1848 Factsheet - Week van de waarheid voor het aanzien van de politiek

Door Lucas Benschop (@lucasbenschop)

De 1848 politieke factsheet. Wat je móet weten over de parlementaire week.

Wie kwetsbaar is voor somberen kan deze week de Haagse kolommen beter mijden. Donderdag debatteert de Tweede Kamer over het monsterpakket 2.0 en de verwachting is dat partijen bij hun probleemanalyse in de overdrive zullen gaan om vervolgens hun eigen relevantie te bewijzen.

Vorige week nam GroenLinks-leider Jesse Klaver bij Beau een voorschotje: "Laat ik heel helder zijn: [korte pauze] Er komt een crisis aan van een omvang die we nog nooit hebben gezien. Als we dachten dat de crisis in 2008 groot was. Dit wordt enorm. Dat betekent dat we wat we nu aan het doen zijn niet gaan volhouden. Er zullen heel veel ontslagen gaan vallen."

Ook bij de andere partijen op links zullen de superlatieven rijkelijk vloeien om te visualiseren welke sociale ramp ons te wachten staan. Om vervolgens te benadrukken dat het daarom écht niet kan dat de ontslagboete wordt geschrapt uit de nieuwe NOW-regeling.

Maar de ontslagboete als politiek symbool dreigt daarmee af te leiden van het grote plaatje. Zoals in Balkenende 4 bij de start van de vorige crisis in 2009 de verhoging van de AOW-leeftijd het symbool werd waardoor de echte problemen niet werden aangepakt. Maar net als in 2009 is de kwestie te groot voor een debat dat zich beperkt tot voor of tegen.

Een Haagse wetmatigheid die je vaker ziet. Recent nog om de huurbevriezing, een wens van de Eerste Kamer. Minister Ollongren wil hier niet aan, maar presenteerde onlangs wel een pakket maatregelen om naast de algemene steunmaatregelen ook specifiek huurders tegemoet te komen. Toch blijft de politieke discussie zich richten op die huurbevriezing, terwijl de onderliggende vraag is: Zijn huurders met het beleid van Ollongren voldoende geholpen?

Met betrekking tot de ontslagboete werd afgelopen tijd via tv-optredens en Kamerdebatten al zeer kernachtig duidelijk waar de visies zo fundamenteel verschillen. De socialisten Asscher, Klaver en Marijnissen vinden elkaar in de overtuiging dat bij werkgevers het water altijd naar het laagste puntje zal stromen, waarbij arbeid zo goedkoop mogelijk moet worden georganiseerd en elke prikkel om mensen te ontslaan zal worden aangegrepen.

Diametraal daartegenover de liberalen met de overtuiging dat werkgevers juist werkgelegenheid willen creëren om hun onderneming te laten groeien. Naïef, vinden de linkse fracties.

De visies komen samen in de standpuntbepalingen rondom het schrappen van de ontslagboete, die weliswaar totaal verschillend zijn maar wel dezelfde vrees als uitgangspunt hebben: massaontslag. Links vreest voor vele ontslagen als direct gevolg van het schrappen van de ontslagboete, terwijl de liberalen hopen hiermee juist massafaillissementen (en dus indirect ontslag) te voorkomen.

Tegenover NU.nl erkende minister Koolmees afgelopen weekend dat er geen keiharde cijfers ten grondslag liggen aan het schrappen van de ontslagboete. "Dat is een inschatting op basis van signalen van ondernemers en brancheorganisaties. Zij twijfelen om de NOW aan te vragen omdat ze het een te groot risico vinden om failliet te gaan. Het is geen exacte wetenschap, ik kan het niet bewijzen met rekenmodellen."

Met het gezamenlijke doel voor ogen is 'wel of niet een ontslagboete' deze week dus niet de centrale vraag. Wel hoe we voorkomen dat de voorspelling van Klaver in zijn probleemanalyse werkelijkheid wordt.

De klassieke tegenstellingen werden vorige week zichtbaar bij een fel debat tussen Rutte en Klaver, namelijk over waar de rekening voor alle steunmaatregelen straks komt te liggen. GroenLinks wil daarom nu vast regelen dat de winsten die bedrijven straks weer gaan maken worden afgeroomd.

"Die Pikettyretoriek zie ik wel weer in een verslag van het GroenLinkscongres, zou ik haast zeggen", sneerde de premier. "Je kunt niet én banen willen én Piketty aanhangen. Dat gaat niet." Volgens de premier maakt Klaver hiermee een karikatuur van het bedrijfsleven en zullen veel ondernemingen straks gehavend uit de crisis komen.

