7 miljard in het afgelopen jaar.

[0:14:23] Dan de vraag wat we gaan doen om ervoor te zorgen dat de onderuitputting niet verder oploopt

[0:14:28] en de staat van de infrastructuur en waterveiligheid niet achteruitgaan.

[0:14:34] Wat ik net schetst, dat zal zich blijven voordoen.

[0:14:37] Je kunt weer weerbarstiger praktijk hebben, je kunt vertraging hebben in de aanbesteding

[0:14:41] of een tegenvaller in de uitvoering van een project.

[0:14:44] Om een voorbeeld te noemen, begin dit jaar hebben we de aanbesteding van de Van Brienenoordbrug

[0:14:47] weer terug moeten nemen.

[0:14:48] Dat betekent straks ook wel iets voor in welke jaren het budget van die Van Brienenoordbrug

[0:14:53] uitwerkelijk straks benodigd is.

[0:14:56] Dus dat zul je ook in het jaarafslag over 24 terug zien.

[0:15:00] Maar wat hier ook bij speelt, is de maakbaarheid die echt een belangrijke rol speelt.

[0:15:04] Er is simpelweg niet altijd voldoende personeel in verband met de krapte op de

[0:15:08] arbeidsmarkt of ook het absorptievermogen in de markt om alle plannen te realiseren.

[0:15:14] En net zoals het kabinet voor ons en dit kabinet is het straks ook aan een nieuw

[0:15:17] kabinet om ook hier weer in de dagelijkse praktijk een weg in te vinden.

[0:15:24] Tot slot van het stuk over een onderuitputting.

[0:15:28] De rapporteur vroeg of dit niet al tijdens het begrotingsjaar bekend is.

[0:15:34] Wat ik u zojuist al aangaf, betreft dus geen onderuitputting, maar uitgaven die vertraagd zijn.

[0:15:40] Ze blijven ook bij doorloop naar latere jaren voor het oorspronkelijke doel behouden.

[0:15:46] Wij doen ondertussen ons best gelet op alle uitdagingen binnen bijvoorbeeld in standhouding,

[0:15:51] maar ook binnen aanlegprojecten, om in ieder geval te zorgen dat die budgetten daarvoor ook behouden

[0:15:58] blijven voor de projecten waar ze aan gekoppeld zijn, niet alternatief aangewend worden.

[0:16:02] Ons streef is altijd om zo tijdelijk mogelijk inzicht te geven in de budgettaire verwachtingen.

[0:16:07] Dat doen we vaak al bij de eerste suppletorenbegroting, ook bij de tweede suppletorenbegroting,

[0:16:13] maar sommige vertragingen doen zich pas voor nadat reguliere begrotingsmomenten voorbij zijn.

[0:16:19] Bijvoorbeeld ook omdat aan het eind van het jaar wel alles op alles is gezet

[0:16:22] om het juist nog wel allemaal in het betrokken dienstjaar voor elkaar te krijgen.

[0:16:27] Dat gold bijvoorbeeld voor die uitkeringen voor de woningbouwmiddelen,

[0:16:31] want die deadline lag ook eind november, begin december.

[0:16:34] Ja, als dan gemeenten die deadline missen, dan zit je per definitie over de jaargrens.

[0:16:39] Dan over de instandhouding vroeg de rapporteur

[0:16:42] of we de capaciteit bij Rijkswaterstaat dan niet sneller en ingrijpender kunnen verhogen.

[0:16:50] Het teleurstellende antwoord is nee.

[0:16:53] De krappe arbeidsmarkt maakt op dit moment ook dat meer geld

[0:16:57] of meer capaciteit bij Rijkswaterstaat ook niet per definitie

[0:16:59] meteen meer productie oplevert.

[0:17:03] Wat we al wel gedaan hebben sinds dit jaar, sinds 1 januari,

[0:17:08] is dat Rijkswaterstaat nu eindelijk, zou ik zeggen,

[0:17:10] een meerjarenopdracht in standhouding heeft, waarmee meer continuïteit in de opgave ontstaat

[0:17:16] en Rijkswaterstaat en de markt de ruimte krijgen om nu de instandhoudingsopgave slimmer en efficiënter

[0:17:22] te organiseren en te laten groeien, ook doordat ze nou structureel voor acht jaar vooruit in hun

[0:17:28] opdracht gefinancierd worden en daarmee veel beter pakketten van werkzaamheden kunnen samenstellen.

[0:17:33] Dat is ook heel hard nodig.

[0:17:35] Dus Rijkswaterstaat heeft vanaf dit jaar de ruimte gekregen om nu vol in te zetten op een toename

[0:17:39] van het productievolume van ongeveer 2 miljard euro nu naar 3 miljard euro per jaar in de periode tot 2030.

[0:17:48] Dat is al fors en ook al een enorme uitdaging, want het is pas een paar jaar geleden,

[0:17:53] als je vijf jaar teruggaat in de tijd dat Rijkswaterstaat voor circa 1,3 miljard euro realiseerde.

[0:17:58] Dus daar is al een enorme plus opgekomen in de afgelopen tijd.

[0:18:03] De grote verschillen tussen de budgetbehoeften en de beschikbare budgetten voor instandhouding

[0:18:08] tot en met 2037.

[0:18:11] Eerst maar even over de spoorwegen.

[0:18:13] Voor het spoor zijn samen met ProRail maatregelen geformuleerd voor het basiskwaliteitsniveau spoor.

[0:18:20] Hiermee wordt de budgetbehoefte met het beschikbare budget voor instandhouding voor een groot deel

[0:18:25] in evenwicht gebracht.

[0:18:27] Daar resteert nog een opgave die ook politieke weging vraagt met de beschikbare middelen in

[0:18:33] de extrapolatie van het mobiliteitsfonds.

[0:18:36] U begrijpt, gelet op de aanstaande komst van een nieuw kabinet, dat ik het niet opportuun vind

[0:18:40] dat wij die politieke weging maken.

[0:18:42] Dus dat is iets waar het komende kabinet een besluit over moet nemen.

[0:18:46] Bij Rijkswaterstaatnetwerken schets ik al de toename van de productie van 2 naar 3 miljard euro per jaar.

[0:18:54] Tot het moment waarop de maakbaarheid boven het beschikbare budget komt, zal extra budget voor

[0:18:59] instandhouding geen sluitende oplossing zijn, omdat we dat gewoon niet kunnen omzetten in extra productie.

[0:19:04] Bij het hele basiskwaliteitsniveau en de grote onderhoudsbeurten zijn ook een aantal

[0:19:10] efficiëntietaakstellingen opgelegd aan Rijkswaterstaat, om juist vanwege die

[0:19:12] meerjarige zekerheid ook te kunnen kijken hoe je daarmee ook efficiëntievoordelen kunt behalen,

[0:19:18] die ook aan een deel van die budgetbehoefte invulling kunnen geven.

[0:19:22] Het gevraagde en toegezegde miljarenplan in standhouding, daar hebben we vorige week,

[0:19:28] was dat geloof ik, een brief over gestuurd naar de Kamer, hoe we dat aan het aanpakken zijn.

[0:19:32] over het verhogen van het productievermogen in standhouding, waarin we ingingen op de verschuiving

[0:19:38] van aanleg naar instandhouding, hoe we het basiskwaliteitsniveau nu stabiel, langjarig en

[0:19:43] robuust aan het inregelen zijn, ook die meerjarenafspraak in standhouding en vooral, en dat

[0:19:49] ging ook het bijvervoegde rapport over, efficiënter samenwerken met de markt, zodat we een vitale

[0:19:55] infrasector hebben en ook professioneel asset management, waarmee we echt meer projecten

[0:20:00] overstijgend kunnen werken in portfolio's, want dat is ook allemaal nodig om die ophoging te realiseren.

[0:20:08] Dan de gebruiksbeperkingen bij de infrastructuur en indicatoren daarvoor opnemen.

[0:20:16] Sinds 2021 rapporteert Rijkswaterstaat via de staat van de infrastructuur al over een deel

[0:20:21] van de beperkingen, namelijk op bruggen.

[0:20:23] Aanvullend zijn we op dit moment aan het kijken of deze binnen Rijkswaterstaat centraal kunnen worden

[0:20:29] geregistreerd en uitgebreid naar andere assets van het areaal.

[0:20:34] Dat loopt ook mee.

[0:20:35] We zijn met een omvangrijkere klus bezig.

[0:20:37] Ik heb de Kamer diverse malen over geïnformeerd om het hele asset management van Rijkswaterstaat

[0:20:41] beter in beeld te hebben.

[0:20:43] Dat is ook noodzakelijk voor deze grote onderhoudsklus.

[0:20:48] Voor de spoorwegen constateert de Rekenkamer dat het inzicht in beperkingen toereikend is in de vorm

[0:20:56] van de prestatieindicator impactvolle verstoringen.

[0:20:59] De jaarlijkse rapportage over impactvolle verstoringen en geplande hinder is vervolgens

[0:21:04] verwerkt in de reisinformatie richting de gebruikers van de spoorwegen.

[0:21:09] Dan had de heer De Hoop een aantal vragen over de informatiewaarden van de jaarverslagen en

[0:21:14] begrotingen. En de eerste is als we dan in de begroting 25 in de begroting meer informatie

[0:21:21] geven, zie je dat dan terug in de jaarverslagen een jaar daarna?

[0:21:24] Een korte antwoord is ja.

[0:21:30] We hebben ook eerder met de Kamer afgesproken dat we in de komende jaren stapsgewijs steeds

[0:21:35] meer meetbare informatie aan de artikelen toevoegen.

[0:21:38] Daar zullen we vervolgens ook over rapporteren.

[0:21:41] Niet alle doelstellingen laten zich overigens makkelijk meten.

[0:21:44] Waar nog geen meetbare gegevens beschikbaar zijn, werken we eraan om die wel te krijgen.

[0:21:49] Er zal in ieder geval weer gegeven worden welke beleidsinformatie over de doelstellingen

[0:21:56] De verbeteringen in de jaarverslagen over 2024, de verbeteringen die we in de begroting hebben

[0:22:02] doorgevoerd, zullen ook weer terugkomen in de jaarverslagen over een jaar.

[0:22:07] De verbeteringen die we dit jaar hebben doorgevoerd waren bijvoorbeeld de vergroten van de informatiewaarde

[0:22:11] van artikel 14, wegen- en verkeersveiligheid, en artikel 21, circulaire economie.

[0:22:17] Daarnaast zijn de rol en verantwoordelijkheid van de minister in tabelform gepresenteerd onder de

[0:22:22] De beleidsinformatie is de samenhang tussen doelstelling en meetbare gegevens beschreven.

[0:22:27] Bij de toelichting op de financiële instrumenten is een directe relatie gelegd met de tabel

[0:22:31] Budgetaire gevolgen van beleid.

[0:22:33] Over al die verbeteringen wordt vanzelfsprekend in het jaarverslag gerapporteerd.

[0:22:39] Dan de vragen over de rapporten van de Rekenkamer.

[0:22:44] De hardnekkige onvolkomenheden.

[0:22:47] Ik hecht eraan toch op te wijzen dat er ook vooruitgang is geboekt.

[0:22:51] Twee onvolkomenheden zijn in 2023 opgelost.

[0:22:55] Bij mijn aantreden waren er nog zes onvolkomenheden, nu nog drie.

[0:23:00] Ik vind dat in ieder geval positieve ontwikkelingen.

[0:23:03] Voor de bevinding op inkoop van zowel het Kerndepartement als Rijkswaterstaat zijn de

[0:23:11] plannen van aanpak uitgevoerd.

[0:23:13] De Rekenkamer heeft geconstateerd dat die maatregelen hun vruchten beginnen af te werpen.

[0:23:18] En als die vooruitgang zich continueert, en daar zitten we vanzelfsprekend hard op in,

[0:23:23] dan kan deze onvolkomenheid in de nabije toekomst ook worden opgelost.

[0:23:28] En voor dit jaar verwachten wij zelf, wat we ook intern zien, alweer verdere verbetering.

[0:23:33] En ook voor de prestatieverklaringen zijn flinke stappen vooruitgezet.

[0:23:38] De maatregelen die we hebben genomen bestaan onder andere uit aanpassing van systemen en periodieke

[0:23:43] monitoringsinformatie, zodat de organisatie hier strak op kan sturen en de betreffende

[0:23:48] de organisatieonderdelen ook strak op kunnen worden aangesproken.

[0:23:51] En de Rekenkamer heeft ook daar meegegeven dat ze verdere verbetering zien.

[0:23:56] En alles is opgericht aan onze kant om deze onvoorkomenheid dit jaar op te lossen.

[0:24:03] Dan het inzicht van omvangrijke extra uitgaven zoals een nieuw regeringsprogramma

[0:24:09] in de komende begrotingen en jaarverslagen.

[0:24:13] Hierbij dienen wij ons te houden aan de rijksbegrotingsvoorschriften

[0:24:17] van het ministerie van Financiën.

[0:24:18] Die zijn leidend en schrijven voor op welke manier inzicht wordt gegeven in het verloop van de budgetten.

[0:24:25] Daarin is bijvoorbeeld ooit afgesproken dat dit voor middelen uit het Klimaatfonds of het Nationaal

[0:24:29] Groeifonds apart inzichtelijk wordt gemaakt.

[0:24:32] Hetzelfde geldt voor de 7,5 miljard euro aan middelen voor het ontsluiten van nieuwe woonwijken.

[0:24:39] Dat wordt ook in de begroting inzicht gegeven.

[0:24:42] En het kan niet altijd generiek, omdat nieuwe geldstromen soms worden

[0:24:45] samengevoegd met reeds bestaande budgetten.

[0:24:49] En ook wordt budget soms verdeeld over meerdere doelen en bijbehorend instrumentarium.

[0:24:53] En dan staat het soms ook in meerdere artikelen.

[0:24:55] Wel wordt altijd over het totaal van de middelenverantwoording afgelegd via de jaarverantwoording,

[0:25:01] maar vaak ook via additionele Kamerbrieven of voortgangsrapportages.

[0:25:06] Ik zeg er gelijk bij, het is ook niet aan mij om daar nieuwe afspraken over te maken,

[0:25:09] want dit zit in de Rijksbegrotingsvoorschriften.

[0:25:10] Ik denk dat er eerdaars een heel goed moment komt om te kijken hoe die weer door het nieuwe kabinet

[0:25:15] ingeregeld worden en daar zo nodig als Kamer wat van te vinden.

[0:25:20] Dan tot slot de omgang met de evaluaties, de CEA en of het mobiliteitsfonds en deltafonds daarin

[0:25:26] structurele kunnen worden opgenomen.

[0:25:29] Sowieso is bij de CEA dekkendheid en compleetheid het uitgangspunt.

[0:25:33] Het beleid dat ten grondslag ligt aan de uitgave op de fondsen is opgenomen in de beleidsbegroting

[0:25:38] van INW en de evaluatieonderzoeken hiernaar zijn opgenomen in de CEA.

[0:25:44] Het Mobiliteitsfonds en Deltafonds zijn daarin opgenomen als er sprake is van een relatie met

[0:25:48] de bedrijfsbeleidsbegroting.

[0:25:50] Dat is ook al gevraagd door de vorige rapporteur en toegezegd tijdens het WGO-jaarverslag 2022.

[0:25:58] Dat gebeurt dan door een koppeling te leggen in de toelichting en de tabel.

[0:26:01] Ook de volgende CEA in de ontwerpbegroting 2025 zal hiermee in lijn zijn.

[0:26:06] Ook hier weer, de kaders voor het opstellen van de begroting en het jaarverslag kennen

[0:26:10] momenteel geen CA voor de fondsbegrotingen, alleen voor de beleidsbegrotingen.

[0:26:17] Dat is eerder alleen voor het groeifonds anders afgesproken.

[0:26:24] Groeifondsprojecten die binnenkort worden afgerond, worden dan in de CA van de ontwerpbegroting 2025

[0:26:29] opgenomen.

[0:26:30] Voorzitter.

[0:26:30] Het was een hele mond vol, maar daarmee hoop ik op de vragen van de heer De Hoop voldoende

[0:26:35] antwoord te hebben gegeven. Zeker mooi uitgebreid, dank daarvoor.

[0:26:39] Dank aan de minister. Ik kijk even naar de rapporteur, de heer De Hoop, of dat nog,

[0:26:43] of dat afdoende was of dat hij nog een aanvullende vraag heeft. De heer De Hoop, gaat uw gang.

[0:26:46] Ja voorzitter, ik dank namens de commissie de minister voor de beantwoording

[0:26:50] en ik constateer ook dat alle vragen die ik gesteld heb

[0:26:54] aan de minister, dat die ook afdoende zijn beantwoord en de vervolgvragen die ik

[0:26:57] zou willen stellen, dat die politiek zouden zijn, dus dat dat daarmee ook dan

[0:27:01] denk ik verstandig is om de eerste termijn te starten.

[0:27:04] Dank u wel. Dan kunt u door met uw politieke werk, de heer De Hoog.

[0:27:09] Ik geef u gelijk het woord voor uw inbreng.

[0:27:12] Namens Gelderse Partij voor de Arbeid en de Eerste Termijn aan de kant van de Kamer.

[0:27:17] Ja, dank voorzitter. Ja, en ik wil natuurlijk de rapporteur van harte bedanken voor zijn inbreng.

[0:27:22] Dat zeg ik met een knipper.

[0:27:26] Voorzitter, in mijn eigen termijn wil ik nog wat aanvullen op onderuitputting en de instant houding en verder op OV en water.

[0:27:33] Voorzitter, in 2018 verzocht mijn collega Susanne Kreuger in een motie om de onderuitputting

[0:27:38] op INW en de MIRT-begrotingen aan te pakken met betere planning over programmeringen en

[0:27:43] analyse van de uitvoeringsproblemen.

[0:27:45] En alle vragen van toen zijn er nog steeds.

[0:27:48] En ik zou deze motie zo nogmaals kunnen indienen en dat is eigenlijk niet een prettige concertering,

[0:27:53] want elk jaar weer blijven er honderden miljoenen liggen die heel goed gebruikt hadden kunnen

[0:27:57] worden om de problemen van mensen aan te pakken.

[0:27:59] Elk jaar weer worden noodzakelijke werkzaamheden aan onze infrastructuur niet uitgevoerd.

[0:28:05] Tegelijkertijd kampen we met achterstand bij onderhoud en vervanging.

[0:28:09] Deze minister heeft voor het eerst echt ingegrepen op dat punt.

[0:28:12] Het geld voor asfaltplannen die vanwege stikstof zeker weten nog jaren in de ijskast blijven,

[0:28:17] kon elders nuttig worden ingezet.

[0:28:19] Desondanks blijft er helaas wel weer geld liggen,

[0:28:22] omdat het onderliggende probleem en de politieke prioriteiten niet zijn aangepast aan de realiteit.

[0:28:27] Sterker nog, het hoofdlijnenakkoord en de partijen in de nieuwe coalitie gaan eigenlijk

[0:28:32] koppig door, een herhaling van wat zeker niet werkt.

[0:28:36] Voorzitter, de beperkende voorwaarden voor het uitvoeren van asfaltaanleg zijn stikstof

[0:28:41] en uitvoeringskracht aan de kant van ambtenaren en bedrijven, niet geld, niet politieke wensen.

[0:28:47] En als ik kijk naar het hoofdlijnenakkoord, dan wordt het stikstofprobleem nog niet opgelost.

[0:28:51] Er wordt een deel van de ambtenaren ontslagen en blijft de krapte op de arbeidsmarkt bestaan.

[0:28:55] Dan vraag ik mij af, wat doen dan die coalitiepartijen?

[0:28:59] Extra geld voor asfalt uittrekken.

[0:29:02] En dat kan, net als in de afgelopen zeven jaar, niet worden uitgegeven om precies die

[0:29:06] zelfde redenen als de afgelopen zeven jaar.

[0:29:09] En dan vind ik toch ook het lerende vermogen van deze coalitie niet heel optimistisch.

[0:29:14] We hebben twee jaar geleden besloten om extra geld vrij te maken voor onderhoud, herstel

[0:29:19] en vervanging.

[0:29:20] En daar ben ik blij mee.

[0:29:21] Maar we weten nu al dat dat niet genoeg is.

[0:29:22] Sterker nog, als we, net als bij de Prinses Magritteunel, bij nadere inzien vier keer

[0:29:27] meer geld nodig hebben om fouten uit het verleden te herstellen, dan hou ik mijn hart vast.

[0:29:31] Deelt deze minister die zorg en wat zou op dit vlak zijn bescheiden advies aan zijn opvolgers zijn?

[0:29:37] En voorzitter, dan over die Prinses Magritteunel, want de belangrijkste fouten volgens de Rekenkamer

[0:29:43] zijn afwijkingen van aanbestedingsregels.

[0:29:46] En je zag bij de Prinses Magritteunel dat er natuurlijk in een acute situatie voor de

[0:29:51] heel snel werkzaamheden nodig waren en dat die dan ook op die manier niet helemaal aanbesteed zijn

[0:29:58] zoals het normaal gesproken gaat. Maar voor de herstelwerkzaamheden was zes maanden de tijd om

[0:30:03] dat wel via zo'n aanbestedingsprocedure te doen. Ik zou van de minister willen weten waarom dat toch

[0:30:08] niet gebeurd is en hoe het ook kan dat daardoor zoveel meer geld is uitgegeven.

[0:30:12] Voorzitter, dan is het voor GroenLinks Partij van de Arbeid natuurlijk ook belangrijk om openbaar

[0:30:17] vervoer een plek te geven. Het OV is van cruciaal belang voor de bereikbaarheid van veel mensen

[0:30:22] in steden, dorpen en wijken. En we weten allemaal dat als je in goed OV investeert, dit de leverbaarheid

[0:30:27] in het hele land ten goede komt. We kunnen een heel debat voeren over specifieke maatregelen,

[0:30:32] maar daar is dit WGO niet de meest logische plek voor. Wel maak ik mij in algemene zin

[0:30:37] hierover zorgen. Als je goed OV wilt stimuleren, dan moet je verder vooruitkijken en nu in

[0:30:43] de spoorleiden en busbanen van de toekomst investeren, zodat woningen die over een aantal

[0:30:46] jaar opgeleverd worden, goed bereikbaar zijn.

[0:30:50] En je moet er nu voor zorgen dat het OV een betaalbaar alternatief is, zodat de mensen,

[0:30:54] als zij de keuze maken om wel of geen auto te kopen of ergens te gaan wonen, ook weten

[0:30:58] dat het OV ook over een aantal jaar nog het goede betaalbare vervoer is wat ze nodig hebben.

[0:31:04] En elk jaar dreigt het trein- en buskaartje weer duurder te worden.

[0:31:07] En over cruciale verbindingen, zoals bijvoorbeeld de Lelylijn, blijft nog altijd onzekerheid

[0:31:11] bestaan.

[0:31:12] En dat is slecht voor het vertrouwen in goed openbaar vervoer.

[0:31:14] Ook hierover de vraag, deelt de minister deze zorg?

[0:31:18] En zou het ook niet goed zijn dat naast structurele middelen voor regionaal openbaar vervoer,

[0:31:22] dat ook voor het landelijk OV zou worden geregeld?

[0:31:25] Voorzitter, tot slot water.

[0:31:27] We zien twee grote problemen.

[0:31:28] Een dreigend tekort aan schoon drinkwater en het behalen van het doelen uit de kaderrichtlijn water.

[0:31:33] Uit het Nationale Plan van Aanpak Drinkwaterbescherming blijkt dat we zuiniger met het steeds schaarsere drinkwater om moeten gaan.

[0:31:40] Omdat het steeds moeilijker wordt om voldoende schone drinkwaterbronnen te vinden.

[0:31:43] En als we kijken naar, nu ben ik een pagina van mijn bijdrage kwijt.

[0:31:50] Dat is wel heel erg ingewikkeld.

[0:31:52] Even kijken, voorzitter.

[0:31:55] Zoekt u rustig even uw spullen.

[0:31:57] U heeft zoveel papieren bij u als rapporteur.

[0:32:00] Dank aan collega Veldman van de VVD.

[0:32:03] Gaat u verder.

[0:32:04] Een hulp van rechts aan mijn linkerzijde, heel veel dank.

[0:32:08] Als we kijken naar de stand van zaken met betrekking tot de KW,

[0:32:10] dan moeten we constateren dat de waterkwaliteitsdoelen voor 2027

[0:32:14] op maar heel weinig plekken op koers liggen.

[0:32:17] En afgelopen vrijdag tijdens de hoordzitting met nieuwe bewindspersonen

[0:32:19] leek de opvolger van de minister deze grote zorgen die er zijn

[0:32:23] op zijn zachtst gezegd nog niet volledig te onderkennen.

[0:32:27] Daarom aan de minister nu de vraag hoe staan we er precies voor

[0:32:29] op het gebied van voldoende schoon drinkwater

[0:32:31] en deelt de minister de mening dat we de KRW-doelen gewoon moeten halen

[0:32:35] en dat naar Brussel gaan om de doelen af te zwakken geen zin heeft.

[0:32:38] En dan tenslotte, voorzitter, zou ik namens de linkspartij van de Arbeidfractie

[0:32:41] de minister ook willen bedanken.

[0:32:43] want het is het laatste debat wat wij met hem voeren.

[0:32:47] En de afgelopen jaren heeft de minister, denk ik,

[0:32:49] hele belangrijke stappen gezet

[0:32:51] op het gebied van instandhouding van de infrastructuur,

[0:32:53] op het gebied van de luchtvaart en de waterkwaliteit.

[0:32:56] En ik dank hem daarvoor.

[0:32:57] En ondanks onze politieke verschillen af en toe

[0:32:59] ben ik erg blij met zijn betrokkenheid op al die dossiers

[0:33:02] en willen wij hem daar hartelijk voor danken.

[0:33:07] Dank, de heer De Hoop. Mooie woorden.

[0:33:09] En u ziet maar dat politieke hulp heel dichtbij is als het nodig is in deze Kamer.

[0:33:16] Ik zou graag het woord willen geven aan mevrouw Veldman van de VVD.

[0:33:21] Dank u wel, voorzitter.

[0:33:22] Ik realiseer me ook dat dit het laatste debat is waar minister Harbers bij inwezig is.

[0:33:26] Het is een beetje vreemd om nu met hem terug te kijken terwijl volgende week een nieuwe bewindspersona op het bordes staat.

[0:33:33] Maar die terugplek hoort natuurlijk bij onze controlerende taak als Kamerlid en dat gaan we doen.

[0:33:37] Ik hoop wel dat die nieuwe bewindspersonen vandaag met pen en papier klaar zitten om aantekeningen te maken.

[0:33:43] Want alles waarover we vandaag praten is relevant voor de toekomst.

[0:33:47] En wat de VVD betreft moet je vlot en veilig op je eindbestemming kunnen komen.

[0:33:51] En hoe je dat doet is wat de VVD betreft een eigen keuze.

[0:33:54] Maar die bereikbaarheid staat onder druk.

[0:33:56] We staan in de file, het OV wordt duurder en het zit in de spitsurenprop vol.

[0:34:00] En daar hebben individuele mensen in ons land last van, maar ook de bedrijven hebben daar

[0:34:06] nadrukkelijk bij ons over aan de bel getrokken.

[0:34:08] Het is onvoldoende geld om alle knelpunten op te lossen en in 2023 is extra geld gegaan

[0:34:14] naar het mobiliteitsfonds en Rijkswaterstaat en ProRail geven ondertussen ook aan respectievelijk

[0:34:19] €15.3 miljard extra nodig te hebben voor de onderhoudsopgave.

[0:34:22] Dat is net ook door de rapporteur gemeld.

[0:34:24] Tegelijkertijd is er geld over en dat paart de VVD ook de VVD zorgen.

[0:34:29] De minister heeft hier zojuist het een en ander over toegelicht, waaronder ook dat het lastig is met

[0:34:34] de krappe arbeidsmarkt en dat er gelukkig nu wel actie op is gezet door de minister door te werken met

[0:34:41] meerdere opdrachten en grotere, betere pakketten.

[0:34:46] Dat is hartstikke mooi, een forse uitdaging, maar de vraag is wel in hoeverre de minister denkt dat het

[0:34:52] ook daadwerkelijk gaat lukken en wat er eventueel nog meer nodig is om dat te realiseren, ook vanuit de

[0:34:57] Kamer. Wat we in ieder geval gezien hebben, is dat de grote omvang van projecten, waardoor vaak met de

[0:35:02] zelf de consortia van aannemers gewerkt moet worden en dat dat niet bevoorlijk is voor de

[0:35:06] gezonde concurrentie tussen aannemers.

[0:35:09] En wat we zien, is dat een gebrek aan een goede risicospreiding tussen rijk en aannemers leidt

[0:35:12] tot mislukte aanbestedingen, zoals bij de Van Winnenburgbrug.

[0:35:16] De minister gaf net aan dat we projectoverstijgend gaan werken en ook met andere portfolio's te werken.

[0:35:22] Maar hoe gaat RWS daar dan ook daadwerkelijk in slagen?

[0:35:26] Gaat het ook lukken in de praktijk, is dan mijn vervolgvraag.

[0:35:29] Wat betreft onderhoud van weginfrastructuur blijkt er onvoldoende informatie beschikbaar te zijn om

[0:35:34] keuzes te maken voor de besteding van de schaarse middelen.

[0:35:36] De keuzes worden wel gemaakt op basis van directe hinder, maar onvoldoende op de beperkingen — wegafsluiting

[0:35:41] en snelheidsbeperkingen — die daar vaak aan de grondslag liggen.

[0:35:44] De minister zei al dat hij met asset management werkt.

[0:35:47] Dat willen we beter allemaal in beeld brengen, maar ik wil de minister ook vragen of hij daarover

[0:35:52] nou één hele belangrijke tip als opvolger zou mogen geven.

[0:35:55] Welke tip zou dat zijn?

[0:35:57] Dan de spoorwegen.

[0:35:59] Vorig jaar zijn de prestaties van de NS onder de maat gebleken.

[0:36:02] Het ministerie controleert de prestaties van de NS op basis van gemiddelde prestaties.

[0:36:05] Sturing op prestaties per traject zou leiden tot een tegenstrijdige prikkel en tot

[0:36:09] lagere landelijke prestaties.

[0:36:11] Dit uitgangspunt verbaast mij.

[0:36:13] Ik vind dat je ook moet kunnen sturen op prestaties bij specifieke trajecten zonder dat dat de

[0:36:17] landelijke prestatie beïnvloedt, tenminste zonder dat dat van invloed hoeft te zijn.

[0:36:24] Dat moet toch geautomatiseerd mogelijk zijn?

[0:36:27] Wat vindt de minister hiervan?

[0:36:29] Goederenvervoerders hebben aangegeven zeer ontevreden te zijn over de beschikbaarheid van

[0:36:32] de infra- en spoorgoederenvervoer en staat hierdoor onder druk.

[0:36:35] Gezien de bijdrage van het spoorgoederenvervoer aan het verdienvermogen en de verduurzaming in

[0:36:40] Nederland, vraag ik de minister hoe, behalve door het uitdelen van een boete aan ProRail, de

[0:36:45] concurrentiekracht van het spoorgoederenvervoer juist kan worden versterkt.

[0:36:49] Voorzitter. Over de aankondiging van de NS om de prijs van treinkaartjes met 10% of hoger

[0:36:53] komen wij nog te spreken met de nieuwe staatssecretaris.

[0:36:55] In dit kader is de VVD blij dat de meerderheid van de Kamer het voorstel van de VVD heeft gesteund

[0:37:00] om de Algemene Rekenkamer, in aanloop naar de tussentijdse evaluatie van de concessie,

[0:37:04] te laten onderzoeken hoe het spoor het beste benut kan worden om de beste dienstverlening

[0:37:08] te bieden aan de reizigers.

[0:37:10] Dan. De staatssecretaris blijkt onvoldoende zicht te hebben gehad op het achterblijven

[0:37:14] van schadelijke stoffen in gerecyclede bouwstoffen.

[0:37:16] De bodemas uit verbrandingsovers leidt tot maatschappelijke zorgen die over bodemas in

[0:37:21] het algemeen gaan, waardoor de afzet van alle bodemassen stagneert, ook de schone variant.

[0:37:26] Met als gevolg worden schaarse primaire grondstoffen onnodig gebruikt, innovatieve bedrijven gaan failliet

[0:37:32] en er is inmiddels een aanzienlijk risico ontstaan op stagnatie in de afvalketen, wat uiteindelijk kan

[0:37:37] leiden tot Italiaanse huisafvaltoestanden.

[0:37:40] Vorig jaar zijn hier vragen over gesteld en ook recent hebben we gevraagd om een brief hierover.

[0:37:45] De urgentie werd niet gevoeld en concrete stappen zijn uitgebleven.

[0:37:48] Ik vraag de minister wat er in gang is gezet om dit met prioriteit aan te pakken.

[0:37:52] Voordat ik wil afsluiten door minister Harbers te bedanken voor zijn inzet

[0:37:56] voor de infrastructuur en waterstaat in Nederland.

[0:37:59] Hoewel ik zelf als Kamerlid slechts het staartje van deze inzet heb meegemaakt,

[0:38:02] is me altijd duidelijk geweest dat minister Harbers altijd alles wat rijdt,

[0:38:06] rolt en vliegt en vaart door zijn ader heeft stromen.

[0:38:10] Dank voor de inzet, de samenwerking, ook namens mijn voorgangers weet ik

[0:38:13] en heel veel succes met wat er nu op uw pad komt.

[0:38:17] Dank u wel. Ik dank u wel.

[0:38:18] Dan de heer Huiting namens de PVV.

[0:38:21] Gaat u door.

[0:38:22] Ja voorzitter, we krijgen het geld niet uitgegeven.

[0:38:26] En dat is de trieste conclusie over het ja-verslag van vorig jaar.

[0:38:30] En het geld dat het ministerie wel uitgeeft, is voor ons nauwelijks te controleren.

[0:38:35] De behaalde resultaten worden te beknopt en te vaag opgeschreven,

[0:38:39] waardoor het niet mogelijk is om dit goed te kunnen controleren.

[0:38:43] En bovendien heeft deze minister meerdere keren geld toegevoegd aan het mobiliteitsfonds.

[0:38:48] En ik vraag dan ook aan de minister hoe dat kan.

[0:38:51] Heeft de minister dan geen enkel inzicht gehad dat er zoveel geld zou overblijven?

[0:38:57] En wat gaat de minister met deze onderuitputting doen?

[0:39:01] Ja, voorzitter, het blijft natuurlijk een raar beeld.

[0:39:04] Een beeld van een ministerie dat dus steeds meer geld nodig heeft,

[0:39:08] maar dat vervolgens niet kan uitgeven.