Maar ook hier geldt dat als de standpunten ontdaan worden van de karikaturen een middenweg haalbaar moet zijn. De kernvraag is daarbij niet wel of niet een hogere winstbelasting als voorwaarde voor steun, maar hoe we de rekening uiteindelijk eerlijk verdelen in dit 'diep socialistische land'. Het uitgangspunt dat de sterkste schouders de zwaarste lasten dragen wordt immers zelfs door de VVD onderschreven.

Bij het debat donderdag zal meer duidelijk worden over de economische exitstrategie. Dan zal blijken of voor kabinet en Kamer het gezamenlijke uitgangspunt leidend is of dat de kortetermijnprofilering het toch (weer) wint. Vooralsnog lijkt er voldoende steun in beide Kamers.

Ook Jesse Klaver, die vorig jaar aankondigde niet meer om strategische redenen tegen te stemmen, lijkt in FD het kabinet het voordeel van de twijfel te willen geven.

"Het zou volgens mij goed zijn als het kabinet in deze crisis in ieder geval probeert op een lijn te komen met de linkse oppositie en vakbeweging. Volgens mij kan dat ook. We zijn altijd constructief. Maar ik waarschuw het kabinet wel: don't test us", aldus de GroenLinks-leider.

Artikel 1848: Het monsterpakket 2.0: Een uitwerking en analyse

EU

Bij D66-fractievoorzitter Rob Jetten gingen onlangs de handschoenen uit om de positie van Nederland in Europa. En nu de temperatuur in Brussel over het herstelplan oploopt moet duidelijk worden wat de woorden van Jetten betekenen.

In felle bewoordingen haalde hij afgelopen tijd uit naar Hoekstra en Rutte, die volgens hem niet solidair genoeg zijn met de zwaar door corona getroffen landen. Het heeft er tot nu toe niet voor gezorgd dat het kabinet zich soepeler opstelt.

Sterker nog, Nederland is Duitsland als bondgenoot kwijt en blijft daardoor achter met Oostenrijk, Denemarken en Zweden. De vier landen blijven erbij dat steun alleen mogelijk is in de vorm van leningen waarbij de lidstaten zelf verantwoordelijk zijn voor het terugbetalen. In het plan van Frankrijk en Duitsland worden de schulden verspreid over de EU.

Het overlopen van Merkel is een gevoelig verlies voor Rutte en Hoekstra. Een beweging richting schuldenspreiding is voor beiden electoraal zeer gevaarlijk en zal opnieuw de schijnwerpers zetten op de wenselijkheid van het EU-lidmaatschap. Geen goed vooruitzicht, minder dan een jaar voor de verkiezingen.

Probleem voor VVD en CDA is echter dat coalitiepartner D66 er juist wel belang bij heeft het debat op te poken. Los van de persoonlijke ambities van Jetten staat D66 er immers in de peilingen nog altijd niet best voor. Mocht hij er hard in gaan vliegen dan kan het binnen de coalitie nog weleens spannend worden.

• Artikel FD: Gratis geld versus lenen tegen strikt eisenpakket? De EU maakt zich op voor nieuwe richtingenstrijd
• Artikel NRC: In Duitsland krijgen de ‘zuinige vier’ harde kritiek vanwege hun verzet

Speciale 1848-korting voor het Online College van Mathijs Bouman: Wereldeconomie in Crisis

Het coronavirus stort de wereldeconomie in de grootste crisis sinds de Tweede Wereldoorlog,  Econoom Mathijs Bouman vertelt je in dit Online College van onze vrienden van het Haagsch College alles wat je moet weten over de gevolgen van de crisis op de wereldeconomie.

Speciaal voor lezers van de 1848-nieuwsbrief is er een kortingscode beschikbaar: Gebruik nu de code Bouman2 bij het bestellen en betaal maar 5,- MEER INFO & BESTELLEN.

Ollongren

Bij politici die al in het verdomhoekje zitten worden handelingen extra kritisch gewogen. Premier Rutte zal dit herkennen. Voordat bij hem alles in goud veranderde slaagde er weinig. Het viel vaak stil als hij aansloot bij de koffieautomaat op de fractie, plannetjes als 'groen rechts' en het fors uitbreiden van de vrijheid van meningsuiting werden genadeloos neergesabeld.

Vicepremier Ollongren gaat eigenlijk al sinds haar terugkeer naar Den Haag door zo'n fase. Zij is voor een belangrijk deel van de oppositie dé kop van jut van Rutte 3. Met het afschaffen van het referendum en het negeren van het Wiv-referendum maakte zij zich niet populair. Het vorig jaar door haar georganiseerde democratiefestival was extra olie op het vuur. Daar komt bij dat haar woningmarktdossier ook nog eens kampt met zeer forse tegenwind.