[0:39:11] Voorzitter, een nog gekker beeld is dat deze minister

[0:39:14] vorig jaar belangrijke wegaanlegprojecten heeft beroofd van hun financiering.

[0:39:18] Alles in het kader van de herprioritering van aanleg naar onderhoud.

[0:39:23] En de vraag is of dat nog wel proportioneel te noemen is als we leven in de wetenschap

[0:39:28] dat het ministerie gewoonweg het geld niet uitgegeven krijgt.

[0:39:32] Voorzitter, in de afgelopen jaren hadden we als PVV kritiek op het aantal kilometers aan

[0:39:37] nieuwe rijbaan dat in ons land is toegevoegd en stevig vast was dat aantal nul.

[0:39:42] Het was totale stilstand op onze wegaanlegprojecten.

[0:39:46] En we zien nu een beeld dat we langzaamaan een beetje weg beginnen te rollen.

[0:39:51] Namelijk van nul kilometer nieuwe rijbaan naar afgelopen jaar maar liefst vijf hele kilometers

[0:39:57] aan nieuwe rijbaan.

[0:39:59] Voorzitter, wat ons betreft was het niet vijf kilometer, maar vijfhonderd kilometer geweest.

[0:40:04] Het is dus, voorzitter, veel en veel te weinig.

[0:40:08] Voorzitter, dan even een uitstapje naar het ja-verslag van ProRail.

[0:40:12] Uit hun verslag blijkt dat de prestaties van ProRail volledig door het ijs zakken.

[0:40:18] Hoe kan dat, vragen we aan de minister, en wat gaat de minister hieraan doen?

[0:40:22] En kan de minister uitleggen waarom het ministerie klakkenloos de beheerconcessie van ProRail

[0:40:27] wil verlengen, terwijl de prestaties dus ver onder de maat zijn?

[0:40:32] Voorzitter, dan over naar het volgende rapport, dat is het rapport van de Algemene Rekenkamer.

[0:40:37] En die concludeert dat de minister omtrent het hoofdwegennet informatie tekort komt.

[0:40:41] Als je als minister niet weet wat er speelt en in de toekomst gaat spelen,

[0:40:46] dan is het ook niet heel erg gek dat je het geld niet efficiënt kunt gebruiken.

[0:40:51] En als je dan denkt dat dat alles is, dan kan de Rekenkamer ook nog eens geen onderscheid maken

[0:40:55] tussen de middelen uit het coalitieakkoord en de middelen uit de reguliere begroting.

[0:41:00] En ook valt er geen onderscheid te maken tussen het oorspronkelijke en het extra budget.

[0:41:04] Vindt de minister dat niet raar, vragen wij hem via u, voorzitter.

[0:41:08] Want ja, hoe kunnen we dan oordelen of het verzoek om extra geld rechtvaardig is geweest?

[0:41:14] En hoe kunnen wij dat dan als Kamer controleren?

[0:41:17] Ja, het wordt zo dus wel heel erg lastig, voorzitter.

[0:41:21] Voorzitter, ik zal afronden. We willen meer inzagen.

[0:41:25] We willen weten welke doelen zijn behaald, hoeveel geld dat heeft gekost...

[0:41:29] en of dat geld efficiënt is uitgegeven.

[0:41:32] Of het nou gaat, voorzitter, om het achterstallig onderhoud...

[0:41:35] ...de proportionaliteit van begrotingswijzigingen...

[0:41:38] ...of de wijze waarop zuurverdiend belastinggeld wordt uitgegeven.

[0:41:42] Het wordt daar niet duidelijker op in het jaarverslag, voorzitter.

[0:41:45] En zo kunnen wij ons werk als controleur van de regering niet goed uitvoeren.

[0:41:50] En ja, we zullen het kabinet hiervoor weliswaar dit jaar desage verlenen...

[0:41:55] ...maar, voorzitter, we hopen echt dat het volgend jaar beter gaat.

[0:41:59] Dank u wel. En ja, tot slot, ik heb de minister al bedankt...

[0:42:02] Afgelopen week in de plenaryzaal. Ik ga het niet nog een keer doen, maar daar verwijs ik naartoe.

[0:42:07] Voorzitter, dank u wel.

[0:42:09] Dank, heer Heutink. U heeft nog een interruptie van de heer De Hoop van GroenLinks Partij van de Arbeid.

[0:42:14] Ja, want voorzitter, de heer Heutink van de PVV, die had kritiek op het feit dat de asfaltplannen die er waren niet gerealiseerd zijn.

[0:42:24] En die kritiek kan ik voor een deel begrijpen.

[0:42:26] Want ja, als je plannen maakt als Kamer, dan wil je ook uiteindelijk dat dat uitgevoerd wordt in die regio's waar men dat voor die bereikbaarheid nodig heeft.

[0:42:32] los van hoe je daar politiek over denkt.

[0:42:35] Maar als ik naar het regeerakkoord kijk, dan zie ik niet echt heel veel dingen die anders

[0:42:39] ingestoken worden dan dat de heer Harbers en het kabinet Rutte 4 heeft gedaan.

[0:42:43] Dus wat doet de heer Heutink geloven dat dat de komende periode anders wordt en dat er

[0:42:48] daadwerkelijk niet vijf, maar vijfhonderd kilometer extra asfalt wordt aangelegd?

[0:42:52] Dank u.

[0:42:52] De heer Heutink.

[0:42:54] Nou, voorzitter.

[0:42:55] Meneer De Hoop stelt een vraag waarvan hij in zijn eigen bijdrage eigenlijk het antwoord

[0:42:59] al heeft gegeven.

[0:43:00] Want we hebben namelijk gewoon 2,5 miljard de komende vijf jaar voor ontsluiting van woningbouw.

[0:43:05] Nou, dat heeft te maken met infrastructuur, dat heeft te maken met asfalt, dat heeft te maken met spoor.

[0:43:12] Dus meneer De Hoop vervijst eigenlijk naar zijn eigen bijdrage, dat waardeer ik zeer, voorzitter.

[0:43:17] En er komt nog bij dat wij ook prioriteit willen houden op die 17 geposeerde aanlegprojecten.

[0:43:24] Zodra het kan, en wat ons betreft gaat dat zo snel als mogelijk, gaan we die hervatten.

[0:43:29] En komt daar ook geld voor vrij en gaan we daar meters in maken?

[0:43:33] En dan komen we hopelijk wel tot die 500 kilometer.

[0:43:37] En ja, en ook richting meneer De Hoop, als het 100 kilometer is, dan ben ik ook blij.

[0:43:42] Ik zie natuurlijk het liefst nog veel meer.

[0:43:44] Maar goed, we weten allemaal de afgelopen jaren was het wel heel erg teleurstellend.

[0:43:47] Het is nu iets beter, maar het is nog steeds minimaal.

[0:43:51] De heer Hoop.

[0:43:52] Ja, dan een vervolgvraag.

[0:43:53] Want voorzitter, kijk, de constatering die wij volgens mij als commissie met elkaar hebben gedaan,

[0:43:57] die ook de Algemene Rekenkamer doet, is volgens mij dat het geld niet het probleem is.

[0:44:01] Het probleem is dat het niet uitgegeven wordt.

[0:44:03] En waarom wordt het niet uitgegeven?

[0:44:05] De stikstofproblematiek, omdat daar de problemen niet worden aangepakt.

[0:44:09] Dus het feit dat minister Harbers die afweging heeft gemaakt om het aan

[0:44:12] instandhouding uit te geven, dat wordt niet opgelost met 2,5 miljard euro extra.

[0:44:19] Dus ik verwacht dan ook van de PVV als grootste partij

[0:44:21] dat er oplossingen geboden worden op het gebied van stikstof.

[0:44:26] Dus dat zie ik niet.

[0:44:28] Dus de heer Huiting doet een hele hoop constateringen.

[0:44:30] Eigenlijk een belofte.

[0:44:31] Wij gaan naar 500 of misschien 100 miljoen toe.

[0:44:34] Dat staat heel leuk op het papier op het regeerakkoord.

[0:44:36] Maar hoe kom je daar?

[0:44:37] En daar krijg ik geen antwoord van de heer Huiting op.

[0:44:39] De heer Huiting.

[0:44:40] Nou, voorzitter.

[0:44:40] In het regeerakkoord staan ook specifieke zaken ten aanzien van stikstof.

[0:44:45] Dus daar verwachten wij dat er wel ruimte wordt gecreëerd.

[0:44:49] Maar als het gaat over die herprioritering via u, voorzitter.

[0:44:52] De herprioritering... Het geld is weliswaar vrijgemaakt.

[0:44:55] We hebben allemaal hier ook nu geconstateerd in het ja-verslag...

[0:44:59] dat het onderhoud ook nog niet echt van de grond wil komen.

[0:45:01] Sterker nog, dat we niet eens weten waar nu precies het geld naar onderhoud naartoe gaat.

[0:45:05] We kunnen het niet kwantificeren, we kunnen het niet zien in het ja-verslag concreet.

[0:45:10] Dus het geld blijft op de plank liggen, ondanks die herprioritering.

[0:45:14] Dus wij hebben daar vraagtekens bij gesteld.

[0:45:16] Wij vragen naar de proportionaliteit daarvan.

[0:45:18] Is dat wel rechtvaardig geweest?

[0:45:20] En dat heeft niks te maken met het doen van beloftes of het nemen van maatregelen.

[0:45:25] Dat is gewoon de taak serieus nemen als controleur van de regering om terug te kijken naar afgelopen jaar.

[0:45:31] Hoe zijn de resultaten geweest?

[0:45:33] Als we dat niet weten, dan is het ook echt het goed recht van ons, maar ook van meneer De Hoop,

[0:45:37] om daar vragen over te stellen aan het kabinet.

[0:45:40] Tot slot, meneer De Hoop.

[0:45:42] Ja, voorzitter, dan tenslotte.

[0:45:44] Ik zie daar niet echt een andere route van de PVV op dit moment in dan het eerder kabinet heeft gedaan,

[0:45:49] behalve die 2,5 miljard euro extra uittrekken.

[0:45:52] En dan denk ik, als we nou doelmatig geld willen besteden,

[0:45:55] laten we dat dan doen op de plekken waarvan je weet dat het hard nodig is.

[0:45:58] Onderhoud van bruggen, tunnels, van het openbaar vervoer,

[0:46:01] waar je echt die noodzakelijke problemen hebt.

[0:46:03] Er staan letterlijk bruggen in Nederland op instorten.

[0:46:06] En ga dan niet die honderd of vijfhonderd kilometer proberen extra aan te leggen,

[0:46:11] want we weten dat het in de praktijk niet gaat lukken.

[0:46:13] We gaan het aan het einde zien, maar ik ben bang dat dit een belofte is

[0:46:16] die de PVV belangenaar niet na gaat komen.

[0:46:21] Gelukkig staat ook het onderhoud van onze infrastructuur gewoon goed en mooi in het hoofdlijnakkoord.

[0:46:28] Het regionaal ov staat mooi in het hoofdlijnakkoord.

[0:46:31] Elke regio telt staat in het hoofdlijnakkoord.

[0:46:34] Dus dat zijn mooie ambities, mooie ideeën.

[0:46:37] Voor stikstof hopen we naar de 1 mol drempelwaarde straks te kunnen.

[0:46:41] Wat heel veel problemen, als het aan ons ligt, ook gaat oplossen.

[0:46:45] Dus volgens mij biedt dat ook een uitweg.

[0:46:48] en hoeven we niet vast te houden aan het slot waar Nederland nu in zit

[0:46:52] en kunnen we dan daadwerkelijk de mooie plannen die we hebben ook realiseren.

[0:46:55] En ik vraag aan meneer De Hoop om ook het regeerprogramma straks goed door te nemen,

[0:46:59] met interesse te lezen en misschien dat hij dan wat minder bang gaat zijn,

[0:47:02] want ja, dat gun ik natuurlijk niet, maar dat iemand bang is in deze zaal, voorzitter.

[0:47:06] Nou ken ik de heer De Hoop, dank u wel.

[0:47:07] Nou ken ik de heer De Hoop niet echt als een bang iemand, hoor, om dat te zeggen.

[0:47:10] Nee, hij zei dat hij niet bang was.

[0:47:13] We gaan door naar de heer Oran van Dijk namens Nieuw Sociaal Contract.

[0:47:16] Gaat uw gang.

[0:47:18] Ja, dank u wel, voorzitter.

[0:47:20] En in de eerste plaats heel veel dank aan rapporteur De Hoop en zijn inbreng,

[0:47:24] als ook natuurlijk de reactie van de minister.

[0:47:26] En vanuit Nieuw Sociaal Contract vinden we het proces van verantwoording heel belangrijk.

[0:47:30] En wat ons betreft op zichzelf wel gewoon goed,

[0:47:32] omdat ook met de minister te doen die verantwoordelijk was voor het jaar 23.

[0:47:36] In de reactie van de minister, en daar zijn we blij mee, want dat is ook echt nodig.

[0:47:39] Er moet echt continu verbetering plaatsvinden op die begrotingstukken

[0:47:43] waar het betreft die doelen en ook de heldere relatie met welke resultaten we

[0:47:48] nou op deze doelen bereiken. En ik ben blij dat de minister dat ook in zijn

[0:47:51] antwoord net erkent. En wij verwachten ook dat de nieuwe bewindspersonen daar

[0:47:55] gewoon echt zaak mee maken en daar ook verder mee zullen gaan. Want de

[0:47:59] belastingbetaler heeft simpelweg recht te weten wat er met zijn euro's gebeurt.

[0:48:04] Voorzitter, een van de andere punten uit het Rijnkameronderzoek gaat over het

[0:48:07] een gebrek aan zicht op hinder veroorzaakt door werkzaamheden

[0:48:10] als onderdeel van de instandhoudingsopgave.

[0:48:12] En hiermee wordt gedoeld op de maatschappelijke effecten

[0:48:15] die ontstaan als gevolg van beperkingen door werkzaamheden.

[0:48:19] En eerder heb ik aandacht gevraagd voor de effecten van de werkzaamheden

[0:48:22] bij de A7, de brug bij Permanent.

[0:48:24] Er is ook veel in het nieuws geweest en misschien toch aardig concreet

[0:48:27] de vraag aan de minister om aan te geven hoe dat nu gaat met dit voorbeeld,

[0:48:30] wat veel impact heeft gehad op die maatschappelijke effecten.

[0:48:33] Er is ook veel aangedaan door Rijkswaterstaat

[0:48:34] en aardig om dat nu ook terug te horen.

[0:48:36] En langdurige werkzaamheden in het kader van die instandhoudingsopgave

[0:48:41] zullen het nieuwe normaal worden in de komende jaren

[0:48:44] en dan op veel plekken tegelijkertijd in het vervoersnetwerk.

[0:48:46] En mijn vraag aan de minister is of voor de toekomst,

[0:48:50] of hij dat nog in gang kan zetten of mee kan geven aan zijn opvolger

[0:48:53] om bredere maatschappelijke impactanalyses te maken

[0:48:55] van langdurige onderhoudswerkzaamheden,

[0:48:58] ook meer op dat niveau van het vervoerssysteem.

[0:49:00] En dan ook als onderdeel van het eerder toegezegde meerjarenplan

[0:49:04] in standhouding infrastructuur als follow-up van de motie Stofferhuid 21.

[0:49:08] En wanneer kan de Kamer dat plan ontvangen?

[0:49:10] Voorzitter, in het kader van de hinder wil ik graag ook even wijzen op een signaal

[0:49:13] wat bij mij kwam over Nederlandse tunnels die worden afgesloten.

[0:49:18] Tienduizend keer per jaar zou dat zijn vanwege de hoge vrachtwagens.

[0:49:24] En dat kan door onoplettendheid komen van een chauffeur.

[0:49:28] Het kan ook zijn door uitstekende lading,

[0:49:29] maar ook simpelweg chauffeurs die het gewoon maar proberen.

[0:49:32] met enorme vertragingen ook tot gevolg.

[0:49:34] En sinds 2019 mogen weginspecteurs met een BOA-status boetes uitdelen,

[0:49:38] maar dat gebeurt maar mondjesmaat.

[0:49:40] Ik zou toch de minister nog willen vragen of hij die problematiek ook herkent

[0:49:43] en of hij op enige lijn wijze op de valreep,

[0:49:46] of het zij meewillen geven aan zijn opvolger,

[0:49:48] dit willen adresseren, ook vanuit, nou ja, handhaving,

[0:49:53] of dat beter zou kunnen.

[0:49:55] En, voorzitter, dan kom ik op een ander punt vanuit de jaarverslag.

[0:50:00] en dat gaat over het risico van het gebruik van staalslakken.

[0:50:03] Een moment, we gaan naar het volgende onderwerp.

[0:50:05] Dat betekent dat de heer Heuting nu een instructie kan nemen.

[0:50:09] Ja, voorzitter.

[0:50:10] De signalen van de tunnels is ons ook ter oren gekomen.

[0:50:14] Nu weten we ook dat een groot onderdeel daarvan is,

[0:50:19] ook komt door de kennis van de Nederlandse verkeersregels.

[0:50:24] Het gaat vaak en veelal om toch buitenlandse chauffeurs.

[0:50:28] En nu zien we eigenlijk eenzelfde gebeuren met de rijbewijsregeling omtrent expat.

[0:50:35] We zien ook daar dat verkeersongevallen toenemen.

[0:50:38] We zien dat ze de regels niet goed naleven.

[0:50:41] Moeten we niet wat doen aan onze verkeersregels?

[0:50:45] Aan iets van een manier waarop we kunnen aantonen...

[0:50:48] dat buitenlandse chauffeurs die in Nederland mogen rijden...

[0:50:51] of die een Nederlands rijbewijs toegewezen krijgen...

[0:50:54] om die een enige vorm van toetsing te laten ondergaan

[0:50:57] dat ze de Nederlandse verkeersregels beheersen

[0:51:00] om dus ook dit soort problemen te voorkomen.

[0:51:03] De heer Van Dijk gaat het horen.

[0:51:05] Ja, dank voor de vraag van collega Heutink.

[0:51:07] En ik zou wel eerst naar een goede analyse willen.

[0:51:10] Ik denk dat wel degelijk taalbarrières een rol kunnen spelen,

[0:51:13] ook van chauffeurs van buitenlandse origine

[0:51:16] die op de Nederlandse wegen net rijden.

[0:51:17] Maar ik hoor ook graag van de minister of daar cijfers over bekend zijn

[0:51:20] en hoe groot dat probleem is, om vervolgens ook na te denken

[0:51:23] over hoe kunnen we die groep dan bereiken.

[0:51:26] En wat mij betreft zou dat ook kunnen met allerlei informatiecampagnes

[0:51:30] of anderszins kijken hoe je dat op een goede manier kan doen.

[0:51:33] Maar ik ben met de heer Huiting eens dat we goed moeten kijken

[0:51:37] wat dit probleem veroorzaakt.

[0:51:39] En vooralsnog kijken of we dat kunnen verbeteren of op kunnen lossen.

[0:51:44] Vervolgt u me toch.

[0:51:46] Ik kwam bij de staalslakken, waar ook het Rekenkameronderzoek op in is gegaan.

[0:51:50] En de Rekenkamer stelt dat concrete acties tegen verontreinigingen

[0:51:53] en maatregelen eerder in de keten ontbreken?

[0:51:55] En kan de minister op deze conclusie reageren?

[0:51:58] En na de eerdere meldplicht voor gebruik van staalslakken

[0:52:01] vernamen we vorige week dat het ministerie van INW afziet

[0:52:03] van gebruik van staalslakken bij het project bij Ossenisse in de Westerschelde.

[0:52:08] Kan de minister uitleggen waarom dit nu alleen voor dit project is besloten?

[0:52:12] En betekent dit dat staalslakken nog wel kunnen worden benut

[0:52:14] voor andere projecten van kustverdediging?

[0:52:17] Voorzitter, dan kom ik bij de resultaten op het spoor.

[0:52:19] Die hebben we ook meegestuurd gekregen

[0:52:20] na ons eerdere verzoek over de eerste maanden van dit jaar.

[0:52:23] En dan blijkt dat dat niet alleen bij de HSL,

[0:52:26] maar ook in de algemene reizigerspunctualiteit niet meevalt.

[0:52:29] Sterker nog, de bonenwaarde wordt al niet meer gehaald.

[0:52:32] En kan de minister bevestigen dat dit voor het eerst is

[0:52:35] in de geschiedenis van de concessie?

[0:52:37] En ook een teken aan de wand. Verwacht hij snel beterschap?

[0:52:41] Welke maatregelen worden nu ondernomen in het kader van mijn eerdere aangenomen motie

[0:52:44] over verscherp, toezicht, ProRail en NS?

[0:52:46] En hoe staat het nu met het gevraagde verbeterprogramma onder de concessie?

[0:52:50] En kan dit zo spoedig mogelijk met de Kamer worden gedeeld?

[0:52:53] Voorzitter, tot slot. Ook ik wil dit debat niet voorbij laten gaan zonder deze minister te bedanken.

[0:53:00] Het is het laatste debat, gaan wij vanuit, van deze commissie met de minister.

[0:53:05] En zodadelijk is er ook gelegenheid om afscheid te nemen.

[0:53:09] En graag wil ik natuurlijk dan ook dit moment om de minister heel hartelijk bedanken voor zijn inzendte afgelopen jaren,

[0:53:14] waar ook ik maar een staartje van heb meegekregen.

[0:53:17] Ik wil hem bedanken voor zijn deskundigheid, maar ook, mag ik wel zeggen, zijn lef in het

[0:53:24] luchtvaartdossier.

[0:53:25] Wat mijn fractie betreft meer dan genoeg om trots op te zijn en dan rest mij vooral deze

[0:53:31] minister heel veel hoop voor de toekomst te wensen en het allerbeste.

[0:53:36] Dank u wel, heer Van Dijk.

[0:53:38] De heer Pierik namens de BBB-fractie voor de Mike.

[0:53:41] Ja, dank u wel, voorzitter, en ik wil ook de heer De Hoop als rapporteur hartelijk danken

[0:53:46] voor zijn inzet en ook al zijn medewerkers uiteraard en ik wil ook de minister al bedanken

[0:53:50] voor de antwoorden die hij in eerste aanleg heeft gegeven op de vragen van de heer Hoop.

[0:53:55] Dat helpt in ieder geval, dat kan mijn inbreng een beetje beperken.

[0:53:59] Niet onmiddellijk heb ik nog een paar vragen en een paar opmerkingen over de jaarverslagen.

[0:54:04] Als ik de jaarverslagen bekijk, dan valt mij op dat daarin vaak sprake is van onderuitputting.

[0:54:11] Zowel op het mobiliteitsfonds als op het deltafonds is die onderuitputting gestegen ten

[0:54:16] opzicht van 2021 en 2022. Voor de schatkist is dit wellicht niet verkeerd, maar voor de

[0:54:24] staat van onze wegen, dijken, bruggen en viaducten is het geen goed nieuws. Onderhoud is al vele

[0:54:29] jaren een probleem en dit probleem wordt alleen maar groter. We lopen hiermee het risico

[0:54:36] dat er gevaarlijke situaties ontstaan. We moeten er toch niet aan denken dat een viaduct

[0:54:41] het begeeft of een brug op instorten staat. Ligt er, is mijn vraag aan de minister, een

[0:54:47] een prioriteitslijst klaar met projecten die een relatief groot gevaarlijkheidsrisico kennen.

[0:54:53] En zo ja, is het budgetair mogelijk om deze projecten zo snel mogelijk op te pakken.

[0:55:00] Voorzitter, dan wil ik het ook graag hebben over het belang van de doelmatigheidsafwegingen

[0:55:03] en dan specifiek in relatie tot de dijkversterking.

[0:55:07] De opgave voor dijkversterking blijkt hoger te liggen dan aanvankelijk gedacht en de kosten

[0:55:12] per kilometer vallen ook veel hoger uit.

[0:55:14] Hierdoor ontstaat de doelstelling om alle keringen in 2050 aan de huidige normen te

[0:55:19] laten voldoen onder druk.

[0:55:22] De kosten zijn eerder geraamd op 13,1 miljard euro en lopen inmiddels op tot 25 miljard

[0:55:28] euro.

[0:55:29] De Algemene Rekenkamer wijst erop dat er onvoldoende afwegingen van de kosten en baten worden gemaakt

[0:55:35] van dijkversterking en alternatieve maatregelen voor bescherming tegenover stromingen, zoals

[0:55:40] rivierverruimingen, waterberging of crisisbeheersing.

[0:55:44] Hoe kijkt de minister aan tegen deze bevindingen van de Algemene Rekenkamer en welke mogelijkheden

[0:55:51] ziet hij voor alternatieve maatregelen?

[0:55:56] Er ligt ook een probleem bij de aanbestedingen en de prestatieverklaringen.

[0:56:01] Met name die aanbestedingen vind ik zeer zorgelijk.

[0:56:04] De overheid dient het goede voorbeeld te geven en op zijn minst zich te houden aan de eigen

[0:56:11] regels.

[0:56:11] Waarom is er jaar in jaar uit sprake van onvolkomenheden bij die aanbestedingen?

[0:56:20] Zijn er ook mogelijkheden om bij die aanbestedingen lokale partijen voorrang te geven bij vergelijkbare

[0:56:26] aanbiedingen?

[0:56:28] Voorzitter, dan heb ik nog een vraag over de doelmatigheid van de bestedingen in het

[0:56:34] kader van de richtlijn water.

[0:56:39] De BBB-fractie wil graag meer inzagen over het effect van de maatregelen.

[0:56:46] Doen ze ook wat ze beogen en zetten we het geld dan wel efficiënt in?

[0:56:51] Ziet de minister mogelijkheden om dit beter in beeld te brengen?

[0:56:56] Ten slotte wil ik ook de minister hartelijk danken voor zijn inzet.

[0:57:00] Het was een korte periode.

[0:57:01] Ik heb de minister ruim zes maanden mogen meemaken, maar altijd onder de indruk van

[0:57:06] van zijn deskundigheid en van zijn inzet en dat heb ik altijd zeer gewaardeerd.

[0:57:12] Het waren wat mij betreft in ieder geval zes mooie maanden.

[0:57:17] Dank voor uw inbreng. We gaan even schorsen.

[0:57:19] Ik kijk even hoe lang het is.

[0:57:25] Ik schors tot kwart over twee.

[1:17:13] Ik heropen dit

[1:17:16] wetgevingsoverleg over de jaafslagen van INW en we zijn toegekomen aan de

[1:17:20] beantwoording in de eerste mei en aan de kant van het kabinet.

[1:17:24] Ik wil graag de minister van Infrastructuur en Waterstaat het woord geven voor een kort

[1:17:28] en krachtige beantwoording van de vragen uit de eerste termijn aan de kant van de Kamer.

[1:17:32] Uiteraard.

[1:17:33] Dat moet lukken, voorzitter.

[1:17:35] Laat ik beginnen, want er zijn veel vragen gesteld over instandhouding, over het achterblijven

[1:17:41] van de uitgaven, zoals ik het maar noem, want ik gebruik niet het O-woord onder uitputting.

[1:17:47] Ik zal dat ook uitleggen.

[1:17:50] Het is technisch... Ik zie het niet als onderuitputting.

[1:17:55] Al die gelden zijn en blijven gekoppeld aan de projecten waarvoor ze bedoeld zijn.

[1:18:01] We brengen ieder jaar gewoon het verwachte uitgaveritme weer in overeenstemming.

[1:18:05] Maar het enige waar geld is weggehouden zijn de 17 gepauseerde projecten.

[1:18:10] Alle anderen staan gewoon in de boeken, staan gewoon met dat budget.

[1:18:13] en door alle redenen die ik ook al heb uitgelegd,

[1:18:16] naar aanleiding van het rapport van de rapporteur,

[1:18:19] kunnen betalingen over jaargrenzen heen gaan

[1:18:22] en kunnen er valide redenen zijn waarom ze pas later in de tijd tot uitgaven komen.

[1:18:27] Als je vervolgens kijkt wat er gebeurd is, dan is er...

[1:18:31] In het begin van deze coalitieperiode zijn er extra gelden toegevoegd

[1:18:35] aan het mobiliteitsfonds voor onderhoud.

[1:18:37] Het ging uit mijn hoofd om een ophoging van 1,8 naar 2,1, 2,2 miljard.

[1:18:42] Dat is toen technisch gelijk toegevoegd aan het mobiliteitsfonds en het is later,

[1:18:47] vorig jaar, is daar ook de opgave naast gelegd en is het passend gemaakt in de tijd.

[1:18:52] In die zin kun je stellen dat het doorschuiven van dat bedrag een eenmalige exercitie is geweest

[1:18:59] om het in overeenstemming te brengen met de verwachte kastritmes rond de opgehoogde

[1:19:06] onderhoudsopgave. En wat we de komende tijd doen, is stapsgewijs bij Rijkswaterstaat dat

[1:19:11] bedrag door laten groeien met geld van de gepauzeerde projecten

[1:19:14] naar een opgave van drie miljard.

[1:19:17] Het grootste gedeelte van de gelden die ook de afgelopen jaren doorschuiven,

[1:19:23] zit op aanlegprojecten waar budgetten zijn toebedeeld

[1:19:26] en om bij de Kamer bekende redenen, bijvoorbeeld dat twee grote aanlegprojecten

[1:19:31] waarvan we een aantal jaar geleden dachten dat ze toch onderhand

[1:19:33] wel gestart zouden zijn, de via 15 en de A27, nog steeds bij de rechter liggen.

[1:19:39] Ja, en dat zijn redenen die ook, laat ik zeggen, wel buiten mijn invloedsfeer liggen.

[1:19:43] Maar om promoverende redenen heb ik de budgetten wel gehandhaafd.

[1:19:47] Want als de rechter van oordeel is dat die projecten doorgezet kunnen worden,

[1:19:52] dan kan ik me zo maar voorstellen dat er een volgende dag ook een minister is die er graag mee aan de slag gaat.

[1:20:00] Dus, en wat we nu juist doen door dat geld van die gepauseerde projecten in te gaan zetten voor groot onderhoud,

[1:20:08] want daar vroeg de heer Heutink naar, die zei, ja, was dat nou wel nodig?

[1:20:12] Zijn stellingname was, want dat geld blijkt maar versloffen.

[1:20:16] Nou, het lag te versloffen vanwege de aanleg die vooralsnog niet door kan gaan.

[1:20:20] En zeker bij die 17 gebaseerde projecten

[1:20:22] waarbij ik vorig jaar de Kamer ook een uiteenzetting heb gegeven,

[1:20:25] hoe bij elk van die projecten er toch forse stikstofproblemen te verwachten zijn,

[1:20:28] waardoor dat echt ook nog wel een aantal jaar duurt voordat je daarmee aan de slag kunt.

[1:20:32] Dus daar kwam het geld ook niet tot besteding.

[1:20:34] Wat we nu gedaan hebben, is juist door het naar de grote onderhoudsbeurt van Nederland te brengen,

[1:20:39] gaan we het geld nu de komende jaren juist wel uitgeven.

[1:20:43] En dan hebben vele Kamerleden gevraagd, nou ja, gaat dat dan ook lukken?

[1:20:48] Nou, Rikswaterstaat is inmiddels volop aan de gang.

[1:20:51] Ik wijs er wel op dat de schuif...

[1:20:53] We hebben hier in de Kamer natuurlijk al meer dan een jaar debat daarover,

[1:20:56] maar hij is ingegaan in de begroting 24.

[1:20:59] Dat is een begroting die in april door de Eerste Kamer is vastgesteld.

[1:21:03] Dat is twee maanden geleden.

[1:21:05] En daarmee is eigenlijk in voormiddelsin ook pas die hele operatie begonnen.

[1:21:10] En Rijkswaterstaat is nu volop bezig om dat in te regelen.

[1:21:14] Anders dan bij mijn aantreden, toen was Rijkswaterstaat

[1:21:16] telkens voor twee jaar vooruit gefinancierd op z'n capaciteit

[1:21:19] en op z'n budget voor beheer en onderhoud

[1:21:22] hebben we daar met deze schuif acht jaar van gemaakt.

[1:21:25] Dus Rijkswaterstaat heeft nu voor acht jaar vooruit de zekerheid.

[1:21:28] En dat zijn hele belangrijke voorwaarden om te zorgen

[1:21:30] dat ze nu ook gewoon structureel die programmering voor acht jaar vooruit kunnen gaan maken

[1:21:34] en daar ook de efficiency-winsten in kunnen meerekenen

[1:21:37] en tot pakketten kunnen komen, ook van...

[1:21:41] Ik heb eerder het voorbeeld genoemd, als je een aantal bruggen in onderhoud geeft

[1:21:44] die allemaal ongeveer gelijkvormig zijn

[1:21:46] en die niet allemaal op hetzelfde moment geverfd of geasfalteerd hoeven te worden,

[1:21:50] dan kun je daar natuurlijk hele mooie portfolios van maken,

[1:21:52] waardoor ook de aannemers denken dat vind ik interessant om daarop in te schrijven.

[1:21:55] Dan ben ik ook langjarig verzekerd van werk

[1:21:57] en kan ik ook weer de opgedane ervaringen bij de ene brug gebruiken,

[1:22:00] bij de volgende brug en daardoor scherper offereren.

[1:22:04] Dat is allemaal van start gegaan dit jaar

[1:22:07] en dat moet de komende jaren stapsgewijs zichtbaar worden

[1:22:12] in, ja, gewoon een enorme grotere opgave

[1:22:16] dat je gewoon ziet dat er aan de weg gewerkt wordt.

[1:22:19] En dat doen we vanzelfsprekend, zeg ik richting de heer Pierik,

[1:22:23] ook aan de hand van prioriteitenlijsten op veiligheid,

[1:22:26] op wat is de staat van een kunstwerk of een infrastructureel object,

[1:22:31] gevolgen voor de bereikbaarheid, daar wordt voortdurend de prioriteit op afgestemd.

[1:22:40] En dan werken we ook met een stukje overprogrammering om ervoor te zorgen dat als er ergens een vertraging ontstaat,

[1:22:46] dat je in ieder geval ook nog wel voldoende op de plank hebt liggen om dan mee aan de slag te gaan.

[1:22:51] Dus dat moet leiden tot een klus die lukt.

[1:22:55] U heeft een interruptie van de heer De Hoofd namens Scholingspartij van de Arbeid.

[1:22:59] Want voorzitter, juist om deze reden vind ik toch die 300 miljoen voor instandhouding van de Rijkswaterstaat

[1:23:06] wat niet besteed is echt een probleem.

[1:23:09] Omdat het specifiek hier ingezet is voor de problemen die de minister schetst,

[1:23:13] dat het juist zo noodzakelijk is.

[1:23:15] En dat daarvan dan 300 miljoen niet besteed wordt.