Was hier allemaal geen sprake van dan was de kans klein geweest dat er afgelopen Hemelvaartsweekend ook maar één seconde aandacht was voor de passage in de Kamerbrief over de verkiezingen van volgend jaar. Oppositieleden van links tot rechts buitelden over elkaar heen om schande te roepen van haar suggestie dat de verkiezingen weleens zouden moeten worden uitgesteld door de coronacrisis.

Het was gezien de eerdere ervaringen een inkopper om Ollongren neer te zetten als iemand die het niet zo nauw neemt met de democratie. In de Kamerbrief geeft ze echter juist aan geen reden te zien dat de verkiezingen moeten worden uitgesteld. Wel onderzoekt ze de scenario's voor als dit wel noodzakelijk blijkt. Stel je eens voor hoe boos de Kamer zou zijn als die scenario's er op dat moment niet liggen.

Verweet dezelfde Kamer immers niet vorig jaar minister Schouten dat zij geen scenario's had uitgewerkt voor het geval de Raad van State het stikstofbeleid zou afkeuren?Het is het lot van een politicus met een kwetsbare reputatie. Dan kun je het dus nooit goed doen. Ollongren blijft overigens opvallend stoïcijns onder alle kritiek. Afgelopen weekend bij Rick Nieman sloot ze wederom niet uit voor haar partij de verkiezingen in te willen als lijsttrekker.

In een interview met het AD blikte Ollongren afgelopen weekend terug op haar ziekteperiode die haar een half jaar thuis hield: "Ik moest mezelf voortslepen: op wilskracht lukte het net, maar dat was het dan ook".

Moeder Rutte

De moeder van Rutte was een begrip in Den Haag, al kende niemand haar. Ver voor zijn premierschap had hij eens onthuld dat hij zijn was nog altijd bij zijn moeder langsbracht. Een anekdote die door zijn politieke tegenstanders gretig werd ingezet om hem als sulletje neer te zetten.

Gisteren maakte de premier bekend dat Mieke Rutte op 13 mei op 96-jarige leeftijd was overleden. Niet aan corona overigens. Afgelopen vrijdag is ze begraven. Voor Rutte wordt daarmee deze periode het uiterste gevraagd. Naast de druk als eindverantwoordelijke voor zeer ingrijpende coronamaatregelen en een ongewisse economische toekomst ook nog eens een groot persoonlijk verlies.

Wybren van Haga

Wie deze tweet afgelopen weekend voorbij zag komen weet: Thierry Baudet en Wybren van Haga mogen nooit meer anderen de maat nemen over geloofwaardigheid. En toch is het geen onlogische samenwerking. De twee hebben een klik en hoewel ze verschillende standpunten hebben vinden ze elkaar in een afkeer van politieke correctheid.

Baudet had eerder Henk Otten aan boord om hem af en toe een beetje te sturen, maar Van Haga lijkt nu al meer vat op hem te krijgen. Sommigen suggereren dat het Van Haga was die Baudet overtuigde om de motie van wantrouwen tegen minister Bijleveld in het Hawija-debat niet te steunen. Ook zou hij mogelijk een rol hebben gehad bij de totstandkoming van de coalitie met Forum in Brabant.

In een interview met De Telegraaf zegde Van Haga nogmaals toe het regeerakkoord te blijven steunen. "ik blijf het regeerakkoord steunen. Dat doe ik na mijn lidmaatschap van Forum voor Democratie nog steeds", aldus Van Haga.

1848

Wij bieden organisaties in deze coronacrisis op allerlei manieren ondersteuning. Bijvoorbeeld via een gratis coronadossier op het politieke monitorplatform 1848.nl, maar ook door te helpen uw belangen onder de aandacht te brengen. Wilt u hierover eens sparren? Neem daarvoor contact op via info@1848strategie.nl of bel met Jeroen Thijs (06 3038 6949).

Op de agenda

Deze week is na het Hemelvaartsweekend de eerste complete vergaderweek waarin het coronaregime is verlicht. Daarbij geldt wel dat het aantal vergaderingen nog steeds heel beperkt is. De meeste overleggen vinden nog altijd schriftelijk plaats.

In de Kameragenda hieronder zijn de schriftelijke overleggen met betrekking tot de vorige week gepresenteerde verantwoordingsstukken niet opgenomen, omdat dit betrekking heeft op alle ministeries en vaak ook nog met subonderwerpen. Deze deadlines zijn allemaal op donderdag.