[1:23:19] En dat zorgt er ook voor dat de financiële omvang van de bedragen die ervoor nodig zijn

[1:23:24] ook daarmee stijgt. En daar zou ik toch nog wel iets meer van de minister over willen horen

[1:23:29] hoe hij daartegen aankijkt en dat hij ook ziet dat dan 300 miljoen ook wel heel erg veel is wat

[1:23:33] daar niet aan besteedt wordt. De minister. De emotie van de heer De Hoop deel ik daarbij.

[1:23:40] Tegelijkertijd zag ik ook geen andere manier waarop dit kan. Rijkswaterstaat, als je terugblikt,

[1:23:44] en dat heeft allemaal reden, net 10, 15 jaar geleden was er een grote begrotingscrisis,

[1:23:47] gingen ook onvoldoende geld er heen. Maar met het feit dat er extra geld beschikbaar kwam in

[1:23:53] deze coalitieperiode, heb je het niet de volgende dag uitgegeven.

[1:23:56] Dit zijn sowieso klussen, ook grote beheer- en onderhouds- en vervangings- en renovatieklussen.

[1:24:00] Dat zijn projecten die ook een voorbereidingstijd kennen van vaak twee, drie jaar of langer.

[1:24:05] Dus met het feit dat in 2022 na aantreden van het kabinet geld beschikbaar kwam, heb je niet

[1:24:10] de volgende dag de mensen bij Rijkswaterstaat en overmorgen de aanbesteding gedaan.

[1:24:16] Dat heb ik ook echt in die tijd eerder aan de Kamer gemeld.

[1:24:19] Dit is toen in de begroting gezet, maar moest nog passend gemaakt worden in de jaren daarna.

[1:24:26] En feitelijk hebben we de capaciteit ook pas vrijgespeeld, nu met de gepauseerde projecten,

[1:24:31] en dat in een krappe arbeidsmarkt, om daarmee ook de mensen binnen Rijkswaterstaat te houden,

[1:24:38] te voorkomen dat men elders in de marktenbaan gaat zoeken

[1:24:41] en wij dan weer zonder capaciteit zitten.

[1:24:44] De Rijkswaterstaat en de hele infrabouw, de hele beheeronderhoud,

[1:24:48] Dat zijn mammoetklussen in een mammoetorganisatie die net als een mammoettank,

[1:24:52] als die van koers moet veranderen, heeft dat echt even tijd nodig

[1:24:55] om dat gewoon goed structureel op boten te krijgen.

[1:24:58] Dank u wel. Dan nog een interruptie van de heuting namens de PVV.

[1:25:02] Ja, voorzitter, ik wou het even hebben over dat aanbesteden.

[1:25:06] Kijk, wat ons betreft moet dat ook groter en slimmer, grootschaliger,

[1:25:11] omdat je dan dus die ook goedkoper uiteindelijk kunt offereren.

[1:25:15] Dat ben ik met de minister eens.

[1:25:18] Nu hebben we gelezen dat ook de Algemene Rekenkamer

[1:25:21] vragen stelt over het aanbestedingsproces.

[1:25:25] Is deze nieuwe werkwijze, doet die dan ook recht aan de conclusie

[1:25:29] die de Algemene Rekenkamer daarover heeft gedaan?

[1:25:33] Of is er dan nog meer werk nodig om daaraan tegemoet te komen?

[1:25:39] De minister.

[1:25:40] Bij aanbesteding lopen een aantal kwesties

[1:25:44] Waar de Rekenkamer op wijst zijn onvolkomenheden,

[1:25:46] gewoon ook in de hele vastlegging en navolgen van de procedures.

[1:25:50] En zoals eerder uiteengezet, werken we daar heel hard aan.

[1:25:53] En hoop ik ook eigenlijk dat dat zo goed gaat,

[1:25:56] dat we na dit jaar die onvolkomenheid kunnen afsluiten.

[1:25:59] Wat verder bij aanbestedingen aan de hand is,

[1:26:01] is dat je natuurlijk altijd goed moet kijken naar of de gekozen aanbestedingsvorm,

[1:26:05] of dat ook, ja, of dat matcht met wat de markt op dat moment aan kan.

[1:26:12] Er komt nog een rapportage over de in eerste instantie mislukte aanbesteding

[1:26:18] van de Van Brienenoordbrug.

[1:26:19] Daar zag je eigenlijk dat de omvang van het werk, en dat in een krappe markt plus een contractvorm

[1:26:25] waarin veel risico's bij de aannemer gelegd werden, een prijsopdrijvend effect heeft gehad.

[1:26:31] Wat we daaruit leren, is dat je toch moet overwegen om dit soort werk in delen op te knippen,

[1:26:37] zodat je stukje voor stukje aanbesteedt en daardoor wat mogelijk meer marktpartijen trekt

[1:26:42] die allemaal gespecialiseerd zijn in dat stuk wat aanbesteed wordt.

[1:26:47] Bij grotere projecten — mevrouw Veldman refereerde daar volgens mij aan — kan het ook zijn dat

[1:26:52] aannemerscombinaties inschrijven.

[1:26:53] Dat is ook een beproefde methode, zodat ze als het ware zelf hun conglomeraat van bedrijven

[1:26:58] samenstellen waarbij iedereen goed gespecialiseerd is in het stuk wat ze voor rekening nemen.

[1:27:04] Maar daar zit ook wel weer een stuk van coördinatiekosten op, wat je vervolgens ook weer binnenkrijgt.

[1:27:08] Dan is er nog het derde aspect, en daar wees de heer Bierik op, en die zei dat je bijvoorbeeld

[1:27:14] bij aanbestedingen ook nog eens kunt kijken of lokale aannemers voorrang kunnen krijgen.

[1:27:24] In de eerste plaats moeten we ons aan de EU-wetgeving houden.

[1:27:27] Die stelt strikte eisen aan aanbestedingen.

[1:27:30] Voor dit soort dingen is het dan zaak om, als je dit wilt, helder aan de voorkant criteria

[1:27:37] te geven dat je bijvoorbeeld bij gelijke geschiktheid kiest voor een regionale aannemer.

[1:27:42] Maar wat nog veel belangrijker is, dat is eigenlijk wat ik net zei, ook als les van de

[1:27:46] Van Brienhoortbrug, dat we ook bij Rijkswaterstaat kijken hoe je aanbesteding misschien ook weer in

[1:27:50] delen op kunt knippen, want daarmee wordt de projectomvang per klus kleiner en worden ze

[1:27:56] per definitie ook interessanter voor bijvoorbeeld het MKB om op in te schrijven.

[1:28:01] Nou, dat zijn allemaal ontwikkelingen parallel, maar die onvoorkomenheid van de Rekenkamer,

[1:28:05] Die moet als eerste de wereld uit en dat hele interne proces moet op orde zijn.

[1:28:09] En daar is alle inzet op gericht.

[1:28:13] Dank u wel.

[1:28:14] Vervolgt u me het al?

[1:28:15] Ja, daar heb ik ook al heel veel over gezegd, over instandhouding en aanbestedingen.

[1:28:23] De heer De Hoop had bij zijn betogen over instandhouding ook aan de hand van het voorbeeld

[1:28:32] van de Prinses Margriet-tunnel.

[1:28:35] Eerst even over die tunnel en dan welke tips ik nog heb naar de toekomst.

[1:28:41] Omdat het hier ging om het herstel van een calamiteit, is niet een reguliere aanbestedingsprocedure doorlopen.

[1:28:47] We zijn gebaat bij snelheid en om die reden is gekozen voor wat heet een gunning uit de hand.

[1:28:54] Maar die vindt ook zijn grondslag in een specifiek artikel in de aanbestedingswet.

[1:28:59] Die aanbesteding is ook gepubliceerd op Tendernet.

[1:29:01] Er zaten vervolgens heel veel aannames en ze werden ook door de heer De Hoop in het debat gebracht

[1:29:06] over hoeveel duurder het zou zijn geworden.

[1:29:12] Maar dat zijn ook heel veel aannames waar wij ons bij Rijkswaterstaat niet in herkennen.

[1:29:16] En ik heb een bladzijdelang technisch betoog met hoe volgens ons dat verhaal in elkaar zit.

[1:29:22] Ik zal, ik doe er denk ik beter aan, want het is ook vrij technisch betoog

[1:29:26] ...om de Kamer een brief toe te zeggen waarin wij reageren op het verhaal...

[1:29:29] ...en gewoon ook onze visie daarbij leggen...

[1:29:33] ...waar wel en waar vooral ook niet parallellen zitten met de vlakentunnel...

[1:29:37] ...die in 2010, zeg maar, ook problemen had met de trekankers.

[1:29:45] En die brief, die zullen wij binnen enkele weken...

[1:29:49] ...of voor het eind van het zomer in Zeskandi naar de Kamer.

[1:29:51] We zullen die toezegging noteren. De heer Loop heeft nog een vraag daarover.

[1:29:55] Ja, voorzitter, want ik waardeer die toezegging zeer.

[1:29:58] En ik durf die bedragen ook niet hard te maken, maar het was wel een stuk van follow the money die daarop inging.

[1:30:03] En dat neem ik natuurlijk ook zeer serieus.

[1:30:05] Dan wil ik toch nog één vraag stellen over deze kwestie.

[1:30:10] Want ik begrijp heel goed dat dit een calamiteit was en dat bijvoorbeeld die zandzakken direct gerecht moesten worden.

[1:30:16] Maar er zaten ook een aantal maanden tussen die herstelwerkzaamheden.

[1:30:20] En daar is wel echt kritiek op waarom daartoe niet een aanbestedingsprocedure is gestart.

[1:30:24] Dus ik zou daar het onderscheid tussen willen maken,

[1:30:26] het oplossen van de calamiteit en die maan die ertussen zat.

[1:30:29] En ik begrijp gewoon niet helemaal waarom daar geen ruimte was

[1:30:32] voor een aanbestedingsprocedure.

[1:30:34] Minister.

[1:30:35] Ik zal daar ook in een brief op ingaan, maar het is ook...

[1:30:37] ook dit was nog steeds de snelheid.

[1:30:39] Als je niet wilt dat die tunnel jarenlang dicht is

[1:30:42] en vol staat met zandzakken, dan moet je tempo maken.

[1:30:44] En begrijp dat het vanuit de buitenwereld soms raar overkomt van

[1:30:47] hey, dan staan er eerst zandzakken en dan na, wat was het,

[1:30:50] na een maand of acht of zo, dan beginnen de werkzaamheden pas.

[1:30:53] Maar ook daar had de aannemer die tijd weer nodig om die werkzaamheden voor te breiden.

[1:30:56] Maar die was al wel eerder gecontracteerd om dat ook te gaan doen.

[1:31:01] Het is natuurlijk een hele ingewikkelde situatie, want je kunt op een gegeven moment ook vergelijkingen

[1:31:04] gaan maken van wat herstel kost en wat een nieuwe tunnel kost, of allemaal van dat soort dingen.

[1:31:09] Alleen, die tunnel ligt erin.

[1:31:10] Je wilt het eigenlijk gewoon zo snel mogelijk, en zeker op dat kwetsbare stuk Nederland waar het

[1:31:14] aantal waterkruisingen niet heel reikelijk bedeeld is, ook zo snel mogelijk weer in gebruik hebben,

[1:31:20] en zo volledig mogelijk.

[1:31:23] Dank voor dit antwoord van de minister en ik begrijp dit ook, dus ik kan mij dit ook heel

[1:31:28] erg goed voorstellen bij calamiteiten, maar de minister voorziet ook met mij dat wij meer

[1:31:33] van dit soort situaties zomaar zouden kunnen krijgen de komende jaren omdat er zoveel problemen

[1:31:37] zijn met het onderhoud.

[1:31:38] Dus ik zou het ook fijn vinden dat de minister ingaat hoe binnen dat soort calamiteiten ook

[1:31:44] wel goed om kan worden gegaan met die aanbesteding.

[1:31:48] Dus misschien niet specifiek deze, maar dan hoe kun je dat in het vervolg misschien goed,

[1:31:54] en ik weet niet of beter nu het goede woord is, maar hoe gaan we daarmee om?

[1:32:00] Zelfsprekend zullen we daar ook op ingaan, maar sowieso, ook voor ons geldt, het moet wel passen

[1:32:06] binnen de wet. Dus als je iets bestempelt als calamiteit wat geen calamiteit is, dan kun je het

[1:32:11] betreffende artikel in de aanbestedingswet niet gebruiken.

[1:32:15] Dus daar zit al de eerste waarborg, want als je het onterecht gebruikt, dan krijg je na de hand

[1:32:20] weer terecht het verwijt van de Rekenkamer dat de aanbestedingen niet op orde zijn.

[1:32:26] En ons is er nu juist alles aangelegen om dat wel op orde te hebben.

[1:32:31] Dus je moet ook wel echt goed kunnen onderbouwen waarom iets een calamiteit is.

[1:32:35] Maar we zullen daar ook gewoon bij de vormgeving van het beleid, ook bij die

[1:32:38] verdere instandhoudingsklus, op ingaan hoe we dat waarborgen.

[1:32:42] En daarnaast, het is misschien ook wel goed, ik kan nooit uitsluiten dat dit soort incidenten,

[1:32:47] calamiteiten ergens zich nog voordoet. We weten ook bij die Prinses Margrietunnel,

[1:32:51] er was geen aanleiding om te onderstellen dat dit zou gebeuren. Er waren niet eerder tekenen

[1:32:55] dat die tunnel omhoog kwam, maar het was ook niet mogelijk om dit soort onderzoek te doen

[1:33:00] en te kijken of dit misschien zou kunnen dreigen op een, wat in vaktermen heet,

[1:33:06] non-destructieve manier. Met andere woorden, je moet altijd aan de slag en je moet gaan boren

[1:33:10] en alles in die constructie om erachter te komen of er iets kan.

[1:33:13] En in principe probeer je het ook wel zo lang mogelijk te vermijden

[1:33:16] om op een destructieve manier daarachter te komen.

[1:33:21] U kunt zich daar mogelijk van alles bij voorstellen.

[1:33:26] Ik kan hier ook nog wel... Mevrouw Veldman zei ook van...

[1:33:28] Nou ja, wat is er nou ook nodig? Zijn er ook anderen die...

[1:33:31] Ook de heer Heutink heeft gezegd van heb je nou voldoende inzicht

[1:33:33] in al die kunstwerken, infrastructurele werken?

[1:33:37] Nou, ik heb ook eerder aan de Kamer aangegeven

[1:33:40] voordat dat een paar jaar geleden bepaald niet overheelt, dat inzicht.

[1:33:42] Dat is de reden geweest waarom Rijkswaterstaat vanaf 2020, 2021

[1:33:47] begonnen is met een heel groot programma asset management.

[1:33:50] En dat is, we wil ze veel zeggen, als dat we per infrastructureel werk,

[1:33:55] per kunstwerk gewoon helemaal in beeld brengen.

[1:33:57] Wat is die historie? Wat weten we daarvan?

[1:33:59] Het is soms ook echt monnikenwerk, want soms gaat het terug tot het papieren tijd weer.

[1:34:03] Perk moet je archieven in voor de oude bouwtekeningen,

[1:34:06] maar wel om aan de hand daarvan ook gewoon echt een goede prognose

[1:34:09] te kunnen maken van hoe zal dit in de toekomst, in welk tempo zal het achteruitgaan,

[1:34:15] op welk moment moet het vervangen worden en op dat moment ook al de noodzakelijke informatie

[1:34:19] gewoon gebundeld bij elkaar te hebben, bijvoorbeeld voor een aannemer die inschrijft op zo'n klus.

[1:34:24] Tot een aantal jaar geleden was dit niet op deze gestructureerde manier bij Rijkswaterstaat in beeld

[1:34:29] en dat is precies de klus die we nu aan het doen zijn om te zorgen dat dat binnen een paar jaar

[1:34:33] gewoon voor alle kunstwerken wel in beeld is en dat helpt ook weer bij het tempo maken in

[1:34:38] die onderhoudsbeurt.

[1:34:41] Ik vind het dan wel opvallend dat het bij ProRail allemaal in beeld is en bij de Rijkswaterstaat

[1:34:48] netwerken niet.

[1:34:50] Is dat dan niet direct ook dan de grootste kwetsbaarheid van Rijkswaterstaat, is dat

[1:34:56] je ziet dat het eigenlijk allemaal verschillende organen zijn die dus nu informatie moeten gaan

[1:35:01] verzamelen?

[1:35:02] Heeft de minister daar nog een beeld bij hoe dat wellicht anders kan?

[1:35:06] want ik snap dat er nu zo'n programma wordt opgetuigd,

[1:35:09] dat zou vast klauwen met geldkosten om dat te realiseren,

[1:35:12] maar is de wijze waarop Rijkswaterstaat nu georganiseerd is,

[1:35:16] is dat wel de juiste?

[1:35:17] Zomaar even een idee ook en een vraag aan de minister.

[1:35:20] Minister.

[1:35:21] Ik zou vooral niet aan de organisatie van Rijkswaterstaat gaan peuteren

[1:35:24] als je ook al dit soort grote klussen hebt.

[1:35:26] Ja, het is voor een deel soms ook historisch gegroeid.

[1:35:30] Het is in ieder geval wel onderkend een paar jaar geleden

[1:35:32] dat we dit veel gestructureerder bij elkaar moesten brengen.

[1:35:35] Ik heb eerlijk gezegd niet het beeld hier bij de hand waarom dat bij ProRail anders is,

[1:35:41] maar ook dat zal voor een groot deel historische redenen hebben.

[1:35:45] Plus dat je bij Rijkswaterstaat natuurlijk over een nog veel grotere variëteit aan kunstwerken

[1:35:50] spreekt.

[1:35:51] Het gaat over vaarwegen, wegen, het gaat over bruggen, tunnels, viaducten, van alles.

[1:35:55] En in dat opzicht is het de spoorwegnet van een hele mooie, eenvoudige schoonheid.

[1:36:02] Dat is misschien wel eens het overwegen waard om dat eens te gaan laten uitzoeken, waarom

[1:36:07] het bij ProRail wel zo goed inzichtelijk is en bij de Rijkswaterstaatnetwerken niet.

[1:36:11] Ik denk dat het ontzettend zinvol is, niet alleen voor een nieuwe minister, maar ook

[1:36:15] voor ons als Kamer, om te weten waar dat dan nou precies aan ligt en hoe dat komt.

[1:36:20] Misschien wil de minister dat toezeggen, om dat eens in beeld te gaan brengen van waar

[1:36:24] dat dan precies aan ligt.

[1:36:30] Voordat we helemaal gaan onderzoeken, kan ik wel toezeggen dat we op deze vraag gewoon eens

[1:36:33] terugkomen en kijken wat we nu al daarover weten.

[1:36:35] Dat zullen we de Kamer voor het eind van het zomerreces doen toekomen.

[1:36:40] Dan is er nog de categorie tips aan de opvolger.

[1:36:43] Mevrouw Veldman vroeg dat in dit kader, maar ik had er nog wel meer, de heer De Hoop.

[1:36:51] Dat is eigenlijk heel eenvoudig.

[1:36:53] De hele mammoettenker is net aan het keren.

[1:36:55] Zorg vooral dat hij de draai afrondt om in die termen te blijven.

[1:37:02] Blijf prioriteit geven aan het programma Asset Management, want het kost nu even wat, maar

[1:37:07] het gaat echt wat opleveren, zeg ik richting de heer Heutink, op het moment dat je dat

[1:37:11] beeld veel completer hebt en daarmee ook aannemers niet voor verrassingen stelt.

[1:37:15] Ze schrijven er zo binnen opeens dat je het werk openmaakt en op een gegeven moment blijkt

[1:37:20] dat het anders zit dan op de laatste versie van de bouwtekeningen die je ooit hebt gehad.

[1:37:25] Dus dat gaat ook wat opleveren.

[1:37:27] En twee, zorg dat je goed blijft programmeren ook op de maakbaarheid.

[1:37:31] Van wat kan de markt aan, waar heeft de marktcapaciteit en mensen voor,

[1:37:34] waar heeft Rijkswaterstaat en ProRail capaciteit en mensen voor?

[1:37:37] Zorg dat je dat vooral heel goed bij elkaar brengt.

[1:37:40] Want daarmee heb je aan de voorkant ook, en dat moet echt binnen een paar jaar kunnen,

[1:37:43] gewoon veel meer transparant in beeld in welk tempo de hele klus zich kan gaan voltrekken.

[1:37:53] Bij instandhouding hoort ook de vraag of we weten wat de gevolgen zijn als er hinder ontstaat.

[1:38:01] De heer Van Dijk vroeg naar maatschappelijke impactanalyses, ook een beetje op regionaal niveau.

[1:38:09] Die maken we ook.

[1:38:12] We weten natuurlijk dat het met de grote onderhoudsbeurt ook meer overlast zal zijn om de maatschappelijke

[1:38:18] impact voor de gebruikers en de omgeving zoveel als mogelijk te beperken, worden

[1:38:21] al tal van maatregelen genomen.

[1:38:24] We hebben in ieder geval nu ingeregeld dat de landelijke infrabeheerders ProRail en Rijkswaterstaat

[1:38:28] hun planningen twee jaar vooruit helemaal op elkaar afstemmen, zodat samenloop van grote

[1:38:34] werkzaamheden waar dat kan wordt voorkomen.

[1:38:37] Dan heb je die landelijke planning rond en erachter worden ook regionale planningen gemaakt.

[1:38:42] Een goed voorbeeld daarvan is de meerjaren planninganalyse die Zuid-Holland bereikbaar

[1:38:47] samen met de infrabeheerders in Zuid-Holland maakt, zodat je dan ook kijkt wat de raakvlakken zijn

[1:38:51] met onderliggend wegennet, stads- en streekvervoer.

[1:38:56] En daar hebben we ook criteria voor.

[1:38:58] Rijkswaterstaat heeft daarvoor de hinderaanpak.

[1:39:01] En dat alles bij elkaar is volgens mij iets wat de heer Van Dijk bedoelt met de maatschappelijke

[1:39:06] impactanalyse.

[1:39:07] Maar we hebben de afgelopen jaren, ook de afgelopen twee jaar, dat mevrouw Heijn en ik op dit departement

[1:39:13] Er zaten echt nog wel grote sprongen ingemaakt om te zorgen

[1:39:15] dat je iedere vorm van samenloop van werkzaamheden heel tijdig in beeld hebt

[1:39:20] en ook in een grotere cirkel rond een werk.

[1:39:24] Want als je op zoveel plekken aan het werk bent,

[1:39:26] dan kan het zomaar zijn dat je denkt dat je alles in beeld hebt,

[1:39:30] maar veertig kilometer verderop een cruciale brug

[1:39:34] toch eigenlijk nodig was voor de omleiding van het werk wat je aan het doen bent.

[1:39:37] Dus dat proberen we ook op een grotere schaal in beeld te hebben.

[1:39:40] Dat leidt tot een interruptie van de heer Van Dijk.

[1:39:43] Ga ervan.

[1:39:44] Ja, dank voorzitter.

[1:39:44] En dank aan de minister voor dit antwoord.

[1:39:46] En goed dat daar zo veel aandacht ook voor is.

[1:39:49] En misschien komt u daar zo nog op, hoor.

[1:39:50] Maar ik had het ook in dat bredere kader van dat meerjarenplan in standhouding en infrastructuur

[1:39:54] geplaatst.

[1:39:55] Oké, ja.

[1:39:56] Die volgt.

[1:39:59] We hebben de eerste aanzicht van dat meerjarenplan in standhouding hebben we in de brief van vorige

[1:40:04] week over het productievermogen weergegeven.

[1:40:08] Dat moet ze wegvinden in echt een heel concreet meerjarenplan in standhouding.

[1:40:14] Dat kan met al deze criteria opgesteld gaan worden.

[1:40:16] Rijkswaterstaat is ook mee bezig.

[1:40:17] Ik durf eerlijk gezegd niet goed een termijn aan te hangen.

[1:40:20] Het is ook even straks aan de nieuwe bewindslieden om daar nog wat van te vinden.

[1:40:25] Laat ik even straks nog aan het eind van deze termijn, want ik heb nog geen termijn erbij,

[1:40:31] even een signaal krijgen wat ik daar een termijn aan kan hangen richting de Kamer.

[1:40:39] Dan het openbaar vervoer.

[1:40:42] Ik begin met de vraag van de heer De Hoop of ik ook de zorg deel over de zorgen bij het openbaar vervoer.

[1:40:50] Ticketprijzen, de Lelylijn en betaalbaar openbaar vervoer zijn belangrijk, waarbij het ook een normale

[1:41:00] beweging is dat die ticketprijzen meebewegen met de inflatie, want ook alle andere producten

[1:41:05] worden ieder jaar duurder.

[1:41:06] Vorig jaar was de inflatie wel heel hoog en werd verwacht dat de prijzen per 2024 in dit

[1:41:13] jaar heel hard zouden stijgen.

[1:41:15] Daarom is op verzoek van de Kamer vorig jaar ook geld vrijgemaakt om die stijging te dempen.

[1:41:21] De besluiten over eventuele vervolginggrepen in de kosten van trein- en buskaartjes zijn

[1:41:26] aan een volgend kabinet.

[1:41:29] want die gaan ook straks over de financiële ruimte van de komende jaren.

[1:41:34] En voor de Lelylijn, daar loopt het meer te onderzoeken.

[1:41:37] En dat heb je toch echt eerst nodig voordat je weer volgende stappen kunt maken.

[1:41:43] Onzekerheid over de exacte uitkomst is ook precies gezien het stadium van onderzoek waar we nu weer zitten wel logisch,

[1:41:49] want er wordt nog heel veel op dit moment in beeld gebracht.

[1:41:53] Dus ik kan die onzekerheid niet wegnemen hier.

[1:41:55] Maar ik kan u wel verzekeren dat we heel hard gewerkt hebben aan dat meertonderzoek

[1:42:00] naar de Lelylijn.

[1:42:02] Dan de prestaties van de spoorwegen.

[1:42:05] Dat was mevrouw Veldman, de heer Van Dijk en de heer Heutink die daar vragen over hadden.

[1:42:17] U heeft nog een interruptie op de vorige punt.

[1:42:22] Dat gaat even over die treinstijging bij NS.

[1:42:26] De Kamer heeft een toezegging gehad van de staatssecretaris Heine.

[1:42:30] Dat ging over het uitwerken van scenario's.

[1:42:32] Over mogelijkheden te zoeken om bij NS ook dat geld op te halen.

[1:42:37] Die 120 miljoen structureel.

[1:42:39] We zouden dat voor de zomer krijgen.

[1:42:41] Nu heeft deze minister dat nog tot aanstaande dinsdag.

[1:42:44] En hij is inmiddels ook verantwoordelijk hiervoor.

[1:42:46] Dus ik ben heel erg benieuwd hoe dat daarmee staat.

[1:42:50] Volgens mij zijn die scenario's zo goed als klaar.

[1:42:52] Ik denk niet dat dat nog voor dinsdag gaat lukken.

[1:42:55] Er zit natuurlijk, er hoort ook, als je dat in beeld brengt,

[1:42:58] dan kom je vrij snel ook op een financiële dekkingsvraag,

[1:43:01] waarvan het naar zijn aard ook zo is dat het volgende kabinet daar een uitspraak over moet doen.

[1:43:07] Dus ik verwacht dat het volgende kabinet daar op afzienbare termijn bij de Kamer mee kan komen,

[1:43:12] maar ik mis ook de politieke ruimte om daar nu nog wat van te vinden.

[1:43:16] Ik kan als Kamer geen ongedekte moties aannemen, maar ik kan als minister al helemaal geen

[1:43:21] ongedekte brieven naar de Kamer sturen.

[1:43:23] Dat verbiedt het ministerie van Financiën mij.

[1:43:32] De prestaties van ProRail zijn inderdaad nog niet op het niveau dat de reiziger mag verwachten.

[1:43:41] Daarom wordt er een verbeterprogramma ingesteld dat ervoor moet zorgen dat die prestaties verbeteren.

[1:43:48] Ook aan dat plan wordt heel hard gewerkt.

[1:43:50] De heer Van Dijk wees daar ook op, ook naar aanleiding van zijn aangenomen motie.

[1:43:54] Ook de onderwerpen uit die motie nemen we mee in dat verbeterplan, zoals ik ook al bij

[1:44:02] de appreciatie van de motie had aangegeven.

[1:44:05] Ik weet niet precies het termijn, maar volgens mij is dat verbeterplan ook op korte termijn

[1:44:10] nog deze zomer gereed.

[1:44:13] En dat is dus ook gewoon heel hard nodig om ervoor te zorgen dat die prestaties op een

[1:44:19] hoger pijl komen.

[1:44:21] De beheerconcessie wordt verlengd in afwachting van de behandeling van een wetsvoorstel dat

[1:44:29] bij uw Kamer ligt, de wetsturing en verantwoording pro reo.

[1:44:34] De concessie moet wel verlengd worden om ervoor te zorgen dat we überhaupt vanaf 1 januari

[1:44:39] 2025 nog een beheerder van het spoorwegnet hebben.

[1:44:45] Het is vervolgens aan de Kamer, ook met het volgende kabinet, om te kijken wat de Kamer

[1:44:50] doet met dat wetsvoorstel.

[1:44:54] Als de Kamer zou besluiten om het wetsvoorstel te gaan behandelen en als de Kamer vervolgens zou

[1:45:00] besluiten om in te stemmen met dat wetsvoorstel, dan zou een nieuwe concessie niet langer nodig zijn.

[1:45:06] Maar als er niets gebeurt met dat wetsvoorstel, dan is een nieuwe concessie gewoon nodig om daarmee

[1:45:12] proreel opnieuw als beheerder van het spoorwegnet aan te wijzen.

[1:45:17] De andere deel van de prestaties van de spoorwegen, waar mevrouw Veldman het over had, was ook

[1:45:22] de prestaties van de NS als uitvoerder van de hoofdreelnetconcessie.

[1:45:26] En ze vroegen ook om te kijken of je niet alleen gemiddelde prestaties in kaart brengt,

[1:45:32] maar ook per traject zou moeten kunnen kijken.

[1:45:39] Dat is niet afgesproken dat in de nieuwe hoofdreelnetconcessie dat NS beoordeeld

[1:45:44] wordt op trajectniveau, kan ook weer een perverse prikkel hebben dat je dan alle

[1:45:48] inzet op een traject concentreert, maar vervolgens bij overstap op andere trajecten je alsnog

[1:45:55] als reiziger in de mist gaat.

[1:45:56] Er is wel heel veel afgesproken, waarvan ik zelf het vermoeden kreeg dat dit wel heel

[1:46:00] dicht in de buurt komt van wat mevrouw Veldman wil.

[1:46:04] Er zijn nieuwe informatie- en rapportageverplichtingen in de concessie vanaf komend jaar.

[1:46:10] Dan kan gestuurd worden op basis van de tien slechtst presterende verbindingen op het gebied

[1:46:16] van de zitplaatskans en reizigerspunctualiteit.

[1:46:20] Dan wordt er ook een dashboard ontwikkeld waarin NS gaat rapporteren over de twintig meest voorkomende

[1:46:26] verbindingen naar elk aankomststation en hoe daar de kwaliteit zich van ontwikkelt.

[1:46:31] Via dat dashboard komt er dan ook detailinformatie, bijvoorbeeld over aankomstpunctualiteit per station

[1:46:37] en per treindienst van het hoofdrailnet.

[1:46:41] Op één traject kunnen meerdere treindiensten rijden, maar per treindienst is dat

[1:46:46] straks wel inzichtelijk hoe daar de punctualiteit van is.

[1:46:48] Volgens mij heb je dan alles bij elkaar wel

[1:46:49] precies wat mevrouw Veldman bedoelt en verbeteren we ook onze eigen informatie en

[1:46:56] voorziening in het kader van de beoordeling van de prestaties van NS

[1:47:01] met sprongen.

[1:47:03] De goederenvervoerders die...

[1:47:05] Als u één moment heeft.

[1:47:07] U heeft een tweetal interrupties, denk ik, over de ProRail of de NS.

[1:47:12] De heer Van Dijk.

[1:47:12] Ja, dank voorzitter.

[1:47:13] Kijk, we hebben in deze Kamer natuurlijk veel gesproken,

[1:47:15] overigens met de staatssecretaris, natuurlijk vooral over de treinen

[1:47:18] en ook, nou ja, de prestaties die achteruit rollen.

[1:47:21] En daar moeten we elkaar ook, denk ik, eerlijk over zijn,

[1:47:23] ook hoe urgent het is om daar verbetering in aan te brengen.

[1:47:26] En in die zin zijn die cijfers, en daar verwees ik ook naar mijn bijdrage,

[1:47:29] echt wel zorgwekkend, dat we echt onder die bodemwaarden zijn gezakt.

[1:47:32] En zover ik heb kunnen nagaan, is dat echt voor het eerst.

[1:47:35] Dus dat geeft wel aan hoe urgent deze problematiek is.

[1:47:38] De toezegging was voor de zomer dat verbeterprogramma op te leveren.

[1:47:42] en ik hoor de minister nu zeggen deze zomer.

[1:47:44] We hebben een debat 12 september staan met de nieuwe verantwoordelijke bewindspersoon.

[1:47:49] Ik hoop toch dat hij in ieder geval kan toezeggen dat dat zeker in ieder geval

[1:47:52] voor het einde van het zomerreces zal zijn,

[1:47:54] zodat we dat kunnen betrekken bij ons eerste gesprek met de nieuwe bewindspersoon.

[1:47:58] Meneer De Jonge.

[1:47:58] Ja, ik zie jullie, het is zo goed als klaar.

[1:48:01] Het gaat mij waarschijnlijk niet meer lukken, want ik heb het nog niet gezien.

[1:48:04] Zoveel dagen heb ik niet meer.

[1:48:07] Maar verwachting is dat het heel binnenkort aan de Kamer kan worden toegezonden.

[1:48:10] Dus dan is het in ieder geval ruim voor dat commissiedebat van 12 september.

[1:48:13] Ja, dat is mooi.

[1:48:14] De heer Heutink, PVV.

[1:48:15] Ja, over die beheerconcessie, voorzitter.

[1:48:18] Ik lees in de internetconsultatie dat de

[1:48:20] reden is dat die nu met vier jaar wordt verlengd.

[1:48:23] Dat we wachten op de besluitvorming van de omvorming van ProRail tot een ZBO.

[1:48:28] En ik hoorde de minister net een hele andere wet aanhalen.

[1:48:32] Dus ik begrijp dan niet zo goed wat nu de

[1:48:34] aanleiding is dat we nu die concessiebeleidsaam gaan verlengen met vier jaar.

[1:48:39] terwijl er namelijk ook in die concessie gewoon hele andere prestatieindicatoren staan voor ProRail

[1:48:45] dan die voor NS gelden, terwijl die in de basis gelijk zouden moeten zijn.