Ook wordt deze week over de verantwoordingsstukken gedebatteerd op dinsdag. Politiek gewichtiger is het debat van donderdag om 11.00 over het vorige week gepresenteerde noodpakket. Een uitwerking en analyse van dit pakket vind je hier.

Dinsdag

• 10.00 Deadline indienen vragen COVID-19-update (onderdeel onderwijs)
• 12.00 Deadline indienen vragen Reactie op verzoek commissie over het overleg met de Indische gemeenschap
• 12.00 Deadline indienen vragen CBR en medische keuringen rijgeschiktheid
• 12.00 Deadline indienen vragen Uitvoeringswet Europese verordening 2018/858 betreffende de goedkeuring van en het marktoezicht op motorvoertuigen, aanhangwagens daarvan en systemen, onderdelen en technische eenheden
• 13.00 Wetgevingsoverleg Media (w.v. Implementie EU-richtlijn audiovisuele diensten / Novelle / Media en corona)
• 14.00 Deadline indienen vragen Btw nultarief op mondkapjes gelet op het OV
• 14.00 Deadline indienen vragen Fiche: Mededeling identiteit beheerder Gemeenschappelijk voorzieningsfonds
• 14.00 Vragenuur, stemmingen, regeling van werkzaamheden
• 16.00 Verantwoordingsdebat

Woensdag

• 11.00 Debat over stopzetten kinderopvangtoeslag
• 12.00 Deadline indienen vragen Transportraad d.d. 4 juni 2020
• 12.00 Deadline indienen vragen Beleidsreactie slachtoffermonitor seksueel geweld tegen kinderen 2017-2018
• 12.00 Deadline indienen vragen Rapport ‘Longontsteking in de nabijheid van geitenhouderijen in Gelderland, Overijssel en Utrecht’
• 13.00 Notaoverleg Mijnbouw/Groningen
• 14.00 Deadline indienen vragen Kabinetsreactie eindrapport Expertgroep inzake politieke steun aan interstatelijk geweldsgebruik en in inzake humanitaire interventie
• 14.00 Deadline indienen vragen Wet gegevensverwerking door samenwerkingsverbanden
• 14.00 Deadline indienen vragen Kabinetsinzet Toeslagen (IBO Toeslagen Deelonderzoek 2)
• 16.00 Deadline indienen vragen Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
• 16.00 Deadline indienen vragen Tussenrapportage Geïntegreerde Buitenland- en Veiligheidsstrategie

Donderdag

• 9.15 Aanbieding eindrapport commissie Digitale Toekomst
• 11.00 Procedurevergadering VWS
• 11.00 Notaoverleg Openbaar vervoer, infrastructuur en corona
• 11.00 Debat over noodpakket 2.0
• 11.30 Procedurevergadering Binnenlandse Zaken
• 12.00 Procedurevergadering Buitenlandse Zaken
• 12.00 Deadline indienen vragen Luchtvaartnota
• 12.00 Deadline indienen vragen Verkeersveiligheid
• 13.00 AO Raad Buitenlandse Zaken
• 13.15 Procedurevergadering Buitenlandse Handel
• 14.00 Deadline indienen vragen Lange termijn renovatiestrategie
• 14.00 Deadline indienen vragen Voorhang Besluit houdende aanpassing van het Besluit bouwwerken leefomgeving
• 14.00 Deadline indienen vragen Antwoorden op vragen commissie over contouren Besluit Woningbouwimpuls 2020

Vrijdag

• 10.00 Deadline indienen vragen Openbare bibliotheken en evaluatie vaste boekenprijs
• 12.00 Deadline indienen vragen Telecomraad
• 13.00 Deadline indienen vragen Informele Landbouw- en Visserijraad op 8 en 9 juni 2020

Wie kun je feliciteren?

• Donderdag 28 mei: Kajsa Ollongren
• Zaterdag 30 mei: Lilian Helder
• Maandag 1 juni: Vera Bergkamp

De 1848 Factsheet?

1848.nl stuurt politiek geïnteresseerden elke week een overzicht van wat je móet weten over politieke ontwikkelingen en wat er komende week politiek interessant gaat worden. Laat me weten wat je ervan vindt! (lucas@1848.nl)

De 1848 Factsheet elke dinsdagochtend in je mail? Schrijf je dan hier in.

Volg 1848.nl ook op Twitter om direct op de hoogte te zijn als er een Kamerbrief uitgaat. De Kamervragen publiceren we via dit Twitter-account.