[1:48:50] Dus inhoudelijk is er van alles mis met de huidige beheersconcessie.

[1:48:53] Die KPIs, die worden niet aangepast.

[1:48:56] En tegelijkertijd ben ik even aan het kijken naar het argument om dit dan te doen.

[1:48:59] Want ja, we weten allemaal dat het CPO, dat lichtpolitiek,

[1:49:03] ja, is niet heel aantrekkelijk.

[1:49:05] Volgens mij is er nog steeds geen meerderheid voor.

[1:49:08] En dus nogmaals, welke wet bedoelt de minister, waarom gebeurt dit?

[1:49:14] Die wet over de ZBO-vormen die heet wetsturing en verantwoording ProRail.

[1:49:19] Dus dat is die wet.

[1:49:21] En zo die wet zou worden aangenomen, dan hoef je de concessie niet meer,

[1:49:25] want dan verandert gewoon de hele ophanging van ProRail.

[1:49:30] Als de situatie blijft zoals nu, dat die wet er niet is,

[1:49:33] dan moet je de beheerconcessie wel verlengen,

[1:49:34] en anders heb je per 1 januari geen concessiehouder.

[1:49:38] Hij wordt volgens mij helemaal ongewijzigd verlengd, is het voornemen,

[1:49:42] wat nu een internetconsultatie is.

[1:49:46] En dat geeft ook de tijd, want je hebt ook echt wel een paar jaar nodig

[1:49:50] als je een concessie op allerlei onderdelen wilt veranderen,

[1:49:53] geeft ook de tijd aan het nieuwe kabinet om zich daar een oordeel over te vormen

[1:49:56] te kijken wat ze op termijn met de concessie zou willen doen.

[1:50:00] Dat de prestatiecriteria ook andere zijn,

[1:50:02] heeft ook te maken met de andere aard van de werkzaamheden.

[1:50:04] ProRail beheert het rail- en spoorwegnet en stelt het beschikbaar aan vervoerders.

[1:50:08] NS is de uitvoerder van de concessie en heeft weer de directe relatie met de klant.

[1:50:14] Dus dan kom je ook met criteria die iets te maken hebben met de reizigersbeleving.

[1:50:23] De volgende categorie is de spoorgoederenvervoerders, die ook ontevreden zijn.

[1:50:28] Dat is ook een van de redenen waarom ProRail die boete heeft gekregen.

[1:50:36] Mevrouw Veldman vraagt om de concurrentiekracht van spoorgoederenvervoer te versterken.

[1:50:42] Ook hiervoor geldt, we hadden het net al over de prestaties, dat ook richting de spoorgoederenvervoerders

[1:50:47] ProRail nu onvoldoende presteert.

[1:50:50] Met name ook in het Rotterdamse havengebied hebben goederenvervoerders veel last van ongepland,

[1:50:55] uitgesteld en achterstallig onderhoud.

[1:50:57] Het doel is om dat weg te werken.

[1:51:00] Dat is ook onderdeel van basiskwaliteitsniveauspoor.

[1:51:04] Daarvoor werkt ProRail nu aan het vervolg van het verbeterprogramma Van Zee tot Zevenaar.

[1:51:10] Dat is dus de spoor door Betuwelij plus het stuk door de haven van Rotterdam naar de Maasvlakte.

[1:51:17] Ook in het toekomstbeeld spoorgoederenvervoer wordt veel aandacht besteed aan het op orde

[1:51:22] krijgen van de infrastructuur als belangrijk thema.

[1:51:27] Ik ga door naar het drinkwater, waarvan de heer De Hoop vroeg hoe we ervoor staan en of we de

[1:51:37] kaderregelen en waterdoelen moeten halen.

[1:51:40] Op dit moment hebben we nog voldoende drinkwater, maar om ervoor te zorgen dat het straks ook nog zo

[1:51:45] is, werken de drinkwaterbedrijven samen met provincies aan een actieprogramma.

[1:51:50] Ik verwacht dat dat in het bestuurlijk overleg water van het najaar zal kunnen worden vastgesteld.

[1:51:56] en daarnaast weten we ook, als je vooruit kijkt naar de toekomst,

[1:51:58] dat het van belang blijft om drinkwater te besparen en ons water schoon te houden,

[1:52:02] zodat we daar drinkwater van kunnen blijven maken.

[1:52:05] En ik wijs er ook nogmaals op dat we schoon water niet voor Brussel doen,

[1:52:09] maar ook voor onszelf, omdat we drinken, omdat we erin willen zwemmen,

[1:52:14] omdat we de gewassen ermee willen bewateren.

[1:52:18] En daarom heeft het van dit kabinet in ieder geval ook top prioriteit gekregen.

[1:52:23] En als we dat goed doen, dan halen we ook de kaderrichtlijnwaterdoelen.

[1:52:29] Naar Brussel gaan, dat red ik niet meer de komende vijf dagen, dus dat is aan een volgend kabinet.

[1:52:40] Ik kom deze week nog wel met evenstand van zaken rond de kaderrichtlijnwater.

[1:52:45] Er is bijvoorbeeld ook recent...

[1:52:49] heeft de Raad in Europa wel vastgesteld om een aantal aanpassingen nog te doen aan de kaderrichtlijn naar water.

[1:52:57] We hebben het one-out-all-out-principe, wat natuurlijk ook een klein beetje een moederloos principe is,

[1:53:04] want zolang niet het laatste van je honderdduizend doelen goed is, ben je nog niet geslaagd.

[1:53:09] En de voortgang die er wel is, die kun je daardoor onvoldoende zichtelijk maken.

[1:53:12] Nou, dat one-out-all-out-principe gaat niet weg,

[1:53:15] maar in Europa heeft de lidstaat in de Raad nu de positie ingenomen

[1:53:21] dat er nog wel iets naast moet komen wat ook gewoon de voortgang over de jaren heen

[1:53:25] van de verbetering van de waterkwaliteit inzichtelijk maakt,

[1:53:27] zodat je ook een veel beter beeld krijgt van wat er nu eigenlijk is

[1:53:31] en waardoor het ook bestuurlijk gezien wat minder moedeloos wordt

[1:53:33] en je ook nog wel echt kunt zien dat we ook voortgang gaan aan het boeken zijn.

[1:53:39] Over al dat soort dingen kom ik binnenkort nog met een brief naar de Kamer.

[1:53:43] U heeft daarover een vraag van de heer Pier.

[1:53:45] Ik ga naar de BBB.

[1:53:48] Dank, voorzitter.

[1:53:49] Vooral over dat laatste dag even.

[1:53:51] Dat one-out, all-out-principe krijgt dus een zusje, zeg maar.

[1:53:55] Daar wordt iets naast gezet.

[1:53:57] Maar wat betekent dat dan concreet voor het halen van die KRW-doelen?

[1:54:00] Dat is me nog niet helemaal duidelijk geworden.

[1:54:04] Het is positie van de Raad.

[1:54:05] Dus dat komt ook nog in triloog met het parlement, dus het is er nog niet.

[1:54:11] Ja, en over het behalen van de KRW-doelen,

[1:54:13] want dat was een vraag, die heb ik verderop nog liggen.

[1:54:20] Even kijken of ik die er gelijk bij kan pakken.

[1:54:25] Anders kom ik daar zometeen even op terug, want u had daar nog aandacht voor gevraagd.

[1:54:29] De heer Huiting heeft nog een interruptie.

[1:54:30] Ja, dat gaat dan even over het... Ja, ik vond het leuk bedacht, het zusje.

[1:54:33] Maar kunnen we dan ook dat gegeven, als we dan weten hoe ver een land is...

[1:54:39] Kijk, nu krijgen we straks een stempel met afgewezen...

[1:54:42] als we een stof niet halen in zo'n waterlichaam.

[1:54:47] Kunnen we dan dat zusje gebruiken om aan te tonen dat we op de goede weg zijn...

[1:54:54] zodat we niet het predicaat afgewezen op zo'n waterlichaam geplakt krijgen?

[1:54:58] Om dus te voorkomen dat we als land op slot geraken.

[1:55:02] Dat gaat allemaal weer drie stappen verder, want het is een voorlopig tussenstand in de bespreking in Brussel.

[1:55:09] Ik sta voor dat, als dat verder uitgewerkt wordt, zal daar ongetwijfeld in de Kamerbrief verder op ingegaan worden hoe dit in de praktijk gaat werken.

[1:55:15] One out, all out is niet weg, zeg ik ook gewoon meteen bij.

[1:55:20] Maar je wilt eigenlijk gewoon een veel beter beeld hebben, ook naast die one out, all out, niet alleen hoe Nederland het doet, maar ook andere lidstaten.

[1:55:27] En daarom is het zo goed dat dit in Europa wordt afgesproken.

[1:55:29] ...omdat als iedereen daar dat zusje naast legt, dan heb je daar ook een gelijkvormig beeld...

[1:55:34] ...hoe het in alle lidstaten is.

[1:55:40] De staalslakken, ik kom een beetje aan een paar diverse vragen.

[1:55:43] De staalslakken waar de heer Van Dijck naar vroeg...

[1:55:48] ...de concrete acties tegen frontreinigingen en maatregelen eerder in de keten.

[1:55:52] Daar wordt aan gewerkt, want het is ook echt meer nodig.

[1:55:55] Daarom wordt gewerkt aan strengere voorwaarden voor veilige toepassingen van secundaire materialen

[1:56:00] als bouwstoffen.

[1:56:02] Die voorwaarden worden opgenomen in het circulair materialenplan, zodat ze via dat plan ook

[1:56:08] kunnen doorwerken in de vergunningverlening.

[1:56:11] Het ontwerpcirculair materialenplan is dit najaar klaar, zodat het naar de Kamer kan.

[1:56:17] Maar dat is verder vanzelfsprekend aan het volgende kabinet.

[1:56:21] Staalslakken bij het project Ossenisse in de Westerschelde, daar is besloten om geen staalslakken

[1:56:28] te gebruiken, omdat vanwege risico's voor de stabiliteit van de vaargeulwand en de doorvaarbaarheid

[1:56:33] van de Westerschelde het belangrijk is dat er geen vertraging gaat ontstaan op dat project.

[1:56:38] Omdat de grond bij dat project voor ongeveer de helft in eigendom is van natuurmonumenten

[1:56:43] en staatsbosbeheer en zij geen staalslakken willen toepassen, hebben we hier gewoon pragmatisch

[1:56:48] gezegd, dan kiezen we ervoor om in dit specifieke geval geen staalslakken toe te

[1:56:52] passen, want dan zou je weer het risico krijgen op vertraging van het project.

[1:56:56] Dus geen generieke wijziging in het beleid van van Rijkswaterstaat.

[1:57:02] En de Kamer had gevraagd om afschrift van de brief aan Zeeland daarover.

[1:57:05] Die heb ik deze week ook aan uw Kamer gestuurd.

[1:57:10] Dat noopt tot de vraag van de heer Van Dijk.

[1:57:14] Ja, dank voorzitter.

[1:57:14] Ik begrijp deze toelichting ook wel.

[1:57:16] En tegelijkertijd blijven er ook wel zorgen voor die toepassing van staalslakken,

[1:57:21] ook in dit geval in bewegend water.

[1:57:23] En daarom die vraag naar kustverdediging.

[1:57:25] Loopt daar nou nog wel een breder onderzoek na

[1:57:26] of dat wel veilig toepasbaar is op die andere plekken?

[1:57:30] Ja, dit zijn natuurlijk ook van die vraagstukken.

[1:57:32] Als je nadenkt over circulaire economie,

[1:57:34] dan komen die er natuurlijk in toenemende mate bij kijken.

[1:57:38] Dus we moeten dat gewoon goed in beeld hebben.

[1:57:39] Daar loopt nog onderzoek naar.

[1:57:45] Dan, dat heb ik gehad.

[1:57:48] Dan de dijkversterkingen, waar de heer Pierik naar vroeg.

[1:57:56] Het is echt nu nog te vroeg om een prijskaartje te plakken op wat er tot 2050 nodig is.

[1:58:02] Ik heb afgelopen jaar de Kamer ook de onderzoeksresultaten van de hele

[1:58:06] doorlichting van alle dijken gestuurd.

[1:58:08] Er komt nog een hele brede bandbreedte uit, van 12 tot 25 miljard, wat er extra bij zou moeten.

[1:58:16] Maar daar kan je natuurlijk nog niks mee.

[1:58:17] Dus dat moet veel preciezer in beeld worden gebracht.

[1:58:19] Dat vervolgonderzoek dat loopt op dit moment.

[1:58:22] We zien wel dat voor de eerste jaren kun je gewoon door met de opgave.

[1:58:26] Het is voor een deel een opgave die zich ook pas later gaat manifesteren in de jaren dertig en veertig.

[1:58:32] Dus dat geeft nog wel even de ruimte om om daarop te bezinnen hoe je daarmee mee omgaat.

[1:58:37] En tegelijkertijd is er, wil je niet alleen dat die forse bandbreedte in de inschatting,

[1:58:42] dat hij kleiner en concreter wordt, maar zul je ook, en daar zijn de waterschappen en Rijkswaterstaat

[1:58:49] ook naar aan het kijken, kijken hoe je eigenlijk de hele opgave wat efficiënter nog vorm kunt

[1:58:55] teruggeven.

[1:58:55] Op een gegeven moment moet er gewoon een soort dijkversterkingstrein gaan rijden die behoorlijk

[1:59:00] wat tempo maakt, dus dat zal ook wellicht betekenen dat je wat meer standardisatie en

[1:59:06] dergelijke in dat werk moet brengen.

[1:59:08] Ook daar wordt op dit moment naar gekeken.

[1:59:14] Het doelbereik van de kaderrichting en water is dat inzicht komt ook later in het jaar.

[1:59:22] De huidige maatregelen van de stroomgebiedbeheerplannen zijn voor zes jaar vastgesteld.

[1:59:26] Die zijn in 2021 afgesproken op basis van het verwachte doelbereik.

[1:59:33] De tussenevaluatie die dit najaar gemaakt wordt, halverwege die zesjaarlijkse periode,

[1:59:38] Die gaat precies over deze vraag, namelijk hoe ver komen we met de huidige maatregelen en wat er

[1:59:43] eventueel nog meer nodig is.

[1:59:45] Dus dat is onderdeel van die tussenevaluatie.

[1:59:52] De Rekenkamer, als het gaat om dijkversterkingen, had ook gezegd dat je misschien ook moet kijken

[1:59:56] naar andere maatregelen om tot het gewenste beschermingsniveau te komen.

[2:00:01] Dat klopt.

[2:00:02] Ik kijk ook heel vaak naar aanpalende maatregelen, maar we weten ook — en dat heb ik ook in de

[2:00:06] reactie vanuit het kabinet op het rekenkamerrapport aan de Kamer gemeld dat dijkversterking verreweg de

[2:00:14] meest kosteneffectieve maatregel is voor de bescherming van Nederland tegen grote overstromingen.

[2:00:19] Er zijn nog geen maatregelen uitgekomen met een grotere kosteneffectiviteit dan de

[2:00:24] aloude dijkversterking.

[2:00:27] Dan tot slot de tunnels.

[2:00:30] Dat probleem is meer dan bekend.

[2:00:34] Want ook die stremmingen van tunnels verschijnen natuurlijk gelijk op de monitoren bij Rijkswaterstaat.

[2:00:41] Er zijn diverse maatregelen genomen om te voorkomen dat te hoge vrachtwagens in de tunnel komen.

[2:00:50] We moeten denken aan extra aandacht samen met partners als de politie, Transport Logistiek Nederland

[2:00:57] en EVO-Venedex voor dit probleem.

[2:01:00] Er zijn campagnes gevoerd in het Engels, Pols, Duits en uiteraard Nederlands om de bewustwording

[2:01:06] bij chauffeurs over toegestane hoogtes te vergroten.

[2:01:10] Het is op zich ook geen heel ingewikkeld bord voor de hoogtemelding.

[2:01:13] Er staat gewoon een hoogte op het aantal meters, en dat is vier meter.

[2:01:18] De Europese richtlijn is al dat vrachtauto's niet hoger mogen zijn dan vier meter.

[2:01:22] Wij bieden ze zelfs nog wat speling.

[2:01:24] Op een gegeven moment ben je ook wel een beetje uit je mogelijkheden van wat je nog kunt doen.

[2:01:32] Boetes zijn mogelijk, dus kunnen ook gewoon uitgedeeld worden.

[2:01:39] Bij calamiteiten heeft het altijd de allerhoogste prioriteit om ervoor te zorgen dat de doorstroom

[2:01:44] zo snel mogelijk hervat kan worden.

[2:01:49] Dit zorgt voor nog een vraag van de heer Van Dijken.

[2:01:52] Dank, voorzitter.

[2:01:53] En goed te horen dat het probleem ook bekend is en wat er al is gedaan

[2:01:57] en tegelijkertijd 10.000 is nogal wat als dat per jaar, dus voor afgelopen jaar

[2:02:02] 23 van die overtredingen en al enorme vertragingen tot gevolg.

[2:02:06] Ik begrijp dat het dat ook daar specifieke

[2:02:11] weginspecteurs zijn die daarop mogen handhaven, maar dat nauwelijks doen.

[2:02:14] Mondjesmaat echt tientallen.

[2:02:16] En mijn vraag zal vooral zijn, zou er niet verstandig zijn om dat om die

[2:02:20] die handhaving juist misschien via die specifieke weginspecteurs te intensiveren?

[2:02:24] Zou dat wellicht nog in gang kunnen worden gezet of meegegeven als signaal?

[2:02:29] Ik ben hier echt voorzichtig in.

[2:02:33] Kijk, als zo'n incident zich al voordoet,

[2:02:36] is er in de meeste gevallen niet altijd direct een BOA-weginspecteur ter plaatse.

[2:02:43] En op het moment dat die ter plaatse is of als andere hulpdiensten zijn,

[2:02:46] is het echt gewoon de primaire taak om in de eerste plaats het incident te verhelpen en echt zo snel

[2:02:53] mogelijk dat wegverkeer weer doorgang te laten vinden. En in die werkzaamheden, als dat gereden

[2:02:58] is, is er niet altijd nog tijd om een boete uit te schrijven. Ik begrijp dat het een wat teleurstellend

[2:03:05] antwoord is, maar ik begrijp op zichzelf wel de afweging die we hier hebben gemaakt om te zorgen

[2:03:10] dat de filen zo snel mogelijk weg zijn en zo snel mogelijk allemaal weer door kan rijden.

[2:03:16] We hebben ook nog andere manieren om... We maken ook foto's.

[2:03:20] Bij sommige tunnels werken we ook zelfs met fotoborden.

[2:03:23] Die laten dan ook gewoon ter plekke foto's zien van het hoge voertuig wat in aantocht is.

[2:03:26] Dus dat schikt ook nog af.

[2:03:29] Maar ik vind de doorstroming toch echt wel prioriteit nummer één op dat punt.

[2:03:32] Zeker omdat het zo vaak voorkomt.

[2:03:34] Een voorvraag van de heer Van Dijk.

[2:03:36] Nou ja, kijk, we weten ook dat voor een deel is het gewoon onbenulligheid...

[2:03:40] ...van mensen die het vergeten, maar voor een deel is het ook opzet van mensen die het gewoon proberen.

[2:03:45] En we weten natuurlijk ook dat pakkans helpt om dat terug te dringen.

[2:03:49] Dus daadwerkelijk handhaving kan wel degelijk iets toevoegen om dat te intensiveren.

[2:03:53] Dus mijn vraag zou toch opnieuw nog aan deze minister zijn of hij bereid is, al was het maar een signaal...

[2:03:59] ...om daar nog eens een keer aandacht voor te vragen, want ik denk dat dat wel degelijk wat kan doen.

[2:04:04] Nou ja, we zien natuurlijk dit soort problemen.

[2:04:07] We zien natuurlijk de A7-permorent, waarmee we meer dan 500 vrachtwagens per dag gewoon een

[2:04:12] vrachtwagenverbod negeerden.

[2:04:14] Daar hebben we zelfs gezien dat zelfs boetes niet heel erg hielpen.

[2:04:20] We zijn nu wel een beetje op het punt dat bij sommige bedrijven het aantal boetes...

[2:04:23] Ik bedoel, het bedrag is niet al te hoog, maar als je er maar heel veel van hebt, dan wordt de

[2:04:26] schade voor het bedrijf vanzelf hoger, dat men nu een beetje tot inkeer aan het komen is.

[2:04:31] Dus het is altijd een combinatie van.

[2:04:32] Het is ook niet zo dat er nooit boetes worden uitgedeeld, maar we moeten ook even begrip hebben

[2:04:39] voor de omstandigheden.

[2:04:40] Het duurt even voordat de weginspecteur er is.

[2:04:43] Dan is er een veelheid aan werkzaamheden te doen om ervoor te zorgen dat de boel opgelost wordt.

[2:04:47] Daarbinnen zijn boetes altijd mogelijk.

[2:04:49] Het is ook niet zo dat ze nooit worden uitgedeeld.

[2:04:51] Dank u wel.

[2:04:52] Dan de interruptie van mevrouw Veldman van de VVD.

[2:04:55] Dank voor deze toelichting, want het is inderdaad verbazingwekkend hoe zeer die incidenten dan

[2:05:02] ook tot vertraging leiden.

[2:05:03] Heel goed dat die doorstroming dan prioriteit krijgt.

[2:05:07] Ik ben het wel eens met de heer Van Dijk dat het echt NN moet zijn.

[2:05:12] De minister zegt dat ook.

[2:05:14] Ik vraag me af of er dan ook echt voor NN te zorgen is, dus zowel die doorstroming meteen op gang

[2:05:19] krijgen als ook de boete zorgen, zodat het bedrijf zulke boetes krijgt, om daar dan toch niet meer

[2:05:28] nog met technologie te kunnen doen.

[2:05:29] En wat is daar verder nog voor nodig om dat te kunnen bereiken en benadering echt gestalte te geven?

[2:05:38] Dat doen we al. Via singelering langs de snelweg worden bestuurders al gewaarschuwd.

[2:05:44] Bij sommige tunnels tonen we zelfs die vrachtwagens op foto's.

[2:05:49] Rijdt een te hoge vrachtauto voorbij het tweede detectiepunt, dan wordt de snelheid op de matrixborden verlaagd.

[2:05:56] kunnen verkeerslichten die open tunnels hebben kunnen op rood springen.

[2:05:59] Dus het is al een heel pakket aan technologie en desalniettemin karren sommigen nog gewoon vrolijk door.

[2:06:04] Ja, ik begrijp het niet.

[2:06:05] Mevrouw Veldman.

[2:06:06] Ja, voorzitter, hartstikke goed dat die technologie er is.

[2:06:09] Dat is dus eigenlijk wat je preventief noemt, maar mij gaat het ook om technologie

[2:06:12] om die boete uit te kunnen schrijven in plaats van alleen via de BOA.

[2:06:16] De minister.

[2:06:19] Ja, zou wel kunnen.

[2:06:20] Ja, ik kan nog wel eens een keer een toezegging aan Wagen om te kijken of dat nog mogelijk is.

[2:06:26] Hartelijk dank.

[2:06:27] U bent er nog niet vanaf met deze toezegging, zie ik.

[2:06:30] Ik zie zo'n vrachtwagen in slowmotion richting zo'n slagboom rijden hier.

[2:06:34] De heer Heutink, PVV.

[2:06:36] Voorzitter, sorry, maar hier valt echt geen touw aan vast te knopen.

[2:06:40] Volgens mij is de pakkans van zo'n vrachtwagen die te hoog rijdt...

[2:06:44] en een tunnel inrijdt en daarin vast rijdt, 100 procent.

[2:06:47] Hij staat namelijk stil voor zo'n tunnel, voorzitter.

[2:06:50] Dus volgens mij kan de politie, als die aankomt of een weg is...

[2:06:54] Kijk, iemand moet die weg vrijmaken.

[2:06:57] Dus ze hebben hem.

[2:06:58] Hij staat stil.

[2:07:00] We weten dat hij een tunnel in is gereden, dat hij het niet meer gaat doen.

[2:07:03] En toch worden er wel tientallen boetes maar uitgeduld.

[2:07:06] De minister zei net, ja, dat gebeurt regelmatig.

[2:07:08] Nee, er worden echt heel erg weinig boetes uitgekeerd.

[2:07:11] Ja, dat is uw vraag.

[2:07:12] Nou, de vraag is die pakkans.

[2:07:14] De minister snapt toch ook dat die pakkans van die mensen honderd procent is.

[2:07:18] En dat we dus moeten bekeuren.

[2:07:23] Voorzitter, volgens mij doe ik de Kamer plezier door gewoon te zeggen...

[2:07:25] dat ik daar nog een brief over stuur, dat we ook op dit aspect ingaan.

[2:07:29] Maar ik heb echt... De wereld zit soms niet zo eenvoudig in elkaar.

[2:07:32] En het is echt op het moment dat daar die weginspecteur komt...

[2:07:35] Het is ook niet zo dat iedere vrachtwagen hartstikke klem komt te zitten.

[2:07:38] Het is ook de detectieapparatuur die aangeeft je mag er niet doorheen.

[2:07:43] Soms is het een risico en gaat het nog net en dan is de vrachtwagen alweer gevlogen.

[2:07:48] Maar ik zal de wereld hierachter nog eens in een brief aan de Kamer uiteenzetten.

[2:07:52] Naar toezegging.

[2:07:55] Voorzitter, ik ben daarmee aan het eind van mijn beantwoording.

[2:07:58] U zou nog terugkomen op een termijn na mijn goede registratie?

[2:08:11] Even kijken, hier doe ik het zelf niet voor, dus dan kom ik in de tweede termijn.

[2:08:15] Ja, het kan wel zijn dat hij er niet is.

[2:08:18] Ik kijk even naar de leden.

[2:08:20] Mevrouw Veldmeer, een interruptie heeft u nog?

[2:08:23] Ik merk dat een vraag van mij niet is beantwoord.

[2:08:27] De minister heeft wel even stilgestaan bij staalslakken, maar ik heb een vraag gesteld over bodemas.

[2:08:33] Dat antwoord ligt misschien net onder een ander blaadje, dus daar ben ik even benieuwd naar.

[2:08:38] Ik heb er iets over gezien, ja.

[2:08:42] We nemen even de tijd.

[2:08:43] Ja.

[2:08:44] De minister.

[2:08:46] Dit is de bodemas.

[2:08:49] Het is bekend dat de afzet van secundaire bouwstoffen stagneert als gevolg van afnemend

[2:08:55] maatschappelijk draagvlak.

[2:08:57] Daarin wordt geen onderscheid gemaakt tussen de verschillende soorten bouwstoffen.

[2:09:00] Dat vinden we, gezien de circulaire doelstellingen, een onwenselijke ontwikkeling.

[2:09:05] Dus ook de opties voor bodemas nemen we nu mee in het kader van dat circulair materialenplan,

[2:09:10] wat ik straks in antwoord op de heer Van Dijk, waar het ging om staalslakken, neem daarin mee.

[2:09:23] Daarin wordt ook de ketenaanpak van secundaire bouwstoffen opgezet, met als doel om alle

[2:09:27] reststromen op een zo hoogwaardig en verantwoord mogelijke manier te verwerken en toe te passen.

[2:09:34] Nog een vraag van mevrouw Veldman.

[2:09:36] Dat is heel goed.

[2:09:37] Tegelijkertijd is de urgentie van het probleem wel groot.

[2:09:40] Ik zie ook dat Rijkswaterstaat misschien wel juist de grootste afnemer kan zijn van die schone bodemas.

[2:09:46] Om te voorkomen dat die keten stilvalt en dat ook die circulaire bedrijven failliet gaan,

[2:09:52] zou ik eigenlijk willen vragen of het kan om eens even goed te kijken of Rijkswaterstaat

[2:09:56] hier zelf ook een actieve rol in kan spelen om wel van die schone bodemas af te gaan nemen.

[2:10:03] Zullen we daarin ook meenemen?

[2:10:05] We zijn ook in overleg met de mede-overheden om te kijken wat zij nodig hebben voor een

[2:10:11] verantwoorde toepassing van die secundaire bouwstoffen, maar ze zullen ook de rol van

[2:10:14] Rijkswaterstaat daarin meenemen.

[2:10:16] Ik stel voor dat we daar de Kamer dan over informeren bij dat circulair materialenplan.

[2:10:22] Dat is op zich heel fijn, maar ik denk dat dat circulaire materialenplan wanneer het komt,

[2:10:28] dat is volgens mij dus, als ik het goed heb begrepen, over een aantal maanden.

[2:10:31] Ik denk dat het goed is, gezien de urgentie van het probleem, om eerder antwoord op deze vragen te

[2:10:37] krijgen, want ik hou anders echt mijn hart vast.

[2:10:40] Wat kan de minister daarop toezeggen?

[2:10:43] Ja, daar ga ik echt niet meer over.

[2:10:45] Ik kan wel iets toezeggen, maar ik vind het niet fysiek naar mijn opvolgers.

[2:10:48] Laat zij zich daar even in verdiepen en dan de Kamer beantwoorden.

[2:10:51] Ik zal meegeven dat zo mogelijk men dat eerder doet.

[2:10:55] Oké, hartstikke mooi. Dank u wel.

[2:10:58] Dan zijn we aan het eind gekomen

[2:11:01] van de eerste termijn beantwoording aan de kant van het kabinet door de minister.

[2:11:06] Ik heb net even een rondje gedaan geïnformeerd.

[2:11:09] Als ik het goed heb, is er geen behoefte meer aan een inbreng aan de kant van de Kamer

[2:11:13] Dan gaan we naar de tweede termijn.

[2:11:16] Dan kan ik die ene vraag nog even.

[2:11:19] Ik stel voor, want als je echt gewoon een groot, dik meerjarenplan met een nietje erdoor...

[2:11:23] ...daar werkt Rijkswaterstaat nog volop aan, dat is er niet zo één, twee, drie.

[2:11:28] Maar er kan wel bij de begroting iets opgeleverd worden wat het huidige inzicht daarin is voor het komend jaar.

[2:11:40] Dank u wel.

[2:11:42] Dan gaan we heel langzaam maar richting afronding van dit debat.

[2:11:45] Om dat op een goede en ordentelijke manier te doen, ga ik natuurlijk even de toezeggingen langs.

[2:11:57] Dat zijn er volgens mij vijf plus één, die er net nog bijgekomen is.

[2:12:03] Dus die zullen we zo nog even noteren.

[2:12:06] Ik lees ze even op en dan kijk ik of dat klopt met hetgeen wat hier gewisseld is vandaag.

[2:12:12] Allereerst. De minister zegt toe aan het lid de hoop de Kamer voor het eind van het zomer

[2:12:15] ...is een brief te sturen naar aanleiding van de publicatie van Fraulein de Manier...

[2:12:18] ...over de handelswijze bij de herstelwerkzaamheden uit het Prinsesmagietunnel...

[2:12:21] ...waarbij de minister ook zal ingaan op de tevoren procedure...

[2:12:23] ...bij kalimiteit in de algemene zin en uit de inzetting dus.

[2:12:27] Twee, de minister zegt aan het lid Heuting een brief toe...

[2:12:29] ...over de mate van de inzicht bij Rijkswaterstaat...

[2:12:31] ...en de gevolgen van de uitstel van onderhoud en de mogelijkheden voor verbetering.

[2:12:37] Ja, en met name het verschil tussen ProRail en waarom die dat wel heeft...

[2:12:41] ...en waarom RWS dat niet heeft.

[2:12:43] Ja, helder. Ja, ProRail-Rijkswaterstaat, ja.

[2:12:51] De minister zegt toe aan het lid Oran van Dijk de reeds toegezegde brief over het verbeterprogramma

[2:12:54] in zaken de prestaties op het sporenvracht, want aan het commissielibrad sporen in september 2024

[2:12:58] gaan naar de Kamer toe komen.

[2:13:01] Dat is volgens mij ook gewisseld.

[2:13:02] De minister zegt toe aan het lid Veldman een brief aan de Kamer toe te doen komen over de

[2:13:06] mogelijkheden de overtreding door vrachtwagens geautomatiseerd te beboeten.

[2:13:10] De vraag is alleen even welke termijn we daar aan kunnen koppelen.

[2:13:20] Mag dat voor de begrotingsbehandeling?

[2:13:23] Voor de begrotingsbehandeling.

[2:13:24] De minister zegt toe aan dat dit veld al in een race aangecondicteerd is in zaken het circulaire

[2:13:28] en materiale plan, terug te komen op de mogelijkheden tot het verwerken van bodemas en de rol van

[2:13:34] Rijkswaterstaat daarbij.

[2:13:37] Dan hebben we nog een zesde toezegging aan de heer Olge van Dijk.

[2:13:42] Als het gaat over het, moet ik het even goed zeggen, instandhoudingsplan?

[2:13:50] Meerjarenplan instandhouding.

[2:13:51] Stand van zaken, meerjarenplan instandhouding.

[2:13:53] Dat zal dus in eerste instantie wel niet heel veel meer jaren zijn,

[2:13:56] maar wel vooruitblikken op het komend jaar.

[2:13:58] Ja, en dat wordt opgeleverd bij de begroting.

[2:14:01] Dan hebben we de toezeggingen gehad.

[2:14:05] Dan moet ik hier nog even wat voorlezen over dit wetgevingsoverleg.

[2:14:08] Dat zal ik ook netjes doen in mijn rol als voorzitter.

[2:14:10] Ik stel vast dat in dit wetgevingsoverleg,

[2:14:13] met inachtneming van de toezegging van de minister,

[2:14:16] er geen moties zijn ingediend met de bedoeling de Chargesverlening aan voorwaarden te verbinden

[2:14:20] of op te schudden.

[2:14:21] De Kamer stemt over de slotwetten en neemt een besluit over de discharge op de laatste

[2:14:28] vergaderdag voor het zomerreces.

[2:14:33] Dan zijn we het einde gekomen van dit debat.

[2:14:35] Dan wil ik in ieder geval de minister en de ondersteuning, behalve de minister, bedanken

[2:14:40] voor de beantwoording.

[2:14:41] Ook namens mij als voorzitter van het debat hartelijk dank voor de inzet van de afgelopen

[2:14:47] tweeënhalf jaar.

[2:14:47] Ik wens de minister ook nog veel plezier vandaag.

[2:14:50] Dat kan ik ook vanuit deze rol wel even zeggen namens de commissie.

[2:14:54] Ook dank voor de ondersteuning voor vandaag.

[2:14:55] Ik wil ook de leden danken voor hun inbreng.

[2:14:58] De mensen die het op de publieke tribune hebben gevolgd.

[2:15:00] Mensen op afstand.

[2:15:01] En dank voor de bonus en de Griffie voor de ondersteuning.

[2:15:05] Ik sluit dit per chemisch overleg.

[2:15:06] Dank u wel.